- 6 -

d) Wyniki obliczeń :

I operacja wytłaczania :

Materiał Próbki	d0 [mm]	g0 [mm]	dw śr [mm]	hw śr [mm]	gw śr [mm]	m1	n1	Rm [Mpa]	Pwd [kN]	Pwt [kN]
A1	66	1,02	36,94	24	1,06	0,57	0,86	90	13,14	9,16
M1E	66	0,90	37,02	22,5	0,98	0,57	0,86	230	22,65	20,70
SSB	66	0,97	36,98	24	1,02	0,57	0,86	310	31,58	30,04

• I operacja wytłaczania:

* m1= dw śr / d0 śr

A1 36,94/64,98=0,57

M1E 37,02/65,1=0,57

SSB 36,98/65,03=0,57

* n1 na podstawie m1

dla m1=0,57 n1=0,86

* Pwt=3,14* dw śr* g0*Rm* n1

A1 3,14*36,94[mm]*1,02[mm]*90[Mpa]*0,86=9,16[kN]

M1E 3,14*37,02[mm]*0,90[mm]*230[Mpa]*0,86=20,7[kN]

SSB 3,14*36,98[mm]*0,97[mm]*310[mm]*0,86=30,04[kN]

* Pwd[kN]= Pwd[kG]*9,806/1000

A1 1340*0,009806=13,14[kN]

M1E 2310*0,009806=22,65[kN]

SSB 3220*0,009806=31,58[kN]

I operacja przetłaczania :

Materiał Próbki	dw śr [mm]	hw śr [mm]	gw śr [mm]	dp1 śr [mm]	hp1 śr [mm]	gp1 śr [mm]	m2	n2	Pp1 d [kN]	Pp1 t [kN]
A1	36,94	24	1,06	28,01	36,5	0,99	0,76	0,88	8,24	7,39
M1E	37,02	22,5	0,98	28,06	34	0,94	0,76	0,88	17,85	17,49
SSB	36,98	24	1,02	28,05	36,5	0,95	0,76	0,88	27,85	24,52

- 7 -

• I operacja przetłaczania:

* m2= dp1 śr / dw śr

A1 28,01/36,94=0,76

M1E 28,06/37,02=0,76

SSB 28,05/36,98=0,76

* n2 na podstawie m2

dla m2=0,76 n2=0,88

* Pp2t=3,14* dp1 śr* gw śr*Rm* n2

A1 3,14*28,01[mm]*1,06[mm]*90[Mpa]*0,88=7,39[kN]

M1E 3,14*28,06[mm]*0,98[mm]*230[Mpa]*0,88=17,49[kN]

SSB 3,14*28,05[mm]*1,02[mm]*310[mm]*0,88=24,52[kN]

* Pp1 d[kN]= Pp1 d[kG]*9,806/1000

A1 840*0,009806=8,24[kN]

M1E 1820*0,009806=17,85[kN]

SSB 2840*0,009806=27,85[kN]

II operacja przetłaczania :

Materiał Próbki	dp1 śr [mm]	hp1 śr [mm]	Gp1 śr [mm]	dp2 śr [mm]	hp2 śr [mm]	gp2 śr [mm]	m3	n3	Pp2 d [kN]	Pp2 t [kN]
A1	28,01	36,5	0,99	22,97	45,5	1,03	0,82	0,76	5,10	6,06
M1E	28,06	34	0,94	23,03	41,5	0,97	0,82	0,76	11,77	14,34
SSB	28,05	36,5	0,95	23,02	45,5	0,97	0,82	0,76	18,83	20,11

• II operacja przetłaczania:

* m3= dp2 śr / dp1 śr

A1 22,97/28,01=0,82

M1E 23,03/28,06=0,82

SSB 23,02/28,05=0,82

* n3 na podstawie m3

dla m3=0,82 n3=0,76

* Pp2t=3,14* dp2 śr* gp1 śr*Rm* n3

A1 3,14*22,97[mm]*0,99[mm]*90[Mpa]*0,76=6,06[kN]

M1E 3,14*23,03[mm]*0,94[mm]*230[Mpa]*0,76=14,34[kN]

SSB 3,14*23,02[mm]*0,95[mm]*310[mm]*0,76=20,11[kN]

* Pp2d[kN]= Pp2 d[kG]*9,806/1000

A1 520*0,009806=5,1[kN]

M1E 1200*0,009806=11,77[kN]

SSB 1920*0,009806=18,83[kN]

- 8 -

III operacja przetłaczania :

Materiał Próbki	dp2 śr [mm]	dp2 śr [mm]	gp2 śr [mm]	dp3 śr [mm]	hp3 śr [mm]	gp3 śr [mm]	m4	n4	Pp1 d [kN]	Pp1 t [kN]
A1	22,97	45,5	1,03	18,48	57,5	1,12	0,80	0,80	4,71	4,30
M1E	23,03	41,5	0,97	18,53	53,5	1,07	0,80	0,80	12,94	10,39
SSB	23,02	45,5	0,97	18,57	57,5	1,03	0,81	0,78	18,24	13,69

• III operacja przetłaczania:

* m4= dp3 śr / dp2 śr

A1 18,48/22,97=0,8

M1E 18,53/23,03=0,8

SSB 18,57/23,02=0,81

* n4 na podstawie m4

dla m4=0,8 n4=0,8

dla m4=0,81 n4=0,78

* Pp3t=3,14* dp3 śr* gp2 śr*Rm* n4

A1 3,14*18,48[mm]*1,03[mm]*90[Mpa]*0,80=6,06[kN]

M1E 3,14*18,53[mm]*0,97[mm]*230[Mpa]*0,78=14,34[kN]

SSB 3,14*18,57[mm]*0,97[mm]*310[mm]*0,78=20,11[kN]

* Pp3d[kN]= Pp3d[kG]*9,806/1000

A1 480*0,009806=4,71[kN]

M1E 1320*0,009806=12,94[kN]

SSB 1860*0,009806=18,24[kN]

f) Zestawienie wyników :

Materiał: A1
Nr	Operacja	Pd [kN]	Pt [kN]
1	I operacja wytłaczania	13,14	9,16
2	I operacja przetłaczania	8,24	7,39
3	II operacja przetłaczania	5,1	6,06
4	III operacja przetłaczania	4,71	4,30

- 9 -

Materiał: M1E
Nr	Operacja	Pd [kN]	Pt [kN]
1	I operacja wytłaczania	22,65	20,69
2	I operacja przetłaczania	17,85	17,49
3	II operacja przetłaczania	11,77	14,34
4	III operacja przetłaczania	12,94	10,39

Materiał: SSB
Nr	Operacja	Pd [kN]	Pt [kN]
1	I operacja wytłaczania	31,58	30,04
2	I operacja przetłaczania	27,85	24,52
3	II operacja przetłaczania	18,83	20,11
4	III operacja przetłaczania	18,24	13,69

g) Wykresy :

- 10 -

- 11 -

W N I O S K I :

W czasie tłoczenia powstają następujące wady:

• pęknięcia,

• ucha ciągarskie (związane z anizotropią własności),

• pofałdowania powierzchni bocznej

Nierówny brzeg wytłoczek jest spowodowany istnieniem zjawiska zwanego anizotropią własności. Występuje ono w przypadku stosowania do tłoczenia blach walcowanych kierunkowo.

W miedzi wystąpiły ponadto pęknięcia. Oznacza to, że materiał utracił zdolności plastyczne i aby takie zjawisko nie zachodziło, trzeba zastosować międzyoperacyjne wyżarzanie zmiękczające po wykonaniu pewnej określonej liczby operacji. Ścisłe określenie dopuszczalnej ilości operacji bez prób jest trudne, ponieważ zależy ono od rodzaju i stanu materiału, konstrukcji i stanu powierzchni narzędzi oraz smarowania.

Pofałdowanie ścianki bocznej występuje gdy przy przetłaczaniu nie stosujemy odpowiednio ukształtowanego dociskacza.

W procesie przetłaczania nastąpiło lekkie pofałdowanie miedzianej przetłoczki, zaś przetłoczka stalowa nie uległa pofałdowaniu. Widać stąd, że skłonność do fałdowania jest mniejsza dla materiałów o większej twardości.

Zarejestrowana siła docisku stempla była największa w procesie wytłaczania. W kolejnych operacjach przetłaczania ta zmniejszała się (dla próbki wykonanej z miękkiej miedzi siła ta była odpowiednio mniejsza niż dla stali). Było spowodowane coraz mniejszą średnicą wytłoczki. Po każdej z operacji naprężenie przy tej samej sile było większe, a więc do odkształcenia wytłoczki potrzebna była coraz mniejsza siła.

Przyczyny występowania różnic pomiędzy Pt i Pd :

• błędy pomiarowe,

• źle dobrane Rm (jest uśrednione),

• błędy związane z odczytem,

• błędy wskazań,

• błędy obliczeniowe.

---