AMERYKA

Ameryka Północna

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Grenlandia (Kalaallit Nunaat)	2 175 600	Nuuk (Godthåb)	terytorium autonomiczne Danii	1261 zwierzchnictwo norweskie 1721 powtórna kolonizacja norwesko-duńska 1814 posiadłość Danii (po unii Norwegii ze Szwecją) 1953 terytorium uznane za część Danii (z własnym samorządem) 1979 szeroka autonomia (nazewnictwo eskimoskie)
Kanada	9 976 139	Ottawa	monarchia; państwo federacyjne (prowincje, terytoria);	XVI/XVII w. kolonizacja francuska (1608 założenie miasta Quebec) 1670 kolonizacja angielska (Kompania Hudsońska) 1867 utworzenie dominium (bryt.), 1920/1931 nominalna suwerenność, 1949 przyłączenie Nowej Funlandii - jako kolejnej prowincji; silny separatyzm Quebecu (referenda na rzecz secesji 1980, 1995 - nieskuteczne) 1999 wydzielenie nowego terytorium Nunavut (eskimoskie)
Saint Pierre i Miquelon	242	Saint Pierre	zbiorowość zamorska Francji (21.02.2007);	XVII kolonizacja francuska (1814 ostatecznie przyznane Fancji); kolonia 1946-1976 terytorium zamorskie Francji 1976-1985 departament zamorski 1985-2007 zbiorowość terytorialna Od 2007 zbiorowość zamorska Francji
Stany Zjednoczone Ameryki	9 363 364	Waszyngton, D.C	niepodległe państwo od 1776 (konfederacja 1776-1787); wcześniej 13 kolonii angielskich; republika prezydencka i federacja (50 stanów)	sukcesja na nowe terytoria francuskie (Luizjana), hiszpańskie (Floryda), meksykańskie; ostatnie przyłączenia - stany zewnętrzne (Alaska, Hawaje);

Ameryka Środkowa

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Meksyk (Stany Zjednoczone Meksyku)	1 958 201	Meksyk (Ciudad de Mexico)	republika federacyjna (stany);	XVI w. kolonizacja hiszpańska (1535 wicekrólestwo Nowej Hiszpanii) 1810-1821 wojny niepodległościowe 1821 proklamowanie niepodległości 1836 secesja Teksasu 1846-48 wojna ze Stanami Zjedn. (utrata 1/3 terytorium) 1864-67 cesarstwo z Habsburgami na tronie
Gwatemala (Republika Gwatemali)	108 889	Gwatemala (Ciudad de Guatemala)	republika - od 1838 odrębne państwo;	XVI w. kolonizacja hiszpańska (1535 w skład wicekrólestwa Nowej Hiszpanii) 1821 proklamacja niepodległości 1822-23 część Meksyku 1823-1838 Konfederacja Państw Ameryki Środkowej
Belize	22 965	Belmopan	niepodległa monarchia konstytucyjna od 1981;	wcześniej kolonia Honduras Bryt. (od 1973 nazwa Belize - od ówczesnej stolicy terytorium)
Honduras (Republika Hondurasu)	112 088	Tegucigalpa	republika - od 1838 odrębne państwo;	do 1821 posiadłość hiszpańska; w latach 1823-1838 Konfederacja Państw Ameryki Środkowej; 1894 przyłączenie małego fragmentu Wybrzeża Moskitów
Salwador (Republika Salwadoru)	21 041	San Salwador	republika - od 1838 odrębne państwo;	1524 podbój hiszpański (1535 w skład wicekrólestwa Nowej Hiszpanii) 1821 proklamacja niepodległości 1823-1838 Konfederacja Państw Ameryki Środkowej 1841
Nikaragua (Republika Nikaragui)	129 494	Managua	republika - od 1838 odrębne państwo;	do 1821 posiadłość hiszpańska; w latach 1821-1838 Konfederacja Państw Ameryki Środkowej 1894 przyłączenie bryt. Wybrzeża Moskitów (Costa de Mosquitos)
Kostaryka (Republika Kostaryki)	51 100	San Jose	republika - od 1838 odrębne państwo;	do 1821 posiadłość hiszpańska; w latach 1821-1838 Konfederacja Państw Ameryki Środkowej
Panama	75 517	Panama (Ciudad de Panama)	republika - od 1903, secesja w latach 1903-1977/2000 wyodrębniona Strefa Kanału Panamskiego pod admin. Amerykańską	(w latach 1821-1903 prowincja Kolumbii); wcześniej posiadłość hiszpańska;

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Nowa Finlandia	417 470	Saint John's	dominium 1917-1949 (od 1933 zawieszony status z powodu załamania finansowego terytorium)	1583 początki kolonizacji angielskiej 1917 status dominium 1948 plebiscyt w sprawie przyłączenia do Kanady
Strefa Kanału Panamskiego	1 432	Balboa Heigths	terytorium zewnętrzne Stanów Zjednoczonych (1903-1977)

Karaiby

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Bermudy	53	Hamilton	brytyjskie terytorium zamorskie (z własnymi organami władzy)	XVII w. kolonizacja angielska (1684 kolonia królewska) 1968 autonomia (organy samorządowe) 1995 referendum w sprawie niepodległości (większość przeciw)
Bahamy	13 939	Nassau	niepodległa monarchia konstytucyjna od 1973;	wcześniej kolonia brytyjska (1629)
Turks i Caicos	430	Cockburn Town	kolonia brytyjska od 1670 (1976 samorząd wewnętrzny);
Jamajka	10 990	Kingston	monarchia konstytucyjna;	do 1962 kolonia brytyjska (1958-62 członek Federacji Indii Zachodnich)
Kajmany	259	George Town	kolonia brytyjska (samorząd wewnętrzny 1972, 1992)	do 1962 część kolonii brytyjskiej Jamajka
Kuba	110 861	Hawana	republika, państwo typu komunistycznego (1959)	posiadłość hiszpańska (1511-1898) niepodległe państwo od 1902; w latach 1898-1902 okupacja amerykańska; wcześniej
Navassa	5		terytorium Stanów Zjedn. Ameryki od 1857; (departament spraw wewnętrznych); terytorium sporne z Haiti
Haiti	27 750	Port-au-Prince	republika;	1655-1804 posiadłość francuska
Dominikana	48 734	Santo Domingo	republika (od 1863);	w latach 1822-1844 część Haiti; do 1821 (i w latach 1844-1863) posiadłość hiszpańska
Portoryko (Puerto Rico)	8 959	San Juan	„wolne państwo” (terytorium) swobodnie stowarzyszone ze St. Zjednoczonymi Ameryki (1952, 1993);	okupacja amerykańska i terytorium zewn. St. Zjedn. Ameryki 1898-1952 (1917 prawa obywatelskie); wcześniej posiadłość hiszpańska (1509-1655 i 1670-1898)
Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych	354	Charlotte Amalie	terytorium zewnętrzne (nieinkorporowane) St. Zjedn. Ameryki (1927 prawa obywatelskie; 1936, 1954 - akt samorządowy)	do 1917 kolonia Duńskie Indie Zachodnie (sprzedane St. Zjedn. Ameryki)
Brytyjskie Wyspy Dziewicze	153	Road Town		kolonia brytyjska od 1670/1871 (samorząd wewnętrzny 1967, 1977)
Anguilla	96	The Valley		kolonia bryt. od 1650 (samorząd wewnętrzny 1982); do 1967 w połączeniu z Saint Kitts i Nevis; 1969 jednostronna proklamacja niepodległości (rebelia); 1971 status odrębnej dependencji
Saint Martin	53	Marigot	od 2007 zbiorowość zamorska Francji na poziomie gminy	(do 2007 część departamentu Gwadelupa); w 2003 referendum separacyjne
Sint Maarten	21	Philipsburg	od 2009 terytorium Niderlandów o specjalnym statusie autonomicznym	do 2008 część Antyli Holenderskich;
Saba	13	The Bottom	od 2009 gmina Niderlandów o specjalnym statusie	do 2009 część Antyli Holenderskich;
Saint Barthélemy	21	Gustavia	od 2007 zbiorowość zamorska Francji na poziomie gminy	(do 2007 część departamentu Gwadelupa); w 2003 referendum separacyjne
Sint Eustatius	21	Oranjestad	od 2009 gmina Niderlandów o specjalnym statusie	do 2009 część Antyli Holenderskich;
Antigua i Barbuda	442	Saint John's	niepodległa monarchia konstytucyjna od 1981; dependencje (oznaka struktury złożonej): Barbuda (rada wyspy) i Redonda	wcześniej kolonia brytyjska
Saint Kitts (Saint Christopher) i Nevis	262	Basseterre	monarchia konstytucyjna - federacja (tendencje separatystyczne na Nevis w latach 90. - referendum w 1998);	do 1983 kolonia brytyjska
Montserrat	103	Plymouth Brides (tymczasowa)	kolonia bryt. od 1632/1816 (samorząd wewnętrzny 1989)
Gwadelupa	1632	Basse-Terre	departament zamorski Francji (1946)	wyspy zewnętrzne (do 2007): Saint Barthélemy i Saint Martin (podzielona
Dominika	751	Roseau	republika; do 1978 posiadłość bryt.
Martynika	1080	Fort-de-France	departament zamorski Francji (1946)
Saint Lucia	616	Castries	monarchia konstytucyjna; do 1979 kolonia brytyjska
Barbados	430	Bridgetown	niepodległa monarchia konstytucyjna od 1966;	wcześniej kolonia brytyjska
Saint Vincent i Grenadyny	389	Kingstown	monarchia konstytucyjna;	do 1979 kolonia brytyjska
Grenada	344	Saint George's	niepodległa monarchia konstytucyjna od 1974;	wcześniej kolonia brytyjska dependencja: Carriacou i Mała Martynika
Trynidad-Tobago	5 128	Port of Spain	niepodległe państwo od 1962 (republika od 1976);	wcześniej kolonia brytyjska
Curaçao	444	Willemstad	terytorium o specjalnym statusie (status aparte 2007, 2009);	terytorium składowe Antyli Holenderskich do 2009
Bonaire	294	Kralendijk	od 2009 gmina Niderlandów o specjalnym statusie	do 2010 część Antyli Holenderskich;
Aruba	193	Oranjestad	terytorium autonomiczne Holandii o specjalnym statusie (1986);	1986 secesja od Antyli Holenderskich z postanowieniem niepodległości do 1996 (w 1990 uzgodnienie z Holandią rezygnacji z niepodległości postanowionej w 1986; 1994 rezygnacja z niepodległości na czas nieokreślony)

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Antyle Holenderskie	793	Willemstad	terytorium autonomiczne Holandii (1954-1986/2010;	kolonia niderlandzka (1814/15-1954), w 1993 i 1994 referendum w sprawie statusu wysp (zachowanie status quo); każda wyspa posiada rząd: Bonaire (Kralendijk) , Curaçao (Willemstad), Saba (The Bottom), Sint Eustatius (Oranjestad) i Sint Maarten (Philipsburg)
Federacja Indii Zachodnich	20253	Chaguaramas	federacja w latach 1958-1962, powstała z kolonii brytyjskich: Jamajka (wraz z dependencjami: Kajmany oraz Turks i Caicos), Trynidad i Tobago, Barbados, Antigua (i Barbuda), Dominika, Grenada, Montserrat, Saint Vincent (i Grenadyny), Saint Lucia, Saint Christopher -Nevis-Anguilla,	w skład Federacji nie weszły Brytyjskie wyspy Dziewicze; federacja rozpadła się w maju 1962 roku (konflikt o stolicę i prymat)

Ameryka Południowa

Jednostka polityczno-terytorialna	Powierzchnia w km^2	Stolica	Forma ustrojowa	Uwagi
Kolumbia	1 138 914	Santafé de Bogota	republika - od 1830 odrębne państwo;	do 1821 posiadłość hiszpańska
Wenezuela (Boliwariańska Republika Wenezuela)	912 050	Caracas	republika federacyjna;	do 1811 posiadłość hiszpańska
Gujana	214 969	Georgetown	niepodległa republika od 1966;	wcześniej kolonia brytyjska (od 1796/1815 - status)
Surinam (Republika Surinamu)	163 265	Paramaribo	republika; do 1975	kolonia holenderska (Gujana Hol. od 1667/1816, teryt. autonom. 1954)
Gujana Francuska	83 534	Cayenne (Kajenna)	departament zamorski Francji (1946);	wcześniej kolonia francuska (od 1814)
Ekwador (Republika Ekwadoru)	283 561	Quito	republika -	od 1830 odrębne państwo; do 1821 posiadłość hiszpańska
Peru (Republika Peru)	1 285 216	Lima	republika;	do 1821 posiadłość hiszpańska
Boliwia (Wielonarodowe Państwo Boliwii)	1 098 581	La Paz Sucre	republika -	odrębne państwo od 1825; wcześniej posiadłość hiszpańska
Brazylia (Federacyjna Republika Brazylii)	8 547 403	Brasilia	republika federacyjna -	od 1822 odrębne państwo (do 1889 cesarstwo); wcześniej posiadłość portugalska
Paragwaj (Republika Paragwaju)	406 752	Asuncion	republika;	do 1813 posiadłość hiszpańska
Urugwaj (Wschodnia Republika Urugwaju)	177 414	Montevideo	republika;	do 1825 posiadłość hiszpańska
Argentyna (Republika Argentyny)	2 780 092	Buenos Aires	republika federacyjna - od 1826 odrębne państwo (o zmiennej strukturze);	do 1816 posiadłość hiszpańska
Chile (Republika Chile)	756 626	Santiago Valparaiso	republika; w skład Chile wchodzą: Wa Wielkanocna, Sala y Gomez, Wy Juan Fernàndes	do 1818 posiadłość hiszpańska
Falklandy	12 173	Stanley	kolonia bryt. (od 1833); terytorium sporne między Wielką Brytanią a Argentyną (wojna w 1982)	1833 kolonia brytyjska

---