Joanna Gajda

Katarzyna Jasek

Katarzyna Dziadak

Małgorzata Sawicka

Grupa: V RIF1

Pojęcie i funkcje rynków finansowych.

Rynek finansowy jest to rynek na którym przedmiotem wymiany jest kapitał w formie finansowej. Na rynku finansowym podmioty gospodarcze posiadające wolne środki pieniężne, zwane inwestorami finansowymi, udostępniają je innym podmiotom gospodarczym w zamian za papiery wartościowe zapewniające im uzyskanie w przyszłości określonego dochodu. Podmioty gospodarcze, które potrzebują kapitału w formie pieniężnej uzyskują go na rynku finansowym, emitując papiery wartościowe mogące stać się przedmiotem dalszej wymiany na tym rynku. Wyróżniamy dwie grupy podmiotów: podmioty które maja nadwyżkę finansową oraz podmiotów które potrzebują środki na aktywa realne (materialne-maszyny, zapasy i niematerialne-patenty, licencje). Zatem można powiedzieć że na rynku finansowym dokonuje się wymiana kapitału w formie pieniężnej na kapitał w postaci papierów wartościowych. Operacje na rynku finansowym dotyczą nie tylko pieniędzy, operacji rozliczeniowych, ale także działania gospodarcze oparte na obrocie pieniężnym, czy ochrona wartości posiadanych pieniędzy bądź ich wzrost w przyszłych okresach.

Uczestnikami rynków finansowych są: reprezentujący podaż kapitału w formie pieniężnej inwestorzy finansowi, reprezentujący popyt na ten kapitał inwestorzy rzeczowi (np. przedsiębiorstwa, państwo, instytucje samorządowe czy gospodarstwa domowe) oraz pośrednicy finansowi-banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, emerytalne czy biura maklerskie.

Ważną rzeczą jest również fakt, że rynki finansowe stanowią główny mechanizm regulowania procesów gospodarczych. Zjawiska i procesy, które zachodzą na tych rynkach wpływają na zachowania inwestorów, konsumentów, PKB, zatrudnienie, inwestycje i handel zagraniczny.

Wzrastająca rola rynków finansowych spowodowała konieczność oferowania nowych usług i produktów finansowych. W związku z tym pojawiły się nowe instrumenty finansowe nazywane innowacjami finansowymi (np. transakcje swap, transakcje futures, transakcje opcyjnie)

-transakcje swap - umowa między dwoma partnerami, określająca zasady wzajemnych płatności, zależenie od parametru rynku.

-transakcje furures - rodzaj umowy między kupującym(sprzedającym) a giełdą lub izbą rozliczeniową, w której sprzedający zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie.

-transakcje opcyjnie - forma umowy zawierana pomiędzy nabywcą a sprzedawca opcji. Nabywca opcji po zapłaceniu premii nabywa prawo kupna lub sprzedaży waloru, na który została wystawiona opcja w określonym terminie po określonej cenie.

Należy wspomnieć, że rola i kształt rynku finansowego w dużej mierze zależy od rozwoju systemu finansowego państwa. Wyróżniamy trzy fazy przez jakie przeszedł system finansowy.

I Etap-dotyczy systemu finansowego, który głównie opierał się na bankach depozytowych, czyli bankach które przyjmowały oszczędności i wykorzystywały je na zabezpieczenie pożyczek.

II Etap-charakteryzował się tzw. Fazą kapitalizmu właściwego- dotyczył przede wszystkich gospodarek typu rolniczego z początkowym okresem rozwoju przemysłowego. Dla tej fazy najważniejsze jest funkcjonowanie sektora bankowego, gdzie banki deponują większość oszczędności oraz dokonują jej alokacji. Oraz faza kapitalizmu menadżerskiego- polega na coraz większej roli rynków kapitałowych oraz stopniowym zmniejszaniu się dominacji sektora bankowego.

III Etap- Faza kapitalizmu instytucjonalnego - jest to faza, której przypisuje się największy rozwój rynków finansowych. Występuje w najbardziej rozwiniętych gospodarkach świata gdzie dominujący udział w dochodach państwa na szeroko rozumiany sektor usług. Charakteryzuje się równie tym, że duże podmioty, korzystające z instrumentów oferowanych przez rynki pieniężne i kapitałowe, są całkowicie niezależne od sektora bankowego, którego rola maleje. Dodatkową cechą jest wzrost znaczenia wszelkiego rodzaju funduszy (inwestycyjnych czy emerytalnych), które konkurują z bankami w gromadzeniu i alokowaniu oszczędności.

Funkcje rynków finansowych

1. Alokacja pieniądza i kapitału - za pośrednictwem rynku finansowego następuje przepływ pieniądza lub kapitału do użytkowników

2. Funkcja mobilizacji kapitału - z drobnych nadwyżek finansowych lokowanych np. przez gospodarstwa domowe powstają znaczące źródła finansowania np. przedsięwzięć inwestycyjnych

3. Wycena pieniądza i kapitału - cenami są stopy % notowania papierów wartościowych, notowania innych instrumentów finansowych

4. Transformacja pieniądza i kapitału - na rynku finansowym następuje zamiana jednych instrumentów finansowych na inne.

5. Umożliwiają kształtowanie w czasie w podmiotach ekonomicznych struktury inwestycji i konsumpcji (pełni funkcję przesyłania funduszy od podmiotów, które zaoszczędziły nadwyżkę wydając mniej niż wyniosły och dochody, do podmiotów, które potrzebują funduszy, ponieważ zamierzają wydać więcej niż posiadają.

6. Zwiększają efektywność wykorzystania zasobów w gospodarce

7. Stwarzają inwestorom możliwości dywersyfikacji portfela posiadanych aktywów, a także ograniczają ryzyko inwestycji

8. Dostarczają informacji o sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych w postaci sprawozdań finansowych

9. Zapewnia sprawny przepływ funduszy w gospodarce, co oznacza możliwość elastycznego kształtowania czasowej struktury konsumpcji i inwestycji

10. Tworzenie mechanizmu wyceny aktywów finansowych będących przedmiotem wymiany na tym rynku

11. Umożliwia zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów w gospodarce

12. Stwarza możliwości różnicowania pakietów posiadanych aktywów, a tym samym dywersyfikacji ryzyka inwestycyjnego

13. Zwiększa płynność inwestycji

Umiędzynarodowienie rynków finansowych

Zacznijmy od wyjaśnienia pojęcia międzynarodowego rynku finansowego, jest to pojęcie bardzo szerokie i obejmuje rynek pieniężny, rynek kapitałowy, rynek walutowy, rynek ubezpieczeń, rynek pozabilansowych instrumentów finansowych. Międzynarodowy rynek finansowy to miejsce nabywania, pożyczania i sprzedawania aktywów finansowych i instrumentów finansowych w skali międzynarodowej. Jest to miejsce oferowania funduszy, na które zgłaszają zapotrzebowania podmioty krajowe i zagraniczne.

O międzynarodowym rynku finansowym możemy mówić dopiero wtedy, gdy strumienie finansowe w danej walucie wykraczają poza obszar kraju tej waluty i przestają podlegać kontroli władz monetarnych danego kraju. Powstawanie międzynarodowego rynku finansowego zawdzięczamy transakcjom dokonywanym przez banki europejskie. Międzynarodowy rynek finansowy ułatwia funkcjonowanie międzynarodowego biznesu.

Czynniki sprzyjające umiędzynarodowieniu rynków finansowych:

1. Wzrastająca liberalizacja przepływów kapitału w skali regionalnej i międzynarodowej

2. Usuwanie ograniczeń dewizowych w wielu krajach członkowskich Międzynarodowego Funduszu Walutowego

3. Deregulacja instytucji finansowych w poszczególnych krajach

4. Finansowe innowacje na światowych giełdach terminowych

5. Wzrost zagranicznych operacji banków komercyjnych

6. Sprawny system telekomunikacji i łączności w skali międzynarodowej

Klasyfikacja międzynarodowych rynków finansowych

1. Według kryterium terytorialnego:

-Eurorynki

-Regionalne (europejski, amerykański, azjatycki, latynoamerykański)

-Globalny

2. Według kryterium czasu:

-rynki krótkoterminowe

-rynki średnioterminowe

-rynki długoterminowe

3. Według kryterium rodzajów kontrahentów dokonujących transakcji:

-rynek pierwotny

-rynek wtórny

4. Według kryterium rodzaju instrumentów stanowiących podział obrotu:

-rynki tradycyjne

-rynki instrumentów pochodnych

Struktura rynków finansowych

Najbardziej popularnym podziałem rynku finansowego jest wyodrębnienie jego dwóch segmentów operacyjnych, są to: rynek pieniężny i rynek kapitałowy. Stosowanymi kryteriami podziału są:

- kryterium czasu, czyli okres dysponowania środkami przez podmiot finansujący swoją działalność.

- kryterium celu, czyli cel na jaki będą przeznaczone uzyskane środki.

Rynek pieniężny tworzą związki finansowe między pożyczkodawcami i pożyczkobiorcami kapitału krótkoterminowego o okresie zwrotu do 1 roku. Na rynku finansowym transakcji dokonuje się za pomocą łatwo zbywalnych papierów wartościowych takich jak weksle skarbowe, zbywalne certyfikaty depozytowe, wyemitowane przez rząd, instytucje finansowe i przedsiębiorstwa, a także weksel kupiecki. Transakcje dokonywane na rynku finansowym pozwalają osobom fizyczny, firmom, rządowi, samorządom i lokalnym instytucjom finansowym uzyskać dochody w postaci odsetek od czasowo wolnych środków pieniężnych. Umożliwiają one również podmiotom uzyskiwanie środków, gdy potrzebują one okresowego dofinansowania.

Podstawowe funkcje rynku pieniężnego to:

• Regulacja płynności systemu bankowego,

• Realizacja celów polityki pieniężnej,

• Określenie wysokości stóp procentowych,

• Pozyskiwanie krótkoterminowych kapitałów,

• Finansowanie deficytu budżetowego,

• Możliwość lokowania nadwyżek w płynne i bezpieczne inwestycje.

Rynek kapitałowy umożliwia szukającym kapitału długoterminowego znalezienie pożyczkodawców, którzy są w stanie sprostać ich potrzebom. Na rynku kapitałowy obrót należnościami i uprawnieniami odbywa się w specjalnie do tego wyznaczonym miejscu czyli na giełdzie.

Podstawowe funkcje rynku kapitałowegoto:

1. pozyskiwanie kapitału przez emitentów,

2. uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał emitentom (np. dywidendy),

3. efektywna alokacja środków w gospodarce,

4. właściwa wycena instrumentów finansowych (papierów wartościowych).

Podstawowe segmenty rynku finansowego czyli rynek pieniężny i kapitałowy podlegają dalszemu bardziej szczegółowemu podziałowi, głównie według rodzaju instrumentów. I tak na przykład:

• Na rynku pieniężnym można mówić o segmencie rynku:

• Lokat międzybankowych

• Bonów skarbowych

• Bonów komercyjnych

• Certyfikatów depozytowych

• Na rynku kapitałowym wyróżnia się rynek:

• Akcji

• Obligacji - skarbowych, komunalnych, przedsiębiorstw

Z punktu widzenia rodzaju kontrahenta dokonującego transakcji instrumentami finansowymi, zarówno na rynku pieniężnym jak i kapitałowym wyróżniamy rynek:

• Pierwotny

• Wtórny

Rynek pierwotny tworzą transakcje, w których występuje proces objęcia papierów wartościowych. Inaczej mówiąc jest to rynek transakcji między emitentem, za pośrednictwem biura maklerskiego, a ich pierwszym nabywcą. Na rynku pierwotnym papiery wartościowe mogą być oferowane w emisji publicznej i niepublicznej. W ofercie publicznej propozycja skierowana jest do więcej niż 300 0sób lub nieoznaczonego adresata, za pośrednictwem środków masowego przekazu. W ofercie niepublicznej propozycja skierowana jest do mniej niż 300 osób lub jest proponowana przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa w ilości nie mniejszej niż 20% akcji dla jednego nabywcy.

Rynek wtórny obejmuje wszystkie transakcje od momentu objęcia papierów wartościowych. Na rynku wtórnym dokonuje się obrót między inwestorami bez udziału emitenta danego instrumentu, chyba że wykupuje on je w celu umorzenia. Na rynku wtórnym inwestorzy mają możliwość odzyskania gotówki z poczynionych inwestycji przed terminem zapadalności instrumentu.

Ze względu na miejsce dokonywania transakcji oraz wysokość obrotów rynek papierów wartościowych można podzielić na:

- rynek giełdowy,

- rynek pozagiełdowy;

Rynek giełdowy jest rozumiany jako zespół transakcji realizowanych w pewnym szczególnym miejscu, czyli na giełdzie. Jest to rynek silnie regulowany przez odpowiednie przepisy mające na celu ochronę interesów licznej grupy inwestorów, na którym dominują akcje uznanych na rynku firm i solidne obligacje, głównie rządowe oraz bankowe. Na GPW wszystkie transakcje mogą zawierać tylko domy maklerskie, które są jej członkami. Notowania kursów na tej giełdzie odbywają się na rynku: podstawowym i równoległym.

Rynek podstawowy- przeznaczony jest dla papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, charakteryzujących się odpowiednio wysokim kapitałem i wysoką płynnością. Indeksem rynku podstawowego w Polsce jest WIG.

Rynek równoległy- przeznaczony jest dla papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, charakteryzujących się m.in. mniejszym kapitałem i niższą płynnością. Obejmuje on akcje spółek dopuszczonych do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych, ale nie spełniających warunków bycia notowanymi na rynku podstawowym.

WGPW jest rynkiem kierowanym zleceniami. Oznacza to, że o kursie papieru wartościowego decydują zlecenia kupna i sprzedaży składane przez inwestorów w biurach maklerskich. Na WGPW istnieją dwa systemy notowań kursów papierów wartościowych:

- wg notowań kursu jednolitego- transakcje giełdowe dotyczące danego papieru wartościowego są zawierane na danej sesji po tej samej cenie, zapewniając maksymalny wolumen obrotów,

- wg notowań ciągłych- transakcje giełdowe dotyczące papieru wartościowego są zawierane na danej sesji po różnych cenach.

Rynek pozagiełdowy to ogół transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych zawieranych poza giełdą. W ten sposób dokonywane operacje nazywa się również nieregulowanym obrotem wolnym. Ich przedmiotem mogą być zarówno te papiery wartościowe, które nie zostały dopuszczone do obrotu giełdowego, jak i te, które do takiego obrotu zostały dopuszczone. Organy giełdowe nie są zainteresowane tymi transakcjami i nie biorę za nie żadnej odpowiedzialności. Rynek pozagiełdowy, nie będąc związany z określonym miejscem i czasem odbywa się z reguły między bankami i firmami maklerskimi oraz ich klientami. Jest on miejscem, gdzie spółki małe i średnie stawiają pierwsze kroki w obrocie publicznym, otrzymując w ten sposób szansę pozyskania kapitału koniecznego do rozwoju. Wymogi stawiane przez tradycyjne giełdy papierów wartościowych są często zbyt wysokim progiem dla wielu firm, tak więc w gospodarkach rozwijających się, gdzie rola małych i średnich przedsiębiorstw jest kluczowa rynki pozagiełdowe są najszybciej rozwijającymi się segmentami rynków kapitałowych.

EFEKTYWNOŚĆ RYNKU FINANSOWEGO

Efektywność w rozumieniu ekonomistów jest procesem, w którym społeczeństwo wydobywa z konsumentów ich maksymalne zadowolenie przy zastosowaniu dostępnych zasobów. Oznacza najlepsze efekty produkcji, dystrybucji, sprzedaży, promocji. Efektywność jest przedmiotem wielu dyskusji i analiz.

Najczęściej używanym pojęciem w naukach ekonomicznych jest efektywność ekonomiczna. Jest to pojęcie stosunkowo odzwierciedlające relacje między całkowitym nakładem a efektami. Efektywność obejmuje produktywność (jako wydajność) zaangażowanych czynników wytwórczych oraz ocenę uzyskanego efektu od strony celowości działania.

Efektywność rynku finansowego możemy przedstawić za pomocą trzech różnych punktów postrzegania jej w literaturze.

• Jako pierwszą wymienimy efektywności alokacyjną (zwaną również efektywnością w sensie pareto), która zachodzi wówczas, gdy da się tak zreorganizować proces produkcji lub konsumpcję, aby polepszyć sytuację przedsiębiorstw posiadających najlepsze możliwości inwestycyjne, nie pogarszając jednocześnie sytuacji innych jednostek. Inaczej mówiąc, by zostały spełnione warunki efektywności alokacyjnej (w sensie Pareta), zadowolenie albo użyteczność jednej ze stron można zwiększyć jedynie przez zmniejszenie użyteczności innej strony.

• Drugi sposób rozumienia jest to efektywność techniczna (tradycyjna) występuje wtedy, gdy pośrednicy działający na rynku konkurują między sobą, przy czym starają się zapewnić niskie koszty transakcji oraz możliwość szybkiego zawarcia transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych.

• Natomiast efektywność informacyjna prezentuje obraz reakcji uczestników rynku na sygnały monetarne i poziom inflacji, a także na szybki transfer informacji, która niezbędna jest przy poprawnym sposobie wyceny wartości papierów wartościowych. Jest ona podstawą racjonalnego finansowania.

Należy podkreślić, iż w przypadku, gdy rynek finansowy jest efektywny we wszystkich trzech wyżej wymienionych sposobach rozumienia efektywności, tzn. że jest on doskonale efektywny.

Pojęcie hipotezy rynku efektywnego ( z (ang. efficient market hypothesis - EMH) można inaczej nazwać tezą rozważana w finansach, zgodnie, z którą w każdej chwili ceny papierów wartościowych w pełni odzwierciedlają wszystkie informacje dostępne na ich temat.

Warto również zwrócić uwagę na założenia powyższej hipotezy, bowiem wynikają z nich istotne wnioski dotyczącej przyjętego w hipotezie efektywności rynków finansowych sposobu ich funkcjonowania.

Pierwsza z nich to stwierdzenie, że „oczekiwania inwestorów są racjonalne”, co oznacza, iż są „oparte na analizie czynników fundamentalnych”. Tak więc, ze względu na to, iż rynki finansowe wyceniają spółki wyłącznie w zależności od ich zdolności do generowania dochodów, można stwierdzić że są one efektywnymi mechanizmami alokacyjnymi.

Drugim założeniem hipotezy jest stwierdzenie, że „inwestorzy są neutralni wobec ryzyka” (nie żądają premii za ryzyko związane z dokonywaniem spekulacji na powrót cen poszczególnych papierów wartościowych do poziomów równowagi). Sugeruje to nam, że na rynku kapitałowym „dominuje spekulacja o charakterze spekulującym”, która stale dostosowuje ceny papierów wartościowych do ich wartości fundamentalnej.

Na temat formalnej definicji hipotezy rynku efektywnego można powiedzieć, że została ona sformułowana w roku 1970 przez Eugene E. Fama z Uniwersytetu Chicagowskiego.

Fama rozważał trzy różne stopnie efektywności rynku kapitałowego, czyli skuteczności, z jaką uwzględnia on informacje o czynnikach mogących wpłynąć na ceny akcji: słabą, semi-mocną (średnią) i mocną.

1. Słaba hipoteza rynku efektywnego zakłada, że obecne ceny papierów wartościowych odzwierciedlają wszystkie historyczne informacje oraz dane cenowe. Zatem nie da się przewidzieć zmian cen akcji na podstawie analizy danych historycznych (szeregów czasowych cen giełdowych z przeszłości). Gdyby ta hipoteza była prawdziwa, wówczas zastosowanie analizy technicznej, jako narzędzia do podejmowania decyzji o zakupie czy sprzedaży papierów wartościowych nie mogłoby przynieść ponadprzeciętnych zysków.

2. Średnia hipoteza rynku efektywnego zakłada, że nie da się przewidzieć zmian cen akcji na podstawie analizy danych historycznych oraz analiz publicznych dostępnych informacji na temat sytuacji spółek giełdowych. Oznacza to, że wszystkie informacje zostały już odzwierciedlone w cenach akcji poprzez mechanizm rynkowy. Gdyby ta hipoteza była prawdziwa, wówczas zastosowanie zarówno analizy technicznej jak i analizy fundamentalnej do podejmowania decyzji inwestycyjnych nie mogłoby przynieść ponadprzeciętnych zysków.

3. Silna hipoteza rynku efektywnego występuje wtedy, gdy nie da się przewidzieć zmian cen akcji nawet w sytuacji, gdy inwestor będzie dysponował informacjami, które nie są dostępne dla pozostałych uczestników rynku. Nie ma możliwości uzyskania dodatkowych zysków.

Wszystkie wyżej wymienione pojęcia łączy pewna zależność. Hipoteza silnego rynku zawiera w sobie pozostałe dwie (średnią i słabą), zaś hipoteza słaba nie może być utożsamić się z żadna z dwóch pozostałych.

HANDEL INSTRUMENTAMI NA RYNKACH FINANSOWYCH

Instrumentami finansowymi można nazwać umowy, które określają należności i zobowiązania stron oraz wynikające z nich strumienie płatności. Jest to inaczej zobowiązanie finansowe (stosunek kredytowy) lub inaczej, roszczenie majątkowe kapitałodawcy w stosunku do kapitałobiorcy.

Szczególnym rodzajem instrumentu finansowego są papiery wartościowe. Jest on zabezpieczony aktywami emitenta. Papier wartościowy jest to dokument uosabiający przysługujące jego posiadaczowi prawa majątkowe. Do najpopularniejszych papierów wartościowych zalicza się akcje, obligacje, bony skarbowe, bony oszczędnościowe, banknoty, czeki i weksle, a także jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i losy loteryjne.

Podział instrumentów finansowych:

1. W aspekcie własnościowym dzielimy je na:

1. Instrumenty udziałowe - dzięki takim instrumentom dawca kapitału otrzymuje prawo do udziału majątku emitenta. Ponadto jedna ze strona sprzedaje drugiej stronie prawo własności podmiotu gospodarczego (spółki), a druga strona płaci za to prawo, udostępniając kapitał. Do instrumentów finansowych o charakterze udziałowym można zaliczyć: akcje, kwity depozytowe i certyfikaty inwestycyjne.

2. Instrumenty wierzytelnościowowe - mają one charakter długu (pożyczki). Taki rodzaj instrumentów powstaje, podczas, gdy jedna strona kontraktu udziela drugiej stronie kredytu, a druga strona zobowiązuje się zwrócić kredyt i zapłacić odsetki. Niemniej jednak wyjaśniamy, iż istnieją także instrumenty, w stosunku, do których nie jest wymagany zwrot kapitału (są to skrypty wieczyste). Wśród instrumentów wierzytelnościowych można wymienić różnego rodzaju obligacje, weksle oraz depozyty bankowe.

Ponadto podkreślamy, iż współcześnie, na rynkach finansowych można także wyróżnić takie instrumenty finansowe jak instrumenty pochodne (deratywy). Jest to pewien rodzaj papierów wartościowych, których wartość uzależniona jest od dynamiki lub poziomu cen innych instrumentów finansowych, zwanych instrumentami bazowymi. Zaś z kolei instrumentami bazowymi można inaczej nazwać akcje, obligacje, wysokość stopy procentowej, wartość indeksu giełdowego, a także tak nietypowe wskaźniki jak liczba dni słonecznych, wielkość opadu śniegu czy deszczu - derywaty pogodowe. Podstawowym celem instrumentów bazowych jest spekulacja bądź zabezpieczenie się przed ryzykiem zmiany cen, kursów walutowych i stóp procentowych, które występują na rynkach finansowych i towarowych.

2. Ze względu na sposób generowania przez nich dochodu:

1. Instrumenty o stałym dochodzie - są to przede wszystkim obligacje i depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu. Można do nich także zaliczyć weksle o znanej stopie procentowej.

2. Instrumenty o zmiennym dochodzie - do tej grupy instrumentów zaliczamy przede wszystkim akcje oraz obligacje o zmiennym oprocentowaniu.

3. Ze względu na czas zapadalności (inaczej mówiąc okres emisji instrumentów finansowych do ich wykupu):

1. Krótkoterminowe (okres zapadalności do 1 roku)

2. Średnioterminowe (okres zapadalności od roku do 3 a czasami nawet do 5 lat)

3. Długoterminowe (powyższej uprzednio wymienionych okresów)

Jednocześnie można wspomnieć o tym, iż akcje nie mają z góry określonego terminu zapadalności (są to instrumenty bezterminowe) ze względu na fakt, że zwrot wyłożonego na ich zakup kapitału możliwy jest jedynie w przypadku likwidacji spółki.

W niektórych przypadkach instrumenty finansowe dzielimy także na: krótkoterminowe (o okresie zapadalności do 1 roku) - SA to tzw. Instrumenty pieniężne oraz na długoterminowe (o okresie zapadalności powyżej 1 roku) - instrumenty kapitałowe. Warto zauważyć, że współczesny pieniądz (tj. pieniądza kredytowy,kreowany przez system bankowy) jest pośrednim instrumentem finansowym.

4. Ze względu na przynależność sektora emitenta kreującego dany instrument finansowy:

1. Instrumenty bezpośrednie - występują podczas emitowania instrumentów przez emitenta jest on w tym czasie niefinansowym podmiotem gospodarczym (przedsiębiorstwem, organem władzy lokalnej lub centralnej)

2. Instrumenty pośrednie - można o nich mówić w takich sytuacjach, gdy instrumenty finansowe emitowane są przez instytucje finansowe. Rolą tych instytucji jest bowiem pośredniczenie w przepływie kapitału, np. przez udzielanie kredytów.

Warto również zauważyć, że współczesny pieniądz (tj. pieniądza kredytowy, kreowany przez system bankowy) jest pośrednim instrumentem finansowym.

UDZIAŁ INSTYTUCJI FINANSOWYCH W RYNKACH FINANSOWYCH

Rynek finansowy dzielony jest umownie na rynek pieniężny i kapitałowy. Na rynku pieniężnym dokonuje się transakcji kupna-sprzedaży instrumentów kredytu krótkoterminowego, tzn. walorów o terminie wykupu do jednego roku. Na rynku kapitałowym handluje się walorami średnio i długoterminowymi, o terminach wykupu powyżej roku. A więc rynek kapitałowy dostarcza kapitału dla działalności długoterminowej, natomiast rynek pieniężny na finansowanie działalności bieżącej.

Przedmiotem obrotu na rynku finansowym są papiery wartościowe, które współcześnie nazywane są najczęściej instrumentami finansowymi. Są to zobowiązania jednych podmiotów gospodarczych w stosunku do innych. Dla emitentów są one zobowiązaniami, natomiast dla ich posiadaczy składnikami ich majątku. Instrumenty finansowe mogą mieć charakter pożyczki albo być udziałem w majątku podmiotu gospodarczego.

Informacje o papierach wartościowych przeznaczonych na sprzedaż byłyby łatwo dostępne dla inwestorów, gdyby rynki finansowe były doskonałe. Jednak nie są i dlatego też istnienie pośredników finansowych jest konieczne.

Nabywcy i sprzedawcy papierów wartościowych nie mają swobodnego dostępu do informacji, dlatego też pośrednicy finansowi są niezbędni do rozwiązywania problemów wynikających z niedoskonałości rynku. Bez pośredników, koszty informacyjne i transakcyjne byłyby nadmierne.

Na rynku finansowym ważną rolę odgrywają różnego rodzaju instytucje. Wywierają one wpływ zarówno na poziom jak i na tempo rozwoju poszczególnych krajów. W sposób najbardziej ogólny można je podzielić na bankowe instytucje finansowe i niebankowe instytucje finansowe.

Bankowe instytucje finansowe

• Bank centralny - spełnia trzy główne funkcje: banku emisyjnego, co oznacza, że jedynie on ma przywilej emitowania znaków pieniężnych; banku banków, co oznacza, że prowadzi rachunki wszystkich banków, na których utrzymywane są ich rezerwy obowiązkowe, oraz banku państwa, co oznacza, że prowadzi on rachunki skarbu państwa i gromadzi dochody budżetu. Realizując te funkcje, bank centralny prowadzi politykę pieniężną, której jednym z głównych zadań jest stabilizacja siły nabywczej pieniądza.

• Banki komercyjne - to aktywni uczestnicy rynku pieniężnego. Prowadzą działalność zarówno depozytową jak i działalność kredytową i inwestycyjną. Rozwinięty system banków komercyjnych jest szczególnie ważny dla podmiotów gospodarczych, pozwala bowiem na uzyskanie środków najniższym kosztem, zapewnia odpowiednią płynność finansową i ułatwia uzyskiwanie optymalnych dochodów z inwestycji.

• Pozostałe bankowe instytucje finansowe - udzielają kredytu na określony cel (np. zakupy), czy też pod zostaw (np. nieruchomości).

Niebankowe instytucje finansowe

• Fundusze inwestycyjne - są to instytucje finansowe, służące do wspólnego lokowania środków pieniężnych na rynku kapitałowym

• Towarzystwa ubezpieczeniowe - zajmują się indywidualnym ubezpieczeniem na życie, na wypadek bezrobocia, choroby, utraty zdolności do pracy, inwalidztwa, utraty życia, lub osiągnięcia wieku emerytalnego. Najważniejszą dziedziną działalności towarzystw ubezpieczeniowych jest działalność inwestycyjna w ramach której lokują nadwyżki posiadanych środków na rynku finansowym.

• Fundusze emerytalne - zobowiązują się w zamian za systematycznie wnoszone składki, do wypłacania świadczeń emerytalnych poczynając od określonego momentu aż do śmierci danej osoby.

• Fundusze wysokiego ryzyka - są one nakierowane na zakładanie firm, ich rozwój, oraz poprawę funkcjonowania. Przedmiotem zainteresowania tych funduszy są głównie małe i średnie przedsiębiorstwa, charakteryzujące się dużym potencjałem rozwojowym.

RYZYKO NA RYNKU FINANSOWYM

• Ryzyko - oznacza jakąś miarę/ocenę zagrożenia czy niebezpieczeństwa wynikającego albo z prawdopodobnych zdarzeń od nas niezależnych, albo z możliwych konsekwencji podjęcia decyzji. Najogólniej, ryzyko jest wskaźnikiem stanu lub zdarzenia które może prowadzić do strat. Jest ono proporcjonalne do prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia i do wielkości strat które może spowodować.

Podstawowe rodzaje ryzyka występującego w inwestowaniu:

• Ryzyko stopy procentowej - zmieniające się stopy procentowe powodują zmiany wymaganych stóp dochodu inwestorów, to z kolei zmianę wartości instrumentów finansowych, co w efekcie daje również zmiany cen. Ryzyko to w odniesieniu do przedsiębiorstwa oznacza, że jest ono narażone na zmiany wartości aktywów, jak i zobowiązań na skutek zmian stóp procentowych. Takie zmiany mają wpływ na wartość kapitału własnego, a więc na wartość przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku zmiany stóp procentowych mogą prowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa, jeśli wartość zobowiązań przekroczy wartość aktywów.

• Ryzyko kursów walut - występuje, gdy instrument finansowy, w który się inwestuje, jest denominowany w innej walucie, niż waluta kraju inwestora. Na ryzyko kursowe są narażone przedsiębiorstwa prowadzące wymianę towarów i usług z zagranicą, szczególnie gdy transakcje zawierane są na warunkach kredytowych, jak również uczestnicy międzynarodowych transakcji kapitałowych.

• Ryzyko siły nabywczej - występuje, gdy siła nabywcza dochodu z tytułu inwestycji zmienia się znacznie wskutek zmian stopy inflacji.

• Ryzyko rynku - występuje przede wszystkim w odniesieniu do inwestowania w akcje. Wynika ono z faktu, że sytuacja pojedynczych instrumentów finansowych zależy od ogólnej sytuacji na rynku.

• Ryzyko niedotrzymywania warunków - występuje wtedy, gdy emitent instrumentu finansowego nie dotrzymuje warunków kontraktu. Np. w odniesieniu do akcji uprzywilejowanych oznacza to, że emitent nie wypłaca dywidendy.

• Ryzyko zarządzania - wynika ze złego zarządzania spółką emitującą akcje lub obligacje, co wpływa ujemnie na ceny instrumentów finansowych, a w związku z tym na dochody inwestorów.

• Ryzyko biznesu - wynika ze zmienności dochodów uzyskiwanych przez emitenta instrumentu finansowego, co również wpływa na wartość instrumentu i dochody inwestora.

• Ryzyko finansowe - wynika z tego, że spółka do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych częściowo wykorzystuje kapitał obcy. Im wyższy jest udział kapitałów obcych w strukturze kapitałów kredytobiorcy, tym ponosi on większe ryzyko finansowe, które przenosi się na bank kredytujący jego działalność.

• Ryzyko bankructwa - jest powiązane zarówno z ryzykiem finansowym jak i z ryzykiem niedotrzymania warunków.

• Ryzyko płynności - występuje w przypadku instrumentów finansowych o niewielkim rynku, które stosunkowo trudno jest sprzedać po spodziewanej cenie. Utrata płynności ma negatywny wpływ na wyniki finansowe i odwrotnie, skutki utraty kapitału, niekorzystne zmiany stopy procentowej lub kursów walutowych mogą stać się przyczyną braku płynności.

• Ryzyko zmiany ceny - występuje w przypadku obligacji. Jest szczególnym przypadkiem ryzyka stopy procentowej. Występuje, gdy posiadacz obligacji zamierza ją sprzedać przed terminem wykupu. Zmiana stóp procentowych wpływa na cenę.

• Ryzyko reinwestowania - występuje, gdy dochody z tytułu posiadania instrumentu finansowego są reinwestowane przy innej stopie niż stopa dochodu instrumentu.

• Ryzyku wykupu na żądanie - występuje zwykle w odniesieniu do obligacji z opcją wykupu na żądanie, wtedy gdy żądanie wykupu nastąpi w momencie spadku stóp procentowych.

• Ryzyko zmienności - występuje w przypadku instrumentów, które mogą być zamienione na inne instrumenty. Ryzyko to wynika z tego, że zmiana może się odbywać w warunkach niekorzystnych dla posiadania instrumentu.

• Ryzyko polityczne - występuje wtedy, gdy rząd, parlament. Lub inne władze uchwalają prawo lub podejmują decyzje dotyczące instrumentów finansowych wpływające na sytuację inwestorów. Ryzyko polityczne może występować również w skali międzynarodowej w przypadku konfliktów politycznych, co wpływa negatywnie na sytuację na rynkach finansowych.

• Ryzyko wydarzeń - ryzyko związane z możliwością wystąpienia pewnych nieoczekiwanych wydarzeń wpływających na sytuację pojedynczego instrumentu finansowego, a niemających wpływu na ogólną sytuację na rynku.

---