WYKŁAD II

Definicje opakowania:

- pojemnik stosowany do okrywania produktów;

- towary przeznaczone do tego, aby osłaniać względnie łączyć inne towary, przystosowywać je do magazynowania i transportu oraz ochraniać je przed wpływem atmosfery;

- całościowo lub częściowo owiniecie towaru w celu ochrony podczas transportu i magazynowania a także w celu prezentowania towaru we właściwym świetle.

Funkcje opakowań:

a) w stosunku do zawartości:

• ochronna - ochrona przed czynnikami mechanicznymi, ochrona otoczenia przed produktem

• gospodarcza - ułatwienie posługiwania się produktem, transportu, magazynowania, korzystania z produktu(np. zapałki)

b) w stosunku do konsumenta:

• informacyjna - odpowiednie informacje(skład, cena, sposób użytkowania), powinny być pełne, nieusuwalne, czytelne

• promocyjna - opakowanie ma prezentować, reklamować produkt: funkcja rozwinęła się z powstaniem samoobsługi Zastąpiła sprzedawcę)
  
  1-wprowadzenie towaru na rynek, 2-wzrost sprzedaży, 3-faza dojrzałości, faza zastoju (nie ma nowych odbiorców), 5- spadek sprzedaży

c) Funkcje ekologiczne (często zawiera się w funkcji gospodarczej):

1. opakowania wielokrotnego użytku

2. przerób tego opakowania

tworzywa sztuczne- formowanie nowych kształtów (wtórny przerób)

Podział opakowań:

Kryteria podziału:
- podstawowe
- szczegółowe

1. Podział wg zasadniczej funkcji w stosunku do zawartości:
   - jednostkowe (zawierające określona ilość)
   -zbiorcze
   -transportowe

2. Podział wg materiałów podstawowych elementów:
   -drewniane i z tworzyw drewnianych
   -papierowe i z tworzyw papierowych
   -z tworzyw sztucznych
   -metalowe
   -szklane
   -ceramiczne
   -włókiennicze
   -kombinowane
   -inne
   Bezpośrednie i pośrednie opakowania jednostkowe - zaliczane do opakowań jednostkowych lub transportowych
   Opakowanie bezpośrednie - styka się z opakowanym produktem
   Opakowanie pośrednie - dodatkowa ochrona opakowania bezpośredniego
   Materiał podstawowych elementów - np. butelka z etykietą i metalowym kapslem = opakowanie szklane

3. c) wg zasadniczego kształtu:
   -ampułka -balony -bańki -beczki -bębny -butelki -butle -faski -fiolki -kadzie -kanistry -klatki -kosze -kubki -łubiank i -owinięcia -pudełka -puszki -siatki -skrzynki -słoje -tacki -torby -tuby -wiadra -worki -wytłaczarki -inne

faski - beczki drewniane

butelki - jeśli szerokość otworu nie przekracza połowy średnicy dna

kadzie - coś jak beczki

łubianki - opakowania transportowe , koszyk z cienkich płatów drewna

puszki - jeśli coś ma wieczko wciskane to jest to pudełko

Kryteria szczegółowe podziału opakowań:

• wg zasięgu obrotu

• wg sposobu wykorzystania (jednorazowe i wielokrotnego użytku)

• wg sposobu rozliczeń (sprzedawane albo zwrotne)

• wg użytkujących przemysłów

• z punktu widzenia ochrony środowiska

działanie środowiska na opakowanie║ ulegające biodegradacji║ nie ulegające biodegradacji

↓

technologia wtórnego przerobu nadające się nie nadające się

↓

działanie opakowania na środowisko toksyczne nietoksyczne

Opakowania jadalne

DOBÓR I PROJEKTOWANIE OPAKOWAŃ

Czynniki wpływające na dobór opakowania:

• właściwości produktu (konsystencja, barwa, zapach)

• właściwości tworzyw opakowaniowych (przenikalność, itp.)

• sposób pakowania i urządzenia pakujące

• oddziaływanie na środowisko

• warunki magazynowania (czas, wilgotność, temperatura)

• warunki transportu (czas, zabezpieczenie przeciw wstrząsowe)

• czynniki ekonomiczne

• informacje dla konsumenta (gładkość powierzchni, aby dobrze było odczytać dane)

• wymagania estetyki i reklamy

• kulturowe, zwyczajowe i religijne wymagania odbiorców

• wiek i płeć odbiorców

• opinie konsumentów

Z punktu widzenia estetyki i reklamy opakowanie powinno: -zwracać uwagę -budzić zainteresowanie -wywoływać pragnienie posiadania -skłaniać do zakupu -wzbudzać sympatię i zaufanie do produktu i producenta -wywoływać korzystne wyobrażenia o jakości produktu -wyróżniać się z otoczenia.

Projektowanie opakowania: *wybór kształtu *wybór grafiki *wybór koloru. Nazwa powinna być widoczna z odległości ok. 2 m. Nie powinna być przeładowana informacjami, zwłaszcza niepotrzebnymi. Dostosowanie grafiki do jakości i rodzaju towaru .

Cechy nazwy handlowej:

-odróżniająca się od innych

-łatwa do wymówienia i zapamiętania

-związana z towarem

-wywołująca pozytywne skojarzenia

Zadania barwy opakowań:

1. skupienie uwagi

2. wyróżnienie opakowania spośród innych

3. ułatwienie zapamiętania produktu i producenta

4. zwiększenie czytelności grafiki

5. stwarzanie efektów optycznych

6. informowanie o zawartości

7. wywoływanie pozytywnych skojarzeń

8. budzenie zaufania do produktu i producenta

9. umożliwienie odróżnienia elementów serii produktów

Opakowanie jednostkowe na celu za zadanie poinformować o: *cenie *składnikach *itp.

Opakowanie zbiorcze ma za zadanie dostarczenie produktów jednostkowych

Transportowa jednostka opakowania to jednostka wyrobu opakowania całkowicie lub częściowo przygotowana do transportu.

Psychologiczne działania barw:

• Psychiczne

• Fizyczne

• Fizjologiczne

• Optyczne

• Skojarzenia smakowe

• Działanie przez powierzchnię znaczenie symboliczne

• Uwarunkowania regionalne

WYKŁAD II

1. Oznakowania środków spożywczych:

Dziennik ustaw(Warszawa 19.12.1856r.)

Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 16.12.2002r.

Na opakowaniu powinno znajdować się:

• Nazwa (handlowa)

• Wykaz składników

• Sposób przygotowania/ stosowania(np. koncentraty)

• Data nieprzekraczalna:

• Data minimalnej trwałości (najlepiej spożyć przed) - data, do której prawidłowo przechowywany lub transportowany środek spożywczy zachowuje pełne właściwości fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i organoleptyczne, data powinna być poprzedzona określeniem „najlepiej spożyć przed”

• Termin przydatności do spożycia(należy spożyć do) - termin, po upływie którego środek spożywczy traci przydatność do spożycia; termin ten jest stosowany do oznaczania środków spożywczych nietrwałych biologicznie, łatwo psujących się

• Dane identyfikujące(inf. O producencie lub handlującym)

- producent

- wprowadzający do obrotu

- miejsce wytwarzania(pochodzenia), ważne w przypadku produktów regionalnych

• Zawartość netto lub liczba sztuk

• Warunki przechowywania

• Oznaczenie partii produkcyjnej(reklamacje), czasem łączona z okresem minimalnej trwałości

• Klasa jakości

2. Symbole informacyjne:

1. Tworzywa dopuszczone do kontaktu z żywnością

2. Gwarancja deklarowanej ilości, pojemności

3. Opakowania wielokrotnego użytku - zwrotne

4. Nadające się do przetwarzania - podlega zbiórce

5. Nie podlega zbiórce, ponownemu przetworzeniu

6. Zielony punkt - firma, która stosuje ten znak przystąpiła do programu ochrony środowiska i ponosi opłaty związane z wywozem(zbiórką opakowań)

7. Rodzaj tworzywa opakowaniowego do ponownego przetworzenia

8. Znak weterynaryjny - zatwierdzenie przez inspekcję weterynaryjną
   na rynki lokalne

9. Kod kreskowy

Kodowanie- nie jest przeznaczone dla bezpośredniego konsumenta.
Kod EAN- European Article Numbering- głównie w krajach zachodnioeuropejskich (początkowowo)

Kod EANA- European Article Numbering Asociation,

Kod IANA- Iternational Article Numbering Asociation

Budowa kodu paskowego: -zbiór cyfr -zbiór kresek

EAN- 13 cyfrowy- bardziej popularny

EAN- 8 cyfrowy

13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

1. trzy pierwsze cyfry (13,12,11) to numer przyznawany z Brukseli danym organizacjom (kraj) -to nr kraju.

2. kolejne 4 (10,9,8,7) no nr producenta lub dystrybutora danego kraju

3. (6,5,4,3,2) to nr towaru

4. (1) to cyfra kontrolna. Jest ona obliczana z wszystkich pozostałych- kontrola prawidłowości odczytu.

8- cyfrowe: 8 7 6 5 4 3 2 1- jest to skrócony nr producenta krajowego. Jest stosowany dla firmy która produkuje tylko jeden towar.

1. (8,7,6) nr kraju (prefix)

2. (5,4,3,2) nr towaru

3. liczba kontrolna

Kreski w takim kodzie są powiązane z cyframi (zazwyczaj bezpośrednio). Wyjątkiem jest cyfra 13 (kodowana pośrednio)

Znak skrajny- rozpoczyna kod i kończy (3 moduły o tej samej szerokości)

Znak rozgraniczający (rozdzielający)

Kolory na przemian- co się kończy jasnym musi się zaczynać ciemnym i na odwrót.

Aby móc umieścić taki kod na opakowaniu powierzchnia opakowania musi być gładka, o niewielkiej krzywiźnie, w miejscu łatwo dostępnym, ale dyskretnym.

Zabarwienie: najbardziej pożądane jest biało- czarne, ale może być inne o wyraźnym kontraście (jasne- ciemne)

Inny kod- Carla Code, jest to kod cyfrowo graficzny

1	4
2	8

Np. kodujemy 345

Kod SWWKTM- 13sto cyfrowy kod towarowo materiałowy, systematyczny wykaz wyrobów

Obejmuje XXXX- XXX- XXX-XXX

↓↓ ↓↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

aa bc ddd eee

znaczenie tych cyfr:

początkowe => branże w gospodarce narodowej

1. gałąź na podstawie pewnego przemysłu

2. tzw. branża (przemysł cukierniczy)

3. podbranża

4. konkretny produkt lub grupa produktów o podobnych właściwościach

5. towary na terenie danego przedsiębiorstwa

3. Normalizacja wymiarowa - wymiary opakowań nie mogą być dowolne, aby pasowały do innych opakowań, palet, regałów, maszyn sortujących.

4. Paleta uprzywilejowana: 800x1200, 1000x1200 - na jej podstawie produkluije się opakowania transportowe i jednostkowe

TWORZYWA OPAKOWANIOWE

1) papiernicze

2) sztuczne

3) szkło 4) metale

5) drewno

6) pozostałe, o mniejszym znaczeniu, np. tkaniny

Tworzywa papierowe

Do ich produkcji potrzebne są włókna roślinne z drzew iglastych, liściastych, do produkcji tkanin typu len, bawełna, konopie oraz z innych roślin oraz z makulatury.

Na jakość wyrobu wpływa:

1. Rodzaj surowca( podstawowy składnik włókien): -celuloza -żywice -woski -garbniki -zw. mineralne -ligniny

Obecność tych składników poza celulozą może wpływać negatywie na jakość wyrobów (szczególnie ligniny). Skutkiem ich występowania jest żółkniecie papieru, zwłaszcza po pewnym czasie (wpływ tlenu i światła). Najwięcej lignin jest w drewnie (20-30%), len (kilka %), bawełna (ślady).

2. długość włókien- im dłuższe włókna tym papier jest bardziej wytrzymały,

Masy do produkcji papieru(półprodukty);

*masa szmaciana- z surowców lnianych, bawełnianych, skład włókien jest najlepszy(mało lignin, długi włókna)

*masa celulozowa- masa otrzymywana z lignin i innych substancji towarzyszących celulozie(pochodzenia drzewnego- usuwa się z tego drzewa substancje towarzyszące celulozie poprzez gotowanie w odpowiednim roztworze (głównie ligniniany). Metody: siarczynowa i siarczanowa)

*ścier drzewny- uzyskany z rozdrobnionego drewna (nie oczyszczonego)- należy do gorszych odmian papieru(dużo lignin)

*masa makulaturowa- rozdrobniona makulatura- do gorszych odmian papieru

*masa słomiana- sporadycznie

do tych mas dodaje się substancje dodatkowe- do 15%. Są to tzw. wypełniacze- wypełniają przestrzenie między włóknami, np. gips, talk, kreda. Nadaje to większą szczelność, gładkość, wytrzymałość mechaniczną, przyjmowanie farb. Są też stosowane kleje- ograniczają nasiąkliwość papieru, poprawiają wytrzymałość mechaniczną. Mogą być pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Barwniki też się dodaje.

Bibuła filtracyjna - bez dodatków

Wypełniacz - dodatki do papieru wypełniające przestrzenie miedzy włóknami

Kleje - łączą wypełniacze z włóknami

Produkcja papieru

-przygotowanie masy do produkcji papieru

-przygotowanie zawiesin zmielonych włókien w wodzie

-uzupełnianie w ewentualne dodatki

-odwadnianie i prasowanie

-suszenie

-wyrównanie

-nawijanie

Przygotowanie papieru:

Na papier nakładane są różne powłoki, które nadają różne cechy.

USZLACHETNIANIE PAPIERU - jak nakładać powłoki:

* nasycanie masy papierniczej substancjami poprawiającymi barierowość i wytrzymałość mechaniczną (parafinowanie)

* powlekanie, laminowanie - połączenie z warstwą ochronną z innego tworzywa. (laminowanie-dwie warstwy łączy się przy użyciu środka wiążącego; powlekanie- bez środka wiążącego, używa się właściwości tworzyw)

zaleta: nadanie zgrzewalności

PODZIAŁY WYWORÓW PAPIERNICZYCH- rodzaje tworzyw:

a) wg gramatury(masy 1m³)

* bibułki -do 28 g/m

*papiery -do 160 g/m

* kartony -do 315 g/m

*tektury -powyżej 315 g/m

Ostatnio pojawił się podział tylko na papiery i tektury(podział zawężony):

- papiery poniżej 225 g/m

- tektury powyżej 225 g/m

b) wg użytego surowca- podział na klasy

Podział na klasy: (im niższy numer klasy tym papier lepszy)

klasa I -z najlepszego surowca, 100% celulozy długowłóknistej (masy szmacianej)

klasa II - 50% masy szmacianej; 50% celulozy krótkowłóknistej(masy celulozowej)

klasa IV- IX - ścier drzewny

klasa X - -100% makulatury

BIBUŁKI - zastosowanie:

• Owinięcia bezpośrednie

• Zabezpieczenie dodatkowe(bibułki butelkowe do owijania butelek z alkoholem, aktualnie używa się do tego celu papieru

• Saszetki do zaprząnia herbaty

• owinięcia owoców cytrusowych

najczęściej są uszlachetniane-parafinowane itp.

PAPIERY

*drukowe,

*do pisania

*etykietowe(musi mieć inaczej wykonaną stronę zewnętrzną zdolność przyjmowania kleju i wewnętrzną - podatny na drukowanie)

*do produkcji torebek

*papiery pakowe(mają różne odmiany)

Papiery zwykłe-mają różne odmiany mające nazwy handlowe:

-natron-z masy celulozowej ;met. siarczynową, stosunkowo mocny (torebki, worki, podłoże do powlekania, laminowane)

-jawa-siarczynowy stosunkowo mocny, do wyrobu torebek, niektórych warstw tektury falistej

-manilla- papier celulozowo- makulaturowy, najsłabszy z papierów pakowych

-szrenc- papier wytrzymały mechanicznie, pochodzenie makulaturowego(na ogół),nie stosowany do bezpośredniego kontaktu z żywnością

-kraft- celulozowy, o dużej wytrzymałości mechanicznej, szerokie zastosowanie (torby, worki, części składowe tektury falistej)

*Papiery specjalne - papiery nietypowe, uszlachetnione np. poprzez odpowiednią metodę produkcji - papiery pergaminowe o lepszej barierowości niż zwykłe:

-pergamin sztuczny (kwasowy) - podczas produkcji jest poddawany kąpieli w roztworze głównie w kwasie siarkowym, pod wpływem kwasu włókna roślinne pęcznieją, tworzą masę wypełniającą między włóknami i tym samym poprawia się barierowość

-pergamin normalny(zwykły, naturalny) - rozdrabnianie jest w urządzeniach przy użyciu tzw. tępych noży (raczej jest to miażdżenie).Uzyskuje się włókna spęczniałe-> poprawa barierowości

-papier półpergaminowy - krócej trwa miażdżenie, ma właściwości pośrednie między pergaminem, a zwykłym papierem

Papiery powlekane i laminowane - powłoki (rodzaje) w papierach uszlachetnionych:

-parafinowane - zwiększenie barierowości

-woskowane - zwiększenie barierowości

-powlekane lub nasycane

uzyskujemy większą szczelność w stosunku do zapachów, tłuszczy itp. lepsza barierowość.

Wada: wrażliwość termiczna większa niż papieru (na wysokie i niskie temperatury)

w niskich temperaturach-> tendencja do kruszenia

w wysokich temp-> sklejanie się warstw

Papiery asfaltowane - nie dopuszczone do kontaktu z żywnością (ze wzgl. na zapach),mają dużą odporność na wodę morską

HOT MELT(gorący stop) mieszaniny różnych substancji, które mają bardzo wysoką lepkość na gorąco - większą niż woski lub parafina, przyczepność → dobrze osadzają się na powlekanej powierzchni. Mogą mieć różny skład → odpowiednie właściwości(zmniejszenie tarcia, ograniczenie sklejania powierzchni, połysk, barwienie) - torebki, worki, warstwy pudeł, owinięcia

Łączenie papieru z tworzywami sztucznymi

*barierowość

*zgrzewalność

*wytrzymałość mechaniczna

np. powlekanie polietylenem lub powlekanie diofanem- są to tworzywa o wysokiej barierowości.

KARTONY (można powlekać różnymi tworzywami) i TEKTURY

Tektury:

1. lite - z różnych tworzyw(rodzaj tworzywa wpływa na zabarwienie) rodzaju, w zależności np. biała, brązowa (ze ścieru nieoczyszczonego),szara (poch. makulaturowego), wielowarstwowa (2-3 warstwy) powlekane .Zastosowanie: pudła i pudełka

2. faliste - połączenie warstw litych z pofalowanymi(lepsza wytrzymałość mechaniczna)

Tektury faliste różnią się:

1. ilością warstw:

1. dwuwarstwowe - do zabezpieczeń przeciwwstrząsowych

2. trójwarstwowe-na pudła i pudełka - najczęściej stosowana

3. pięciowarstwowe - stosuje się czasem różne wymiary fal(też w 7- warstwowej)

4. siedmiowarstwowe ->na produkty wrażliwe na transport

* tektura czterowarstwowa z falą X - gdy nie wystarczy 7 warstw stosuje się 4- warstwową, w której połączone są dwie fale

2. różne wymiary fali(wysokość, podziałka)

1. mikrofala E

2. fala niska B

3. fala średnia C

4. fala wysoka A

5. fala b.wysoka D

Tektury faliste można uszlachetniać, powlekać itp.

sztuczna tektura falista - elementami konstrukcyjnymi są tworzywa sztuczne, nie wymagające stosowania powłok

Opakowania z tworzyw papierniczych:

1. karton/ tektura

1. pudła(opakowania transportowe)

2. pudełka(opakowania jednostkowe)

3. bębny(opakowania transportowe o walcowatym kształcie))

Pudła

Podział pudeł:

a) w zależności od sposobu wykonania:

- składane(złożone płasko bez niszczenia, po opróżnieniu)

- nie składane (wykonane na stałe - nie ma możliwości złożenia)

b) w zależności od konstrukcji (podział podstawowy)

- klapowe

- wieczkowe (osobne wieczko nakładane)

- specjalne (to, co ma nietypowe kształty/zamknięcia)

c) w zależności od sposobu łączenia wykroju:

- szczepione

- sklejane

- zszywane

d) w zależności od powierzchni:

- gładka

- z nadrukiem

- powlekane

- powlekane i z nadrukiem

e) w zależności od użytego materiału:

- z tektury falistej

- z tektury litej

f) element występuje wewnątrz:

- wkładki amortyzujące

- wkładki wzmacniające

- elementy dodatkowe

Zalety pudeł:

-składane-> łatwa obsługa

-niższa cena od drewnianych

Pudełka

Podział:

a) -składane
- nieskładane

b) konstrukcje pudełek:

- klapkowe

- szufladkowe (np. pudełko od zapałek)

- wieczkowe

- otwarte(zabezpieczone często folia

-specjalne(nietypowe kształty)

c)-szczepione

-sklejane

-zszywane

Mogą to być bębny.

2. Opakowania z papieru

*jednostkowe - torebki

*transportowe - worki

Worki-są to opakowania transportowe stosowane do produktów sproszkowanych , ziarnistych. Często stosuje się papiery powlekane. Worki są wielowarstwowe (od 2 do 6 warstw - żeby były wytrzymałe).

Podział worków ze względu na:

1. Sposób łączenia
   - klejone
   - szyte

2. Konstrukcję
   z- zamknięte:
   - otwarte (ręczne, mechaniczne pakowanie)
   - wentylowe (do pakowania zmechanizowanego)

Podstawowy podział wynika z konstrukcji, a drugi ze sposobu łączenia.

1 Podział (otwarte i wentylowe) ;

2 Podział (klejone i szyte)

Wady worków papierowych:

-ze względu na kształt jest utrudniony transport

-mało odporny na uszkodzenia mechaniczne

-mało odporny na czynniki atmosferyczne

Torebki (torby) - opakowania jednostkowe, stosowane przy produkcji towarów sypkich

Formy torebek:

• płaskie - z dnem liniowym

• krzyżowe - z dnem sześciokątnym

• klockowe - z dnem prostokątnym

• specjalne*

Owinięcia - opakowanie najprostsze, przyjmujące w znacznym stopniu kształt produktu (np. dropsy, serek topiony, cukierki, kostka masła)

TWORZYWA SZTUCZNE

Ich stosowanie jest stosunkowo niedawne to zw. wielkocząsteczkowe otrzymywane na drodze polireakcji lub przez modyfikację zw. wysokocząsteczkowych

1. Są to polimery

Grupy:

1. Naturalne(celulozowe)

2. Otrzymywane sztucznie

2. Formy polimeryzacji:

Monomery => polimery

1. Kopolimeryzacja - jeśli w skład polimeru wchodzą 2 różne monomery(bez produktu ubocznego)

2. Polikondensacja - występuje produkt uboczny

3. Poliaddycja - brak produktu ubocznego, ale w cząsteczce występują zmiany

4. Terpolimeryzacja - 3 różne monomery*

Typy:

-emulsyjna

-suspensyjna (kropelkowa) - w fazie gazowej

Otrzymujemy zw. wielkocząsteczkowy, który jest podstawą tworzywa sztucznego.

3. Dodatki, substancje uszlachetniające:

• Wpływają na przetwórstwo tworzywa

• Działają na cechy użytkowe

• Ułatwiają tworzenie polimerów

4. Skład tworzyw sztucznych

• monomery

• inicjatory - rozpoczynają polimeryzację

• katalizatory i kokatalizatory(przyspieszają działanie katalizatora)

• inhibitory - zapobiegają polimeryzacji samorzutnej

• emulgatory - pomagają w tworzeniu polimeru

• stabilizatory emulsji

• substancje buforowe

• substancje regulujące (regulatory)

• napełniacze

• plastyfikatory - zmiększają substancję

• subst. smarujące (nadają połysk, zapobiegają przywieraniu do form)

• barwniki i pigmenty

• substancje antyelektrostatyczne

• stabilizatory (zapobiegające depolimeryzacji)

• substancje parujące (parofory) - substancje spieniające np. styropian(tworzywo spienione, tu spieniony polistyren)

Podział tworzyw sztucznych:

a)-sztywne

-giętkie

b) ze względu na sposób przetwórstwa (formowania kształtów)

• tworzywa termoplastyczne- można je formować na gorąco i jest to proces powtarzalny, jest to najwygodniejsza do stosowania grupa

• Tworzywa termoreaktywne( termoutwardzalne) - formowane w podwyższonej temperaturze(twardnieją); proces nieodwracalny(powtórne ogrzanie powoduje rozpad)

• tworzywa chemoreaktywne (chemoutwardzalne) - do formowania są potrzebne substancje chemiczne, ogrzewanie może jedynie przyspieszać proces, proces nieodwracalny

Tworzyw sztucznych do wyrobu opakowań jest kilkadziesią, z czego ważnych kilka:

1. grupa tworzyw pochodzenia naturalnego - ma mniejsze znaczenie, najstarsza, podstawową rolę pełnią tworzywa celulozowe, w tym celuloza regenerowana(ma krótszy łańcuch niż zwykła celuloza):

1. Celuloza, celuloza redukowana (celofan)
   Cechy charakterystyczne celofanu

• duża przeźroczystość

• właściwości barierowe(dobra bariera w stosunku do gazów; słaba barierowość w stosunku do wody-przepuszczanie i chłonięcie)

• tworzywa łatwopalne

• stosunkowo słaba zgrzewalność => tworzywa często są uszlachetniane, czyli stosuje się powłoki(litery - symbole oznaczają powłoki, stopień uszlachetnienia)

• nietoksyczność

• polski celofan - tomofan

Inne tworzywa celulozowe:

• estry celulozy - azotan, octan, octano - maślan celulozy
  azotan celulozy = celuloid, był wyjątkowo łatwopalny, był używany do produkcji taśm filmowych

• kauczuk - jest stosowany, ale nie jako opakowania

2. grypa tworzyw syntetycznych:

1. polietylen (PE) - otrzymany na drodze polimeryzacji etylenu, jest stosowany najczęściej..

Wyróżniamy dwa rodzaje różniące się sposobem polmeryzacji:
1) HDPE - Polietylen niskociśnieniowy (o dużej gęstości) - do 5 atm. do 60º.C przy produkcji o dużej gęstości(0,95 - 0,96g/cm3)
2) LDPE - Polietylen wysokociśnieniowy (1000-3000 atmosfer, wysoka temp>60ºC),. o małej gęstości(0,91 - 0,93)

Właściwości wspólne:

HDPE jest przeźroczysty

LDPE jest mleczno biały

- barierowość -dobra bariera dla wody, słabsza dla gazów => laminat polietylen - celofan:

- bardzo dobra zgrzewalność- wiąże się z niską temperaturą topnienia - ok. 90℃(wada - nie można poddawać w nim produktów obróbce termicznej)

- tworzywa są dość giętkie(folie giętkie)

[ - CH₂ - CH₂ - ]_n

- obojętne fizjologicznie ,bezwonne

Często jest on łączony z innymi tworzywami

2. polipropylen (PP)

Ma właściwości zbliżone do PE,
- większa wytrzymałość mechaniczna,
- barierowość podobna.
- Różnicą jest odporność termiczna - temperatury mięknięcia i topnienia są wysokie
Ma on pewna sztywność , większą od PE.PP jest częściej stosowana do opakowań sztywnych. Wadą jest kruchość w niskich temperaturach.

Zastosowanie:

- szkło laboratoryjne - można wlewać gorące roztwory, ale nie podgrzewać bo jest palne

- występuje jako folie sztywne(kubki)

Orientacja - poddaje się jej folie z tworzyw sztucznych, jest oznaczana literą O, polega na rozciąganiu foli(w 1 lub 2 kierunkach), jest to rozciąganie na poziomie cząsteczkowym => zwiększenie odporności termicznej(PP kurczy się w niskich temp., a orientowany nie)

3. Polichlorek winylu(PCW, PVC)

Cechy:

- dobra barierowość - do gazów i wody

- duża wytrzymałość

- dobra zgrzewalność

Są dwie odmiany:

- Winidur - odmiana twarda

- Igelit - odmiana miękka

Zastosowanie ( + wady):

- tendencje do wymywania zmiękczacza

- igelit - udziela zapachu => tylko winidur może być stosowany do kontantu z żywnością

- igelit - pokrywanie skoczni narciarskich

- w pomadkach - to pudełko do układania pomadek

Wady

- podatność na starzenie się czyli depolimeryzację(zwłaszcza igelit)

Problemy związane z usuwaniem odpadów

4. Polichlorek winylidenu(PCDW, PVDC)

Diofan - kopolimer chlorku winylu i winylidenu, stosowany w laminatach(do powlekania papieru)

5. Polstyren (PS)

Cechy:

- dobra bariera dla wody, słabsza dla gazów

- niska temp. Topnienia

- częściej występuje jako tworzywo sztywne(np. pudełko do śmietany)

- odporność na depolimeryzację => w pewnych przypadkach zastąpił PCW

- monomer - styren jest szkodliwy dla zdrowia

M- ma tendencje do pękania pod wpływem światła

6. POLIAMIDY (PA) To grupa tworzyw o różnym składzie chemicznym -CO-NH-

Charakterystyka:

- dobra bariera w stosunku do gazów, ale słaba w stosunku do wody => jest używany jako laminat poliamid - polietylen

- dość znaczna przeźroczystość

- wysoka odporność termiczna

- wysoka temperatura topnienia

- dobrze zgrzewalny

- łatwy do barwienia, drukowania

Zastosowanie:

-wchodzą w skład tworzyw wielowarstwowych

-do produkcji żyłki (do siatek na owoce)

- są wykorzystywane na laminaty

Wcz4esne zastosowanie - pakowanie żywności w pierwszych wyprawach kosmicznych(amerykańskich)

Tworzywa spienione - dodano do nich poroforów(wydzielają gazy w czasie ogrzewania); spienianie najczęściej jest stosowane do polistyrenu => styropian

Polistyren spieniony --> styropian (niska przewodność cieplna, lekkość). Stosowany jako izolacja.

7. Poliestry - nie ma wspólnego oznaczenia literowego, maja w strukturze grupę

Cechy:

*dobra barierowość zarówno w stosunku do gazów jak i pary wodnej

*odporność termiczna (-60 do +190º C)

*odporne na starzenie (depolimeryzacja następuje bardzo powoli)

*nieco słabsza zgrzewalność

PC - poliwęglany - podgrupa

Politereftalan etylenowy(PET)- najbardziej popularny(gł. do tworzyw sztucznych);

PEN- polinaftalen- tworzywo w fazie prób-właściwości lepsze niż politereftalanu, ale jest bardzo drogi.

Są stosowane głównie jako folie sztywne(są wyjątki)

FOLIE KURCZLIWE

różnego rodzaju pod względem chemicznym .Maja zdolność kurczenia się w odpowiednich warunkach. Zdolność skurczu występować może na różnych drogach:

a) termokurczliwe- kurczy się pod wpływem podwyższonej temperatury

b) rozciągliwe- można rozciągnąć w normalnych warunkach, po usunięciu siły rozciągającej folia wraca do swoich wymiarów

Zaleta:

- łatwe pakowanie

- możliwość doboru odpowiednich właściwości (mech, optycznych)

- łatwe formowanie nawet na nieforemnych produktach

- o minimalnych wymiarach

- stosunkowo tanie

- przezroczystość (łatwa identyfikacja towaru)

- tworzywo lekkie

Zastosowanie:

-owijanie produktu bezpośrednio lub na tacce

-zabezpieczenie op. jednostkowego

-połączenie op. jednostkowych (zgrzewka)

-zabezpieczenie jednostki na paletach

Folie uszlachetniane:

Przez dodatkowe warstwy - folie metalizowane i aluminiowe

Folia metalizowana- warstwa rozgrzanego aluminium naniesiona na tworzywo sztuczne.

Właściwości mechaniczne, barierowe-są wystarczające.

Różnice:

-przeźroczystość (f.m. są bardziej przeźroczyste)

Folie krzemowe - rzadko stosowane -tworzywa sztuczne powlekane tlenkiem krzemu.

Podstawowy składnik szkła to tlenki krzemu. Mówi się, że są powlekane płynnym szkłem.

Zalety:

-idealna barierowość

-nietoksyczność

SiOx -zazwyczaj są to dwutlenki, ewentualnie tlenki

Formy konstrukcyjne opakowania jednostkowe z tworzyw sztucznych:

*butelki z folii sztywnych (politereftalowane, PCV, PE)- opak. lekkie, odporne mechanicznie, wypierają butelki szklane

*fiolki (PE, PP, Poliestry, PCV)

*kubki (PP, PS)

*pudełka

*słoje (rzadziej z tworzyw sztucznych, PS, PP)

*tacki (PS spieniony) często owijany w folie kurczliwe

*tuby (z folii metalowych i tw. sztucznych PE i PP)

*torby i torebki z giętkich folii (PE i inne)

*siatki (PA, PE, Poliestrowe)

*owinięcia (giętkie folie, gł. kurczliwe)

Opakowania transportowe:

*worki ( z folii, tasiemki foliowe )

*beczki (PE, PP)

*bańki (PE, PP)

*kanistry (PE, PP)

*skrzynki (PE, PP) większa odporność-wydłużenie czasu użytkowania, możliwość piętrzenia w stabilne stosy, przydatność do pakowania mechanizacyjnego, możliwość montowania na stałe. Są przegrodowe, bezprzegrodowe, magazynowe.

*łubianki

OPAKOWANIE SZKLANE (msc-e3,4), tradycyjne.

PRODUKCJA-SUROWCE :

• Krzemionka SiO₂ - w postaci piasku, najczęściej ok.70%

• Na₂O lub K₂O -forma chemiczna, do 15%

• CaO - ok.10%

• Al₂O₃ - 1-2%

• Inne domieszki, barwniki

SZKŁA

• Jednoskładnikowe - szkło kwarcowe, przepuszczające część promieniowania, stosowane w medycynie, w lampach kwarcowych; oparte o dwutlenek krzemu

• Dwuskładnikowe - SiO₂ + tlenki sodu lub potasu- tzw. szkło wodne(lepsza przeźroczystość i połysk), stosowane do wyrobu spoiw, farb, ma formę gęstej cieczy(=> nazwa a nie z zawartości wody)

• Trójskładnikowe - szkło opakowaniowe może być
  - szkło wapniowe- jest to szkło opakowaniowe; zawiera CaO
  - szkło ołowiowe - kryształowe;
  - szkło barowe - zaw. tlenki baru- szkło laboratoryjne, żaroodporne
  CaO - ok. 10%
  krzemionka - ok70%
  tlenek glinu - ok. 2%

Surowce wtórne:

stłuczka szklana - poprawia ona parametry produkcji: jednolitość, topliwość

W szkle bezbarwnym - 20-30%

Kolorowym - ponad 50%

Surowce trzeba oczyścić, rozdrobnić i stopić w wysokich temp. ok. 500^OC. Stopiona masa ujednolicana, oczyszczana, chłodzenie (tu następuje formowanie wyrobów ze szkła- w przypadku opakowań przez rozdmuch) chłodzenie powinno być bardzo powolne żeby nie spowodować naprężeń wew. szkła spowodowanych różnicą temp., chłodzenie z kształtowaniem wyrobów (700-800^OC)

USZLACHETNIANIE SZKŁA:

1. przez barwienie - np. gdy produkty są wrażliwe na działanie światła(ograniczenie promieniowania UV)

• zielone - tl. żelaza, zw. chromu, zw. miedzi-bliska podczerwień, ultrafiolet

• brunatne - zw. żelaza(siarczki)-pochłania ultrafiolet

nanoszone powłoki - ma eliminować podstawowe wady tj. wytrzymałość mechaniczna(wzmacniają najsłabsze miejsca)

• na zimno (100^OC)

• na gorąco (400-600^OC

3. dodatek masy szklarskiej - głównie związkow żelaza

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OPAKOWAŃ SZKLANYCH:

• OBOJĘTNE CHEMICZNIE - nie zachodzi żadna migracja, chyba że są niedokładnie umyte lub opłukane

• CAŁKOWITA BARIEROWOŚĆ - nieprzepuszczalność zupełna

• SZTYWNA KONSTRUKCJA

• ODPORNOŚĆ CHEMICZNA(temp. mięknięcia 530^OC)

• ODPORNOŚĆ NA CIŚ.WEWNĘTRZNE

• ODPORNOŚĆ POWIERZCHNI NA MECHANICZNE ZARYSOWANIE I ŚCIERANIE

• DUŻY STOSUNEK MASY DO OBJĘTOŚCI-ciężkie

• KRUCHOŚĆ

• HAŁAS W CZASIE MANIPULACJI

• MOŻLIWOŚĆ FORMOWANIA RÓŻNYCH KSZTAŁTÓW

• NIEWIELKI KOSZT PRODUKCJI

Formy konstrukcyjne:

• butelki 55% - WĄSKOOTWOROWE

• słoiki 30% - SZEROKOOTWOROWE

• inne 15% - FIOLKI, AMPUŁKI

butelki:

KSZTAŁTY: mleczarska, bączek, monopolowa, reńska

ZAMKNIĘCIA:

korek,

„piferproof”,

koronowe(kapsel),

pałąkowe,

”twist-off”

Typu komfort(słój typu weka z połączeniem pałąkowym),

Feniks*

Słoje:

Rodzaj zamknięcia:

- Twist off- dominuje

- typu weka

- typu feniks- dwuczęściowe wieczko metalowe przytrzymywane metalową obejmą

- typu komfort

Opakowania miniaturowe:

- fiolki

- ampułki

Inne:

- balony do fermentacji

- gęsiory(dłużka szyjka od balonu)

OPAKOWANIA METALOWE

SUROWCE:

• RUDY ŻELAZA (STAL): BLACHY(powyżej 0,1mm); FOLIE (do 0,1mm)

• ALUMINIUM:BLACHY(powyżej 0,1mm); FOLIE (do 0,1mm)

Forma metali:

- blacha

- folia

- drut

Typy blach:

- Blacha czarna - mniej popularna, stalowa, niepokryta, stal węglowa (dodatek węgla 2%);domieszki metaliczne: Mn, Cu, Ni; domieszki niemetaliczne: P, S. Stosowane do krótkiego przechowywania ze wzgl. na podatność na korozję. Podstawa do prod. innego rodzaju blach.

- Blacha biała - blacha ocynowana (pokryta warstwą Sn), jaśniejsza barwa, ochrona antykorozyjna, zapobieganie migracji Fe do wnętrza opakowania.

Nakładanie cyny(cynowanie)

• Metodą elektrolityczną (zanurzenie w elektrolicie zaw. sole cyny, osadzanie cienkiej warstwy Sn, metody współczesne)

- warstwa cynowa cieńsza
- równomierne nałożenie

• Metoda ogniowa (zanurzenie w roztopionej cynie)

Zamiast cyny można stosować:

• Cynk - Zn (ale nie do prod. spoż, np. wiadra do przechowywania zimnej wody)

• Chrom -Cr (metodami: ogniowe, elektrolityczne; ochrona przed korozją, brak przebarwień siarczkowych)

• Nikiel - Ni (zabezpieczenie blach stalowych)

• Mieszane Cr- Ni itp.

Przy pakowaniu żywności wykluczone jest stosowanie blach cynkowanych!

W puszkach ocynowanych może wyst.:

1. Korozja (uszkodzenie powłoki cynowej-gdy została źle naniesiona, gdy występują pory; rozpuszczenie powłoki cynowej powoduje wzrost zaw. Sn w produkcie; zapobieganie: podwójne cynowanie-miejsca szczególnie narażone na korozję tzn. miejsca zamykania, łączenia opakowania)

Czynniki wzmagające korozję:

- temperatura

- kwaśne środowisko

- obecność soli

- stały prąd elektryczny

- wilgoć

2. przebarwienia siarczkowe (dot. produktów białkowych np. aminokwasy siarkowe, przebarwienia z reakcji S z Fe-> siarczki żelaza, ciemnogranatowe naloty, które są bezpieczne dla konsumenta)

KOROZJA

Gł. czynnik to powietrze-tlen O₂, utlenianie; czynniki przyspieszające korozję to: kwaśne środowisko, wilgoć, obecność H₂O, podwyższona temp., stały prąd elektryczny. Korozja równomierna lub wżerowa (gdy są przerwy w powłoce, bardziej niebezpieczna bo łatwiej dotrze do produktu). Podatność stali na korozję zależy od niektórych składników.

Zapobieganie: metaliczne powłoki, przechowywanie w odpowiednich warunkach, niemetaliczne powłoki (lakiery-przezroczyste, nieprzezroczyste, emalie, jedno lub dwustronne); wewnątrz warstwa-ogólne wymagania: nietoksyczny, odporny mech, chem, termicznie, obojętny chem, dostosowany do produktu bo się z nim styka; lakiery oparte o tworzywa sztuczne, barwione.

BLACHY ALUMINIOWE

Z czystego Al., ew. domieszki Mn, Mg-poprawa twardości, odporności na zgniatanie, odporności korozyjnej. Są lżejsze od stalowych, słabsza odporność mech. (łatwe otwieranie).

FOLIE METALOWE (otrzymane przez rozwalcowanie blachy)

FOLIE ALUMINIOWE (o różnej twardości, różnych parametrach, połączone z innymi metalami, uszlachetniane, lepsza wytrzymałość mech.).Łatwe w formowaniu opakowania.

FOLIE METALIZOWANE(laminaty z udziałem folii Al.), FOLIE STALOWE (krótkotrwałe pakowanie), FOLIE CYNOWE

ZASTOSOWANIE: opakowania jednostkowe lub transportowe (przem. spoż.): art. spoż 50%, napoje 16%, zamknięcia szklanych 6%, aerozole 7%,inne 3%.

• PUSZKI (do jednorazowego otwarcia): podział w zależności: od rodzaju zastosowanej blachy; sposobu ocynowania lub lakierowania; od zastosowania; od kształtów-okrągłe, prostokątne, mandolinowe; od sposobu formowania tzn.:
  *składane 3-częściowe-denko+wieczko+pobocznica-wada:więcej połączeń czyli miejsc zagrożonych na czynniki zew.,
  *tłoczone 2-częściowe-pobocznica+dno,z jednego fragmentu blachy+dno, mniejsze zagrożenia na czynniki zew. Obecnie zamykanie przez zgrzewanie.

• PUDEŁKA - walcowate (potocznie puszka), do wielokrotnego otwierania-zamykania, istnieją dodatkowe zabezpieczenia (membrana foliowa)

• TACKI - opakowania z folii

• TOREBKI - płaskie, klockowate, graniastosłupowe, z folii

• OWINIĘCIA - do masła, serków topionych

• TUBY

• BUTELKI, FIOLKI

OPAKOWANIA TRANSPORTOWE:

• BĘBNY, BECZKI, KONWIE(do mleka), KANISTRY, SKRZYNKI BLASZANE, DRUCIANE, WIADRA, KLATKI

OPAKOWANIA AEROZOLOWE

Tworzywa ceramiczne-w przem. spoż. rzadko, jako upominkowe, właściw. zbliżone do szkła

OPAKOWANIA CIŚNIENIOWE - pojemnik podstawowy + zawór, gaz pędny umożliwiający wydobycie zawartości, po naciśnięciu zaworu wypieranie zawartości ( w formie piany, pasty, mgły itp.).Stosowane gł. w przem kosmetycznym ale spoż. też.

Zalety:

• Wygoda użytkowania (ochrona przed czynnikami zew.)

Wady:

• Wyższa cena od opakow. tradycyjnych

• Większe wymagania odnośnie zabezpieczeń korozyjnych

• Trudności z doborem gazu pędnego

OPAKOWANIA KOMBINOWANE - z dwóch lub więcej tworzyw, udział tworzyw powinien być porównywalny np. opakow. szklane z etykietą papierową, a zamknięciem metalowym

OPAKOWANIA DREWNIANE

Coraz częściej wypierane ze wzglądu na deficytowość surowca. Przy doborze drewna na opakowanie trzeba spełnić pewne wymagania:

* wilgotność -drewno opakowaniowe powinno mieć min.15-20%.W przypadku drewna beczkowego ok.16%.Przy wyższych wilgotnościach- rozwój drobnoustrojów; zbyt niska- pogorszenie wł. mech.(obniżenie szczelności lub siły wiążącej, np. do gwoździ)

* powinno być wolne od wad: (ew. wady przewidziane przez normy)

-sęki

-wady zabarwienia i budowy

-pęknięcia

-porażenie przez grzyby

-uszkodzenia (na skutek działalności żywych organizmów)

-kształtu

-przetarcia drewna (powstałe podczas cięcia drewna)

* być z jednego gatunku drzewa. Zazwyczaj wykorzystuje się

- drewno sosnowe -(mało sękate, dobre do obróbki ale zawiera sporo żywicy (intensywny zapach)dlatego nie nadaje się do pakowania prod. chłonących zapach)->skrzynki

-świerk -(kruche, łamliwe) ->skrzynki

-jodła -do skrzynek lub ich części podobnie jak świerk

-dąb -b. wytrzymałe, trwałe, twarde ale dość wygodne w obróbce, ciężkie. Do wyrobu beczek specjalnego przeznaczenia (beczki fermentacyjne), stosunkowo drogie

-buk -zbliżone do dębowego ,ale o mniejszej trwałości-do beczek skrzynek, dla produktów chłonących zapachy może być stosowany

-lipa -lekkie, dobre w obróbce, bezwonne, stosowane do wyrobu beczek i skrzynek

-osika, topola, wierzba -zbliżone do lipy, dobre w obróbce

-brzoza -do skrzynek, bezzapachowe

Wiklina-niektóre gatunki krzewiastych wierzb, stosowane w postaci pędów- do prod. koszy

TWORZYWA DRZEWNE- gł. składnikiem jest drewno, ale jest łączone z innymi składnikami:

1. łuszczka- przez skrawanie drewna w postaci cienkich płatów (do 3mm) z miękkich gat. drewna-> łubianki. Jest bardziej podatna na zawilgocenie i działanie mikroorganizmów, są lekkie

2. sklejka- płyty produkowane z drewna w postaci sklejonych płatów np. jednorodna (z tego samego drzewa) z tego samego kleju

3. płyta pilśniowa- rozdrobnione drewno sprasowane-wykorzystanie drewna odpadowego.

Formy konstrukcji: skrzynie (do 150 kg) i skrzynki (powyżej 150 kg)

a) wynikający z konstrukcji czoła

b) ze względu na sposób łączenia : - -) - - -

c) sposoby łączenia różnych elementów:

- na styk

- na zakład

- na pióro i wpust

- na jaskółczy ogon

Opakowania drewniane:

1. skrzynki(różnice wynikające ze sposobu łączenia konstrukcji:

według połączeń:

1. zbijane - łączone gwoździami

2. spinane (łączone spinaczami

3. zbrojone (poza spinaczami są wzmocnione)

według odstępów pomiędzy elementami:

1. lite(bez odstępów między szczebelkami)

2. żeberkowe(z odstępami)

1. klatki-do transportu surowca w przemyśle drobiarskim lub mięsnym

2. opakowania bednarskie

*BECZKI
Wykonane z klepek wklęsło-wypukłych boków, dna płaskiego.
Klepki są łączone obręczami metalowymi (z boku); bok z dnem-poprzez specjalne wycięcie. Kształt jest ważny - łatwiej przemieszczać, duża wytrzymałość(zwłaszcza statyczna)..
Do produktów płynnych lub półpłynnych, wytrzymuje duże ciśnienia. Charakterystyczny kształt-większa wytrzymałość przy piętrzeniu.
Największe znaczenie mają beczki dębowe.

*KUFY dość pokaźna beczka

*KADZIE z klepek drewnianych do przechowywania a nie do transportu

*FASKA kształt odwróconego ściętego stożka, opakowanie nieduże (przypomina wiadro)

Z tworzyw drewnianych:

*BĘBNY ze sklejki lub płyty pilśniowej

*ŁUBIANKI z łuszczki, o różnych kształtach Może być z pałąkiem (jak w truskawkach), z wiekiem lub uchwytem

OPAKOWANIA WIKLINOWE:

*KOSZE opakowania dekoracyjne, towarzyszą opakowaniom szklanym, wzmacniające (przekracza wytrzymałość op. z tarcicy)

*SKRZYNKI

JEDNOSTKI ŁADUNKOWE (przystosowane do przemieszczania)

1. paletowe - przystosowane do podnoszenia wózkiem widłowym; składa się z płyty (płaszczyzny), na której umieszcza się ładunek, wsporniki podtrzymujące płytę, wejścia (między wspornikami gdzie mieszczą się widły wózka), skrzydła (części płyty górnej wystające poza wsporniki).
   Typy palet:
   *1 albo 2-płytowe,
   *2 albo 4-wejściowe,
   *płaskie,
   *słupkowe (wyposażone w narożniki i wzmocnienia, możliwość zaczepienia), *skrzyniowe
   Wymiary palet są znormalizowane: 800x1200, 1000x1200, 800x1000 Mogą być: metalowe, z tworzyw sztucznych, z tektury, jednorazowego użytku

2. pakietowe - przystosowane do rozładunku mechanicznego. Pakiet to zespół luźnych elementów uformowanych w jednostkę ładunkową, której wymiary przekraczają 800x1200, a ładunek nie jest kontenerem ani paletą. Dotyczą kształtów nietypowych, długich, nie wiążą się bezpośrednio z przem. spoż.; najczęściej metalowe.

3. kontenerowe - przeznaczone do przewozu bez rozładunku (przekraczają 1m³); Rodzaje: małe, średnie, wielkie;
   *kontenery elastyczne- z tkanin syntetycznych, jednostka ładunkowa w kształcie worka, wyposażony w uchwyty i otwory, umożliwiające usunięcie wózka itp.,
   *kontenery sztywne
   - tzw. uniwersalne- przeznaczone do wszystkich ładunków, także ład. luzem,
   - kontenery płytowe - towar nie jest zabezpieczany,
   *kontenery specjalnego przeznaczenia(specjalizowane):izotermiczne, chłodnicze/ogrzewane, do przewozu półprod. o określonym stanie skupienia: cysterny-do płynów

4. Opakowaniowe

OPAKOWANIA TKANINOWE:

Głównie worki:

Z tkanin sztucznych- poliamidy, poliestry-odporne na czynniki zew. drobniejsze niż wł. naturalne, mocniejsze

Z tworzyw natu5ralnych-wyłącznie roślinne, podst. składnik to celuloza. Stosuje się:

juta-trawa indyjska-włókna łykowe z łodygą-mało wytrzymałe na światło, wilgoć, powietrze-do worków.

len - odmiana włóknista, włókna łykowe o dużej wytrzymałości mech., na wilgoć

konopie - włókna zbliżone do lnu, stosowane jako dodatek

bawełna - włókna nasienne, z wł. porastających nasiona, mniejsza trwałość od łykowych ale bardziej ścisły splot

Rodzaj rośliny wpływa na:

- jakość worka - zależnie od części rośliny, z której jest wykonany( worki łykowego pochodzenia - juta, len, konopia - mają długie, mocniejsze włókna)

Do produktów bardziej rozdrobnionych.

Wyłącznie do opakow. transportowych, wytrzymałe, siatkowe lub z tkaniny gęstej; czasem towarzyszą opakowaniom papierowym i z tworzyw sztucznych.

Worek przyjmuje kształt produktu-nieregularny. Obok worków z tkanin są BELE-towar obszyty tkaniną, zdarzają się kontenery elastyczne.

Opakowania ceramiczne:

Opakowania z kamionki, fajansu, porcelany. Budowa chemiczna jest podobna do szkła(ale droższe, mniej wytrzymałe) => stosowane jako opakowania ozdobne

OPAKOWANIA KOMBINOWANE:

Zbudowane z kilku różnych tworzyw. Udział tworzyw powinien być podobny(nie wlicz się laminatu) - np. pudełko z pobocznicą zwijaną

OPAKOWANIA AEROZOLOWE:

- metalowe

- szklane

- z materiału sztucznego

MATERIAŁY POMOCNICZE:

To np.: gwoździe, śruby, wkręty, drut, kleje itp.

• Umożliwiają skonstruowanie opakowania i wzmocnienie tej konstrukcji.

• Wpływają na poprawę cech.

• Mogą one poprawić inf. o produkcie (etykiety), farby do nadruku na opakowaniu, emalie

• Mogą wpływać na jakość produktu, a występować wew. opakowania, np. materiały przeciwwstrząsowe (tektura falista, tworzywa spienione, gąbka itp.)

• Jako materiały kształtujące kryptoklimat wew. opakowania (tzw. opakow. aktywne)

• Kształtowanie wilgotności (subst. higroskopijna która ma wchłaniać wilgoć)

Wewnątrz opakowań:

1. Materiały przeciwstrzasowe

wkładki
- podkładki
tektury

2. Substancje kształtujące warunki w opakowaniu
   opakowanie aktywne- najstarsze, kształtujące wilgotność

Opakowanie inteligentne- ma sygnalizować konsumentowi czy produkt jest przydatny do spożycia(np. zmienia kolor)

ODPADY OPAKOWANIOWE:

Wpływ opakowania na środowisko w ciągu całego cyklu użytkowania.

1. zużycie surowców-jaka ilość, czy są one odnawialne

2. zużycie energii w procesie produkcyjnym

3. zanieczyszczenie środowiska w czasie produkcji opakowania (sama produkcja, transport)

4. wpływ opakowań na wytwarzanie opakowań stałych, wtórne przetwórstwo, spalanie, wysypiska

Biodegradacja-rozpad przez czynniki biologiczne. Podatność na biodegradację mają te tworzywa, które są oparte o celulozę (celofan, drewno). Pozostałe są odporne na biodegradację. Światło, rozpuszczanie w wodzie przyspiesza pewne procesy. Szkło jest odporne na degradację.

RODZAJE ROZKŁADU:

• biodegradacja

• fotodegradacja

• rozp. w wodzie

• utlenianie

Próby poszukiwania biodegradowanych tworzyw:

• wykorzystanie skrobi (połączenia polimerów-skrobiowe)

• wykorzystanie biopolimerów wytwarzanych przez mikroorganizmy

WADA-niestabilne właściwości oraz wyższa cena, dlatego zastosowanie ograniczone.

17

---