Joshi -te

 

きのうはともだちがくて、たのしかったです。

きのうは友だちが来て、楽しかったです。

Wczoraj przyszedł mój przyjaciel, i było to miłe.

やまださんはしんせつでいいびとです。 山田さんは親切でいい人です。

Pani Yamada jest uprzejma i sympatyczna

 

Joshi -te/-de jest wielofunkcyjnym elementem w nowoczesnej mowie japończyków. Funkcje jego rozróżnia się w zależności od pozycji i otoczenia w zdaniu. -te/-de należy do Setsuzokujoshi i przyłącza się do Ren'yōkei Yōgen i Jodōshi.

1. Do czasownika Ichidan-katsuyō oraz przy powstawaniu czasownika Godan-katsuyō -te/-de dołącza się przy niezmienionym Ren'yōkei:

 

Shūshikei Ren'yōkei forma z -te

miru mi- mite

taberu tabe- tabete

hanasu hanashi- hanashite

 

 

2. W przypadku czasownika, którego Shūshikei kończy się na -u, -ru lub - tsu, wstawia się w Ren'yōkei zamiast ostatniej sylaby -t-:

 

Shūshikei Ren'yōkei forma z -te

kau ka-i katte

noru no-ri notte

motsu mo-chi motte

 

3. W przypadku czasownika, którego Shūshikei kończy się na -mu, bu lub -nu, wstawia się w Ren'yōkei zamiast ostatniej sylaby -n-, a końcówkę -te zamienia się na -de:

 

Shūshikei Ren'yōkei forma z -te

yomu yo-mi yonde

tobu to-bi tonde

shinu shi-ni shinde

 

4. W przypadku czasownika, którego Shūshikei kończy się na -ku lub -gu, wyrzuca się spółgłoskę z ostatniej sylaby Ren'yōkei i przyłącza odpowiednio dla -ku Joshi -te, dla -gu Joshi -de:

 

Shūshikei Ren'yōkei forma z -te

kaku ka(k)i kaite

ogogu ogo(g)i ogoide

 

5. Czasowniki kuru i suru tworzą odpowiednio kite i shite, a czasownik iku/yuku (iść) tworzy nieregularną formę itte.

 

6. W przypadku przymiotnika przyłącza się do końcówki -ku jego Ren'yōkei:

 

atarashii - atarashiku-te furui - furuku-te

atsui - atsuku-te nai - naku-te

 

7. W przypadku Keiyōdōshi obok Jodōshi -da/-desu nie istnieje właściwa forma -te. Tutaj funkcję tą obejmuje pojedynczy Ren'y*kei -de (de aru tworzy zwykle de atte).

 

Funkcją podstawową formy -te jest łączenie orzeczeń w łańcuch. Orzeczenia te mogą być:

•     orzeczeniami złożonymi w zdaniu głównym (w przypadku jednego podmiotu),

•     orzeczeniami połączonych zdań (dwa lub więcej podmiotów),

•     orzeczeniami układów zdań,

•     orzeczeniami zdań cząstkowych, które podporządkowały się na końcu łańcucha przez Setsuzokujoshi albo Rentaikei zdaniu głównemu.

 

 

... Yōgen + -te/-de ... Yōgen + -te/-de ... Yōgen (Shūshikei)

 

Nie zawsze jednak musi to być bezpośrednio następne orzeczenie:

 

 

... Yōgen + -te/-de ... Yōgen + (Rentaikei) + rzeczownik... Yōgen (Shūshikei)

 

 

... Yōgen + -te/-de ... Yōgen + (Rentaikei) + rzeczownik... Yōgen (Shūshikei)

 

W przypadku pojedynczych zliczeń albo kolejnych następstw można przekładać to na „i” albo „i potem”. Często odtwarza się w ten sposób zdanie przysłówkowe w znaczeniu:

 

hajimete - po raz pierwszy shitagatte - więc, zatem

kaette - w przeciwieństwie, przeciwny

 

Ważnymi formami są:

 

-ni totte - dla, wziąć dla -ni tsuite - przez, względem, wiążąco

-to shite - jako, w właściwości... -ni ta shite - naprzeciw, wbrew; do

-ni oite - w, do, na -ni yotte - zgodnie z, odpowiednio do,

-ni kan shite - odnośnie, w odniesieniu do według, zgodnie; w oparciu o, przez,

-o motte - z, pośrednio, przez z powodu; zależnie od

-ni tsurete - również w towarzystwie... -ni shitagatte - rozmiarów, z powodu...

-ni narande - obok, przy; oprócz, poza -ni *jite - odpowiedni, stosowny, według

---