OBJAW TRENDELENBURGA - objaw opadania miednicy

Badany staje na kończynie dolnej testowanej, kończynę dolną nietestowaną unosi poprzez niewielkie zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym.

INTERPRETACJA : dodatni objaw Trendelenburga jest wynikiem niedomogi mięśnia pośladkowego średniego i polega na braku stabilizacji miednicy w fazie jednonożnego podporu.

Przy prawidłowej funkcji mięśnia pośladkowego średniego po zmianie pozycji ze stania obunóż do stania jednonóż miednica powinna pozostać w tym samym, horyzontalnym ustawieniu (ew. lekko się unieść po stronie uniesionej kończyny ). Osłabienie funkcji mięśnia pośladkowego średniego ( niedowłady, porażenia ) lub zbliżenie jego przyczepów (zwichnięcie stawu biodrowego ) powoduje zaburzenie horyzontalizacji miednicy. Podczas stania jednonóż pacjent nie będzie w stanie utrzymać miednicy w poziomie i opadnie ona po stronie kończyny nietestowanej (uniesionej).

OBJAW DUCHENNE'A - jest ściśle powiązany z objawem Trendelenburga (objaw kompensacyjny ).

Przy dodatnim objawie Trendelenburga dochodzi do przemieszczania środka ciężkości nad kończynę nieobciążoną. Takie nieskompensowane przemieszczenie doprowadziłoby do utraty równowagi. Zapobiega temu objaw Duchenne'a polegający na kompensacyjnym przesunięciu barków na stronę kończyny obciążonej.

/ objaw Trendelenburga + objaw Duchenne'a → chód kaczkowaty/

PRÓBA LANGEGO

Badający staje z boku badanego i poleca mu w pozycji stojącej unieść ok. 30 stopni kończynę dolną wyprostowaną w stawie kolanowym. W miarę unoszenia nogi mięśnie przyczepiające się do guza kulszowego (dwugłowy uda, półbłoniasty, półścięgnisty ) pociągają biernie za guz, ściągając tylny brzeg miednicy w dół, a tym samym unosząc jej przedni brzeg. Lordoza lędźwiowa zmniejsza się, a wystawanie brzucha maleje.

Dodatnia próba Langego jest wyrazem zwiększonego pochylenia miednicy / przykurcz zginaczy biodra/.

STAW BIODROWY

LINIA ROSER-NELATONA - jest to linia łącząca guz kulszowy z kolcem biodrowym przednim górnym.

W warunkach prawidłowo zbudowanego stawu biodrowego linia ta przechodzi przez szczyt krętarza większego kości udowej ( przy kończynie dolnej zgiętej do kąta 45 stopni w stawie biodrowym). Badanie przeprowadza się u pacjenta leżącego na boku kończyny dolnej nietestowanej.

INTERPRETACJA : jeśli krętarz większy przekracza linię Roser-Nelatona mamy do czynienia z nieprawidłowością w budowie stawu biodrowego (np. dysplazja stawu ).

TRÓJKĄT BRYANTA

Badany w pozycji stojącej (pozycja anatomiczna - stopy na szerokość bioder ). Wykreślając trójkąt Bryanta prowadzimy linie :

- od szczytu krętarza większego kości udowej w górę (przedłużenie osi długiej uda )

- prostą prostopadłą do powyższej prostej, przechodzącą przez kolec biodrowy przedni górny

- prostą łączącą szczyt krętarza z kolcem biodrowym przednim górnym

INTERPRETACJA : w warunkach prawidłowych proste przecinając się tworzą trójkąt prostokątny równoramienny. Jeżeli trójkąt nie jest równoramienny to może to świadczyć o zmianie w budowie stawu biodrowego lub zmianie przodopochylenia miednicy (norma przodopochylenia miednicy M 31 K 28 +/- 4 stopnie

LINIA SCHOEMAKERA - linie Schoemakera prowadzimy od szczytu krętarza większego kości udowej poprzez kolec biodrowy przedni górny do kresy białej, przy stawie biodrowym w pozycji neutralnej (pozycja stojąca ze stopami na szerokość bioder).

Przy prawidłowym ustawieniu krętarzy obie linie Schoemakera (lewa i prawa ) przecinają się w linii pośrodkowej przedniej, na kresie białej , powyżej pępka.

INTERPRETACJA : przesunięcie skrzyżowania linii Schoemakera poza linię środkową przednią świadczy o patologicznym ustawieniu jednego z krętarzy (nieprawidłowa budowa stawu biodrowego - przecięcie linii zostaje przesunięte w stronę zdrową

LINIA PETERA - linia wyznaczona nad spojeniem łonowym , równolegle do linii kolców biodrowych przednich górnych. Prawidłowo przechodzi przez krętarze większe.

KĄT SZYJKOWO-TRZONOWY - wyznaczamy na przednio-tylnym zdjęci Rtg stawu biodrowego.

Kąt szyjkowo-trzonowy tworzą : długa oś kości udowej i oś szyjki kości udowej i głowy. Prawidłowo wynosi 130 stopni.

Biodro o zwiększonym kącie - biodro koślawe ( strome ), o zmniejszonym kącie - biodro szpotawe

TEST THOMASA ( chwyt Thomasa )

Badany w pozycji leżenia tyłem badający jedną rękę zgina kończynę dolną nietestowaną w stawach biodrowym i kolanowym do momentu zniesienia lordozy lędźwiowej, ( kd. testowana spoczywa na kozetce ) kontroluje to ręka leżąca pod lędźwiami.

INTERPRETACJA: prawidłowo w momencie zniesienia lordozy kończyna dolna testowana spoczywa na podłożu dzięki istniejącemu zakresowi ruchu wyprostu w stawie biodrowym W przypadku istnienia przykurczu mięśnia biodrowo - lędźwiowego w kończynie dolnej testowanej zgięcie w stawie biodrowym kończyny nietestowanej i zniesienie lordozy lędźwiowej spowoduje uniesienie uda kończyny testowanej od podłoża. Wartość przykurczu można określić mierząc kąt zawarty między płaszczyzną kozetki a osią długą uda.

TEST OBERA ( ocena elastyczności pasma biodrowo-piszczelowego )

Badany leży na boku kończyny nietestowanej z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach biodrowych i kolanowych ( dla wyrównania lordozy lędźwiowej ). Badający jedną ręką stabilizuje miednicę, drugą biernie odwodzi i prostuje kończynę testowaną w stawie biodrowym i kolanowym. Następnie poleca badanemu wykonać przywiedzenie kończyny z zachowaniem wyprostu w stawie biodrowym i kolanowym.

INTERPRETACJA: istnienie przykurczu pasma biodrowo-piszczelowego spowoduje, że pacjent nie będzie w stanie przywieźć kończyny przy utrzymaniu wyprostu w stawach biodrowym i kolanowym ( kończyna "zawiśnie" w powietrzu ). Przywiedzenie kończyny będzie możliwe po rozluźnieniu napięcia pasma biodrowo-piszczelowego poprzez zgięcie i rotację wewnętrzną w stawie biodrowym oraz zgięcie w stawie kolanowym.

TESTY WYKRYWAJĄCE PRZYKURCZ MIĘŚNI KULSZOWO-GOLENIOWYCH

- test P-P - badany wykonuje skłon w przód z zachowaniem wyprostu w stawach kolanowych . Przy skróceniu mięśni kulszowo-goleniowych pacjent nie sięga palcami rąk podłoża i odczuwa ból na tylnej powierzchni ud. Mierzymy odległość palców od podłoża (objaw Thomayera ).

- leżenie tyłem, badający zgina kończynę dolną badanego w stawie biodrowym z zachowaniem wyprostu w stawie kolanowym. Jest to ruch jak przy teście Laseque'a, jednak przy przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych po wykonaniu pewnego zakresu zgięcia biodra ruch blokuje się, a pacjent doznaje nieprzyjemnego uczucia rozciągania skróconych mięśni ( objaw Pseudo Lase'quea ).

Dalsze zgięcie uda jest możliwe po zgięciu kolana i tym samym rozluźnieniu skróconych mięśni.

-siad płaski ( kończyny dolne wyprostowane ). Badany wykonując skłon w przód, nie może sięgnąć palcami rąk do stóp z zachowaniem wyprostu w stawach kolanowych.

-siad na krześle z wyprostowanymi kolanami. Przy przykurczu mięśni kulszowo­goleniowych badany odchyla tułów do tyłu - w pozycji stojącej u pacjenta ze skróceniem mięśni kulszowo-goleniowych często występuje wyrównanie lordozy lędźwiowej.

Ocena niestabilności stawu biodrowego w okresie noworodkowym /często przy dysplazji biodra/

TEST BARLOWA

Dziecko leży na plecach. Badający zgina kolana i biodra dziecka chwytając za kolana tak aby kciuki znajdowały się po wewnętrznej stronie ud, a pozostałe palce stykają się z krętarzem większym. Po zgięciu bioder do 90 stopni badający wykonuje przywiedzenie z jednoczesnym naciskiem w osi uda.

INTERPRETACJA: niestabilność objawia się charakterystycznym „kliknięciem” gdy głowa kości udowej przekracza tylną krawędź panewki.

Niekiedy wyczuwa się przeskoczenie co wskazuje na całkowite zwichnięcie głowy.

Należy więc odróżnić biodra „podwichające się” od zwichnięcia.

TEST ORTOLANIEGO

Pozycja wyjściowa i chwyt jak w teście Barlowa. Badający ostrożnie odwodzi uda dziecka.

INTERPRETACJA: jeśli biodro jest zwichnięte to przy odwodzeniu badający słyszy lub czuje „kliknięcie”

w momencie gdy głowa kości udowej wskakuje do panewki.

STAWY KRZYŻOWO-BIODROWE

TEST PATRICKA-FABERE

Badany w leżeniu tyłem, kończyna nietestowana wyprostowana, kończyna testowana w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej tak, że pięta spoczywa na. kolanie kończyny nietestowanej. W tej pozycji badany wykonuje maksymalne odwiedzenie kończyny testowanej.

INTERPRETACJA : prawidłowy zakres ruchu odwiedzenia w tej pozycji pozwala nieomal na dotknięcie kolanem leżanki. Ograniczenie odwodzenia może być wynikiem nadmiernego napięcia przywodzicieli co najczęściej jest wynikiem zmian degeneracyjnych w obrębie stawu biodrowego (np. ch. Perthesa ) lub stawów krzyżowo-biodrowych. Aby zróżnicować przyczynę należy zwrócić uwagę na topografię objawów bólowych. Ból zlokalizowany w pachwinie jest najczęściej wynikiem zmian w obrębie stawu biodrowego. Ból w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych wskazuje na ich patologie.

Jeżeli czynne odwodzenie nie powoduje bólu, a zakres ruchu jest ograniczony można sprowokować objawy poprzez nacisk na kolano przy jednoczesnej stabilizacji kolca biodrowego przedniego górnego po przeciwnej stronie.

Jeśli pomimo to nie ma objawów bólowych, a pacjent odczuwa jedynie "ciągnięcie" po wewnętrznej stronie uda to mamy do czynienia z prostym przykurczem mięśni.

TEST MENNELA - test badający stan funkcjonalny stawów krzyżowo-biodrowych.

Test Mennela można przeprowadzić na trzy sposoby, stopniowo zwiększając siły oddziałujące na staw.

I Mennel - badany w leżeniu przodem, badający jedną ręką stabilizuje kość krzyżową j, drugą ręką chwytając za udo wykonuje bierny przeprost w stawie biodrowym

II Mennel - badany w leżeniu tyłem na brzegu leżanki z kończyną testowaną opuszczoną poza leżankę.

III Mennel- badany w leżeniu tyłem, stabilizuje miednicę poprzez maksymalne zgięcie kończyny dolnej nietestowanej i przyciągnięcie jej do klatki piersiowej. Kończyna dolna testowana opuszczona poza leżankę.

INTERPRETACJA : wystąpienie dolegliwości bólowych w trakcie testu wskazuje na zaburzenia w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych (po wcześniejszym wykluczeniu przyczyn pochodzących ze stawu biodrowego - patrz test Patricka - lokalizacja objawów ). Mennel I można również wykonać w leżeniu na boku.

TEST OTWIERANA

Badany w leżeniu tyłem, badający naciska jednocześnie na oba kolce biodrowe przednie górne tak, że prawa ręka naciska na prawy, a lewa na lewy kolec biodrowy przedni górny pacjenta

( ramiona skrzyżowane ). Dzięki takiemu chwytowi siła jest aplikowana w kierunku dogrzbietowym i dobocznym, co powoduje rozciąganie więzadeł krzyżowo-biodrowych przednich.

TEST KOMPRESJI

Badany w leżeniu bokiem z lekko ugiętymi kończynami w stawach biodrowych i kolanowych. W tej pozycji badający naciska na grzebień talerza kości biodrowej osiowo w dół. Tak dawkowany nacisk powoduje rozciągnięcie więzadeł krzyżowo-biodrowych tylnych i ściskanie przedniej części stawu krzyżowo-biodrowego.

TEST PCHNIĘCIA KOŚCI KRZYŻOWEJ

Badany w leżeniu przodem. Badający układa obie ręce na kości krzyżowej i wykonuje energiczne pchnięcie kości krzyżowej w kierunku dobrzusznym ( chwyt jak przy pośrednim masażu serca ).

TEST ŚLIZGU DOGŁOWOWEGO

Badany w leżeniu przodem, podudzia wystają poza leżankę. Badający stabilizuje kończynę dolną badanego pomiędzy swoimi udami ( testuje staw krzyżowo-biodrowy po stronie ustabilizowanej kończyny ). Układa ręce na ogonowej części kości krzyżowej, a następnie wykonuje pchnięcie kości krzyżowej w kierunku dogłowowym.

Aby jednoznacznie stwierdzić, że ból pochodzi ze stawu krzyżowo-biodrowego należy uzyskać pozytywny wynik czterech z pośród powyższych testów na staw krzyżowo-biodrowy.

---