14 listopad 1918 - Dekret Naczelnego Dowódcy - w dniu oficjalnego przekazania władzy przez Rade Regencyjną, Piłsudskiemu - jako regentowi; wydaje dekret w którym oświadcza że Polska będzie republiką
22 listopad 1918 - Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej
-Piłsudski Tymczasowym Naczelnikiem Państwa i ma najwyższą władzę w Rep. PL (do czasu zwołania sejmu)
-Nie ma podziału władzy i demokracji
-Naczelnik powoływał rząd, zatwierdzał projekty aktów ustawodawczych
-Naczelnik nie był odpowiedzialny przed kimkolwiek (wszystkie akty musiały być kontrasygnowane przez premiera, a więc to „ściągało” odpowiedzialność z Piłsudskiego)
-w ogólnym założeniu władza wykonawcza nie może wydawać ustaw! Piłsudskiemu dekret taką moc dawał (patrz tiret trzecie) więc pełnił on władzę nie tylko wykonawczą ale również ustawodawczą
28 listopad 1918 - Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (pierwsza ordynacja w historii - w ogóle)
-czynne: od 21 lat; prawo wyborcze dla kobiet; brak prawa czynnego dla armii
-bierne: wszyscy posiadający czynne prawo wyborcze + armia
-głosy liczone wg systemu proporcjonalności
26 stycznia 1919 - rozpoczęcie wyborów do Sejmu Ustawodawczego
20 luty 1919 - Uchwała Sejmu (mała konstytucja z 1919) w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Piłsudski zabezpieczył się gdyż w nazwie dokumentu jest wymienione jego imię i jego urząd co oznaczało ze był nieodwoływany, aby usunąć go ze stanowiska Naczelnika należało po prostu zmienić konstytucję, co stwarzało problem)
-supremacja Sejmu nad naczelnikiem (system rządów komitetowych, bo wszystko zależało od sejmu)
-Piłsudski staje się organem tylko i wyłącznie wykonawczym
-Naczelnik jest najwyższym dowódcą wojskowym i przedstawicielem
-Naczelnik w porozumieniu z sejmem, powołuje rząd
1919 - utworzenie Biura Konstytucyjnego i powstają 3 projekty konstytucji:
-amerykański (prof. Buzek (tak, ten Buzek, tyle że dziadek; Polska podzielona na 70 stanów, federacja)
-ludowy (Niedziałkowski; demokracja bezpośrednia, 1 izba, autonomia terenów „niepolskich”)
-francuski (parlament, prezydent, długa kadencja, wysoki cenzus, rozległa władza prezydenta)
1919-1920 - wojna polsko-bolszewicka i dlatego przerwa w pracach nad konstytucjami!!
17 marzec 1921 - „konstytucja marcowa” (co ważne, nie weszła w życie od razu, ale w grudniu 1922! Wyjaśnienie: 18 maja 1921 wydano ustawę przechodnią która mówiła że konstytucja marcowa w ogóle jeszcze nie obowiązuje dopóki nie zostaną zakończone wybory - mimo że konstytucja marcowa była wydana 17 marca a ustawa przechodnia 18 maja to w tym okresie formalnie konstytucja marcowa nie obowiązywała również, ponieważ jak zapisane w ustawie przechodniej: Art. 5. Ustawa niniejsza (właśnie ta przechodnia) wchodzi w życie z dniem ogłoszenia Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 r.) konstytucja ograniczająca urząd prezydenta (strach przed Piłsudskim)
-trójpodział władzy
-inicjatywa ustawodawcza: sejm i rząd (nie ma prezydenta!!)
-sejm 444 posłów; senat 111 senatorów; kadencja 5 lat
-czynne prawo: 21 do sejmu, 30 do senatu; bierne prawo: 25 do sejmu, 40 do senatu
-prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7 lat
-prezydent nie był dowódcą wojska, wszystkie jego prośby wymagały kontrasygnaty
-wprowadzenie NIK'u
-stworzono Trybunał Stanu (12 sędziów)
-określono nazwę Republiki Rzeczpospolitej (RP - dobro wspólne wszystkich obywateli)
-zawarto prawa i wolności człowieka
-Art. 35 wprowadził pat legislacyjny (sejm daje projekt ustawy senatowi do rozpatrzenia; ten ma 30 dni na to; jeżeli sejm chce wprowadzić poprawki to robi to i ustawa wraca do sejmu (i tu zaczyna się pat); jeżeli sejm zaakceptuje poprawki to wszystko OK., ale jeżeli odrzuci je to ustawa zostaje nieuchwalona i nic się z nią nie dzieje i nic nie można zrobić)
-sejm mógł rozwiązać się większością bezwzględną 2/3
-prezydent mógł rozwiązać sejm za zgodą 3/5 ustawowej liczby Senatorów
-procedura wyboru prezydenta (ważne!)
1.grupa 60 senatorów/posłów mogła zgłosić 1 kandydata (ZN=555 więc max 11 kandydatów)
2.tura nr 1: jeżeli któryś z kandydatów uzyskał większość bezwzględna to zostawał prezydentem (nigdy tak się nie stało), jak nie to do 2 tury przechodzili wszyscy
3.tura nr 2: głosowano na kandydatów i ten który uzyskał najmniejszą ilość głosów odpadał
4.tura nr 3: przechodzili wszyscy z wyjątkiem najgorszego z tury 2, który odpada
5.Głosowanie tak trwa (w zależności od ilości kandydatów) aż zostaje 2 kandydatów i który z nich dostanie więcej głosów, ten wygrywa
-procedura zmiany konstytucji (b. ważne!) - rozdział VI
-1 możliwość: tylko drugi z rzędu sejm mógł dokonać zmiany konstytucji większością 3/5 (wynikało z tego że, po uchwaleniu konstytucji marcowej chciano „dać jej czasu” żeby sprawdzić jak będzie działać - jeżeli podczas 1 kadencji okaże się że jest zła to 2 kadencja ma ułatwioną drogę zmiany, jeżeli natomiast będzie dobra, to po co zmieniać ją w ogóle kiedykolwiek indziej)
-2 możliwość (tzw. tryb podstawowy): jeżeli w późniejszych kadencjach rzeczywiście zaistnieje potrzeba zmiany konstytucji to można jej dokonać tylko na wniosek ¼ posłów oraz musi przejść głosowanie większością 2/3 w sejmie i 2/3 w senacie
-3 możliwość: znalazł się zapis (wynikający z tradycji konstytucji „3 Maja”) mówiący o rewizji konstytucji co 25 lat (czyli można było co 25 lat dokonywać zmian)
1926 - bałagan w kraju, sejmokracja i w konsekwencji przewrót majowy (sanacja - uzdrowienie)
2 sierpień 1926 - Ustawa zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję RP z 17 marca 1921; miała zlikwidować ciągłą sejmokracje, uporządkować prace sejmu, aby ten co chwila się nie rozwiązywał; poza tym nowela sierpniowa przesunęła władzę w stronę organów wykonawczych i prowadziła do „małego autorytaryzmu”
-wprowadzenie pojęcia „rok budżetowy”
-ustalono terminy uchwalania budżetu sejmu:
-rząd składa projekt sejmowi nie później niż 5 miesięcy przed nowym rokiem budżetowym (rok budżetowy zaczynał się w marcu, tak jak rok rolniczy; było tak bo gospodarka polska była od rolnictwa uzależniona wtedy)
-od chwili złożenia projektu sesja sejmowa nie może być zamknięta (chyba że terminy przekroczą)
-terminy: Sejm ma 3,5 miesiąca na uchwalenie projektu, jak tego nie zrobi to senat ma 30 dni na rozpatrzenie projektu, jeżeli nie prześle projektu z powrotem do sejmu to znaczy że nie ma zarzutów wobec projektu, natomiast jeżeli wprowadzi poprawki to ustawa do sejmu i jeżeli ten nei stworzy nowej ustawy w ciągu 15dni to poprawki senatu zostają przyjęte.
-jeżeli sejm jest rozwiązany i nie ma ustawy budżetowej uchwalonej to rząd może czynić wydatki wg zeszłorocznego budżetu
-prezydent mógł 1-osobowo ogłosić projekt rządowy budżetu (czyli ten który zgłaszał rząd), więc sejm nie mógł być bezczynny i lenić się bo taki budżet mógł być słaby i niekorzystny (kolejny artykuł który pośrednio usprawnił pracę sejmu!)
-prezydent mógł rozwiązać sejm na wniosek Rady Ministrów, ale tylko 1 raz z tego samego powodu
-sejm stracił możliwość samorozwiązania się (w ogóle!)
-wotum nieufności nie może być głosowane na tym samym posiedzeniu na którym zostało zgłoszone (chodziło o to, aby pod naporem emocji nie podejmować pochopnych decyzji i zachować zimną głowę, oraz żeby nikt nie mógł „skorzystać” np. na nieobecności innych partii - przykład: PiS zgłasza wotum nieufności wobec rządu podczas gdy posłowie PO są nieobecni, następnie PiS przegłosowuje wniosek)
-wprowadzono rozporządzenia z mocą ustawy (mógł wydawać je prezydent, ale tylko wtedy gdy sejm i senat był rozwiązany)
-wprowadzono terminy zawite (nieprzekraczalne) - tyczy się to chociażby budżetu
1927 - powstaje BBWR (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem) na czele z Walerym Sławkiem. Celem BBWR'u było zmienienie konstytucji i takowy projekty wystawili. Zawarli w nim chęć dużego rozszerzenia wł. Prezydenta (prowadzi do autorytaryzmu) co argumentowali tym, że sejm jest nieodpowiedzialny. Projekty również zgłosili Lewica i Klub Narodowy.
1929 - powstaje Centrolew czyli sojusz partii centrowych i lewicowych zawiązany w celu zwalczania systemu rządów sanacji obozu Józefa Piłsudskiego. W skład Centrolewu weszły: PSL "Wyzwolenie", PSL "Piast", Narodowa Partia Robotnicza, PPS, Stronnictwo Chłopskie i Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji (czyli chrześcijańska demokracja).
1930 - wybory brzeskie - rząd pod zarzutem wywołania zamieszek aresztował przywódców Centrolewu i osadził ich w twierdzy w Brześciu, a co ważne, miało to miejsce tuż przed wyborami(!) i dlatego zostały nazwane wyborami brzeskimi. Oczywiście BBWR odniósł zwycięstwo (55% głosów)
23 kwietnia 1935 - po 5 latach prac nad konstytucją zostaje uchwalona „konstytucja kwietniowa” tworząca ustrój autorytarny w Polsce. (B. ważne! Konstytucja kwietniowa była uchwalona niezgodnie z prawem! Rozpoczęto czytanie tzw. tez konstytucyjnych, podczas którego pozycja opuściła salę obrad, tymczasem BBWR stwierdził że te tezy są tak naprawdę projektem konstytucyjnym i rozpoczęto głosowanie nad przyjęciem projektu, więc projekt został przyjęty mimo braku wymaganego kworum (1 złamanie prawa); następnie projekt szybko poszedł do senatu i wrócił z poprawkami, nie została zachowana tutaj regulacja mówiąca o okresie 15 dni odczekania przed przekazaniem projektu między izbami (2 złamanie prawa); po powrocie projektu z poprawkami sejm zaczął rozpatrywać to w trybie nie dyskusji nad projektem konstytucyjnym (jak powinien), lecz w trybie poprawek do zwykłej ustawy, dzięki czemu nie potrzebował 2/3 większości (wymagana większość do odrzucenia poprawek w projekcie konstytucyjnym) głosów, lecz wystarczało mu 11/20 (tyle wynosiła zwykła większość) - dla zobrazowania: 2/3 z 444 posłów = 296 głosów, a 11/20 z 444 posłów = 244 głosów a BBWR uzyskał w wyborach dokładnie 55,6% czyli 247 mandatów (3 złamanie prawa)
-parlament dwuizbowy: sejm 208 posłów; senat: 96 senatorów (2/3 z wyborów; 1/3 przez prezydenta); kadencja 5 lat
-inicjatywa ustawodawcza: rząd i sejm(w sprawach budżetu i ratyfikacji umów międzynarodowych tylko rząd); prezydent nie miał inicjatywy, ale mógł to „załatwić” dekretem co krócej trwało a dawało taki sam efekt (Art. 57-58)
-ordynacja wyborcza: sejm: prawo czynne od 24 lat, bierne od 30 lat; senat: prawo wyborcze miała tylko elita (wprowadzenie elitaryzmu - zgodnie z tym niektóre jednostki w państwie są bardziej wartościowe od innych więc powinny być uprzywilejowane; członkiem elity można było zostać mając zasługi (odznaczenia wojenne itp.), wykształcenie (wystarczyła matura, która jednak w tamtych czasach była trudna do zdobycia) oraz zaufanie publiczne
-prezydent skupiał „jednolitą i niepodzielną władzę państwową” oraz był odpowiedzialny tylko przed Bogiem oraz historią (Art. 2)
-szerokie prerogatywy (przywileje, uprawnienia wynikające z pełnienia urzędu) prezydenta
-prezydent był zwierzchnikiem rządu, sejmu, senatu, armii, sądów i NIK'u
-zastępcą prezydenta był nie marszałek sejmu lecz marszałek senatu
-rozszerzenie kompetencji senatu, kosztem sejmu
-procedura powoływania prezydenta:
-kandydata na prezydenta wybiera Zgromadzenie Elektorów (składa się z Marszałka Senatu, Marszałka Sejmu, Prezesa Rady Ministrów, Prezesa Sądu Najwyższego, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych oraz 75 elektorów wybieranych spośród najgodniejszych obywateli w 2/3 przez sejm i w 1/3 przez senat)
-dodatkowo ustępujący prezydent mógł wskazać swojego kandydata, wtedy odbywały się wybory powszechne (jeżeli prezydent nie wskazał kandydata to z automatu prezydentem zostawał kandydat Zgromadzenia Elektorów)
-kadencja prezydenta trwała 7 lat
-taka formuła wyborów nie dawała opozycji nawet szans do wysunięcia swojego kandydata
-nadrzędność państwa - ograniczanie swobód obywatelskich (obywatel mógł się rozwijać, ale w granicy dobra państwa)
-rząd był odpowiedzialny tylko przed prezydentem
-procedura zmiany konstytucji:
-1 możliwość: wniosek o zmianę konstytucji składał prezydent, następnie odbywało się głosowanie nad wnioskiem (wniosek mógł być poddawany pod głosowanie tylko w całości, bez zmian); aby zmiana została przyjęta, musiała być zaakceptowana zwykłą większością przez sejm oraz senat (nie było wymaganego określonego kworum)
-2 możliwość: wniosek o zmianę konstytucji składał rząd lub ¼ posłów; następnie odbywało się głosowanie nad wnioskiem, do którego zaakceptowania potrzeba było większości ustawowej liczby posłów i senatorów; jeżeli natomiast prezydent stwierdza że konstytucja nie pasuje mu, to może zwrócić ją do sejmu do ponownego rozpatrzenia które może odbyć się dopiero podczas trwania następnej kadencji (prezydent mógł zablokować każda zmianę), a nawet jeżeli druga kadencja chciała dokonać zmiany to prezydent mógł zawsze rozwiązać sejm i wtedy ustawa przepadała
01 styczeń 1944 - Powstaje Krajowa Rada Narodowa (można nazwać to samozwańczym polskim parlamentem, a raczej jego namiastką; istniała do momentu utworzenia Sejmu Ustawodawczego, tj. do 1947) oraz Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (mający pełnić władzę wykonawczą; siedziba w Lublinie; uznawany tylko przez ZSRR) na czele z Edwardem Osóbką-Moraczewskim
22 lipiec 1944 - Manifest lipcowy - odezwa do narodu polskiego wzywająca do walki z okupantem oraz krytykująca rząd londyński i stwierdzająca jego nieważność (podpisana przez PKWN - Bierut szefem)
31 grudzień 1944 - Powołanie przez KRN, w miejsce PKWN' u Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (oficjalny rząd komunistów w Polsce, będący w opozycji do rządu na uchodźctwie) z Edwardem Osóbką-Moraczewskim na czele
30 czerwiec 1946 - Referendum w Polsce (spowodowane tym że komuniści bali się wyborów, więc chcieli je opóźnić, mimo tego że społeczeństwo domagało się głosowania; w związku z tym zorganizowali referendum, aby sprawdzić swoje wpływy) Postawiono 3 pytania:
1.Czy jesteś za zniesieniem Senatu? (tak 68%)
2.Czy chcesz w konstytucji ustroju gospodarczego z reformy rolnej i unarodowienia gospodarki narodowej? (nie 77%)
3.Czy chcesz granicy na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej? (tak 91%)
Komuniści chcieli aby głosować 3xTAK, jednak mimo wszystko wybory prawdopodobnie zostały sfałszowane.
19 luty 1947 - wybory do sejmu ustawodawczego; frekwencja wyniosła 89.9% a na komunistów głosowało 80% obywateli; te wybory zostały nazwane tzw. „cudem nad urną” gdyż zostały sfałszowane przez komunistów. Komuniści jednak zwyciężyli, a premierem został Józef Cyrankiewicz, tzw. „żelazny premier” (1947-1970 był premierem)
19 luty 1947 - „Mała konstytucja” zostaje uchwalona przez sejm (wzorowana na marcowej konstytucji)
-jednoizbowy parlament; sejm 444 posłów; kadencja 5 lat
-podział władzy
-powstaje Rada Państwa (w skład wchodzili: prezydent, marszałek sejmu, vice-marszałkowie sejmu, prezes NIK' u)
-inicjatywa ustawodawcza: sejm, rząd, rada państwa, prezydent
-władza wykonawcza: prezydent, rząd, rada państwa
-rada państwa (organ z konstytucji sowieckiej) mogła wydawać dekrety z mocą ustawy, nadzorowała NIK, mogła wprowadzić stan wojenny albo stan wyjątkowy, wydawała akceptacje co do poborów rekruta czy projektu budżetu, zatwierdzała dekrety rządu
-procedura wyboru prezydenta: był wybierany przez sejm (frekwencja posłów musiała wynosić przynajmniej 2/3 i wyboru dokonywano większością bezwzględną) na okres 7 lat
-budżet: rząd przedstawiał sejmowi projekt; sejm miał 3 miesiące na rozpatrzenie i ewentualne poprawki, jeżeli jednak przekroczył ten termin to prezydent za zgodą rady państwa ogłaszał rządową ustawę budżetową
-w konstytucji brak jest gwarancji praw obywatelskich
-procedura zmiany konstytucji: aby zmienić konstytucję wymagano 2/3 większości ustawowej liczby posłów
Nowa konstytucja wprowadzała totalitaryzm, tylko w roku 1947 było ok. 21 tys. więźniów politycznych, likwidowano wszelką opozycję i stosowano przy tym terror; sądy były niezawisłe jedynie w teorii
1947-1949 - 3 letni plan odbudowy gospodarki
1950-1955 - 6 letni plan rozwoju gospodarki i budowy podstaw socjalizmu
22 lipiec 1952 - uchwalenie „konstytucji PRL”
-wprowadzono ustrój demokracji ludowej (tak nazywano ustrój w państwach zależnych od ZSRR i Chin, to nic innego jak dyktatura partii komunistycznej przy zachowaniu pozorów demokracji parlamentarnej)
-ludowładztwo - suwerenem nie naród, lecz lud pracujący;
-sejm najwyższym organem, zwierzchnim nad innymi organami; składał się z 460 posłów wybieranych na 4 lata; prawo czynne: 18 lat, bierne: 21 lat
-ilość posłów zależałą od ilości obywateli (1 poseł na 60tys. ludzi)
-państwo ma monopol na handel zagraniczny (rzekomo w celu rozwoju rodzimej produkcji)
-powstają rady narodowe - organ władz państwowych w gminach, miastach, powiatach, województwach; były wybierane przez obywateli na 4 lata; uchwalały budżet terenowy, stanowiły więź państwa i mniejszych jednostek administracyjnych)
-inicjatywa ustawodawcza należy do: sejmu, rządu i rady państwa
-rada państwa składa się z: przewodniczącego, 4 zastępców przewodniczącego, sekretarza oraz 11 członków; wybierana zostaje przez sejm i jej kadencja trwa tyle czasu ile kadencja sejmu; kompetencje: może wydawać dokumenty z mocą ustawy, ma prawo łaski, może wprowadzić stan wojenny, zawiera umowy międzynarodowe, dokonuje odznaczeń
-rząd powoływany jest przez sejm; pełni on rolę naczelnego organu wykonawczego PRL, czuwa nad budżetem, planem gospodarczym oraz koordynuje podległe mu ministerstwa
-sejm co roku uchwala budżet oraz jest zobowiązany do przygotowywania planu gospodarczego
-kandydat na posła jest zgłaszany przez organizacje polityczne i społeczne zrzeszające obywateli
-procedura zmiany konstytucji: zmiany konstytucji można dokonać za pomocą ustawy, większością 2/3 posłów przy udziale 50% posłów
1956 czerwiec - strajki w Poznaniu (zakład Cegielskiego; zastrzelenie Romka Strzałkowskiego); powodem był niewypał planu 6 letniego, brak pieniędzy, wysokie ceny i generalny kryzys w państwie
1956 październik - wojska radzieckie wkraczają do Warszawy; rozmowa Chruszczowa z Gomułką (ten zostaje mianowany I sekretarzem i ogłasza „polskie drogi do socjalizmu”); te wydarzenia nazywa się „małą stabilizacją”, był to koniec stalinizmu, początek przemian polityczno społecznych oraz rozwój realnego socjalizmu.
1960 - zmiana liczby posłów na 460
1968 marzec - wiece studentów Uniwersytetu Warszawskiego, zamieszki (powodów było kilka: „komandosi” czyli młodzi ludzie z rodzin aparatu władzy jak np. Michnik krytykowali władzę; praska wiosna czyli demokratyzacja życia w Czechosłowacji za sprawa Dubceka (hasła w Polsce: „Polska czeka na swego Dubceka”); bezpośrednią przyczyną zamieszek i wieców było zdjęcie „Dziadów” ze sceny Teatru Narodowego.
1970 - wprowadzono podział na województwa
1970 grudzień - protest stoczni Gdańskiej, Szczecińskiej, Gdyńskiej (powodem były podwyżki cen, zły stan gospodarki, korupcja, a dodatkowo robotnicy domagali się wolności religii, podwyższenia płac oraz wolności prasy; w wyniku strajków I sekretarzem został E. Gierek)
1976 czerwiec - strajki w Ursusie, Radomiu, Płocku (powodem były podwyżki o 70% i 100%; w wyniku strajków odbyły się liczne aresztowania, zwolnienia z pracy i wydawano tzw. wilcze bilety (zakaz podejmowania pracy; powstaje również po tych wydarzeniach Komitet Obrony Robotników (KOR) inicjatorami którego byli Macierewicz, Kuroń, później Michnik)
1980 sierpień - strajki na Wybrzeżu (żądano przywrócenia do Pracy Anny Walentynowicz - zwolniona dyscyplinarnie na 5 miesięcy przed emeryturą, co nie podobało się stoczniowcom; podwyżek płac oraz wybudowania pomnika ofiar Grudnia 70'; wysunięto 21 postulatów - które w części został w końcu zaakceptowane co zakończyło strajk; wynikiem strajku było również powstanie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy (NSZZ) Solidarność )
13 grudzień 1981-1983 - wprowadzenie stanu wojennego (przyczyną miała być słana sytuacja wewnątrz państwa oraz groźba wkroczenia wojsk Układu Warszawskiego do Polski w celu uspokojenia sytuacji, strajków)
1989 - Obrady Okrągłego Stołu (postanowienia: utworzenie Senatu, parytetowe wybory (czyli wg ustalonych stosunków jakichś wielkości), utworzenie urzędu Prezydenta PRL wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 5 lat; dostęp opozycji do mediów, zmiana praw o stowarzyszeniach (można było legalnie zarejestrować Solidarność))
4 czerwiec 1989 - częściowo wolne wybory (65% otrzymała koalicja rządowa tj. PZPR, ZSL, SD jako warunek umowy obrad okrągłego stołu - parytet; pozostałe 35% uzyskali posłowie wybierani w wyborach demokratycznych; wybory do senatu były w pełni demokratyczne)
29 grudzień 1989 - nowelizacja konstytucji, III RP, nowe godło, pluralizm polityczny, likwidacja MO, SB
1990 - wybory prezydenckie
17 październik 1992 - po przemianach wprowadzono „małą konstytucję” obowiązującą do czasu uchwalenia nowej Konstytucji RP
-trójpodział władzy (wykonawcza: prezydent, Rada Ministrów; ustawodawcza: parlament; sądownicza:sądy)
-dwuizbowy parlament: sejm 460 posłów i senat 100 senatorów wybieranych na kadencje 4 lata
-sejm mógł rozwiązać się same większością 2/3; również prezydent mógł rozwiązać sejm
-ustawy były podejmowane zwykłą większością przy udziale 50%
-inicjatywa ustawodawcza: sejm, senat, prezydent, rada ministrów
-budżet: sejm dostaje projekt od Rady Ministrów w terminie umożliwiającym rozpatrzenie go przed nowy, rokiem budżetowym; jeżeli nie rozpatrzy go i nie przekaże do senatu w ciągu 3 miesięcy to prezydent może rozwiązać sejm; jeżeli projekt zostanie rozpatrzony i przekazany do senatu to ten ma 20 dni na poprawki
-wybory prezydenckie: odbywała się 1 tura w której jeżeli któryś z kandydatów otrzymał powyżej 50%, to zostawał prezydentem; jeżeli tak się nie stało to dwóch kandydatów z największą ilością głosów przechodziło do 2 tury której zwycięzca zostawał prezydentem; kadencja trwała 5 lat, i mogła być powtórzona tylko 1 raz; prezydentem mógł zostać każdy obywatel polski powyżej 35 roku życia
-opróżnienie urzędu prezydenta mogło się dokonać na 4 sposoby:
-śmierć prezydenta
-zrzeczenie się urzędu
-uznanie przez Zgromadzenie Narodowe, że prezydent jest niesprawny do pełnienia urzędu (większością 2/3)
-złożenie urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu (za naruszenie Konstytucji, prawa, przestępstwo, bądź zaskarżenie przez Zgromadzenie Narodowe)
-referendum: mógł zarządzić sejm lub prezydent za zgodą senatu (obydwa przypadki większość bezwzględna)
-ustawa wchodzi w życie po 14 dniach od uchwalenia (vacatio legis)
1 | Strona Created by J. Woźniak