Klub poselski, senacki, parlamentarny
|
Do istotnych uprawnień w izbie należy prawo zrzeszania się w koła i kluby. Uprawnienie to jest przywilejem nie zaś obowiązkiem parlamentarzysty. Podstawą tworzenia klubów jest przynależność polityczna członków. Każdy poseł lub senator może być członkiem tylko jednego klubu lub koła. Klub w Sejmie może tworzyć 15 posłów, koło zaś- minimum trzech. W Senacie klub tworzyć może siedmiu, koło zaś- co najmniej 3 senatorów. Liczebność kół i klubów parlamentarnych wpływa na zakres przyznanych tym instytucjom uprawnień w izbie. Do obsługi swej działalności kluby i koła na określony czas mogą tworzyć biura, w których mogą zatrudniać pracowników, nie dłuższy niż czas trwania kadencji. Władze klubów poselskich, kół poselskich, zespołów oraz porozumień podają do wiadomości Marszałka Sejmu ich składy osobowe oraz regulaminy (statuty) wewnętrzne. |
Komisja Etyki Poselskiej
|
W skład Komisji Etyki Poselskiej wchodzą posłowie reprezentujący wszystkie kluby poselskie po 1 członku z każdego klubu. Kandydatów na członków Komisji zgłaszają przewodniczący klubów. Na kandydata na członka Komisji proponuje się osobę o nieposzlakowanej opinii i wysokim autorytecie moralnym. Kandydat na członka Komisji lub członek Komisji może wnieść do Marszałka Sejmu umotywowane zastrzeżenie dotyczące członkostwa w Komisji innego kandydata. Zastrzeżenie takie wstrzymuje dokonanie wyboru Komisji przez Sejm. W przypadku zmiany przynależności klubowej członek Komisji składa rezygnację z jej członkostwa. Komisja w sprawach posłów, którzy zachowują się w sposób nie odpowiadający godności posła, wydaje rozstrzygnięcia na podstawie "Zasad etyki poselskiej". Komisja, po rozpatrzeniu sprawy i stwierdzeniu naruszenia przez posła "Zasad etyki poselskiej", może w drodze uchwały: zwrócić posłowi uwagę, udzielić posłowi upomnienia, udzielić posłowi nagany. |
Komisja ds. Służb Specjalnych
|
W skład Komisji do Spraw Służb Specjalnych wchodzi nie więcej niż 9 posłów. Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu, w drodze uchwały, ustala liczbę członków Komisji do Spraw Służb Specjalnych. Zgłoszenia kandydatów na członków Komisji dokonują przewodniczący klubów poselskich lub grupy co najmniej 35 posłów. Zgłoszenie składa się Marszałkowi Sejmu. Sejm, na wniosek Prezydium Sejmu zgłoszony po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, wybiera skład osobowy Komisji w głosowaniu łącznym. Pierwsze posiedzenie Komisji do Spraw Służb Specjalnych zwołuje i prowadzi Marszałek Sejmu. Na posiedzeniu tym Komisja wybiera ze swego grona prezydium komisji w składzie: przewodniczący i do dwóch zastępców. Uchwały Komisji zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków Komisji. Posiedzenia Komisji do Spraw Służb Specjalnych są zamknięte. Komisja uczestniczy, w sprawach dotyczących służb specjalnych, w postępowaniu z projektami ustaw budżetowych i innymi planami finansowymi państwa oraz w rozpatrywaniu sprawozdań z ich wykonania, przedstawiając opinię właściwym komisjom. Protokół z posiedzenia Komisji do Spraw Służb Specjalnych stanowią tajemnicę państwową. Z przebiegu posiedzenia Komisji do Spraw Służb Specjalnych nie sporządza się biuletynu. |
Kadencja Sejmu,
Skrócenie
Skutki skrócenia kadencji
Wydłużenie
|
1. Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. 2. Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu. 3. Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio. 4. Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu (w przypadku nie uchwalenia w terminie ustawy budżetowej) . Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje również kadencja Senatu.
5. Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów. Podjęcie decyzji o skróceniu kadencji nie powoduje zmian w zakresie obowiązków i uprawnień parlamentu. Sejm i Senat mają prawo zbierać się na posiedzenia, uchwalać ustawy oraz wykonywać swoje funkcje kontrolne. Zakończenie dotychczasowych kadencji następuje w przeddzień pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu. W przypadku skrócenia kadencji Prezydent RP ma obowiązek zarządzić wybory do Sejmu i Senatu, wyznaczając ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu powinien zwołać nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów. Wydłużenie kadencji Sejmu
|
Marszałek Sejmu
|
wybierany spośród kandydatów zgłoszonych przez min. 15 posłów, bezwzględną większością głosów w głosowaniu imiennym. Nie można go odwołać (nie odpowiada politycznie). Na mocy Konstytucji Marszałek Sejmu sprawować może przejściowo lub tymczasowo urząd prezydenta. Zarządza on także wybory Prezydenta RP. Zupełnie nowymi kompetencjami obu Marszałków są ponadto kompetencje występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zbadania zgodności ustaw i aktów podustawowych z Konstytucją oraz rozstrzygania sporów konstytucyjnych. Dodatkowo Marszałkowi Sejmu przyznano również prawo występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta oraz udzielenia na żądanie Prezydenta opinii w sprawie podpisania ustawy w sprawie z pominięciem jej postanowień uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konst. Marszałek Sejmu spełnia także istotne funkcje związane z trybem powoływania Rzecznika praw Obywatelskich i Prezesa NIK, podejmuje regulacje dotyczące statusu pracowników lub obsługi techniczno-organizacyjnej innych organów, takich jak: Biuro RPO, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, NIK i Krajowe Biuro Wyborcze. Ponadto: zwołuje i przewodniczy obradom Konwentu Seniorów i Prezydium Izby, sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem obrad, zarządza drukowania uchwał, druków i sprawozdań stenograficznych, wydaje przepisy porządkowe, powołuje szefa Kancelarii Sejmu
|
Konwent Seniorów
|
Konwent Seniorów(organ nieprzewidziany w konstytucji, ale na podstawie regulaminu Sejmu) - Organem, którego skład w pełni odzwierciedla polityczny skład izby, jest Konwent Seniorów. Stanowi on jedyny organ, którego skład nie zależy od decyzji izby. Poza członkami prezydium wchodzą do niego odpowiednio przedstawiciele klubów poselskich lub senatorskich. Regulaminy Sejmu i Senatu określają Konwent jako organ zapewniający współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac izby. Konwent jest organem o uprawnieniach wyłącznie opiniodawczych. Do najważniejszych uprawnień Konwentu w Sejmie i Senacie należą:
Istota działania tego organu polega na obowiązku zasięgnięcia opinii we wszystkich wskazanych w regulaminie sprawach. Brak takiej konsultacji powoduje niemożliwość uwzględniania tych spraw w porządku obrad.
|
Marszałek Senatu |
stoi na straży praw i godności Senatu, reprezentuje Senat, prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Sejmem, z parlamentami innych krajów, a także z instytucjami oraz innymi organami Unii Europejskiej, ustala plan pracy Senatu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, zwołuje posiedzenia Senatu, ustala projekt porządku obrad po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, przewodniczy obradom Senatu i czuwa nad ich przebiegiem, zarządza drukowanie ustaw uchwalonych przez Sejm, projektów ustaw, projektów uchwał, opinii Komisji Spraw Unii Europejskiej i innych druków senackich, a także doręczenie ich senatorom, nadaje bieg dokumentom przedkładanym w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii, sprawuje nadzór nad terminowością prac Senatu i jego organów, sprawuje nadzór nad pracami komisji senackich i zleca im rozpatrzenie określonych spraw, zwołuje posiedzenia Prezydium Senatu, przewodniczy obradom i kieruje jego pracami, zwołuje Konwent Seniorów i przewodniczy jego obradom, czuwa nad wykonywaniem wobec Senatu, organów Senatu i senatorów konstytucyjnych i ustawowych obowiązków przez organy państwowe i samorządu terytorialnego, podporządkowane im jednostki oraz inne obowiązane podmioty, dokonuje ocen wykonywania przez organy państwowe i samorządu terytorialnego obowiązków wobec Senatu, organów Senatu i senatorów oraz przedstawia te oceny senatorom, udziela senatorom pomocy w wykonywaniu mandatu i podejmuje, na ich wniosek, odpowiednie środki zmierzające do załatwienia przedłożonych spraw, sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Senatu, ustala projekt budżetu Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu, Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, a w zakresie opieki nad Polonią oraz Polakami za granicą także Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz nadzoruje wykonanie budżetu, nadaje, w drodze zarządzenia, statut Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu oraz Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Senatu po zasięgnięciu opinii Prezydium Senatu oraz Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Senatu wykonuje inne zadania przewidziane w Konstytucji i ustawach. odpisuje w imieniu Senatu pisma do adresatów zewnętrznych. może upoważnić senatora lub grupę senatorów do wykonywania określonych czynności
|
Prezydium Sejmu
|
Skład prezydium jest ściśle określony i wynosi 4 osoby (Marszałek + 3 wicemarszałków), w Sejmie zaś liczbę wicemarszałków każdorazowo uchwałą określa izba. Obecnie do zakresu zadań Prezydium między innymi należy:
Prezydium ma uprawnienia dotyczące posłów. Należy do nich:
|
Uchwalenie ustawy budżetowej |
Specyfika postępowania legislacyjnego z projektem ustawy budżetowej o prowizorium budżetowym wynika przede wszystkim z istoty i charakteru prawnego ustawy. Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym (a także zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo) przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów, która przekłada Sejmowi projekt na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego. Sejm nie może odrzucić ustawy, może jedynie wnieść poprawki.Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Prezydent nie może zawetować ustawy. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do TK w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale. Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu (Art. 225).
|
Komisje sejmowe |
są wyspecjalizowanymi organami wewnętrznymi Sejmu, zajmującymi się rozpatrywaniem, opiniowaniem i przygotowaniem spraw stanowiących przedmiot obrad Sejmu, a w szczególności wyrażaniem opinii o sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, jego Marszałka lub jego Prezydium. Komisje są organami pomocniczymi Sejmu - same nie dysponują możliwością podejmowania aktów i rozstrzygnięć . Mogą składać się wyłącznie z posłów. Skład osobowy komisji - wybierany przez Sejm na wniosek Prezydium Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów; możliwe dokonywanie zmian w każdym czasie. Każdy poseł zasiada przynajmniej w jednej komisji. Pracami kieruje prezydium komisji, przez nią wybierane. Komisje stałe to komisje, których utworzenie przewiduje regulamin Sejmu. Dwa kryteria dla określenia zakresu ich działania: resortowe - rozdziała zadań w oparciu o kryterium przedmiotowe, np. Komisja Obrony Narodowej, Komisja Spraw Zagranicznych, Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych) oraz wiążące się z pewnymi zadaniami czy problemami, np. Komisja Integracji Europejskiej; funkcjonalne - zakres działania komisji wiąże się z realizowanymi przez Sejm jego poszczególnymi funkcjami czy kompetencjami np. Komisja Etyki Poselskiej, Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej). Komisje nadzwyczajne to komisje, które tworzone są przez Sejm doraźnie, dla zajęcia się określoną sprawą lub sprawami. Sejm określa cel, zasady i tryb ich działania. Zostaje rozwiązana po wykonaniu swojej misji. Komisje sejmowe mogą być tworzone tylko w ramach kompetencji wykonywanych przez Sejm. Komisje śledcze - powoływane są tylko przez Sejm dla zbadania określonej sprawy. Ich tryb działania określa ustawa. Po zakończeniu swojej misji powinny zostać przez Sejm odwołane. Komisje sejmowe obradują na posiedzeniach, które nie mogą się odbywać w czasie trwania posiedzeń Sejmu, chyba że Marszałek Sejmu wyrazi na to zgodę. Posiedzenia są jawne, chyba że komisja postanowi inaczej. Zasada jawności nie obowiązuje w przypadku Komisji ds. Służ Specjalnych. W posiedzeniach Komisji ds. SS, komisji śledczych oraz Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej uczestniczą tylko ich członkowie oraz osoby zaproszone. W pozostałych mogą uczestniczyć posłowie nie będący ich członkami. Uchwały zapadają większością głosów w obecności min. 1/3 liczby członków komisji. Komisje sejmowe mogą odbywać posiedzenia wspólne. Przewodniczy im jeden z ich przewodniczących. Uchwały zapadają większością głosów przy quorum min. 1/3 liczby członków z każdej komisji. Komisja Regulaminowa i prac poselskich Do zakresu działania Komisji należą sprawy związane z wyrażaniem przez Sejm zgody na pociągnięcie posła do odpowiedzialności za przestępstwa lub wykroczenia albo aresztowanie bądź zatrzymanie, z warunkami wykonywania przez posłów mandatu poselskiego, jego wygaśnięcia, z działalnością biur poselskich, dotyczące wykładni i stosowania regulaminu Sejmu oraz dokonywania analiz skarg i wniosków kierowanych do Sejmu i jego organów; rozpatrywanie zarzutów niewykonywania przez posłów obowiązków poselskich; sprawowanie stałego nadzoru nad pracą Kancelarii Sejmu. Komisja odpowiedzialności konstytucyjnej Do zakresu działania Komisji należy prowadzenie postępowania w sprawie badania zasadności skierowanych do niej wniosków wstępnych o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej, podejmowanie uchwał w tym przedmiocie oraz przedstawianie Sejmowi sprawozdań z przeprowadzonych prac. Komisja ustawodawcza Do zakresu działania Komisji należą sprawy problematyki legislacyjnej i spójności prawa, współdziałania w organizowaniu procesu ustawodawczego i zapewnienia jego prawidłowości, rozpatrywania projektów ustaw i uchwał o szczególnym znaczeniu prawnym lub o znacznym stopniu złożoności legislacyjnej, sprawy związane z postępowaniem przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, a także współudział w przeprowadzaniu kontroli wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu oraz koordynacja tych działań. Komisja etyki poselskiej Do zakresu działania Komisji należą sprawy opracowania "Zasad Etyki Poselskiej", ich uzupełniania i korygowania oraz upowszechnianie ich wśród posłów, rozpatrywanie spraw posłów, którzy zachowują się w sposób nie odpowiadający godności posła, rozpatrywanie spraw wynikających z Rejestru Korzyści i majątkowych oświadczeń poselskich. Komisja do spraw służb specjalnych Do zakresu działania Komisji należy opiniowanie projektów ustaw, rozporządzeń, zarządzeń oraz innych aktów normatywnych dotyczących służb specjalnych, w tym regulujących działalność tych służb, opiniowanie kierunków działań i rozpatrywanie corocznych sprawozdań szefów służb specjalnych, opiniowanie projektu budżetu
|
TRYBUNAŁ STANU |
Jest to organ, który został powołany do orzekania o odpowiedzialności osób zajmujących najważniejsze państwowe stanowiska. Trybunał Stanu jest organem niezależnym i oddzielnym od innych władz sądowniczych. Przed Trybunałem odpowiadają osoby za naruszenie konstytucji lub ustaw w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie sprawowania swojej funkcji. Do konstytucyjnej odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu mogą być pociągnięci: prezydent RP, prezes Rady Ministrów, ministrowie, prezes Narodowego Banku Polskiego, prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz naczelny dowódca sił zbrojnych, za naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub też w zakresie pełnionego urzędu (tzw. delikt konstytucyjny). Ponadto przed Trybunałem Stanu mogą stawać posłowie i senatorowie za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, która polega na osiąganiu korzyści majątkowych ze skarbu państwa oraz za naruszenie zakazu nabywania majątku ze skarbu państwa lub samorządu terytorialnego. Prezydent RP oraz pełniący jego obowiązki (w zastępstwie) Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu mogą stanąć przed Trybunałem za naruszenie prawa. Ministrowie odpowiadają za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jednak tylko w przypadku gdy dana osoba jest również pociągnięta do odpowiedzialności konstytucyjnej. W skład Trybunału Stanu wchodzi:
Orzeczenia wydane przez Trybunał Stanu mogą obejmować:
Trybunał Stanu został przywrócony w polskim systemie sądownictwa w 1982
|
Prezes Rady Ministrów:
|
1) reprezentuje Radę Ministrów, 2) kieruje pracami Rady Ministrów, 3) wydaje rozporządzenia, 4) zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania, 5) koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów, 6) sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach, 7) jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. |
Rada Ministrów
Skład |
1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. 3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. 4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: 1) zapewnia wykonanie ustaw, 2) wydaje rozporządzenia, 3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, 4) chroni interesy Skarbu Państwa, 5) uchwala projekt budżetu państwa, 6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu, 7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, 8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa, 9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, 10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe, 11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej, 12) określa organizację i tryb swojej pracy. 1. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. 2. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów. 3. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra. 4. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów. 1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów. 2. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. 3. W razie nie powołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nie udzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków. 1. W razie nie powołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. 2. W razie nie udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.
Konstytucja przewiduje tzw. domniemanie kompetencji Rady Ministrów, co oznacza, że do jej zakresu działania należą wszystkie sprawy państwa, o ile nie zostały one zastrzeżone do właściwości innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. |
Odpowiedzia-lność polityczna i konstytucyjna członków rządu
|
Za naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem, lub w zakresie swojego urzędowania odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą osoby zajmujące najwyższe stanowiska w państwie. Wniosek o pociągniecie członka RM do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu może zgłosić Prezydent RP lub co najmniej 115 posłów. Wniosek taki jest zgłaszany do Sejmu, a rozpatruje go wstępnie sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która po uznaniu zasadności postawionych zarzutów podejmuje uchwałę o wystąpieniu do Sejmu o pociągnięcie konkretnej osoby do odpowiedzialności konstytucyjnej. Uchwałę w tej sprawie podejmuje Sejm większością 3\5 ustawowej liczby posłów (art.156). Trybunał Stanu może wymierzyć następujące kary: a) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego, b) zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w organach państwowych i organizacjach społecznych, c) utratę wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń państwowych, a także utratę zdolności do ich uzyskiwania.W zakresie odpowiedzialności politycznej Konstytucja wprowadza dwa środki, które Sejm może zastosować. Pierwszy z nich to instytucja odmowy wotum zaufania, drugi zaś to wyrażenie wotum nieufności. Po pierwsze, udzielenie wotum zaufania przez Sejm występuje w procesie powoływania rządu. Warunkiem istnienia RM jest poparcie dla jej polityki, którego udziela Sejm. Po drugie, Sejm może w każdej chwili poddać ocenie polityki RM i w wyniku krytycznej analizy nie udzielić jej zaufania. Z instytucją zaufania mamy do czynienia wówczas, gdy o poparcie Sejmu zabiega Prezes RM - on jest w tym względzie inicjatorem oceny, która może w ostatecznym rachunku wypaść pozytywnie lub negatywnie. Instytucję tę reguluje art. 160 Konst., który stanowi „Prezes RM może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie RM wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania [...] następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”. Negatywna ocena działalności RM i w konsekwencji odmowa zaufania rodzi po stronie rządu obowiązek złożenia dymisji (art. 162 ust. 2 pkt. 1). Dymisję taką Prezydent zobowiązany jest przyjąć. Natomiast uchwała pozytywna, czyli udzielenie rządowi wotum zaufania znacznie wzmacnia jego pozycję. Zupełnie odmienna jest instytucja wotum nieufności. Zgłoszenie tego rodzaju wniosku jest uzależnione od wielu warunków: po pierwsze - może go zgłosić co najmniej 46 posłów, po drugie - wniosek ten musi zawierać wskazanie imienne kandydata na nowego Prezesa RM, po trzecie - wniosek taki może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty jego zgłoszenia, po czwarte - dla jego przyjęcia wymagana jest większość ustawowej liczby posłów, po piąte - w przypadku odrzucenia tego rodzaju wniosku przez Sejm ponowna inicjatywa w tej sprawie może być podejmowana dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku.
|
Władza ustawodawcza |
Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. Funkcja prawodawcza (ustawodawcza), polegająca na stanowieniu (w postaci ustaw) przepisów prawa powszechnie obowiązujących w każdej sprawie. Polega na stanowieniu aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, najwyższej w mocy prawa wewnętrznego. Funkcję tę sprawuje na zasadzie wyłączności, tzn. :- żaden inny organ państwowy nie może stanowić aktów o randze ustawy, chyba że konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny( wyjątek art.234 konstytucji z 2 kwietnia 1997) - kompetencje prawodawcze innych organów państwowych muszą mieć charakter podporządkowany, musza więc polegać tylko na stanowieniu aktów zwykłych. W ramach funkcji ustawodawczej można wyróżnić - funkcję ustrojodawczą- a więc stanowienie norm konstytucyjnych; funkcję ustawodawczą sensu stricte, polegającą na stanowieniu ustaw zwykłych. Proces dochodzenia ustawy do skutku jest ujęty szczególną procedurę, zwaną trybem ustawodawczym Wyróżniamy następujące etapy: Inicjatywa ustawodawcza - to prawo konstytucyjne określonych podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do sejmu, co skutkuje obowiązkiem rozpatrzenia przez sejm wniesionych projektów w szczególnej procedury. Podmiotami prawa inicjatywy ustawodawczej są: -posłowie -art. 32. ust.2. regulaminu sejmu precyzuje liczbe posłów ; komisje sejmowe lub grupy co najmniej 15 posłów, - senat- konieczna jest uchwała całej izby, grupy senatorów zaś nie mają inicjatywy ustawodawczej, - prezydent, - Rada Ministrów( najczęściej korzysta z prawa inicjatywy), -grupa co najmniej 100 tysięcy obywateli. Podmiotowe ograniczenia prawa inicjatywy wysterują w odniesieniu do: -projektu ustawy budżetowej i ustaw bezpośrednio wyznaczających sytuację finansów państwowych, - projektu ustawy o zmianie konstytucji - inicjatywa przysługuje grupie obejmującej co najmniej jedną piątej ustawowej liczby posłów , senatowi i prezydentowi Rozpatrywanie projektu ustawy przez sejm i ewentualne uchwalenie ustawy Rozpatrzenie ustawy przez senat i ewentualnie uchwalenie poprawek lub uchwalenie odrzucenia uchwały w całości, a w takiej sytuacji nastepuje: - rozpatrzenie przez sejm poprawek senatu lub jego uchwały o odrzuceniu ustawy, - podpisanie ustawy przez prezydenta, - ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw Procedura ustawodawcza może ulec przyśpieszeniu , jeśli projekt ustawy zostanie uznany za pilny. Wprowadzenie trybu pilnego jest potrzebne w sytuacji, gdy do parlamentu napływa wiele projektów ustaw i projekty dużej wagi gubią się w masie innych przedłożeń. Art.123 ust.1 konstytucji dopuszcza nadanie pilnego charakteru tylko projektom ustaw wniesionym przez Radę Ministrów. Pewne projekty nie mogą być poddane trybowi pilnemu: - ustawy podatkowe, - ustawy dotyczące prawa wyborczego, - ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, - kodeksy
|
Wnioski formalne |
Wnioski formalne mogą dotyczyć wyłącznie spraw będących przedmiotem porządku dziennego i przebiegu posiedzenia. Do wniosków formalnych zalicza się wnioski o: 1) przerwanie, odroczenie lub zamknięcie posiedzenia, 2) uchwalenie tajności posiedzenia, 3) zamknięcie listy mówców, 4) zamknięcie dyskusji, 5) przejście do porządku dziennego, 6) odesłanie do komisji, 7) głosowanie bez dyskusji, 8) zmianę w sposobie prowadzenia dyskusji, 9) zmianę w sposobie przeprowadzenia głosowania, 10) ograniczenie czasu przemówień, 11) stwierdzenie quorum, 12) przeliczenie głosów., 13 Stwierdzenie ważności zgromadzenia 14 zamknięcie listy kandydatów w wyborach 15 wycofanie projektu uchwały, wniosku, lub poprawki 16 zmianę przewodniczącego |
Akty normatywne |
Wydawane w zakresie i na zasadach określonych w konstytucji wydawane przez rząd - zapewnia wykonanie ustaw - wydaje rozporządzenia - wydaje uchwały (akty prawa wewnętrznego ) kierowane do jednostek orga. podległych RM - ministrowie resortowi mogą wydawać rozporządzenia i zarządzenia W tym celu konstytucja upoważnia RM do wydawania aktów prawnych na podstawie i w celu wykonania ustaw. Akty te noszą nazwę rozporządzeń, SA ogłaszane w Dzienniku Ustaw, mogą być wydawane tylko przez rząd w ramach upoważnienia zawartego w ustawie. |
11