EDUKACJA ZDROWOTNA

Wykład I 21.09.13

Geneza edukacji zdrowotnej:

Maciej Demel - twórca polskiej szkoły edukacji zdrowotnej nowoczesnej koncepcji wychowania fizycznego.

Wyjściowy termin - wychowanie higieniczne XIX / XX wiek.

Pedagogika zdrowia - lata 70 XX w. Demel, Wentlandtowa

Historia najnowsza:

- faza pedagogiki zdrowia - ,,O wychowaniu zdrowotnym''

- faza stagnacji - lata 80 XX w.

- edukacja zdrowotna w promocji zdrowia, promowania zdrowia w szkołach

Henryk Jordan - małopolska, ginekolog, społecznik

Helena Radlińska - pedagogika zdrowia, praca socjalna

Hanna Wentlandtowa - ,,Metodyka oświaty sanitarnej''

Raport: ,,Nowa perspektywa dla życia Kanadyjczyków'' M. Lalonde, 1974 rok nowe koncepcje promocji zdrowia

WHO: ,,Zdrowie dla wszystkich''

Karta Ottawska Promocji Zdrowia

Choroby zakaźne, nowotworowe, krążenia.

Profilaktyka i zapobieganie.

Zdrowie:

Hipokrates - równowaga czterech płynów: krew, śluz, żółć, czarna żółć, ponad 2 tys. lat

G. Sigerist - zdrowie nie jest stanem ograniczającym się do braku chorób

Zdrowie - jest stanem pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, społecznego, a nie tylko brakiem choroby lub niedomagania (ułomności).

Zdrowie traktowane jest jako wartość, zasób (bogactwo), środek, koncepcja.

Płaszczyzny zdrowia:

- fizyczne (somatyczne) - prawidłowe funkcjonowanie organizmu

- psychiczne, można wyróżnić: umysłowe (mentalne) - logiczne myślenie i emocjonalne - przezywanie uczuć

- duchowe - wewnętrzny spokój

- społeczne - prawidłowe relacje

Choroba - odstępstwo od prawidłowej struktury i funkcjonowania organizmu.

Edukacja zdrowotna - całokształt działań zmierzających do kształtowania zachować zdrowotnych ludzi by mogli prowadzić zdrowy styl życia i przyczynić się do umacniania zdrowia oraz rozwijać kompetencje skutecznego wpływu na zdrowie własne i społeczności.

Promocja zdrowia - proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem oraz jego poprawą.

Czynniki warunkujące zdrowie:

- styl życia w 50-60% wpływu - luźno powiązany zespół zachowań

- biologia człowieka ok. 20% wpływu - wiek, płeć

- środowisko fizyczne i społeczne ok. 20-25% wpływu - problemy środowiska globalnego

- opieka medyczna ok. 15% - udzielanie indywidualnych świadczeń leczniczych i rehabilitacyjnych

Inne czynniki, od których zależy zdrowie społeczeństwa:

- zarobki i status społeczny

- sieć wsparcia społecznego

- edukacja

- zarobki i warunki pracy

- środowisko fizyczne

- biologia i wyposażenie genetyczne

Zachowania zdrowotne to zachowania wywołujące określony skutek zdrowotny pozytywny lub negatywny

Zachowania prozdrowotne: aktywność fizyczna, higiena, zdrowe żywienie

Zachowania negatywne, antyzdrowotne, problemowe, ryzykowne: używki, alkohol, tytoń, brak zachowań prozdrowotnych.

Wykład II 5.10.13

Zdrowie jako wartość:

- system wartości przyjęty w danej kulturze ma znaczący wpływ na zachowanie ludzi, poprzez tworzenie układu odniesienia, który służy jednostce do kierowania własnym postępowaniem.

Wartości to idee, zjawiska, materialne i niematerialne przedmioty, stany, rzeczy, osoby, które są przez jednostkę, warstwę, grupę, klasę społeczną itp. Dodatnio lub ujemnie oceniane lub aprobowane czy odrzucane.

Istnieją trzy elementy kultury - wartości, wzorce, przekonania (są wynikiem indywidualnych doświadczeń, czyli subiektywnymi poglądami o prawdziwości rzeczy, które nie muszą być oparte a wiedzy naukowej)

Wzory - zalecenia, sankcjonowane tradycją i umacniane presją opinii grupy, dotyczące sposobu wywiązywania się z ról społecznych.

Socjokulturowe determinanty zachowań zdrowotnych:

- związane ze środowiskiem fizycznym (warunki życia, stopień zanieczyszczenia środowiska)

- kulturowe - miejsce zdrowia w hierarchii wartości, poczucie ryzyka, dostępność, rzetelność informacji

- społeczne - znaczenie określonych osób i grup dla przebiegu procesu wychowania i socjalizacji

- osobowe - to np. własne przekonania w sprawach dotyczących zdrowia, potrzeba działań profilaktycznych

Komponenty zdrowia:

I. Odżywianie - żywienie jest istotnym środkiem dla zachowania stanu zdrowia. Sposób żywienia jest ważnym elementem. Racjonalny sposób żywienia (odżywiania) to żywienie zgodne z zaleceniami nauki o żywieniu i uwzględniające uwarunkowania genetyczne, społeczne i kulturowe.

Zmiany w sposobie żywienia w Polsce w ostatnich latach:

Korzystne:

- zwiększenie dostępności różnych produktów

Niekorzystne:

- zła sytuacja materialna wielu rodzin

- reklama produktów często niekorzystnych dla zdrowia

- zwiększenie podaży i dostępności słodyczy, napojów gazowanych, potraw typu fast food.

Współczesne błędy w odżywianiu:

- zbyt mała liczba posiłków

- niewłaściwy rozkład posiłków

- nie urozmaicenie diety

- stosowanie diet odchudzających i eliminujących

Piramida żywienia - zawiera najważniejsze grupy produktów ułożone na kolejnych poziomach trójkąta. Im niższy poziom, tym więcej danych produktów należy spożywać.

Pięć grup produktów:

- produkty zbożowe (pieczywo, kasza, ryż, makaron) - źródło energii, pozostawiają uczucie sytości, dostarczają błonnika (reguluje pracę jelit, zapobiega zaparciom, chroni przed nowotworami), źródło witamin z grupy B, żelaza, magnezu, cynku. Zalecane ciemne pieczywo.

- warzywa - źródło błonnika, składników mineralnych, witamin, przeciwutleniaczy chroniących przed miażdżycą, są mniej kaloryczne od owoców.

- owoce

- mleko, produkty mleczne - źródło błonnika, witamin B2 i B12, łatwo przyswajalnego wapnia, który jest niezbędny do budowy kości. Zalecane mleko chude 2%.

- mięso (czerwone, drób, wędliny), ryby, jaja - źródło białka, żelaza, witamin z grupy B. Umiar w spożywaniu mięsa czerwonego.

Dodatkowo niezbędne są:

- oleje roślinne - oliwa z oliwek, olej rzepakowy

- woda - ok. 1,5 - 2l dziennie - niezbędna do transportu składników odżywczych, reakcji biochemicznych, reguluje temperaturę ciała.

II. Aktywność fizyczna - to wszystkie czynności i zajęcia związane z wysiłkiem fizycznym, z ruchem, w czasie których czynność serca i oddech są przyspieszone, pojawia się uczucie ciepła. Zmiany pod wpływem systematycznej aktywności fizycznej objawiają się już na pierwszy rzut oka, są to: lepsze umięśnienie, sprężysty chód, brak objawów zmęczenia po pracy fizycznej, szczupła sylwetka, lepsze samopoczucie, gdy inni czują się źle. Wyróżniamy:

- ćwiczenie fizyczne - zaplanowane

- wysiłki związane z zajęciami, czynnościami w codziennym życiu

W zależności od wysiłku dzielimy:

- o małej intensywności (lekkie) - spacer

- o umiarkowanej intensywności - pływanie, wchodzenie po schodach

- o dużej intensywności - aerobik, jogging.

III. Higiena - dział medycyny, badający wpływ środowiska na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Higiena: umysłu, osobista, pracy.

Niepokojące zjawiska:

- nieuzasadnione odchudzanie się wśród dziewcząt

- uprawianie kulturystyki przez młodych mężczyzn

- nadmierne nasłonecznianie

- ubiór nieadekwatny do warunków pogodowych

- ozdabianie ciała tatuażami czy kolczykami

IV. Bezpieczeństwo - podstawowa potrzeba w hierarchii potrzeb Maslowa. Jest definiowane jako stan, w którym nie istnieje żadne zagrożenie, czy też przeciwieństwo zagrożeni. Z jego pojęciem współistnieją definicje zagrożenia, urazu, wypadku.

Zagrożenie - sytuacja, zjawisko lub zdarzenie niebezpieczne dla zdrowia lub życia (np. ruch drogowy, zjawiska atmosferyczne)

Wypadek - zdarzenie, które spowodowało lub mogło spowodować uraz.

Uraz - niezamierzone lub zamierzone uszkodzenie ciała w wyniku nagłej eksplozji na czynniki (energia termiczna, mechaniczna, elektryczna, chemiczna lub brak tlenu i ciepła).

Prewencja - zapobieganie działania

Edukacja dla bezpieczeństwa - wprowadzono do szkół w 2009 roku.

M. Demel - Konieczność edukacji dla bezpieczeństwa

Piramida Maslowa (od dołu):

- potrzeby biologiczne i fizjologiczne

- potrzeba bezpieczeństwa

- potrzeba przynależności (afiliacji)

- potrzeba szacunku i uznania

- potrzeba samorealizacji

Od 2009 roku do szkół wprowadzono EDUKACJĘ DLA BEZPIECZEŃSTWA. Przedmiot ten zawiera takie rzeczy, jak: pierwsza pomoc, ratownictwo, obrona cywilna, przysposobienie obronne.

Maciej Demel zaproponował termin wychowanie do bezpieczeństwa.

Rola edukacji do bezpieczeństwa przypada szkole, ze względu na zwiększone ryzyko urazów wśród uczniów, które związane jest z:

- środowiskiem fizycznym

- właściwościami psychofizycznymi uczniów

- częstym występowaniem bójek oraz różnych form przemocy rówieśniczej

V. Zachowania seksualne. Zagadnienia związane z edukacją seksualną:

- antykoncepcja

- zakażenia przenoszone drogą płciową - wirusowe, bakteryjne, pierwotniakowi, grzybicze, pasożytnicze

Ok. 11-13 lat - przygotowanie do zmian związanych z dojrzewaniem płciowym (przebieg, znaczenie, zalecenia)

Ok. 15-16 lat - radzenie sobie z potrzebami i różnicami psychologicznymi, relacjami (koleżeństwo, zakochanie, miłość)

Ok. 17-18 lat - wymiar psychologiczny, społeczny, seksualny życia we dwoje.

Jednym z podstawowych celów edukacji seksualnej jest informacja na temat:

- anatomii i fizjologii płci

- płodność i możliwości jej regulowania

- ciąży i porodu

- zaburzeń seksualnych i zakażeń przenoszonych drogą płciową

- ról, praw i stereotypów płciowych

- orientacji seksualnych

VI. Zdrowie psychiczne - należy do podstawowych kategorii pojęciowych promocji zdrowia i edukacji zdrowia:

- konieczność miłości i efektywnej pracy

- zdolność akceptacji samego siebie

- optymalne funkcjonowanie

Kryteria zdrowia psychicznego:

- kontakt z rzeczywistością

- poczucie autonomii

- akceptacja samego siebie- rozpoznanie swoich mocnych stron

- konstruktywne kontakty z innymi

- radzenie sobie z wyzwaniami

- perspektywa przyszłości

Główne emocje:

- lęk - naturalna reakcja obronna

- złość- często przechodzi w agresję, jest wyrazem frustracji

- odraza

- smutek

- szczęście

Reakcje mechanizmów obronnych:

- odreagowanie

- ucieczka (zagłuszenie)

- fantazjowanie

- identyfikacja

- projekcja

- wyparcie

- kompensacja

Stres - jest konieczny i niezbędny do życia. Wyróżnia się: test

- eustres - stres pozytywny (pozwala pokonywać przeszkody i daje poczucie satysfakcji)

- dystres - stres negatywny (powoduje wzmożone napięcie nerwowe, może doprowadzić do zaburzeń czynnościowych, a nawet chorób.

- stresor - to, co wywołuje reakcję organizmu na bodziec

VII. Zapobieganie agresji i przemocy:

- słowna, psychiczna - groźby kpiny

- fizyczna (emocjonalna - źródłem jest irytacja, złość lub lęk; instrumentalna - zdobywanie lub osiągnięcie celu, zaplanowana, wyrachowana, celowa) - test

- odrzucenie - marginalizacja, izolacja społeczna, wykluczenie z grupy

VIII. Zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych. Substancja psychoaktywna to substancja chemiczna która działa na OUN, wywiera czasowe zmiany nastroju, postrzegania, świadomości i zachowania

Wykład III 19.10.13

W zależności od rodzaju przyjmowanego środka, uzależnienie (toksykomanię) dzieli się na:

- alkoholizm

- nikotynizm

- narkomanię

- lekomanię

Jak bezpiecznie zażywać leki?

- uważnie przeglądaj ulotki

- naucz się czytać skład

- mów lekarzowi, co zażywasz

- popijaj leki wodą niegazowaną

- przestrzegaj godzin przyjmowania leków

- pamiętaj, że syntetyczne witaminy znacznie gorzej przyswajają się, niż te zawarte w owocach i warzywach

Modele zdrowia:

- w naukach o zdrowiu, obok definiowania zdrowia, rozważa się je w szerszym kontekście używając zamiennie terminów ,,model'', ,,koncepcja'', ,,paradygmat'' lub ,,podejście'' do zdrowia.

- termin model w odniesieniu do zdrowia ma wiele znaczeń, ale przyjęto, że będzie on oznaczał jego opis, charakteryzujący główne założenia, elementy i właściwości.

Model biomedyczny:

- biomedyczny (medyczny) model zdrowia stanowi podstawę medycyny

- istotą tego modelu jest kartezjańskie założenie o dualizmie człowieka, czyli istnieniu:

a) sfery duchowej, na której skupiały się nauki humanistyczne

b) sfery materialnej (ciało), która zajęły się nauki przyrodnicze

oraz ich odrębne traktowanie.

W biomedycznej koncepcji zdrowia, człowieka traktowano jako maszynę, która albo sprawnie funkcjonuje, albo ulega chwilowej niesprawności i wówczas musi być naprawiana przez usuwanie zepsutych części albo niszczeniu ciał obcych, Zadaniem lekarza powinno być przywrócenie prawidłowego funkcjonowania uszkodzonego mechanizmu. Od chorego oczekuje się głównie podporządkowania zaleceniom lekarza w sytuacji choroby, ale nie oczekuje się aktywności prozdrowotnej. Biomedyczne podejście do zdrowia zaowocowało znaczącym postępem medycyny - poznawaniem przyczyn wielu chorób, opracowaniem skutecznych metod leczenia.

Podejście patogenetyczne - istotą jest założenie, że stanem normalnym człowieka jest homeostaza i porządek.

Model holistyczny (społeczno-ekologiczny):

- istniał już w filozofii i medycynie starożytnej. Wywodzące się z koncepcji holizmu całościowe podejście do zdrowia, zakłada, że człowiek jest częścią całości i pozostaje pod wpływem wzajemnych relacji człowiek-środowisko.

- holistyczne podejście do zdrowia stanowi społeczno-ekologiczny model zdrowia.

- podejście holistyczne uwzględnia działalność edukacyjną

- podejście to umożliwia edukację zdrowotną człowieka przez profesjonalistów. W modelu holistycznym każdy podsystem, jest częścią ogólniejszego.

Model salutogenetyczny:

- został opracowany pod koniec lat 70. XX wieku przez socjologa medycyny A. Antonovski'ego. Opisuje i wyjaśnia uwarunkowania i mechanizmy osiągania zdrowia i stał się przełomem w naukach o zdrowiu.

- kładzie nacisk na zachowanie zdrowia, nie zaś na leczeniu choroby.

- dominuje orientacja prozdrowotna. Zakłada, że stanem normalnym jest stan zaburzonej homeostazy i brak porządku na skutek zmian zewnętrzny ui wewnętrznych, a także będących czynnikiem relacji człowiek-otoczenie.

- człowiek przemieszcza się w swoim życiu na kontinuum (linii) rozciągającym się między dwoma biegunami zdrowie < ----- > choroba. Między biegunami kontinuum istnieją różne stany rzeczy pośrednie względem zdrowia lub choroby. W przypadku choroby powracanie do zdrowia. Niezależnie od miejsca na kontinuum przemieszczanie się w kierunku bieguna zdrowia.

Uogólnione zasoby odpornościowe - właściwości jednostki, grupy, które umożliwiają uniknięcie stresorów i usprawnienie procesu radzenia sobie z wymaganiami, w ten sposób, że zapobiegają przekształceniu się napięcia w stan stresu. SA buforami dla czynników ryzyka.

Poczucie koherencji - to globalna orientacja człowieka, wyrażająca stopień w jakim człowiek ma dominujące, trwałe, choć dynamiczne poczucie pewności, że:

- bodźce napływające ze środowiska są przewidywalne i wytłumaczalne

- istnieją zasoby, które pozwalają sprostać wymaganiom otoczenia

- wymagania są warte wysiłku u zaangażowania

Komponenty poczucia koherencji:

- zrozumiałość

- zaradność

- sensowność

PROMOCJA ZDROWIA = EDUKACJA ZDROWOTNA * PROZDROWOTNA POLITYKA PUBLICZNA

Siedlisko - to miejsce, w którym ludzie korzystają i kształtują środowisko oraz gdzie tworzą lub rozwiązują problemy związane ze zdrowiem. Siedlisko ma zwykle swoje fizyczne granice, strukturę organizacyjną i ludzi pełniących określone role..

Mierniki zdrowia (do oceny stanu zdrowia). Kryteria podziału mierników:

1. Mierniki w zależności od tego, kto dokonuje oceny stanu zdrowia

2. Mierniki w zależności od ,,znaku'' - pozytywne, negatywne

3. Mierniki w zależności od celu w ocenie stanu zdrowia.

Etap edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży:

I Etap heteroedukacji - ud urodzenia do 2-3m.ż. Dziecko jest odbiorcą zabiegów pielęgniarki i opieki dorosłych. Wsparcie ze strony profesjonalistów!

II Etap pośredni - przedszkole 5-6 lat - naśladowanie przez dziecko zachowań dorosłych: higiena, bezpieczeństwo. Przedszkole, szkoła jako partnerzy.

III Etap autoedukacji - dojrzewanie (samowychowanie), zakłopotanie. Dziecko staje się współtwórcą swojego zdrowia.

IV Etap heteroedukacji odwróconej (inwersja) - odwrócenie ról. Młody człowiek staje się świadomym wychowawcą osób dorosłych.

Rodzina - podstawowe siedlisko człowieka, członkowie rodziny żyją w określonych warunkach fizycznych, kulturowych i społecznych. Wszystko to decyduje o stylu życia rodziny. Postawa wobec zdrowia, sposoby dbania o zdrowie, a także sposoby radzenia sobie z problemami zdrowotnymi.

Czynniki warunkujące edukację zdrowotną:

- pozytywne wzorce, modele zachowań związanych ze zdrowiem (naśladowanie)

- kompetencje rodziców do wychowywania dziecka w zdrowiu (doświadczenia z domu)

- czynniki ekonomiczno-społeczne (wykształcenie, sytuacja materialna, zjawisko wykluczenia społecznego)

Wykład IV 9.11.13

Edukację zdrowotną w rodzinie postrzega się jako:

- proces całościowy, dotyczy wszystkich członków rodziny (fazy życia rodziny)

- edukacja zdrowotna związana z wszystkimi funkcjami rodziny

- istnieją powiązania między przekonaniami, postawami wobec zdrowia i zachowaniami zdrowotnymi różnych członków rodziny

- na proces edukacji zdrowotnej i jego efekty wpływ mają czynniki społeczno-ekonomiczne i kulturowe, oddziałujące na jej członków w innych siedliskach (np. szkoła)

W domu rodzinnym młody człowiek powinien:

- kształtować umiejętności dotyczące troski o ciało

- kształtować umiejętności psychospołeczne

- kształtować zachowania prozdrowotne

- kształtować umiejętności zdobywania doświadczenia

- uzyskiwać podstawową wiedzę

- kształtować możliwości wyrażania swojej opinii i rozmawiania

- uzyskiwać wsparcie w swoich działaniach bezpośrednio lub pośrednio związanych ze zdrowiem

Przedszkole:

- jest zwykle pierwszym pozadomowym siedliskiem dziecka:

- edukacja formalna

- pierwsze zajęcia związane ze zdrowiem, dogodne miejsce do prowadzania takiej edukacji

Z punktu widzenia zdrowia dziecka uczęszczanie do przedszkola umożliwia:

- prowadzenie edukacji zdrowotnej dzieci i ich rodziców

- zapewnienie dachowej opieki, odpowiednich warunków, posiłków

- wczesne wykrywanie deficytów w rozwoju i ich wyrównywanie

Szkoła obok rodziny jest siedliskiem, na którym spoczywa największy ciężar i odpowiedzialność za prowadzenie i efekt edukacji zdrowotnej:

- edukacja dla zdrowia wspiera realizację podstawowych zadań szkoły, zdrowie jest nieodłącznym warunkiem osiągnięć szkolnych

- w szkole istnieją możliwości prowadzenia systematycznej, zaplanowanej edukacji zdrowotnej całej populacji dzieci u młodzieży, a także ich rodziców

- edukacja zdrowotna w szkole stanowi ważny element polityki zdrowotnej państwa

Cechy szkoły promującej zdrowie:

- edukacja prozdrowotna realizowana w ramach programu nauczania

- uwzględnienie problematyki prozdrowotnej w szkole - troska o dobre samopoczucie uczniów i pracowników szkoły

- współpraca z okolicznymi firmami obok szkoły

Zasady szkoły promującej zdrowie:

- uczestnictwo uczniów

- koncepcja upodmiotowienia oraz kompetencji do działania

- podejście siedliskowe

- polityka szkoły na rzecz zdrowia

Miejsce pracy jest ważnym miejscem do promocji zdrowie, dlatego że:

- zakład pracy stanowi siedlisko ludzkie, w którym istnieje możliwość stałej informacji i prowadzenia działań edukacyjnych w zakresie promocji zdrowia

- istnieją trwałe stosunki ludzkie i więzi społeczne, które mogą być poszerzone i wykorzystane na rzecz zdrowia

- środowisko pracy i zachowania pracownika w czasie pracy są dobrze dostosowane do prowadzenia i utrwalenia zachować prozdrowotnych

Rodzaje działań promocyjnych dla zdrowia w miejscu pracy:

- edukacja zdrowotna (budowanie świadomości, zdrowy styl życia w praktyce)

- badania lekarskie wstępne i okresowe pracowników

- interdyscyplinarna współpraca na rzecz zdrowia pracowników

- pozytywny klimat społeczny w miejscu pracy

- motywacja ambicjonalna lub finansowa

Szpital promuje zdrowie - szpitale to placówki, których działalność zorientowana jest głownia na choroby, piekę i działalność leczniczą, a nie na zdrowie.

Rozpatrując zakłady opieki zdrowotnej:

- perspektywy osób tam pracujących, są to pracownicy posiadający często solidne wykształcenie, zajmujący się nowoczesną polityką, posiadający dużą wiedzę i doświadczenie

- obowiązek działań edukacyjnych wynika z ustaw o zawodzie lekarze

Włącznie promocji zdrowia do działań szpitala ma na celu:

- poprawę wizerunku szpitala jako instytucji służącej ludziom

- poprawę warunków prac pracowników szpitala

- lepsze przystosowanie szpitala do zmieniających się wymagań, wobec wzrastającej liczby osób starszych i chorych

- poprawa jakości świadczeń medycznych, pielęgnacyjnych, wychowawczych i socjalnych

- poprawa samopoczucia pacjentów

- poprawa satysfakcji z pracy pracowników

,,Zdrowe miasto''

Kształtowanie postaw prozdrowotnych w poszczególnych okresach życia człowieka:

- dzieciństwo (wydłużanie urlopów macierzyńskich, zapobieganie przemocy stosowanej wobec dzieci, kształtowanie zachowań zdrowotnych i zdrowego stylu życia)

- wiek dojrzewania (stwarzanie warunków do kształtowania zachowań temu sprzyjających, rozbudzanie zainteresowań dziecka własnym zdrowiem i rozwojem, ułatwianie zdobywania podstawowych umiejętności w tym zakresie.

- dorosłość wczesna - dalszy rozwój osobowości, nastawiony na kształtowanie gotowości do realizacji ważnych zadań społecznych

- dorosłość późna - pogorszenie się stanu zdrowia i sytuacji socjalnej, przejście na emeryturę, poczucie osamotnienia, refleksja nad tym co jest, co było i co będzie

Główne zagrożenia dla zdrowia i problemy zdrowotne ludności:

1.Wadliwy styl życia

- mała efektywność fizyczna ogółu ludności

- nieprawidłowości w sposobie żywienia

- palenie tytoniu

- nadmiar spożywania alkoholu

- używanie substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna)

2. Zagrożenia w środowisku społecznym

- narastające ograniczenia dostępu do podstawowych zasobów niezbędnych dla utrzymywania i pomnażania zdrowia takich jak: pożywienie, mieszkanie, ubranie, praca

- uzależnienie od pomocy społecznej

- niekorzystna sytuacja w dziedzinie edukacji, nauki i kultury

- nasilające się patologie społeczne

- występowanie zjawiska ,,że gorzej być nie może''

- wzrost, spadek poziomu wydatków i zmiana ich struktury

- pogorszenie sytuacji wielu grup ludności szczególnie związanych z rolnictwem

- utrzymująca się stopa bezrobocia

3. Zagrożenia w środowisku fizycznym

I. Główne problemy zdrowotne:

- umieralność niemowląt

- choroby układu krążenia

- nowotwory złośliwe

- urazy i zatrucia

- choroby układu oddechowego i trawiennego

- zaburzenia psychiczne

- choroby zakaźne

- próchnica zębów i choroby przyzębia

II. Nierówności w zdrowiu:

- wiek

- płeć

- region zamieszkania

- zróżnicowanie społeczne

Wykład V

Rak piersi - kobiety najczęściej

Rak płuc - mężczyźni najczęściej

Rak piersi:

- zwykle mniej agresywny u starszych kobiet

- częściej chorują kobiety rasy białej niż czarnej

- uwarunkowanie genetyczne (mutacja genu BRCA)

Zwracamy uwagę na:

- asymetrię sutków

- zmianę wielkości, kształtu, położenia

- wciągnięcie, zaczerwienienie, zasinienie skóry sutka

- obrzęk, owrzodzenie

- poszerzenie żył skóry

Rak szyjki macicy:

- najczęściej poniżej 35 r.ż (wysoki poziom zachorowalności)

- 40% więcej szans, gdy zrobimy cytologię

Czynniki ryzyka:

- wczesne rozpoczęcie współżycia

- wirus HIV

- młody wiek w chwili zajścia w ciążę

BMI = masa ciała/ wzrost

WHR = obwód talii/obwód bioder

WHR- stosunek obwodu talii do obwodu bioder

Mikroangopatia:

retinopatia - wzrok

nefropatia - nerki

neuropatia - włókna nerwowe

Skutki:

- choroba niedokrwienna

- zespół stopy cukrzycowej

- udar mózgu

Planowanie i ewaluacja edukacji zdrowotnej.

Ewaluacja, oszacowanie lub określenie wartości, czasem również ocenę.

Trzy warunki skuteczności programu edukacji zdrowotnej:

1. Ramowość - dostosowanie do uczniów

2. Spiralność - treści powielane i rozszerzone

3. Ciągłość - zajęcia realizowane cyklicznie

Etapy planowania edukacji zdrowotnej:

1. Etap - diagnoza potrzeb uczestników i wyboru priorytetów

2. Etap - ustalanie celów i zadań

3. Etap - dobór metod i technik

4. Identyfikacja zasobów ( ludzkich, materialnych, czas)

5. Etap planowania ewaluacji - dokonywanie ewaluacji jest nieodzownym elementem współczesnych programów

6. Etap - opracowanie planu realizacji programu

7. Etap - realizacja programu i ewaluacja

Rodzaje ewaluacji:

- procesu

- wyników

Najczęstsze błędy:

- w fazie konstruowania

- w fazie realizacji

Preferencje sensoryczne:

- wzrokowe

- słuchowy

- kinestetyczny

---