Mierzenie gospodarki w skali makro : rachunek dochodu narodowego

Agregaty -wielkości makroekonomiczne powstałe w wyniku agregacji czyli sumowania wielkości mikroekonomicznych

Wielkości ekonomiczne występują pod dwoma głównymi postaciami :

Zasoby- wielkości ekonomiczne rozpatrywane w danym momencie bez względu na czas w którym się ukształtowały ( np. ilość maszyn przedsiębiorstwa X w dniu 31.12.2005 lub wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce w dniu 2005.11.30 )

Strumienie - wielkości ekonomiczne rozpatrywane w konkretnym przedziale czasu ( produkcja przedsiębiorstwa X w drugim półroczu 2005 r . lub PKB w Polsce w 2005 r )

Zasady agregacji

1 ) Sumujemy wielkości ( zasoby ) tego samego momentu

2 ) Sumujemy wielkości ( strumienie ) tego samego przedziału czasu

3 sumujemy wielkości jednorodne ( strumień + strumień , zasoby+ zasoby )

Sposoby wyrażania ( ujęcia ) wielkości ekonomicznych ( mikro i makro )

1. ujęcie rzeczowe ( w jednostkach naturalnych ,fizycznych) - zakres tego ujęcia jest ograniczony

2. ujęcie wartościowe ( w jednostkach pieniężnych ) - zakres nieograniczony

a ) nominalne ( w cenach bieżących )

b ) realne ( w cenach stałych ,porównywalnych )

Rachunek dochodu narodowego

Metody liczenia dochodu narodowego

1 Metoda MPS - metoda produktu materialnego ( stosowana dawniej w krajach układu warszawskiego ) -metoda ta zakłada że nie każdy kto pracuje wytwarza dochód narodowy. Dochód narodowy wytwarzają tylko pracownicy wykonywający prace produkcyjne ,czyli polegające na wytwarzaniu dóbr materialnych . Stąd w rachunku dochodu narodowego uwzględniamy tylko efekty pracy produkcyjnej. W praktyce stosowano tzw. Kryterium zakładowe polegające na sumowaniu produkcji podmiotów gospodarczych zaliczanych do sfery produkcji materialnych

2 ) Metoda SNA - system rachunkowości społecznej - każdy kto pracuje ( legalnie ) wpływa na wysokość dochodu narodowego

Kategoria rachunku narodowego

1 ) PKB - produkt krajowy brutto - miara produkcji wytworzonej w danym kraju w danym roku przez wszystkie czynniki produkcji zlokalizowane w danym kraju bez względu kto jest ich właścicielem

Sposoby obliczania PKB

a) metoda produkcyjna - polega na sumowaniu wartości dodanych ( wartość dodana - przyrost wartości dobra w wyniku procesu produkcyjnego ,na wartość dodana składają się płace i zyski )) W przedsiębiorstwach obliczamy ją odejmując od wartości wytworzonego dobra koszty nabytych rzeczowych czynników produkcji (wartość przeniesiona)

Metoda ta polega też na sumowaniu wartości dóbr finalnych

Dobra pośrednie - dobra częściowo przetworzone które podlegają dalszemu przetworzeniu i służą do produkcji innych dóbr

Dobra finalne (końcowe ) dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika ( dobra konsumpcyjne lub kapitałowe )

b) metoda dochodowa - polega na sumowaniu dochodów otrzymanych przez czynniki produkcji

c) metoda wydatkowa - polega na sumowaniu wydatków na krajowe dobra finalne

Y ≡ C+I+G+NX

Y-PKB

C-Konsumpcja

I- Inwestycje

G- wydatki na dobra publiczne ( szkoły ,policja ,sądy, służba zdrowia )

NX- Export netto ( różnica między exportem a importem X-Z )

Wydatki transferowe nie są ujęte w Y ( transfer - jednostronny przepływ który nie wiąże się z wzajemnym przepływem )

Opisane sposoby liczenia PKB dają nam PKB w cenach czynników produkcji

Ujęcie w cenach rynkowych i cenach czynników produkcji na przykładzie PKB( dotyczy to także innych ujęć np. PNB )

PKB _C.CZ.P =PKB _C.R. - T_{E NETTO}

PKB _C.CZ.P.= PKB _C.R. -T_E +SUBSYDIA

PKB _C.CZ.P - PKB w cenach czynników produkcji

PKB _C.R. - PKB w cenach rynkowych

T_{E netto}- podatki pośrednie netto( Te netto = Te -subsydia )

T_E -podatki pośrednie

SUBSYDIA -dopłaty ( np. do produkcji mleka )

Ujęcie PKB w cenach rynkowych zawiera w sobie podatki pośrednie netto co oznacza że zawiera podatki pośrednie a pomija subsydia

Ujęcie PKB w cenach czynników produkcji pomija podatki pośrednie netto co oznacza że pomija podatki pośrednie a uwzględnia subsydia

Podatki pośrednie -podatki zawarte w cenach (np. podatek VAT )

Podatki bezpośrednie - podatki obciążające dochód ( np. podatek dochodowy )

Ujęcie w cenach bieżących nie odzwierciedla faktycznych ( realnych) zmian w gospodarce, ponieważ obciążone jest zmianami cen .Dlatego stosuje się ceny stałe .

Cena stała - cena niezmienna przyjmowana z jednego okresu zwanego okresem bazowym

PKB nominalny

DEFLATOR PKB = * 100

PKB realny

PKB nominalny

PKB realny = * 100

DEFLATOR PKB

2) PNB - produkt narodowy brutto

PNB = PKB + Dochody netto z własności za granicą

Dochodu netto z własności za granicą - różnica pomiędzy dochodami otrzymywanymi przez krajowe czynniki produkcji zlokalizowane za granica i transferowanymi do kraju a dochodami otrzymywanymi przez zagraniczne czynniki w danym kraju i transferowanymi za granice .

3) PNN -produkt narodowy netto

PNN= PNB - A_M

A_M - Amortyzacja

Kapitał trwały - kapitał który zużywa się stopniowo tzn. nie zużywa się w całości podczas jednego cyklu produkcyjnego .

Kapitał Obrotowy - kapitał który zużywa się w całości w jednym cyklu produkcyjnym

PNN _WCR - Dochód narodowy ( DN)

Dochody rozporządzalne ludności - wielkość dochodów które ludność może wydać na konsumpcje i oszczędności . Sumujemy dochody z różnych źródeł w tym dochody transferowe i odejmując wysokość płaconych podatków bezpośrednich (dochodowych ) ,składek za ubezpieczenia społeczne itp.

Per capita - na jednego mieszkańca

DEN - dochód ekonomiczny społeczeństwa

DEN = PNB - uciążliwości związane z jego wytwarzaniem + zadowolenie z czasu wolnego + produkcja nierynkowa

Mierzenie rozwoju społeczno-gospodarczego

wzrost gospodarczy - to zmiany ilościowe ,strukturalne(strukturalne -znikają jedne gałęzie a powstają drugie ) z roku na rok podstawowych wielkości ekonomicznych ( PKB PNB, inwestycje ,export itp.)

rozwój gospodarczy - zmiany jakościowe ilościowe jakościowe w szeroko rozumianej sferze społecznej

mierniki rozwoju gospodarczo społecznego

I ) mierniki syntetyczne - w ogólny sposób charakteryzuje rozwój gospodarczy np

1 ) PKB, PNB, DN w ujęciu absolutnym i w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Y_t Y- np. pkb, pnb pnn

g = t - w danym roku

Y_t-1 t-1 w roku poprzednim

g- łańcuchowy indeks wzrostu

2) wskaźniki ich dynamiki i struktury produkcji oraz podziału w układzie działowym ( np. PKB -górnictwa) regionalnym ( np. PKB woj. Śląskiego ) i w skali całej gospodarki

Δ Y Y_t - Y _t-1

λ= =

Y Y_t-1 λ = g - 1

λ - tempo wzrostu

II ) mierniki szczegółowe - charakteryzują wybrane dziedziny rozwoju gospodarczo-społecznego np.

1 inwestycje

- stopa inwestycji (udział inwestycji w dochodzie narodowym)

- dynamika inwestycji

- struktura inwestycji

- efekty inwestycji

2) innowacyjność

- liczba wynalazków ( w tym wdrożonych)

- zakup licencji ( w tym wdrożonych)

- efektywność produkcji licencyjnej

3 ) liczba izb na 1 mieszkańca

4) liczba lekarzy na 10000 mieszkańców

5) wskaźniki schoolaryzacji (kształcenia) na różnym poziomie

III ) mierniki symptomatyczne - charakteryzują wybrane dziedziny działalności ,mają zdolność diagnozowania, pozwalają wnioskować o ogólnym poziomie dynamice i rozwoju społeczno -gospodarczego np.

1) liczba komputerów osobistych na 100 gospodarstw podłączonych do sieci informatycznych

2 ) udział w światowej produkcji układów scalonych i komputerów naj. mocy

3 ) udział w światowej wymianie wiedzy naukowo-technicznej

Rodzaje wzrostu :

1 ze względu na tempo wzrostu

a ) wzrost równomierny

λ₁=λ₂=λ₃= …….= λ_n 1,2,3, n - kolejne lata

b) wzrost malejący ( tempo wzrostu jest mniejsze niż w roku poprzednim)

λ₁>λ₂>λ₃> …….> λ_n 1,2,3, n - kolejne lata

c ) wzrost rosnący ( tempo wzrostu jest większe niż w poprzednim roku )

λ₁<λ₂<λ₃< …….< λ_n 1,2,3, n - kolejne lata

2 ) ze względu na spełnione warunki równowagi makroekonomicznej

a) wzrost zrównoważony ( przebiegający w warunkach równowagi makroekonomicznej )

b) wzrost niezrównoważony

- przy przewadze popytu globalnego

- przy przewadze podaży globalnej

3 ) ze względu na dominujące czynniki wzrostu

a ) intensywny ( dominują intensywne czynniki wzrostu)

b ) ekspansywny (dominują ekspansywne czynniki wzrostu)

Czynniki rozwoju społeczno gospodarczego

1 ) ujęcie historyczne

- praca, ziemia ,kapitał

2 ) ujęcie modelowe

- bezpośrednie ( zatrudnienie , i wydajność pracy )

- pośrednie (majątek produkcyjny i jego efektywność oraz inwestycje i jej efektywność )

ww. czynniki dzielimy również na :

- intensywne ( jakościowe ) np. wydajność pracy , efektywność majątku produkcyjnego ,efektywność inwestycji

- ekstensywne ( ilościowe ) np. zatrudnienie , majątek, inwestycje

Technologiczna wydajność indywidualna pracy - ilość bądź wartość produkcji wytworzona przez jednego pracownika w ciągu godziny

Wydajność społeczna ( zbiorowa ) pracy - ilość bądź wartość produkcji wytworzonej przypadającej średnio na jednego zatrudnionego w ciągu roku w określonej gałęzi dziale sektorze , w całej gospodarce narodowej, ugrupowaniu gospodarek, lub w gospodarce światowej .

Efektywność majątku produkcyjnego - stosunek dochodu narodowego do majątku produkcyjnego .Informuje jaki dochód narodowy można wytworzyć z jednej jednostki majątku produkcyjnego .

Efektywność inwestycji - stosunek przyrostu dochodu narodowego do inwestycji . Informuje nas jaki przyrost dochodu narodowego można uzyskać z jednej jednostki nakładów inwestycyjnych .

Z pośród wymienionych czynników ekonomicznych są także czynniki pozaekonomiczne takie jak: kulturowe religia filozofia mentalność . Coraz częściej wysuwa się tezę że czynniki pozaekonomiczne mają większy wpływ na gospodarkę niż czynniki ekonomiczne

Koncepcja wzrostu zerowego - pojawiła się w krajach wysoko rozwiniętych w związku z nadmiernymi ujemnymi skutkami procesów wzrostowo rozwojowych zwłaszcza w związku z degradacją środowiska

Bariery rozwoju społeczno-gospodarczego

1. bariera instytucjonalno -prawno -organizacyjna

- instytucjonalno - (niedorozwój niesprawność i przerost instytucji )

- prawno ( niesprawność prawna )

- organizacyjna ( niski poziom rozwoju postępu organizacyjnego)

b) bariera kapitałowa

- niedobór kapitału pieniężnego

- niedobór kapitału rzeczowego ( maszyn itp.)

c) bariera siły roboczej

- niedobór ludzi o określonych kwalifikacjach

d) bariera surowcowo energetyczna

e ) bariera żywnościowa ( konsumpcji )

- charakterystyczna dla krajów III-ga świata .Kraje te wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych. Aby zwiększyć inwestycje przy danym dochodzie narodowym ,trzeba zwiększyć oszczędności ,które są źródłem finansowania należy ograniczyć i tak już niską konsumpcje .Korzystanie z oszczędności zagranicznych wydaje się mało prawdopodobne ze względu na zadłużenie i niestabilną sytuacje polityczną .

f) bariera strukturalna

- nie prorozwojowa struktura gospodarki (np. przy dominacji przemysłu ciężkiego )

g) bariera ekologiczna

- rabunkowa gospodarka zasobami prowadzi do wczesnego ich wyczerpania co uniemożliwia dalszy rozwój

h) bariera handlu zagranicznego

- import potrzebnych dóbr może być utrudniony ze względu na niski eksport ponieważ w gospodarce występuje niedorozwój produkcji eksportowej

i ) bariera technologiczna

- niedobór nowoczesnych technologii

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny - krótkotrwałe periodyczne powtarzające się wahania aktywności gospodarczej ( dochodu narodowego ) wokół trendu

Trend - tendencja rozwojowa , długookresowe zmiany aktywności gospodarczej ( dochodu narodowego )

DN Cykl koniunkturalny

Trend

czas

gospodarka stacjonarna

trend

DN

Cykl koniunkturalny

czas

Gospodarka wzrostu

Rodzaje cyklu koniunkturalnego

1 ) Cykle krótkie Kitchina ok. ( ok. 3,5 roku )

2 ) Cykle średnie Yuglara ( 7-11 lat )

3) Cykle długie Kondratiewa ( 50-60 lat )

4 ) Cykle super długie Van Erika ( 150-160 lat z czego około 90 lat spadek a około 70lat wzrost gospodarczy )

Przyczyny cyklu koniunkturalnego

1. egzogeniczne - zewnętrzne w stosunku do systemu gospodarczego

- teoria plam na słońcu Jevonsa - Pojawiające się na słońcu większa lub mniejsza ilość plam powodują urodzaj lub nieurodzaj ( XIX -na teoria)

- teoria innowacyjności - ( determinizmu technologicznego Schumpetera ) -postęp techniczny trwa w czasie ale najważniejsze są epokowe wynalazki ( np. maszyna parowa , silnik ) które zastosowane w procesie produkcyjnym powodują większą wydajność i wzrost produkcji . Po pewnym czasie następuje nasycenie dobrami,maleje skłonność do konsumpcji a produkcja jest ograniczana

- cykl polityczny - władza po wygranych wyborach często prowadzi obiecana wyborcom politykę oszczędności a nawet świadomie przez dostępne instrumenty polityki gospodarczej doprowadza do pogorszenia wskaźników ekonomicznych po to, aby przed kolejnymi wyborami doprowadzić do ich poprawy i co miałoby świadczyć o skuteczności władzy

2. endogeniczne - tkwiące w systemie gospodarczym

- - teoria Keynesa (teoria inwestycji ) -wzrost inwestycji powoduje→ wzrost produkcji co powoduje→ wzrost zatrudnienia → wzrost dochodów →wzrost popytu konsumpcyjnego → wzrost inwestycji itd. Ostateczna zmiana ( wzrost ) dochodu narodowego jest wielokrotni niż pierwotna zmiana inwestycji . Są to tzw. efekty mnożnikowe. Mogą być one również ujemne ,

dochód

narod. Górny punkt zwrotny

dolny punkt zwrotny

A B C D E czas

Fazy cyklu koniunkturalnego ( klasycznego)

AB - kryzys

BC - depresja, zastój kryzysu, dno kryzysu,

CD - ożywienie

DE - rozkwit, boom,prosperity, szczyt koniunkturalne

Dlaczego po dnie kryzysu następuje ożywienie gospodarcze ?

Popyt konsumpcyjny nigdy nie maleje do zera. W okresie kryzysu j jego dna następuję wyczerpanie zapasów, wobec tego nie może być realizowany popyt konsumpcyjny. Zgłaszany popyt konsumpcyjny jest sygnałem dla silniejszych producentów, którzy przetrwali kryzys do zwiększenia produkcji.

Długość cyklu koniunkturalnego ( 1 )- czas który upłynął między dwoma ( górnymi lub dolnymi ) punktami zwrotnymi .

Głębokość cyklu koniunkturalnego ( 2)- wielkość odchylenia od trendu

Amplituda cyklu koniunkturalnego (3) - różnica między wielkością dochodu narodowego między górnym a dolnym punktem zwrotnym

dochód

narodowy 1

trend

2

3 2

Czas

Różnice miedzy cyklem koniunkturalnym klasycznym ( do II wojny światowej) a współczesnym :

1. dwie fazy zamiast czterech

- faza recesji ( AB +BC z faz cyklu klasycznego )

- faza wzrostowa ( CD+DE z faz cyklu klasycznego)

b) zatarciu uległy punkty zwrotne

c ) cykl współczesny nie jest głęboki ( uległ spłaszczeniu ) faza spadkowa uległa wydłużeniu co tłumaczy się ingerencją państwa w gospodarkę .Osłabia to mechanizm samoregulacji

d) o ile w cyklu klasycznym w fazie spadkowej malały też ceny to w cyklu współczesnym nie tylko nie maleją, ale często wzrastają, co wynika z procesów inflacyjnych po II wojnie światowej i nasileniu monopolizacji gospodarki.

przyczyny zmiany cyklu koniunkturalnego klasycznego na współczesny

- wzrost wydatków na zbrojenia

- rozwój elektroniki telekomunikacji automatyzacji produkcji

- zmiana struktury konsumpcji ( wzrost udziału dóbr trwałego użytkowania)

- wzrost ingerencji państwa w gospodarkę

Wówczas, gdy przebiegał cykl klasyczny państwo oddziaływało na gospodarkę w momencie pojawienia się kryzysy. Było to oddziaływanie antykryzysowe . współczesne państwo oddziałuje na wszystkie fazy cyklu koniunkturalnego, czyli oddziałuje anty-cyklicznie.

Pieniądz i polityka pieniężna

Rola popytu na pieniądz

- popyt transakcyjny - dążenie do posiadania pieniądza w związku z planowanymi zakupami

-popyt przezornościowy - dążenie do posiadania pieniądza w związku z nieplanowanymi zakupami

- popyt spekulacyjny - dążenie do posiadania pieniądza w celu dokonania korzystnych lokat

Czynniki wpływające na popyt na pieniądz

- ogólny poziom cen ( jest to zależność dodatnia, wzrost cen -wzrost popytu )

- realny dochód narodowy ( jest to zależność dodatnia , wzrost dochodu -wzrost popytu )

- stopa procentowa ( zależność ujemna, wzrost stopy procentowej - spadek popytu. Jeżeli wzrasta stopa procentowa a podmioty utrzymują pieniądze w gotówce to tracą coraz większe dochody w wyniku nie dokonania lokat,wzrasta, więc koszt alternatywny utrzymywania pieniądza w gotówce)

Funkcje Banku Centralnego

1. Bank Centralny jest „bankiem państwa”

- emisyjny ( ma monopol na emisje pieniądza)

- obsługuje budżet państwa

- zarządzą długiem publicznym ( podejmuje jakie,ile i na jakich warunkach wyemitować papiery wartościowe)

2)Bank centralny jest „ bankiem banków „

- nadzoruje system bankowy

- jest kredytodawcą ostatniej instancji W momencie zachwiania się płynności systemu bankowego bank centralny może udzielać kredyty bankom komercyjnym , przy czym jego cena ( tzw. stopa redyskontowa ) jest z reguły bardzo wysoka

Podaż pieniądza

M₁ = m _kp * H

M₁ - podaż pieniądza

m_kp - mnożnik reakcji pieniądza

H - baza monetarna ( zasób pieniądza wielkiego )

Baza monetarna w wąskim znaczeniu = pieniądz w obiegu (gotówkowy) + rezerwy gotówkowe banków z wyjątkiem Banku Centralnego

Baza monetarna w szerokim znaczeniu = baza monetarna w wąskim znaczeniu + depozyt w Banku Centralnym

Cp+1

m _kp =

Cp = Cb

Cp - ubytek gotówki z systemu bankowego - relacja gotówki przez sektor poza bankowy w stosunku do jego wkładu w bankach

Cb - stopa rezerw gotówkowych - relacja gotówki utrzymywana przez banki w stosunku do

ich wkładów

Stopa rezerw gotówkowych składa się 2 części :

- stopa rezerw obowiązkowych - obowiązkowa relacja gotówki utrzymywana przez bank do ich wkładów

- stopa rezerw nadwyżkowych - dobrowolna relacja gotówki utrzymywana przez bank do ich wkładów .Jeżeli wzrasta stopa redyskontowa to banki często dobrowolnie utrzymują wyższą stopę rezerw gotówkowych ponad obowiązkowy poziom.

Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej ( instrumenty kontroli bezpośredniej podaży pieniądza)

1. stopa rezerw obowiązkowych ( stopa wzrasta -maleje ilość kredytów-maleje podaż pieniądza )

2. stopa redyskontowa

te dwa instrumenty wpływają na mnożnik podaży pieniądza (m_kp) a przez to na podaż pieniądza

c ) operacje otwartego rynku - polega na sprzedaży i zakupie przez Bank centralny w imieniu państwa rządowych papierów wartościowych ( obligacji skarbu państwa ) . Jeżeli Bank Centralny kupuje obligacje zwiększa się ilość pieniądza na rynku czyli zwiększa się baza monetarna a tym samym podaż pieniądza i odwrotnie . ten instrument nie wpływa na m_kp a jedynie na bazę monetarną

Rodzaje polityki pieniężnej

1 ) restrykcyjna - polega na takim stosowaniu instrumentów polityki pieniężnej aby zmniejszyć podaż pieniądza .

2) ekspansywna - polega na takim stosowaniu instrumentów polityki pieniężnej aby zwiększyć podaż pieniądza .

INFLACJA

Luka inflacyjna - nadwyżka globalnego( zagregowanego ) popytu nad globalną podażą

Luka deflacyjna - nadwyżka globalnej ( zagregowanej ) podaży nad globalnym popytem

Inflacja - długotrwały wzrost ogólnego poziomu cen

Deflacja -długotrwały spadek ogólnego poziomu cen

Stagflacja - połączenie inflacji ze stagnacją gospodarczą

Stagnacja - zatrzymanie wzrostu gospodarczego powiązana ze wzrostem bezrobocia

Slumpflacja -połączenie inflacji ze spadkiem wzrostu gospodarczego

Zależność między stopą inflacji a stopą bezrobocia określa się tzw. krzywą Philipsa

Z jej kształtu wynika że istnieje odwrotna zależność między inflacją a bezrobociem

stopa

inflacji

Stopa bezrobocia

Mierzenie inflacji

1. Deflatory ( PKB, PNB DN)

2. Wskaźnik ( indeks) zmian cen dóbr konsumpcyjnych - indeks zmian kosztów utrzymania

Σ P_it * Q_io

CPI = -1 *100

Σ P_io * Q_io

P it - cena danego dobra w danym roku

P io - cena danego dobra w roku bazowym

Q io - waga danego dobra - udział dobra w tzw. koszyku dóbr konsumenta

• wskaźnik zmian cen dóbr produkcyjnych ( koszyk dóbr producenta )

Rodzaje Inflacji

1 ) ze względu na tempo inflacji

- inflacja umiarkowana ( do 10 % )

- inflacja galopująca ( dwu i trzy cyfrowa )

- hiperinflacja ( stale przybierająca na sile wzrost cen uniemożliwiający sterowanie

gospodarką

2 ) ze względu na sposób przejawiania się

- inflacja ukryta ( tłumiona ) - polega na zamrożeniu cen i płac

- inflacja otwarta ( jawna ) - typowa inflacja objawiająca się przez wzrost cen

3 ) ze wzglądu na oczekiwania ( przewidywanie inflacji )

- inflacja rzeczywista ( faktycznie która wystąpiła )

- inflacja oczekiwana ( podmioty gospodarcze spodziewają się jej )

- inflacja nieoczekiwana ( podmioty gospodarcze nie spodziewają się jej )

• ) z punktu widzenia przyczyny

Przyczyny inflacji

1 ) monetarystyczna teoria inflacji - )Według monetarystów inflacja jest zjawiskiem czysto pieniężnym . Jej przyczyną jest pojawienie się nadmiernej ilości pieniądza w gospodarce .

Ekonomiści ,którzy nie są zwolennikami teorii monetarystycznej twierdzą ze przyczyny inflacji są znacznie głębsze i dzielą je na dwie grupy : podażowe i popytowe

2) przyczyny popytowe

a) gospodarstwa domowe ( przez kredyty które są przyczyną nadmiernego popytu)

b)przedsiębiorstwa ( przez kredyty )

c) państwo - nie stwierdzono jednoznacznych związków pomiędzy wysokością inflacji a deficytem budżetowym. Zależy to od sposobu finansowania deficytu budżetowego, Jeżeli jest to emisja dodatkowego pieniądza jest to inflacjogenne a jeżeli jest to emisja obligacji jest to sposób nieinflacjogenny , ale może pojawić zjawisko permanentnego zadłużenia ponieważ w celu wykupienia obligacji emituje się kolejne a ponadto aby zachęcić do zakupu kolejnych obligacji podnosi się ich oprocentowanie .

d) zagranica - jeżeli ceny w danej gospodarce są atrakcyjne to zagranica zgłasza zainteresowanie

Jeżeli są to przyczyny pozytywne to mamy do czynienia z inflacją popytową

3) Przyczyny podażowe -( inflacja podażowa , pchana przez koszty )

1. wzrost kosztów produkcji

- inflacja płacowa ( odmiana inflacji kosztowej)

Pojawiają się tutaj spirale inflacyjne:

Wzrost płac→wzrost cen

Wzrost cen→ wzrost płac

Wzrost płac w jednych branżach→wzrost w innych branżach

Wzrost cen jednych dóbr → wzrost cen innych dóbr

b)dobra potrzebne do produkcji dóbr mogą pochodzić z zagranicy gdzie występuje inflacja

( inflacja importowana )

2. chęć zysków ( inflacja pchana przez zysk)

3. wzrost podatków

Wymienione przyczyny popytowe i podażowe można podzielić na:

1. zewnętrzne - te które tkwią w gospodarce

2. wewnętrzne związane z otoczeniem zagranicznym

- eksport po korzystnych cenach

- import po niekorzystnych cenach
- spłata zadłużenia w towarach działa ja eksport po korzystnych cenach

Skutki inflacji umiarkowanej

1. spadek siły nabywczej pieniądza ( siła nabywcza pieniądza - ilość dóbr które można nabyć za dana sumę pieniędzy przy danych cenach )

2. wierzyciele i dłużnicy

Jeżeli stosowana jest zasada nominalizmu tzn. nie jest urealniana stopa procentowa tracą wierzyciele a zyskują dłużnicy .

Realna stopa procentowa = nominalna stopa procentowa - inflacja

3. dostawcy i odbiorcy

Jeżeli zapłata za towar przedłuża się w czasie a wzrasta inflacja to tracą dostawcy a zyskują odbiorcy ponieważ maleje realna wartość zadłużenia .Niekiedy umowy między dostawcami a odbiorcami zawierają klauzule na wypadek wyższej inflacji ale stawia to odbiorców w niekorzystnej sytuacji ponieważ utrudnia sporządzenie rachunku ekonomicznego

4. podatnicy i budżet państwa

Przy progresywnym opodatkowaniu i wzroście dochodów podatnicy szybciej przekraczają progi podatkowe co oznacza wzrost nominalnych dochodów państwa ( drenaż podatkowy )

Jeżeli zapłata podatku przedłuża się w czasie to maleje realna wartość zadłużenia wobec budżetu państwa

3

---