AKTYWACJA OSÓB Z NIEDOWŁADEM:

Stopniowa pionizacja przyzwyczaja układ krwionośny i oddechowy do stopniowej zmiany pozycji z leżącej na pionową, co zmusza te dwa układy do cięższej pracy, szczególnie po długim przebywaniu w łóżku. Często kończyna dolna po stronie porażonej dochodzi do względnej sprawności szybciej niż kończyna górna, dlatego też możliwa jest w miarę szybka pionizacja. Dalszym etapem jest nauka chodzenia. Chory podtrzymywany przez drugą osobę po stronie niedowładnej, sam wsparty zdrową ręką na poręczy łóżka, uczy się stawiać pierwsze kroki. Stopniowo należy poręcze zastąpić trójnogiem i laską, a czynną pomoc drugiej osoby ograniczyć do nadzoru. Każdego chory musi uczyć się chodzenia po schodach.

Osoby praworęczne z porażeniem prawostronnym powinny uczyć się wykonywania wszystkich czynności lewą ręką, włącznie z pisaniem. W usprawnieniu ruchowym kończyny górnej najtrudniej uzyskać poprawę w zakresie sprawności manipulacyjnej palców, zwłaszcza w przypadkach ze znacznym wzmożeniem napięcia mięśniowego. Często poprawa stanu ćwiczącego, jest nieosiągalna mimo kilkuletnich wysiłków tak ze strony ćwiczącego jak i chorego. Przy porażeniu praworęcznym należy ćwiczyć również zdrową lewą kończyną czynności niezbędne w codziennym życiu (jak u osób z utraconą prawą kończyną).

Ćwiczenia prowadzone i czynne stosowane są w późniejszym okresie rehabilitacji, gdy kończyny po stronie porażonej odzyskają względną sprawność fizyczną, bez znacznych przykurczów. Podczas wykonywania ćwiczeń prowadzonych wymagana jest pomoc innych osób, aby móc wykonać ruch w pełnym zakresie, gdyż mięśnie są jeszcze zbyt słabe, aby chory sam mógł wykonać pełny ruch. Ćwiczenia czynne wykonywane są z początku w odciążeniu np. pod UGULem. Dopiero po odzyskaniu przez chorego względnie optymalnej siły kończyn porażonych, można stopniowo rezygnować z odciążenia, aby następnie przejść do ćwiczeń czynnych wolnych, gdzie chory pokonuje siłę grawitacji oraz dźwiga ciężar własnych kończyn podczas wykonywania ruchów czynnych.

W warunkach domowych z natury rzeczy wybór ćwiczeń jest nieco ograniczony, niemniej jednak można osiągnąć takie same wyniki jak w specjalnych zakładach rehabilitacyjnych, wykorzystując proste przedmioty (laska, sprężyny gimnastyczne, uchwyty i zawieszenia bloczkowe itp.). Ćwiczenia należy dobierać pod kątem ich użyteczności w jak najszybszym przywróceniu umiejętności swobodnego poruszania się w terenie (nauka chodzenia) oraz czynności manipulacyjnej ręki dla potrzeb codziennego życia. Chory powinien jak najwcześniej siadać obok łóżka całkowicie ubrany (ubranie i buciki skórzane) i uczyć się samodzielnego wstawania z pozycji siedzącej. Stopy przed poślizgiem należy zabezpieczyć, kładąc na podłodze w poprzek stóp deskę, którą opieramy o nogi łóżka.

Chory w pozycji siedzącej i stojącej powinien ćwiczyć kkdd, przygotowując się do chodzenia. Jeżeli porażone mięśnie barku są zwiotczałe, bardzo łatwo dochodzi do nadwichnięcia barku w pozycji siedzącej i stojącej, gdy ciężar opuszczonej kończyny górnej rozciąga torebkę stawową ku dołowi. Można temu zapobiec, podwieszając chorą kończynę na temblaku z trójkątnej chustki lub na specjalnej szynie. W przypadku utrzymującego się osłabienia mięśni w kończynie dolnej i zginaniu się jej w stawie kolanowym przy próbie stania i chodzenia, a także opadaniu stopy, należy założyć specjalną łuskę lub szynę na staw kolanowy, natomiast na stopę taśmę gumową w formie strzemienia.

JAK POWINNO ZOSTAĆ PRZYGOTOWANE MIESZKANIE DLA OSOBY Z NIEDOWŁADEM POŁOWICZYM ?

*Likwidacja barier architektonicznych (ułatwienie możliwości przemieszczania się): usunięcie progów, poszerzenie otworów drzwiowych, budowa podjazdów — ewentualnie instalacja windy (umożliwienie w ten sposób wychodzenia na zewnątrz mieszkania).

*Dostosowanie pomieszczeń sanitarnych: założenie uchwytów przyściennych, podpór i barierek, dostosowanie sanitariatów i kabiny prysznicowej.

*Przygotowanie pokoju: łóżka z możliwością regulacji wezgłowia — ewentualnie z materacem przeciwodleżynowym, zapewnienie dostępu z obu stron ciała, instalacja stolika oraz stabilnego fotela z podparciem tułowia, głowy i kończyn.

ADAPTACJA MIESZKANIA

1 Parking

-miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych powinny znajdować się w pobliżu wejścia do budynku

-dobre oznakowanie

-parkomaty, automaty biletowe i inne urządzenia do obsługi parkingu powinny znajdować się w pobliżu miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych, być dobrze oznakowane i łatwo dostępne

-nawierzchnia zatoczki oraz chodnika powinna być gładka, antypoślizgowa bez wysokich krawężników i zjazdów (maksymalnie do 2 cm różnicy poziomów)

2 Wjazd

-bramy i furtki ze względów bezpieczeństwa nie mogą otwierać się na zewnątrz działki

-wjazd na posesję powinien być wykonany z nawierzchni utwardzonej

-kratki ściekowe i kanalizacyjne nie powinny być niżej niż 2 cm poniżej nawierzchni

-w przypadku ścieżki prowadzącej na posesję nachylenie podłużne nie powinno być większe niż 5 proc., a poprzeczne 2 proc., umożliwi to swobodny wjazd wózkiem

3 Schody zewnętrzne

Dla osób z ograniczonymi możliwościami ruchu, poruszających się o kulach czy laskach, wygodne schody zewnętrzne muszą spełniać określone wymagania:

-powierzchnia schodów powinna być zabezpieczona przed poślizgiem, szczególnie krawędzie stopni

-liczba stopni w jednym biegu stopni zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10

-stopnie nie powinny być ażurowe

-stopnie nie powinny mieć podcięć, wrębów czy nosków

-balustrady i poręcze powinny mieć wygodny pochwyt

-należy zawsze unikać 1-2 stopni.

4 Budynek dostępny

Pochylnie, podjazdy

Pochylnie są elementami budynku umożliwiającymi osobie niepełnosprawnej samodzielny dostęp do wszelkich obiektów, w tym także budynków mieszkalnych. Poprawnie zaprojektowana pochylnia wymaga niestety dużo miejsca, dlatego w wielu przypadkach ze względu na ograniczoną powierzchnię przed budynkiem, wybudowanie jej może być niemożliwe.

Wejścia, dojścia

Przystosowanie obiektu to przede wszystkim zapewnienie osobie niepełnosprawnej możliwości dojścia do budynku bez konieczności pokonywania toru przeszkód w postaci śliskiej powierzchni, dodatkowych stopni czy zbyt wąskich przejść.

Windy

W przypadku adaptacji instalacja windy w związku z warunkami technicznymi budynku może wiązać się z gruntowną przebudową klatki schodowej.

-minimalne wymiary wewnętrzne (tylko dla osoby na wózku) kabiny dźwigu wynoszą 140 x 110 cm

-kabina musi być wyposażona w przycisk awaryjny „stop”

-strefa włączników i przycisków wewnątrz kabiny musi być dostępna dla osoby siedzącej na wózku

-poręcz w kabinie dźwigowej powinna znajdować się na wysokości 90 cm

-powierzchnia posadzki kabiny powinna być ryflowana lub perforowana

-wskazane jest dodatkowe zasilanie awaryjne

Korytarze

Funkcjonalny i przestronny korytarz decyduje o tym, czy codzienne pokonywanie dystansów między pomieszczeniami będzie drogą przez labirynt, czy też nie. W przypadku mieszkań przestronnych, otwartych, gdzie granica pomiędzy strefą wejściową a dzienną jest niezauważalna, nie ma o tym mowy. Jednak często ze względów technicznych (instalacje wewnętrzne, ściany, słupy konstrukcyjne) nawet częściowe połączenie kilku pomieszczeń jest niemożliwe.

-minimalna szerokość wymagana do przejazdu wózkiem to 120 cm (90 cm na odcinku nie dłuższym niż 150 cm)

-antypoślizgowa powierzchnia

-w przypadku zakrętu pod kątem 90 stopni wskazany jest zaokrąglony lub sfazowany narożnik

-gdy drzwi pomieszczenia otwierają się na zewnątrz głębokość korytarza, na które się otwierają należy poszerzyć.

Schody wewnętrzne

-schody z prostymi biegami i spocznikami o dużej szerokości stopnia

-instalacja ukośnego podnośnika krzesełkowego

-należy unikać schodów z podciętym stopniem, o mocno wystających stopnicach lub też przykrytych wykładziną dywanową bez odpowiednich zabezpieczeń

-zabezpieczenia w postaci balustrady lub barierki

Podnośniki, platformy

Możliwość samodzielnego pokonywania schodów przez osobę poruszającą się na wózku inwalidzkim zapewnią wszelkiego typu podnośniki ukośne i pionowe. W przypadku, gdy ze względu na brak miejsca niemożliwe jest zainstalowanie windy, jest to jedyna alternatywa pokonania biegu schodów.

Podłogi

Podłoga zaliczana jest do stałego elementu wykończenia wnętrz i jest inwestycją na lata, a więc powinna być dostosowana do funkcji użytkowych poszczególnych pomieszczeń. Podłogi w pomieszczeniach użytkowanych przez osoby niepełnosprawne powinny być przede wszystkim równe i dobrze wypoziomowane, bez progów, uskoków czy pojedynczych schodków. Dotyczy to zarówno pomieszczeń we wnętrzu, jak i balkonów, tarasów i pomieszczeń dodatkowych. Przy wyborze materiału należy zwrócić uwagę na jego trwałość, odporność na ścieranie i zabrudzenia. W strefach intensywnego użytkowania, takich jak wiatrołapy, przedsionki, korytarze - podłoga powinna być wykonana z materiałów o podwyższonym stopniu ścieralności. Do tego celu najlepiej nadają się takie materiały, jak kamień naturalny, gresy, płytki klinkierowe.

ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE

Zestawienie potencjalnego zaopatrzenia ortopedycznego jakiego osoba z niedowładem połowiczym może potrzebować w trakcie terapii

-wózek ze stabilizacją głowy i pleców - tylko u pacjentów w bardzo ciężkim stanie

-wózek inwalidzki z funkcją hemi - wózek dla osób jeszcze niechodzących lub chodzących tylko na niewielkie dystanse, funkcja hemi umożliwia napęd z użyciem tylko jednej kończyny górnej.

-laski wielopunktowe i jednopunktowe (w początkowym etapie nauki chodu można wykorzystać laski wielopunktowe - czwórnóg lub trójnóg, gdyż dają dość dużą płaszczyznę podparcia, w miarę poprawy jakości chodu zmniejszamy płaszczyznę podparcia na laskę jednopunktową, aż do całkowitej rezygnacji z podporu)

-podciąg na stopę w przypadku stopy opadającej

-aparat stabilizujący staw skokowy od strony bocznej i przyśrodkowej, umożliwia ruch w płaszczyźnie strzałkowej, stabilizując staw bocznie i przyśrodkowo, zabezpieczając przed skręceniem stawu

-stabilizator stawu kolanowego zabezpieczający przed przeprostem, w przypadku braku pracy ekscentrycznej mięśnia prostego uda konieczne jest zabezpieczenie stawu kolanowego przed przeprostem i nadwyrężeniem struktur stawu kolanowego.

-orteza stawu kolanowego z regulacją kąta, wykorzystywane w terapii przykurczów dla zabezpieczenia efektów terapii

-orteza stawu barkowego zabezpieczająca przed wysuwaniem się głowy kości ramiennej z panewki stawu barkowego, bardzo korzystny kompromis między temblakiem (stymulującym do zgięcia szyi oraz niezabezpieczającym dobrze stawu barkowego przed subluksacją), a innymi aparatami odwodząco-odciążającymi (duże wymiary, duży ciężar, niepraktyczne w życiu codziennym)

-orteza stawu łokciowego z regulacją kąta, wykorzystywane w terapii przykurczów dla zabezpieczenia efektów terapii, należy zwrócić uwagę, by była z zabezpieczeniem dłoni, w obrębie której bardzo często mamy również ograniczenia w zakresie ruchu i deformacje

-orteza na dłoń i przedramię - stosujemy ją jedynie w przypadkach, w których zakres zgięciowego ustawienia w obrębie nadgarstka i dłoni jest tak duży i tak szybko postępuje mimo wdrożonej terapii, że dla zachowania możliwości utrzymania higieny konieczne jest stosowanie ortez, które też mogą stymulować do podwyższania napięcia mięśniowego, ale w ustawieniu umożliwiającym utrzymanie higieny

PRACA ZAWODOWA

Możliwość kontynuowania dotychczasowej pracy zawodowej lub też w zmienionej formie zależy od stanu zdrowia chorego po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. U większości chorych pozostają deficyty neurologiczne o różnym stopniu nasilenia. Mogą to być ubytki ruchowe (np. gorsza sprawność manualna, gorszy chód, zaburzenia równowagi), intelektualne (gorsza pamięć, zaburzenia uwagi, wzmożona męczliwość), emocjonalne (nietrzymanie afektu, nadmierna drażliwość, stany depresyjne), zaburzenia mowy (różne rodzaje afazji). Często możliwość zmiany zawodu jest tu względnie niewielka, a chorzy ci najczęściej nie przejawiają motywacji do podjęcia takich wysiłków.

Aktywność ruchowa adaptacyjna - to takie formy zajęć, które promują zdrowy styl życia u osób ze szczególnymi potrzebami, poprzez aktywność ruchową i sport.

ARA jest podstawowym narzędziem umożliwiającym indywidualny rozwój umiejętności ruchowych ON.

Celem ARA jest umożliwienie wszystkim ludziom, bez względu na rodzaj niepełnosprawności, uczestnictwa w sposób aktywny w aktywności ruchowej, dzięki przystosowaniu istniejących form zajęć lub znalezienie nowych.

W centrum uwagi jest tu jednostka (człowiek ) i jego potrzeby, a także otaczający go środowisko.

-Adaptacja może przebiegać na wiele sposobów bez zmiany podstawowej idei gry, sportu czy innej formy aktywności ruchowej.

-Zmiana może dotyczyć powierzchni, niektórych zasad, ilości uczestników, dodatkowego sprzętu np. do lokomocji, roli uczestników i wiele innych, a uczestnicy nadal będą mieli przyjemność.

-Osoba prowadząca zajęcia powinna wykazywać się dużą kreatywnością, wiedzą o możliwych formach adaptacji oraz jakie formy zajęć można przystosować mając na uwadze potrzeby jednostki.

SPORT NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Ponieważ dyscypliny sportowe przeznaczone są dla indywidualnego uczestnika, mogą być łatwo przystosowane zależnie od ograniczeń i możliwości ruchowych. Istnieją jednakże inne ważne przyczyny powodujące ich dużą przydatność dla osób niepełnosprawnych.

Jedną z ważniejszych jest dostosowanie do wydolności i sprawności lokomocyjnej uczestników. Ponieważ nie wymagają dużego wysiłku i szybkiego tempa mogą w znakomity sposób kształcić pożądane cechy motoryczne takie jak: siła, technika czy wytrzymałość. Wymagają też mniejszych niż inne dyscypliny sportowe przygotowań organizacyjnych. Dają możliwość konfrontacji własnych wyników sportowych z wynikami innych, są więc środkiem wzmacniającym więzi społeczne. Bywają bardzo chętnie uprawiane w wolnym czasie przez inwalidów.

Dyscypliny zimowe
narciarstwo, biathlon, saneczkarstwo
Grupowe dyscypliny sportowe
koszykówka, siatkówka, rugby
Indywidualne dyscypliny sportowe
łucznictwo, kręgle, tenis ziemny, kometka, tenis stołowy, pływanie, nurkowanie, żeglarstwo, wioślarstwo i kajakarstwo, lekkoatletyka, pięciobój, wyścigi na wózkach, podnoszenie ciężarów, szermierka, wspinaczka

29 października- światowy dzień udaru mózgu

MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

Definicja:

Określenie „mózgowe porażenie dziecięce” oznacza zespół objawów z różnorodnymi etiologicznie uszkodzeniami niedojrzałego jeszcze ośrodkowego układu nerwowego. Uszkodzenia te mogą dotyczyć różnych partii centralnego układu nerwowego i mogą być mniej lub bardziej zogniskowane bądź rozsiane. Mają charakter niepostępujący, a objawy pojawiają się stopniowo - w miarę rozwoju dziecka.

Przebieg m.p.dz. jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników, w tym od jego postaci i stopnia ciężkości, a także od wczesności oraz jakości usprawniania.

Częstość występowania m.p.dz. ocenia się na 2-3 promile czyli od 1200 do 2000 przypadków w ciągu roku.

Przyczyny występowania m.p.dz.:

-czynniki uwarunkowane genetycznie;

-czynniki uszkadzające działające w okresie życia płodowego;

-zaburzenia i uszkodzenia okołoporodowe;

-urazowe i inne uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego zaistniałe w okresie noworodkowym lub wczesnoniemowlęcym

M.P.DZ. - zaburzenia ruchowe:

-Niedostateczny rozwój odruchu prostowania i równowagi.

-Brak odruchu podporu z kończyn górnych.

-Przetrwałe odruchy pierwotne.

-Nieprawidłowe wzorce ułożenia.

-Nieprawidłowe wzorce ruchu.

-Nadmierne, w tym samym czasie, pobudzenie mięśni antagonistycznych i agonistycznych.

-Ruchy mimowolne.

-Brak dostatecznego doświadczenia sensomotorycznego.

-Nieprawidłowa orientacja w przestrzeni.

-Niedostateczny rozwój orientacji w schemacie własnego ciała.

-Osłabienie siły.

-Nadmierny odruch na rozciąganie.

-Zniekształcenia narządu ruchu.

Porażenia lub niedowłady (paralysis, paresis), dotyczące wyjątkowo jednej kończyny (monoplegia, monoparesis), dwóch kończyn po jednej stronie ciała (hemiplegia, hemiparesis), obu kończyn dolnych z niewielkimi zaburzeniami lub bez zaburzeń w obrębie kończyn górnych (diplegia, diparesis), trzech kończyn - obu dolnych i jednej górnej (triplegia, triparesis), wszystkich czterech kończyn (quadriplegia, quadriparesis).

Niezależnie od objawów ruchowych mogą występować także:

-Drgawki;

-Zaburzenia sensoryczne - głównie wzroku i słuchu oraz rozwoju mowy;

-Różnego stopnia upośledzenie umysłowe (oligophrenia).

-Zaburzenia żucia ,połykania i ssania

W m.p.dz. wyróżniamy:

-zespoły spastyczne,

-zespoły niespastyczne

Zespoły spastyczne:

Spastyczność jest wynikiem przewagi mechanizmów pobudzających i torujących na poziomie pnia mózgu i rdzenia kręgowego, nad wyłączonymi bądź zmniejszonymi wpływami hamującymi wyżej położonych obszarów ośrodkowego układu nerwowego. Związane jest to z uszkodzeniem tych obszarów. W wyniku czego dochodzi do wzmożonej odpowiedzi na rozciąganie mięśnia oraz zakłócenia normalnego unerwienia przeciwstawnego. W konsekwencji niedostatecznego hamowania antagonistów ruchy stają się utrudnione, a wszelka aktywność ruchowa podporządkowana jest przetrwałym odruchom wczesno-niemowlęcym i synergizmom patologicznym. Dziecko przyjmuje więc często ułożenia (pozycje) przymusowe, nacechowane także obecnością przetrwałych odruchów i synergizmów co ma odzwierciedlenie w jego możliwościach posturalnych i lokomocyjnych.

U dzieci z hemiparezą:

-dochodzi do utrwalonego zgięciowego ustawienia rączki i całej kończyny górnej,

-w kończynie dolnej dominuje jej wyprostne ustawienie i końskie ustawienie stopy (w zgięciu podeszwowym) - skrócenie kończyny,

-w lżejszych przypadkach w pozycji stojącej ciężar ciała spoczywa głównie na stopie „zdrowej”; -niepełne mechanizmy równoważne po stronie stopy poszkodowanej - dotyczy to umiejętności obciążania palców, pięty, brzegu bocznego stopy,

-w cięższych przypadkach poszkodowana kończyna dolna ustawia się w typowej synergii wyprostnej (wyprost, przywiedzenie, rotacja wewnętrzna), a dziecko uczące się chodzić stawia stopę na palcach; w konsekwencji braku możliwości zgięcia grzbietowego stopy dziecko obciążając kończynę dolną strony porażonej, kompensacyjnie doprowadza do przeprostu w stawie kolanowym, zgięcia w stawie biodrowym oraz tyłopochylenia miednicy po tej stronie; chodzenie przypomina ciągnięcie za sobą porażonej kończyny,

-każda złożona czynność, w tym chodzenie często powoduje coraz większe zaciśnięcie ręki porażonej oraz uniesienie przedramienia nieznacznie do góry, jako efekt występowania reakcji stowarzyszonych.

U dzieci z diparezą:

-uda są przywiedzione i zrotowane do wewnątrz, kolana zwarte i wysunięte do przodu tak, że chód dziecka przypomina ruchy cyrkla mierniczego; stopy są w ustawieniu końsko-koślawym lub końsko-szpotawym,

-w związku z niedostatkiem mechanizmów równoważnych, dziecko używa kończyn górnych do podporu lub utrzymywania spionizowanej pozycji, w wyniku czego dochodzi do nadmiernego zaangażowania zginaczy kończyn górnych, obręczy barkowej i tułowia, chwyt dziecka jest nieporadny, z pronacją przedramienia.

-sztywność kończyn dolnych i bioder powoduje, że dziecko nadmiernie używa kompensacyjnych ruchów głową, górną częścią tułowia i kończyn górnych, nie potrafi przenieść ciężaru ciała na nogę podporową z jednoczesnym odciążeniem nogi przeciwnej po to, by wykonać krok; ciężar ciała pozostaje pomiędzy stopami, brak balansu i rotacji przypomina przerzucanie ciężaru ciała z nogi na nogę (chód pingwina lub cyrkla mierniczego); samodzielne stanie bez ruchu jest niemożliwe.

U dzieci z kwadriparezą w pełni rozwinięta spastyczność uniemożliwia wyprost głowy, utrzymanie równowagi w dowolnych pozycjach, użycie kończyn górnych do podporu lub sięgania. Stanie i chodzenie jest raczej niemożliwe.

Zespoły niespastyczne:

Niespastyczne postacie m.p.dz. dzielą się na:

-dyskinetyczne

-hipotoniczne

-ze sztywnością

Postacie dyskinetyczne:

-są związane przyczynowo z uszkodzeniem jąder podstawy mózgu - zwłaszcza prążkowia i gałki bladej, przyczynia się to do występowania ruchów mimowolnych do których zalicza się ruchy atetotyczne, pląsawicze i dystoniczne,

-dzieci z tą postacią choroby nie potrafią utrzymać stabilnej pozycji, występuje brak stabilizacji posturalnej jest to efekt braku kokontrakcji, w związku z czym nie występują prawidłowe, naprzemienne skurcze agonistów i antagonistów dające odpowiednią stabilizację dla poruszających się części ciała,

-skurcz jednej grupy mięśniowej prowadzi do całkowitego rozluźnienia antagonistów, zamiast do ich stopniowego wyłączania w wyniku czego ruch nie może być stopniowy, tylko szarpany o ekstremalnych zakresach ze słabą kontrolą zakresu (pozycji) pośredniej,

-w konsekwencji braku kokontrakcji oraz występowania ekstremalnych zakresów ruchomości i obniżonego napięcia posturalnego, występuje hipermobilność we wszystkich stawach z tendencją do subluksacji, szczególnie w stawach biodrowych, barkowych, palców, a nawet szczęki.

-Atetoza - występują tu ruchy mimowolne o charakterze robaczkowym, wężowym i falistym. Ruchy te są powolne i arytmiczne, mogą występować i nasilać się w spokoju i podczas ruchu, a nawet podczas próby wykonania ruchu. Ruchy mimowolne mogą obejmować również mięśnie twarzy, co objawia się bogatą i niezależną od emocji mimiką.

-Ruchy pląsawicze - są szybkie i zrywane, zmienne i nie wykazujące rytmiczności, mają też większą częstotliwość.

-Dystonia - natomiast przejawia się klinicznie dziwnymi, skręcającymi ruchami ciała, ruchy te obejmują duże obszary i mają charakter falisty. Powodują one przyjmowanie „groteskowych postaw”, a często wręcz uniemożliwiają dziecku stanie i chodzenie.

-Dyskineza znacznie częściej obejmuje głowę i kończyny górne, niż kończyny dolne. U dzieci tych reakcja podparcia (stania) jest na ogół obecna. Jest ona jednak bezużyteczna, gdyż kontrola ustawienia głowy jest zła, a reakcje równoważne są niedostateczne, nieraz wyolbrzymione. Ponadto dyskinetyków atetotyków charakteryzuje niedojrzałość zachowania, niepewność i znaczne wahania nastroju (od skrajnej radości do skrajnego smutku). Są drażliwi, ale nie bojaźliwi, także nierealnie oceniają przeszkody. Występują trudności w zakresie wymowy, porozumiewaniu się, stąd występuje skłonność do frustracji. Dzieci te mają jednak dobry kontakt ze środowiskiem i prowadzą „radosne życie”.

Postacie hipotoniczne:

-nie są w pełni jednorodne;

-wczesnodziecięca hipotonia może być tylko przejściowym objawem innych postaci m.p.dz. i z czasem może się z niej rozwinąć zespół spastyczny lub dyskinetyczny (atetotyczny),

-u części dzieci można później przypisać móżdżkową ataktyczną postać m.p.dz, gdzie chód odbywa się na szerokiej podstawie i jest zataczający oraz hipermetryczny, charakterystyczna jest też niemożność (utrudnienie) wykonywania ruchów celowych (w wyniku występowania ataksji, dysmetri, adiodochokinezy). Mowa natomiast ma charakter móżdżkowy. Jest nosowo „zamazana“, przerywana oraz „wybuchowa“ i skandowana.

-typ hipotoniczny charakteryzuje zatem obniżone napięcie mięśniowe, drżenie zamiarowe, zaburzenie lub niezdolność poruszania się (ciężka niezborność chodu), utrzymania postawy wyprostowanej lub wspierania ruchów funkcjonalnych. Pacjenci hipotoniczni mogą sprawiać wrażenie pasywnych lub nie zmotywowanych do działania.

Podział Ingrama:

Klasyfikacji mózgowego porażenia jest wiele. Najbardziej rozpowszechniony jest podział Ingrama, oparty głównie na kryteriach topograficznych i uwzględniający kilka postaci klinicznych.

1.Porażenie kurczowe połowicze (hemiplegia spastica).

2.Obustronne porażenie kurczowe (diplegia spastica)

3.Obustronne porażenie połowicze (hemiplegia bilateralis).

4.Postać móżdżkowa (ataktyczna).

5.Postać pozapiramidowa.

Niektórzy autorzy uwzględniają jeszcze postać mono- lub triparetyczną. Większość podziałów uwzględnia także istnienie postaci mieszanych. Dotyczą one zwykle wielu elementów ośrodkowego układu nerwowego

Przyczyny uniemożliwiające rozwój sprawności kończyn górnych i osiągnięcie samoobsługi:

-Brak doświadczenia sensomotorycznego w pierwszych miesiącach życia.

-Niedostateczny rozwój koordynacji wzrokowo- ruchowej podczas sięgania, chwytu, wypuszczania i manipulacji.

-Nieopanowanie ruchów stanowiących elementy określonych, codziennych czynności.

-Niedostateczna motywacja dziecka do wielokrotnego powtarzania zaplanowanych ruchów.

-Nieprawidłowe powstawanie „planu ruchu” w ośrodkowym układzie nerwowym.

-Brak łączenia funkcji kończyn górnych z rozwojem umiejętności prostowania i doskonalenia równowagi.

-Niedosteczny rozwój umysłowy

-Wymienione dysfunkcje zależnie od stopnia ich intensywności utrudniają lub uniemożliwiają opanowanie przez dziecko chodzenia i wykonywania podstawowych, codziennych czynności.

Metody leczenia dzieci z m.p.dz.:

-Metody ortopedyczne (Plum, Perlstein, Phelps, Taro)

-Metody neuro-fizjologiczne (Bobath, Vojta, Kabat, Temple-Rood)

-Metody rozwojowe :

a)ontogenetyczne (Bobath, Vojta,Rood)

b)filogenetyczne (Vojta,Temple-Fay)

-Metoda neuro-psychologiczna (Peto- Conductive Education)

Organizacja leczenia i nauczania (z wyjątkiem Conductive Education):

Leczenie:

a) fizjoterapia

b) Terapia zajęciowa

c) logopedia

Leczenie i nauczanie prowadzone oddzielnie, jako dwie osobne dyscypliny.

Leczenie prowadzone indywidualnie.

Integracja - wielospecjalistyczny team.

Conductive Education:

-Zamiast leczenia i nauczania - tylko nauczanie (dziecko musi nauczyć się wszystkiego od siedzenia na nocniku do alfabetu).

-Zamiast teamu- prowadzący (odpowiednio przeszkolony).

-Zamiast indywidualnego prowadzenia dziecka grupy.

-Zamiast epizodycznego leczenia- specjalnie ułożony program.

Cele opieki, leczenia i rehabilitacji:

-autonomia ruchowa,

-samodzielność w czynnościach życia codziennego,

-możliwość porozumiewania się,

-dostęp do nauki szkolnej,

-przyjemność: równowaga emocjonalna i afektywna,

-dostęp do wartości kulturowych.

Warunki dla optymalnej ewolucji dziecka z MPDz:

-Diagnoza przebiegu okresu płodowego i noworodkowego.

-Diagnoza uszkodzenia lub/i dysfunkcji.

-Projekt rehabilitacji długofalowej, całości funkcji układu nerwowego, prowadzonej przez ekipę koordynowaną przez neuropediatrę.

-Informacja rodziców i współpraca z nimi, umożliwienie im normalnego życia rodzinnego.

-Zapewnienie odpowiedniego systemu opieki dziecku, w ramach normalnego trybu życia w danym wieku: w domu, żłobku integracyjnym, przedszkolu integracyjnym, w szkole integracyjnej lub ośrodku nauczania kierowanego.

Rehabilitacja = nauka funkcji:

-Tylko codzienna, kompleksowa rehabilitacja i edukacja daje możliwość opanowania przez dziecko z m.p.dz.: programu nauczania, czynności w zakresie samoobsługi (jedzenie, ubieranie się, toaleta), samodzielnego przemieszczania się oraz umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

-Ogromne znaczenie dla utrwalania osiągniętych sukcesów terapeutycznych ma kontynuacja programów usprawniania w domu. Dlatego też należy kłaść bardzo duży nacisk na rozwijanie i umacnianie kontaktów z rodzicami dzieci niepełnosprawnych poprzez stałą wymianę informacji (zeszyty korespondencji), regularne spotkania i prowadzenie poradnictwa dla rodzin.

Metoda Nauczania Kierowanego:

-Usprawnianie dzieci z m.p.dz. powinno mieć charakter kompleksowy i wieloprofilowy. Dlatego też dobrze sprawdza się metoda Nauczania Kierowanego , która polega na wielokierunkowej stymulacji wszystkich zaburzonych sfer rozwojowych i prowadzi do osiągnięcia możliwie największej samodzielności i niezależności.

Nauczanie Kierowane bazuje na:

-Plastyczności mózgu,

-Możliwości kompensacji uszkodzenia,

-Naturalnej gotowości dziecka do nauki.

-Metoda ta ma na celu przygotowanie osoby z m.p.dz. do funkcjonowania w społeczeństwie. Żeby mogło się to dokonać konieczne jest przejście od dysfunkcji do ortofunkcji. Dysfunkcja jest to koordynacja gorsza od normalnej lub niewłaściwa. Jest też rozumiana jako nieakceptowane zachowanie społeczne. Ortofunkcja natomiast oznacza:

-integrację tego, co zostało do tej pory opanowane przez dziecko,

-Najwyższy poziom wykonania danej czynności, które dziecko osiąga samodzielnie, bez uciekania się do patologicznych ruchów lub reakcji,

-Unikanie zachowań stereotypowych i patologicznych, a przyswajanie zachowań zdrowych

-Rehabilitacja dziecka powinna być wbudowana w jego całodobowy tryb życia i wychowania. Należy dać okazję dziecku do bycia aktywnym do poszukiwania własnych rozwiązań i wykorzystywania opanowanych ruchów w nowych sytuacjach. Pozwala to utrwalić daną czynność, jak też daje dziecku poczucie jej użyteczności.

-W metodzie tej duży nacisk kładzie się na aktywność dziecka. Rola prowadzących polega tylko na ukierunkowaniu spontanicznej, często nieprawidłowej, motoryki dziecka na właściwe tory. Należy zwiększać przekonanie dziecka, że to ono samo jest autorem wykonywanej czynności, że wszystko pochodzi od niego.

-Dziecko powinno być aktywne, a jednocześnie bezpieczne.

-Nauczanie kierowane daje możliwość pracy w grupie. Ograniczone możliwości poruszania się, zaburzenia mowy, wyglądu lub zachowania skazują dziecko na izolację. Wyjście z niej to duży krok w rozwoju społecznym i emocjonalnym, jak też możliwość uczenia się od innych radzenia sobie z własnymi ograniczeniami, mobilizacja do działania, chęć współzawodnictwa.

-Metoda rytmiczności poleceń stanowi ważny element w procesie uczenia. Polega na głośnym i rytmicznym wypowiadaniu poleceń, zapowiadania zamierzonych ruchów i czynności, wyrażania intencji ruchowej.

-Mowa i rytm mogą ułatwić opanowanie konkretnego ruchu. Mowa bierze udział w kodowaniu informacji oraz w regulacji zachowania człowieka.

-Wypowiadanie słów określających daną czynność oraz głośne i rytmiczne liczenie daje dziecku możliwość uświadomienia sobie, że to on, a nie prowadzący, który mu pomaga jest twórcą i autorem ruchu.

-Mowa dynamiczna natomiast pozwala na dokładniejsze wykonanie zadania. Dochodzi do wzrostu koncentracji dziecka na wykonywanej czynności.

-Rytm może powodować zwiększenie napięcia mięśniowego co ma znaczenie w przypadku porażeń wiotkich. W przypadku dzieci z porażenie spastycznym zastosowanie powolnego liczenia będzie powstrzymywało patologiczne synergie.

-Dzięki rytmiczności poleceń można wpływać na rozwój funkcji mowy. Dzieci dotąd nie mówiące zaczynają wypowiadać proste sylaby.

-Metoda ta pozwala opanować skomplikowaną czynność, którą dzieli się na prostsze elementy. Nazywając je a następnie wykonując krok po kroku dziecko kształtuje prawidłowe nawyki motoryczne, którymi będzie mogło się posłużyć w innych sytuacjach. Uczyni to je bardziej niezależnym.

-Metoda ta pomaga opanować trudności nie tylko z wykonaniem samego ruchu, ale też z chaotycznością.

-Natomiast u dzieci u których występują przykurcze daje możliwość stymulacji ruchu i doprowadzenia go do końca.

Program pracy z dzieckiem z m.p.dz.:

-Program powinien obejmować wszystkie aspekty dysfunkcji występującej u dziecka, z wyszczególnieniem tych które są najbardziej istotne, ze względu na ich zaburzający wpływ na rozwój dziecka i na ich niezbędność dla osiągnięcia przez dziecko maksymalnej niezależności.

-W rozkładzie zajęć dokładnie wyznacza się czas na wykonanie takich podstawowych czynności jak: stanie, chodzenie, leżenie, a także mowa oraz zajęć szkolnych typu czytanie, pisanie, arytmetyka i inne.

-Program ma służyć realizacji ogólnych celów edukacji jakimi są: przygotowanie do życia i pracy w społeczeństwie. To natomiast może się dokonać dzięki konsekwentnemu osiągnięciu celów szczegółowych, które zależą od rodzaju i stopnia zaburzeń. Realizacja celów dokonuje się podczas serii zajęć dzięki którym dziecko z m.p.dz. uczy się wykonywać zadania, które dziecko zdrowe wykonuje spontanicznie.

-Program obejmuje nie tylko usprawnianie ruchowe, lecz także rozwój szkolny, emocjonalny, estetyczny i moralny. Uwzględnienie tych wszystkich dziedzin przyczynia się do sukcesu metody.

-Dla każdego dziecka czy grupy przygotowuje się nowy program i serie zajęć. Wspólny jest jedynie ramowy rozkład dnia.

Metoda usprawniania neurorozwojowego NDT-Bobath:

-Celem metody jest rozwinięcie prawidłowych odruchów, które nie występują u większości dzieci z uszkodzonym o.u.n, oraz hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia mięśniowego.

-W skład metody wchodzi wiele różnych technik, które umożliwiają kontrole napięcia posturalnego i poprawne wykonanie ruchu. Stymulacje napięcia posturalnego można osiągnąć m.in. poprzez poklepywanie określonej części ciała, co może działać hamująco lub stymulująco, czy poprzez zatrzymanie ruchu w wybranej fazie i utrzymanie tej pozycji, co dostosowuje prace mięśni przy zmianie postawy oraz kontroluje przebieg ruchu. Kluczem do nauki dziecka w tej metodzie są zdobywane doświadczenia sensomotoryczne. Dzięki nim dziecko poznaje własne ciało i uczy się posługiwać nim w sposób celowy.

-Usprawnianie według koncepcji NDT-Bobath jest szczególnie przydatne w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ może być włączone w ich biologiczny rytm dnia. Prawidłowo wykonywane zabiegi pielęgnacyjne, karmienie, noszenie dziecka, czy zabawa z nim są naturalnym sposobem utrwalenia wzorców ruchowych wspomaganych przez fizjoterapeutę. Odpowiednio przeszkoleni rodzice i opiekunowie, kontynuują ćwiczenia w warunkach domowych.

Metoda odruchowej lokomocji wg Vaclava Vojty:

-Metoda Vojty nazwana została Systemem Torowania Odruchowej Lokomocji. Nazwa ta oddaje założenie metody zakładającej, że w organizmie człowieka istnieje od momentu urodzenia program, którego realizacja pozwoli na wykształcenie się wzorca lokomocyjnego. Program ten jest zapisany w mózgu, a celem metody Vojty jest jego aktywacja na drodze neurofizjologicznej stymulacji o.u.n.

-Stosując, określony bodziec, odpowiednią pozycje wyjściową i opór przeciwko wykonywanemu ruchowi udało się wyzwolić dotychczas nieosiągalne wzorce lokomocyjne w postaci odruchowego pełzania i obrotu.

-w mózgowym porażeniu mamy do czynienia również z blokadą rozwoju a nie tylko z brakiem funkcjonalnym. Nadrzędnym celem terapii stało się przełamanie owej blokady, przez którą dziecko nie ma możliwości wykształcenia spontanicznej motoryki.

-Zaletą ćwiczeń jest możliwość sterowania aktywnością ruchową oraz rozkładem napięcia nawet u dzieci, które nie rozumieją wydawanych poleceń. Poprzez wielokrotne pobudzanie pięter kory mózgowej, które do tej pory były nieaktywne, utrwala się engram dając wyobrażenie o prawidłowym ruchu ciała. Częste powtarzanie danej sekwencji ruchowej pozwala również oprócz wypracowania prawidłowych wzorców ruchowych zlikwidować patologiczne synergizmy. Poprzez stymulacje powstaje globalny wzorzec, który wymaga aktywacji całego układu mięśniowego, oraz wszystkich pięter o.u.n od najniższego aż po najwyższy.

Rola rodziców w rehabilitacji dziecka z mózgowym porażeniem
na przykładzie metody Domana:

-W metodzie Domana, rodzice odgrywają szczególną rolę w rehabilitacji swojego dziecka. Na ich pracy i poświęceniu zbudowane zostały podstawy tej metody. Doman i współpracownicy uważają rodziców za pierwszych i najważniejszych terapeutów swojego dziecka. Ich krótkie szkolenia w ośrodkach mają na celu wskazanie im właściwej drogi i metod postępowania w trakcie wykonywania codziennych ćwiczeń. Twórcy metody Filadelfijskiej obarczając rodzinę tak wielką odpowiedzialnością kierują się przekonaniem, że skoro uszkodzenie mózgu jest „zawsze” to i oddziaływania powinny być stale obecne. Ich częstotliwość intensywność oraz powtarzalność w czasie wpływają na wykształcenie się nowego rytmu i stylu życia, który będzie podporządkowany rehabilitacji chorego dziecka. Usprawnianie staje się, więc nadrzędnym celem danej rodziny, któremu podporządkowuje ona całe swoje życie.

-Opieka nad dzieckiem z mózgowym porażeniem jest szczególnie trudna ze względu na swój długotrwały i złożony charakter, a także problemy rodziców z zaakceptowaniem kalekiego dziecka. Rodzice muszą zrozumieć, że to od nich zależy czy ich dziecko będzie miało szanse na prawidłowy rozwój, czy zostanie na stałym poziomie upośledzenia nie czyniąc większych postępów. Początkowy szok wywołany niepokojem o przyszłość, oraz niewiedzą na temat choroby deprymuje ich postępowanie i myślenie i nie pozwala na logiczne rozpatrywanie faktów, dlatego tak ważny jest szybki kontakt ze specjalistą oraz psychologiem, którzy pomogą podjąć właściwe decyzje.

-Rodzice muszą poznać i zrozumieć problemy swojego dziecka. Wiąże się to z koniecznością pogłębienia wiedzy na temat m.p.dz, indywidualnych potrzeb dziecka, ograniczeń, ale także wyjątkowych zdolności oraz opanowania licznych umiejętności z zakresu rehabilitacji fizycznej, pedagogicznej i psychologicznej.

-Każda osoba niepełnosprawna wymaga opieki i pomocy oraz specjalnych metod wychowania, zmierzających do zapewnienia jej najpełniejszego rozwoju. Proces wychowania i rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych nigdy nie przebiega w izolacji od toczącego się życia rodzinnego i musi on uwzględnić potrzeby i możliwości wszystkich mniej czy bardziej uczestniczących w nim osób. Dlatego tak ważne jest pozytywne nastawienie wszystkich członków rodziny.

Rodzice i terapeuci muszą umiejętnie dostosować cel kształcenia, treści kształcące oraz metody i środki nauczania do możliwości dziecka. Tylko w takim przypadku możliwe staje się progresywne osiąganie postępów przez dziecko. Jeżeli zatem rodzina jest koniecznym środowiskiem optymalnego rozwoju dziecka zdrowego, w przypadku dziecka z ograniczeniem, jej znaczenie jest jeszcze większe. Wiąże się to z rozszerzonymi potrzebami dzieci niepełnosprawnych, a także ze specyfiką ich rozwoju psychicznego, który charakteryzuje często mniejsza odporność na sytuacje stresogenne, obniżone poczucie własnej wartości i trudności w prawidłowej ocenie podejmowanych zadań.

Hipoterapia w m.p.dz.:

-Jest to metoda, która opiera się głównie na wykorzystaniu możliwości, jakie daje koń w zmniejszeniu dysfunkcji psychofizycznych.

-Dzieci w kontaktach z koniem i jazdą konną odnajdują wiele radości i przeważnie nie zdają sobie sprawy z ich leczniczego działania, dzieje się to poza ich świadomością.

-Hipoterapia wpływa korzystnie zarówno na psychiczną, społeczną i fizyczną sferę dzieci niepełnosprawnych. Posiada walory wyjątkowe i niezastąpione. Głównie możliwość wielokrotnego powtarzania tego samego wzorca ruchowego podczas jazdy konnej, charakterystycznego dla chodu ludzkiego. Każdy krok konia to kolejna okazja do ćwiczenia określonych umiejętności w rodzaju przesunięcia ciężaru, utrzymywania równowagi czy utrzymywania wyprostowanej postawy. Należy do nich także kontakt z żywym zwierzęciem, mający ogromny wpływ na rozwój emocji i budowanie więzi społecznych.

Dogoterapia:

-Inną często spotykaną metodą jest terapia z udziałem psa, która jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio przystosowanych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii (ruchu, mowy, psychoterapię).

-Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań, wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa. Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły. Poprzez terapię można:

-Rozwijać mowę, wzbogacać słownik.

-Przełamywać lęk.

-Rozwijać funkcje poznawcze.

-Stymulować zmysły, ćwiczyć koncentrację, koordynację ruchów, orientację przestrzenną.

-Rozwijać myślenie przyczynowo-skutkowe.

-Stymulować pracę mięśni poprzez wykonywanie ćwiczeń ruchowych.

-Budować poczucie własnej wartości, pewności siebie, bezpieczeństwa.

-Podnosić aktywność, uczyć samodzielności, odpowiedzialności.

-Łagodzić stres, samotność.

-Budować więzi emocjonalne u osób z trudnym kontaktem.

-Stymulować zmysły, ćwiczyć koncentrację, koordynację ruchów, orientację przestrzenną.

-Rozwijać spontaniczną aktywność.

-Motywować i mobilizować do podejmowania działań.

-Uczyć właściwych postaw w stosunku do zwierząt.

-Uczyć zasad bezpiecznego postępowania z psami.

OSOBY NIESŁYSZĄCE:

Głusi to osoby których analizator słuchowy nie pozwala na wykonywanie podstawowych czynności codziennych. Ze względu na czas od utraty słuchu dzieli się niesłyszących na grupę niesłyszącą od urodzenia oraz grupę która z rożnych przyczyn utraciła słuch w wieku późniejszym.

Inwalidów niewidzących - niewidomych, ociemniałych i inwalidów ze szczątkowym widzeniem

Inwalidzi niedowidzący - osoby z utratą wzroku pozwalającą na samodzielne poruszanie się w dzień

1924 - Międzynarodowy Komitet Sportu Osób Niesłyszących

LIKWIDACJA BARIER:

-Likwidacja progów;

-Posadzki antypoślizgowe

-Montaż oporęczowania i uchwytów

-Montaż instalacji dźwiękowej sygnalizacyjnej i alarmowej

-Zastosowanie rozwiązań kolorystycznych i fakturowych w celu poprawienia orientacji w otoczeniu

-Zapewnienie gazowego lub elektrycznego centralnego ogrzewania w mieszkaniach osób niepełnosprawnych zamieszkujących z inną osobą niepełnosprawną lub samą

-Montaż telefonu wnioskodawcy o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności

-Zmiana sposobu oświetlenia i doświetlenia pomieszczeń

Sport jest doskonałym środkiem pozwalającym na kształtowanie koordynacji ruchowej, szybkości i siły mięśniowej oraz doskonalącym umiejętności różnicowania ułożenia i przemieszczania się ciała w przestrzeni.. Systematyczne ich wykonywanie prowadzi do automatyzacji ruchu.

Dyscypliny sportu:

Do najczęściej podejmowanych dyscyplin sportowych, zarówno w przypadku niesłyszących kobiet, jak i mężczyzn, należą: koszykówka, siatkówka, piłka nożna, lekkoatletyka, tenis stołowy, szachy, pływanie. W dyscyplinach tych organizowane są zawody integracyjne, dla osób słyszących i niesłyszących. Ostatnio pojawia się coraz większe zainteresowanie takimi dyscyplinami sportowymi, jak: bowling, żeglarstwo, kajakarstwo, rajdy rowerowe, narciarstwo, łyżwiarstwo i wiele innych. Ciekawym jest, że jedyną kobietą biorącą czynny udział w wyścigach motocyklowych jest osoba niesłysząca. Zmierza się ona z osobami słyszącymi na torze w Poznaniu, zdobywając bardzo dobre miejsca.

Przeciwwskazania do ćwiczeń fizycznych niewidomych:

Po operacji gałki ocznej, przy luksacjach soczewki do ciała szklistego (przeciwwskazanie bezwzględne)

Przypadki z szczątkowym widzeniem, wysoka krótkowzrocznością, garbiakiem rogówki lub twardówki (przeciwwskazanie względne). Ograniczenia dotyczą wysiłków fizycznych, gwałtownych zmian pozycji, dużych przeciążeń działających na głowę i gałki oczne, padów, skoków, przewrotów, skłonów, długotrwałych pozycji statycznych

Adaptacja stanowiska pracy:

W przypadku osób głuchych, ogłuchłych i głuchoniemych problem wyboru zawodu, uzyskania i utrzymania zatrudnienia jest wypadkową wielu czynników, leżących zarówno po stronie osoby z uszkodzonym słuchem, jak i potrzeb miejscowego rynku pracy. Problemy pojawiają się nie tylko w procesie wykonywania pracy przez osobę niesłyszącą, lecz na wszystkich kolejnych etapach przygotowania do zatrudnienia. Uszkodzenie narządu słuchu nie niesie ze sobą szczególnych ograniczeń w wyborze i wykonywaniu zawodu. Nie ma również przepisów prawnych zakazujących wprost wykonywania określonych zawodów przez osoby z uszkodzonym słuchem (poza zakazem zatrudniania osób niesłyszących przy wyrębie drzew i zwózce drewna). Niemal w każdym zawodzie można spotkać osoby z uszkodzonym słuchem, które są specjalistami w tych zawodach, nierzadko wybitnymi

Brak słuchu nie stanowi przeszkody w wykonywaniu większości zawodów, natomiast mogą się pojawić problemy związane z komunikacją interpersonalną,

Zaopatrzenie ortopedyczne:

Istotą większości urządzeń technicznych, przeznaczonych dla osób z uszkodzonym
słuchem jest stworzenie możliwości skutecznego odbioru różnego rodzaju informacji akustycznej drogą jej wzmocnienia lub zastąpienia działając na inny analizator (np. poprzez światło lub wibrację). Należą do nich:

-Aparaty słuchowe i implanty ślimakowe

-Urządzenia elektroakustyczne stosowane w pomieszczeniach użytku zbiorowego, a przeznaczone dla osób z uszkodzeniami słuchu

-Urządzenia osobiste ułatwiające życie (budziki dla niesłyszących, sygnalizacje świetlne informujące np. dzwonku do drzwi, telefonu, płaczu dziecka, programy komputerowe służące nauce mowy i komunikacji językowej, wideotelefony)

OSOBY NIEWIDOME

niewidomych zaliczamy dzieci i dorosłych, którzy nie widzą od urodzenia, albo od wczesnego dzieciństwa tak, że nie pamiętają żadnych wrażeń wzrokowych.

Oświetlenie

Dla osób słabo widzących niezwykle ważnym elementem wnętrza jest oświetlenie. Odpowiednio dobrane może uwydatniać poszczególne elementy wyposażenia, ułatwiać czytanie, a także wykonywanie innych czynności.

Duże znaczenie ma zastosowanie lamp rozpraszających światło i równomiernie oświetlających całe pomieszczenia, tak aby nie pojawiały się na przemian miejsca jasne i ciemne. Obok światła ważnymi elementami wnętrz dostosowanych do potrzeb osób z dysfunkcjami wzroku są kontrast i kolor. Odpowiednie ich użycie może w znacznym stopniu ułatwić funkcjonowanie we wnętrzu mieszkania, odnajdowanie drzwi, mebli oraz różnych przedmiotów codziennego użytku.

Materiały wykończeniowe nie powinny być zbyt wzorzyste. Najlepiej używać materiały o jednolitym kolorze, bez deseni. Meble w mieszkaniu powinny wyraźnie kontrastować ze swym tłem.

Pomoce służące niewidomym w orientacji przestrzennej

-biała laska - Może to być laski sztywne i składane, teleskopowe, stożkowo-trzpieniowe i podpórcze, jest znakiem niewidomych.

-Pies - przewodnik osoby niewidomej - Osoba niewidome mogą ubiegać się o przyznanie tzw. psa przewodnika, który jest cenną pomocą rehabilitacyjną. Pozwala jej na bezpieczniejsze i szybsze tempo przemieszczania się w terenie niż jest to możliwe przy pomocy białej laski. Psy są starannie dobierane pod względem budowy fizycznej oraz cech psychicznych. Uczone są posłuszeństwa, reagowania na rozkazy takie jak: „naprzód”, „prowadź prosto”, „w lewo”, „w prawo”, „prowadź sam”, „szukaj przejścia”, „szukaj drzwi” itp. Przygotowywane są do bezpiecznego prowadzenia osoby niewidomej na chodniku lub jezdni, w ruchu ulicznym, zatrzymywania się przed krawężnikami, prowadzania przez przejścia na ulicy, zatrzymywania się przed przeszkodami i ich omijania, lokalizowania drzwi, wsiadania, wysiadania i odpowiedniego zachowywania się w środkach lokomocji, prowadzenia po schodach.

Zgodnie z regulaminem PZN o przyznanie psa przewodnika może starać się osoba, która:

-jest całkowicie niewidoma

-ukończyła 16 lat

-jest sprawna fizycznie

-ma dobrą orientację przestrzenną i potrafi samodzielnie przemieszczać się przy pomocy

-białej laski

-jest zrównoważona psychicznie, nie nadużywa alkoholu i nie używa narkotyków

-lubi zwierzęta

-ma odpowiednie warunki mieszkaniowe i finansowe, by zapewnić psu należytą opiekę

Pomoce służące niewidomym w życiu codziennym

Meble powinny być rozmieszczone w sposób umożliwiający swobodne przechodzenie obok nich, a te z ostrymi krawędziami ustawione w miejscach, w których nie stwarzają ryzyka wpadania na nie

Urządzenia umożliwiające posługiwanie się pismem

Do tej grupy zaliczamy:

-brajlowskie maszyny do pisania, - tabliczki brajlowskie, -rysiki, -tabliczki umożliwiające ręczne pisanie, -tabliczki ułatwiające składanie podpisów, -elektroniczne urządzenia umożliwiające czytanie zwykłego pisma przez niewidomych np. komputer wyposażony w mowę syntetyczną i skaner.

Urządzenia dźwiękowe i nagrywając - odtwarzające dźwięki

- dyktafony, - magnetofony, - radiomagnetofony (umożliwiają łatwe zapisywanie różnych tekstów, notatek, dyspozycji, planów opracowań i in. )- telefony brajlowi, Dysfunkcje wzroku nie przeszkadzają także w korzystaniu z komputera, który wyposażony w słuchawki i odpowiednie oprogramowanie powie, co aktualnie znajduje się na monitorze, pozwoli obsługiwać wiele programów lub poruszanie po internecie. Za pomocą skanera oraz oprogramowania rozpoznającego druk komputer może przeczytać książkę, gazetę, a także ważne dokumenty. Komputer z zastosowaniem programu mowy syntetycznej czy monitora brajlowskiego umożliwia swobodne posługiwanie się tym sprzętem, korzystanie z baz danych, arkuszy kalkulacyjnych i innych programów użytecznych

Zegarki dostosowane do możliwości percepcyjnych osób niewidomych

Mogą to być: - zegarki naręczne i kieszonkowe, - budziki, - minutniki, -zegary ścienne czy inne, Wszystkie jednak muszą być obrajlowione lub udźwiękowione. Zegarek taki daje orientację w czasie, umożliwia wysłuchanie określonych audycji radiowych, dzienników itp. bez ciągłego pytania o godzinę.

Inne urządzenia udźwiękowione i pomoce ułatwiające życie codzienne

-udźwiękowione wagi kuchenne i łazienkowe, -wskaźniki poziomu cieczy, -udźwiękowione wizjery, -wyłączniki czasowo-sprężynowe, -termometry łazienkowe i do pomiaru temperatury powietrza, -rozpoznawacze kolorów,-akustyczny czujnik światła,-czytnik etykiet,-igły brajlowskie i nawlekacze do igieł oraz inne podobne pomoce i urządzenia.

Ułatwienia dla osoby niewidomej w komunikacji miejskiej

Oznaczenia dźwiękowe

Oznaczeń dźwiękowych informują osobę niewidomą o:- nadjeżdżającym niebezpieczeństwie (np. o numerze linii zbliżającego się autobusu),- chwili wypoczynku i uwolnienia części uwagi podczas podróży

dźwięk światła zielonego (podstawowy) -„klekot bociani” o tempie marszobiegu; zdecydowanie nie zalecana jest mowa ludzka;

- dźwięk światła zielonego mrugającego - ten sam „klekot bociani” o 2 razy szybszym tempie i powtarzaniu;

- dźwięk światła czerwonego - (pomocniczy) - ten sam „klekot bociani” o tempie 2 razy wolniejszym, niż przy świetle zielonym;

- uzupełniające komunikaty słowne - np. „ Uwaga! Awaria sygnalizacji.„ lub „Uwaga! Przycisk.”

Niewidomi mogą też spotkać:-sygnalizatory wibracyjne, które emitują takie same sygnały, co dźwiękowe, ale w postaci drgań na obudowie urządzenia,- tabliczki brajlowskie z rozrysowanymi planami organizacyjnymi przejść.

Ścieżki dotykowe

Ścieżki dotykowe powinny składać się z:

- pasa prowadzącego - ciąg elementów z wypukłościami umieszczonych powyżej poziomu posadzki, stanowiących dotykowe oznakowanie trasy wolnej od przeszkód, które mają doprowadzić do konkretnych miejsc tj: przejścia dla pieszych, schody, widy,

pól uwagi - elementy punktowo wypukłe ułożone w miejscach zakrętów, rozgałęzień, punktów docelowych, do których doprowadza ścieżka

Pasy ostrzegawcze

Zasady umieszczana oznaczeń dotykowych w przestrzeni publicznej

Oznaczenia przejść dla pieszych - bezpośrednio wzdłuż krawędzi krawężnika powinny być ułożone pola uwagi szerokości 0,80 m, połączone z odpowiednim pasem prowadzącym

Oznaczenia na przystankach autobusowych i tramwajowych - od krawędzi krawężnika powierzchnia - 0,15m żółta, 0,15m czarna, powierzchnia szara antypoślizgowa, 0,40 pola uwagi.

Oznaczenia dotykowe - napisy brajlowskie, wypukłe oznaczenia należy umieszczać na wysokości 1,4m. Napisy na drzwiach powinny być powiększone oraz oznaczone w brajlu

Wejścia na dworce i przystanki powinny być zasygnalizowane polami uwagi ułożonymi w chodniku prostopadle do wejścia o szerokości 0,80m oraz polami uwagi szerokości 0,50m ułożonymi przed drzwiami i za drzwiami w odległości 0,50m. W komunikacji miejskiej nie powinno stosować się drzwi obrotowych, drzwi powinny być rozsuwane i najlepiej automatyczne.

Stacje metra powinny być wyposażone w system informacji wizualnej, głosowej i dotykowej, w tym oznaczenia w alfabecie brajla, posadzki i schody na stacji metra powinny posiadać nawierzchnie o właściwościach antypoślizgowych.

-schody stałe, schody ruchome, na peronach

Ułatwienia domowe dla osób niewidomych

-kontrasty kolorów,-przesuwane drzwi, -zaokrąglone kanty, -taśmy na brzegach

-automatyczne włączniki światła, -oświetlenie. -pomieszczenia bez progów

-odpowiednie naczynia na spożywkę, -uchwyty wewnętrzne, -podłogi (z pogłosem)

Sport osób niewidomych jako rehabilitacja

showdown -kojarzone z ping- pongiem, jest to stół z banda i bramkami. Zamiast siatki w połowie jest tablica 15 cm nad stołem, do tego służą prostokątne, drewniane paletki którymi można dotykać blatu z piłeczką średnicy 6cm, z kuleczkami w środku.

-goa ball - polega na zdobyciu jak największej ilości goli za pomocą ważącej 500 g piłki wydającej dźwięk podczas toczenia się po boisku, którego linie zaznaczone są taśmami.
-tandem,- kręgle, -piłka nożna, -narciarstwo

Aktywność ruchowa adaptacyjna - to takie formy zajęć, które promują zdrowy styl życia u osób ze szczególnymi potrzebami, poprzez aktywność ruchową i sport. ARA jest podstawowym narzędziem umożliwiającym indywidualny rozwój umiejętności ruchowych ON. Celem ARA jest umożliwienie wszystkim ludziom,bez względu na rodzaj niepełnosprawności, uczestnictwa w sposób aktywny w aktywności ruchowej, dzięki przystosowaniu istniejących form zajęć lub znalezienie nowych.

W centrum uwagi jest tu jednostka (człowiek ) i jego potrzeby, a także otaczający go środowisko.Główna zasada:

Zaadoptuj proponowaną formę zajęć do potrzeb jednostki, a nie odwrotnie!

JAKI SPORT CHCĄ UPRAWNIAĆ NIEPEŁNOSPRAWNI

-Sport niepełnosprawnych nie może być nowym rodzajem gimnastyki leczniczej, musi być oparty na wzorcach sportu osób zdrowych

-Zmiany w rozgrywaniu danej dyscypliny sportu, przepisach, sędziowaniu powinno się wprowadzać jedynie w wypadku gdy zachodzi potrzeba zwiększenia bezpieczeństwa lub umożliwienia uprawiania tej dyscypliny szerszemu gronu niepełnosprawnych

-Konieczny jest podział na grupy i klasy startowe aby w sporcie mogli uczestniczyć niepełnosprawni o jednakowych możliwościach funkcjonalnych

-Poziom sportowy powinien być związany z programem i etapem rehabilitacji

-Zajęcia sportowe nie mogą ograniczać się tylko do samego treningu sportowego, konieczne są starty w różnych imprezach sportu niepełnosprawnych

TENDENCJE SPORTU NIEPEŁNOSPRAWNYCH

-Dyscypliny uprawiane przez niepełnosprawnych powinny być dyscyplinami osób zdrowych

-Zmiany w przepisach i regulaminach powinny być ogólne i dostosowane do możliwości ruchowych niepełnosprawnych

--Nowo wprowadzana dyscyplina powinna charakterem ruchu nawiązywać do konkurencji znanej i popularnej uprawianej przez zdrowych

-Każda dyscyplina powinna przynosić korzyści usprawniające w danym schorzeniu

-Żadna dyscyplina nie może zagrażać zdrowiu

CECHY SPORTU NIEPEŁNOSPRAWNYCH WG DEGI

-Sport powinien być zgodny z indywidualnym programem rehabilitacji i równocześnie rozrywkowy oraz pobudzający

-Sport powinien być bezpieczny, sprowadzający ryzyko wypadków i uszkodzeń do minimum

-Sport powinien być powszechny, dostosowany do wielu typów schorzeń, powinien uwzględniać możliwości funkcjonalne młodzieży szkolnej

CELE SPORTU NIEPEŁNOSPRAWNYCH

-Cel leczniczy - kontynuacja programu leczenia i rehabilitacji. Obowiązuje zasad że sport nie powinien szkodzić

-Cel biologiczny - ruch jest stymulatorem niezbędnym do życia, brak ruchu powoduje zanik funkcji lub narządu

-Cel anatomiczno fizjologiczny - sport przejmuje po kinezyterapii cel postępowania usprawniającego (zakres ruchu, siła, koordynacja itp.)

-Cel higieniczno zdrowotny - codzienna dawka wysiłku jest dla zdrowego człowieka wskazaniem, dla niepełnosprawnego obowiązkiem. Sport pogłębia nawyki higieniczne i pielęgnacyjne.

-Cel wychowawczo-psychologiczny - poprzez sport u dzieci można kształtować odpowiednie cechy charakteru, silę woli, likwidować postawy egocentryczne, agresywne, apatyczne, uaktywniać dzieci, wyrabiać odwagę, hartować psychicznie

-Cel hedonistyczny - sport musi dawać pełne zadowolenie, włączać w całokształt życia społecznego, kulturalnego, towarzyskiego, politycznego

-Cel ekonomiczny - sprawność fizyczna nabyta w trakcie uprawniania sportu daje większe perspektywy podjęcia pracy, lepszego zarobku w efekcie poprawy warunków życia. Sport wpływa na poprawę jakości życia niepełnosprawnych

Do korzyści płynących z uprawiania sportu (wg National Ability Center) nalezą:

-Poprawa poczucia własnej wartości i pewności siebie

-Odważniejsze uczestnictwo w innych przejawach życia jak kontynuowanie nauki, podejmowanie pracy zawodowej

AMPUTACJE

Amputacja oznacza utratę części ciała lub jego fragmentu. Może to być fragment tak niewielki, jak koniuszek nosa, czy tak wielki, jak odjęcie kończyny dolnej np. na poziomie uda lub wyłuszczenie w stawie biodrowym.

Rozróżniamy następujące przyczyny amputacji:

wrodzone: z powodu zaburzeń ukrwienia, wskutek nowotworu złośliwego;

urazowe: wypadki drogowe, urazy w miejscu pracy, podczas rekreacji

Inną przyczyną amputacji mogą być wady wrodzone takie jak : wrodzony niedorozwój kończyny w wyniku uszkodzenia lub nieprawidłowy rozwój embrionu. To właśnie między 4 a 6 tygodniem życia płodowego powstaje większość nieprawidłowości determinujących niedorozwój kończyn.

Poziomy amputacji kończyn górnych

-amputacje w obrębie palców, amputacje w obrębie nadgarstku, amputacje w obrębie przedramienia, operacja Krukenberga, amputacja w obrębie stawu łokciowego, amputacje w obrębie ramienia, amputacja na poziomie szyjki kości ramiennej, wyłuszczenie w stawie ramiennym, amputacja z wyłuszczeniem łopatki

-Poziom odjęcia palca określa w zasadzie stopień jego uszkodzenia. Jeśli uraz obejmuje tylko wskaziciel lub palec V, ich przydatność jest uzależniona od pozostawienia 1,5 paliczka.

-Palec III i IV można amputować na każdym poziomie, gdyż każdy kikut zachowuje ruchomość i jest pożyteczny.

-Kciuk jest palcem najważniejszym, każdy odcięty milimetr ma swoją funkcjonalną wartość, staramy się więc ratować każdy fragment pokryty skórą.

Amputacje w obrębie nadgarstka zdarzają się rzadko, najczęściej w wyniku ciężkich urazów zmiażdżeniowych, w których występuje rozległe zniszczenie tkanek, z dużymi ubytkami skóry, utratą czucia oraz zagrożeniem zakażenia rany co wiąże się z zagrożeniem reamputacji, a nawet sepsy.

Za optymalną wysokość odjęcia przedramienia uważa się przejście 2/3 bliższych w 1/3 dalszą. Zbyt obwodowe odjęcie, może powodować na szczycie kikuta pozostanie zbyt cienkiej zimnej i sinej skóry, a w konsekwencji odleżynę, co uniemożliwi zaprotezowanie, a w konsekwencji przedłużenie okresu rehabilitacji, a nawet reamputowanie w przypadku rozwijającej się martwicy i zakażenia.

Operacja Krukenberga

-typ operacji kineplastycznej., polega na wytworzeniu z kości promieniowej i łokciowej tzw. szczypców kraba (szczęk krokodyla) z jednoczesnym zachowaniem czucia., osoby z amputacją obustronną, a także niewidomi.

Amputacje przedramienia - pozostawieniem co najmniej ok. 3cm kości poniżej guzowatości kości promieniowej, w innym wypadku amputujemy z wyłuszczeniem w stawie łokciowym.

Jeżeli odjęcie w stawie jest niemożliwe, wówczas amputujemy w obrębie trzonu kości ramiennej co najmniej 10 cm powyżej szczytu zgiętego wyrostka łokciowego, co umożliwi zastosowanie w protezie mechanizmu zgięciowego.

Kikut po wyłuszczeniu ma kształt bulwiasty co pomaga zawiesić protezę. Jego owalny przekrój pozwala na przenoszenie ruchów rotacyjnych barku i obciążanie, dzięki czemu możliwy jest ruch popychania.

Amputacja na poziomie szyjki k ramiennej

Nie zapewniają choremu prawidłowego funkcjonowania kikuta, dlatego nie powinno się jej wykonywać. Za linię graniczną uważa się linię ok. 3-4 cm poniżej dolnego fałdu pachowego. Jest to tzw. krytyczna minimalna długość kikuta na którym można próbować zawiesić protezę.

Poziomy amputacji kończyn dolnych:

-amputacje wszystkich palców u stopy,-częściowe odjęcie stopy,-amputacja stopy sposobem Syme'a,-amputacja podudzia, -wyłuszczenie w stawie kolanowym,-amputacja uda,

-wyłuszczenie w stawie biodrowym.-Amputacje na poziomie stóp -Amputacja poprzez staw Lisfranca (możliwość biegania, skakania, odbicia i lądowania) -Amputacja poprzez staw Choperta, -Amputacja Pirogowa, -Amputacje w obrębie podudzia -Amputacja wg Symea

-Amputacje wg Callandera

Amputacje poniżej stawu kolanowego zapewniają pozostawienie fizjologicznych ruchów zginania i prostowania kolana, ale jednocześnie wymagają protezy wyposażonej w sztuczny staw skokowy.

Najlepsze warunki stwarza odjęcie podudzia na poziomie przejścia mięśniowo - ścięgnistego mięśnia dwubrzuścowego goleni, czyli na przejściu 2/3 górnych w 1/3 dolną, z uwagi na dobre warunki krążenia oraz wytrzymałość skóry i tkanki podskórnej.

Aby wykorzystać ruch zginania kolana w protezie konieczny jest kikut długości 7 cm mierzony przy zgiętym kolanie.

Amputacja uda

brak kłopotów krążeniowych ,stan odżywienia kikuta jest dobry na każdej wysokości, wartość funkcjonalna jest tym większa, im dłuższy jest kikut.utrata stawu kolanowego - skompensowana długością kikuta, kontrolowanego przez sprawne mięśnie. obecnie amputację uda wykonuje się najczęściej kilkanaście centymetrów powyżej szpary stawowej kolana (10-12 cm). kikut udowy długości ok. 30 cm (mierzony od krętarza większego) jest wystarczająco długi i silny, aby w pełni kontrolować protezę.

amputacje uda powyżej połowy jego długości powodują, że kikut jest krótszy, słabszy oraz ma większą tendencję do ustawiania się w przykurczu zgięciowo - odwiedzeniowym.

Wolno natomiast:

w 3-4 dobie po zabiegu - ćw. oporowe dla mięśni kkg, obręczy barkowej, tułowia W 4-6 dni po amputacji, niezależnie od poziomu odjęcia wprowadza sie ćw. czynne wolne, po dwóch tygodniach ćwiczenia z oporem.

Protezowanie

Celem - jak najwcześniejsze uruchomienie pacjenta, (odzyskanie jak najlepszej sprawności fizycznej i niezależności).

Zapobieganie przykurczom. Protezowanie rozpoczyna się w chwili, gdy pozwala na to stan kikuta kończyny, (pod koniec 3 tyg. po zabiegu). Warunkiem protezowania nie jest całkowite zagojenie rany pooperacyjnej. Zdarza się często, że pełne zagojenie kikuta pokrywa się z momentem, kiedy chory zaczyna już chodzić w protezie definitywnej. Pierwsze działania protetyczne zależą od decyzji lekarza prowadzącego leczenie.

Typowy program usprawniania chorych amputowanych w okresie przedoperacyjnym:

Gimnastyka poranna (w tym bierna lub czynna pionizacja, redresje, techniki ułożeniowe itd.,Ćwiczenia ogólnokondycyjne - (proces zasadniczy o największym znaczeniu),Ćwiczenia w systemie ciężarkowo-bloczkowym,4. Terapia zajęciowa

Etap pełnego usprawniania:

Gimnastyka poranna,b. Nauka chodzenia dwa razy dziennie,c. Ćwiczenia ogólnokondycyjne,d. Terapia zajęciowa,e. Ćwiczenia w systemie ciężarkowo-bloczkowym,f. Fizykoterapia,g. Zajęcia na basenie pływackim, zajęcia sportowe,h. Ćwiczenia zlecone do samodzielnego wykonania,i. Zwalczanie przykurczów,j. Zwiększanie siły mięśniowej,k. Hartowanie kikuta.

możliwości funkcjonalne po amputacji na poziomie podudzia

Chód sportowy, bieg na 100 metrów, skok w dal i wzwyż z miejsca i rozbiegu, rzut oszczepem, dyskiem, pchniecie kula, skoki do wody, pływanie wszystkimi stylami, piłka wodna, kajakarstwo, nurkowanie, wioślarstwo, żeglarstwo, koszykówka, siatkówka, tenis, kolarstwo, jeździectwo

możliwości funkcjonalne amputowanych na poziomie uda:

Chód sportowy, skok w dal i wzwyż z miejsca i rozbiegu, rzut oszczepem, dyskiem, pchniecie kulą, skoki do wody, pływanie, kajakarstwo, narciarstwo, saneczkarstwo, siatkówka, podnoszenie ciężarów, szermierka, łucznictwo….

możliwości funkcjonalne obustronnie amputowanych na poziomie podudzi:

Chód sportowy, rzut oszczepem, dyskiem, pchniecie kulą, pływanie, kajakarstwo, narciarstwo zjazdowe i biegowe, saneczkarstwo, siatkówka, podnoszenie ciężarów, szermierka, łucznictwo, kręgle, bilard….

możliwości funkcjonalne obustronnie amputowanych na poziomie ud:

Chód stylowy, pływanie, żeglarstwo, kajakarstwo, saneczkarstwo, podnoszenie ciężarów, szermierka, rzut oszczepem, dyskiem, pchniecie kulą, strzelectwo, łucznictwo, siatkówka (tylko siedząc), koszykówka, tenis na wózku …..

SPORT

Amp Futbol - piłka nożna osób po amputacjach - to bardzo widowiskowa i dynamicznie rozwijająca się dyscyplina sportu. Obecnie uprawiana jest w ponad 25 krajach, do których stale dołączają nowe. W Amp Futbol grać mogą wszyscy po jednostronnej amputacji. Zawodnicy grający w polu są po amputacji kończyny dolnej (A2/A4), a bramkarze kończyny górnej (A6/A8). Również osoby z wadami wrodzonymi kończyn. Gra toczy się na boisku półligowym (np. typu„Orlik”), a w każdej drużynie na placu gry występuje siedmiu zawodników (sześciu plus bramkarz). Mecz trwa dwa razy po dwadzieścia minut, zasada spalonego nie obowiązuje, a auty wykonywane są, jak rzuty wolne pośrednie. W trakcie gry zawodnicy nie używają protez. Używają natomiast metalowych kul. Zagranie piłki kulą, lub kikutem traktowane jest, jak zagranie piłki ręką.

Narciarstwo Alpejskie

Mono-ski jest nazwą dyscypliny sportowej,pozwalającej osobie niepełnosprawnej na

uprawianie narciarstwa alpejskiego.

---