WYKŁAD 19.10.2005

E.B. Taylor, L. Morgan - antropologia stawiała pytanie o charakterze ewolucyjnym.

Antropologia w 1922 roku staje się nauką nowoczesną , bada zróżnicowanie kultury.

KLASYFIKACJA NAUK :

• ze względu na przedmiot

1. nauki formalne

2. 
   
   nauki empiryczne

przyrodnicze humanistyczne

Antropologia jest nauką empiryczną, humanistyczną, ale czyni pewne układy w stronę nauk przyrodniczych.

ETNOHISTORIA - przekaz historii ustnie

• ze względu na to czemu służą

1. nauki podstawowe

2. nauki stosowane

• ze względu na sposób poznania

1. dedukcyjna

2. indukcyjna

• ze względu na sposób opisywania badanej rzeczywistości

1. idiograficzne ( opisująca )

2. nomatetyczne

4 PODSTAWOWE DZIAŁY ANTROPOLOGII wg „Wstępu do antropologii” z 1977 :

1. ANTROPOLOGIA FIZYCZNA - zdominowanie ewolucyjne, odtworzenia człowieka jako istoty gatunkowej

2. ANTROPOLOGIA SPOŁECZNO - KULTUROWA - opisuje wielość kultur jak np. przez takie kategorie jak wzór kultury

3. ARCHEOLOGIA - zorientowanie reistyczne, wiedza z wykopalisk

4. ANTROPOLOGIA LINGWISTYCZNA - „język jako klucz do kultury”

E. Ritchard w obrębie antropologii można posłużyć się różnymi metodami :

1. ANTROPOLOGIA FIZYCZNA - naturalistyczne podejście do człowieka

2. ACHEOLOGIA , ETNOLOGIA

3. ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA

Ewa Nowicka

1. ANTOPOLOGIA FIZYCZNA

2. ANTROPOLOGIA KULTUROWA

• Społeczeństw pierwotnych ( przed piśmienne )

• Społeczeństw miejskich

• Społeczeństw chłopskich

WYKŁAD 2 26.10.2005

EKOLOGIA jest to dział wiedzy, nauki logicznej, który rozwinął się w zasadzie w wieku XIX.

Pojęcie ekologii wprowadził E. Heackel, rozumiał ją jako relację między organizmem a środowiskiem.

Współczesną definicję ekologii podał S. Forbes. Ekologia jest to nauka o relacjach jakie zachodzą pomiędzy środowiskiem a organizmem, przy czym te relacje pojmowane jako pewien skład, morfologię jakiegoś składu.

Występują 3 podstawowe kategorie pojęciowe, którymi każdy ekolog się posługuje:

1. EKOSYSTEM - najprostsza kategoria, ograniczająca obszar badawczy; jakiś względnie spójny, wydzielany areał, obszar, pole koegzystencji, czasem nazywany niszą.

Ekosystem to nie tylko organizmy żywe. W skład ekosystemu wchodzą dwa podstawowe elementy :

• BIOCENOZA - wszystkie organizmy żywe, które występują w danym obszarze

• BIOTOP - pewne zasoby mineralne, nieożywiony element tego obszaru

• POPULACJA ponieważ nauka zwana ekologią jest nauką o populacji, nauką o przystosowaniu się grup, kategorii w ramach danego obszaru. Więc nie jest to adaptacja przystosowania rozpatrywana z punktu widzenia pojedynczego organizmu, ale z punktu widzenia całych zbiorowości.

• HOMEOSTAZA czyli każde środowisko, każda nisza ma zdolność wytwarzania względnej równowagi. Jest to równowaga dynamiczna, kiedy np. zdolność nośna danego środowiska zostaje zakłócona, prowadzi to później do entropii ( jak pokazuje to paradygmat wspólnego pastwiska u M. Harrisa ).

W latach 30tych pojawiają się, w ramach funkcjonalizmu, tacy badacze jak

B. Malinowski i R. Firth. Zaczynają dokładnie śledzić życie gospodarcze ludzi pierwotnych, zaczyna ich interesować gospodarka pierwotna. Wysuwają taką tezę, że życie to zasadniczo różni się od gospodarki rynkowej, ergonomicznej, przemysłowej, w związku z czym ono wymaga pewnego określonego badania.

Jednym z obszarów biedy, którym specjalizuje się tzw. ekologia kulturowa taka która zajmuje się relacją między kulturą, społeczeństwem a środowiskiem, koncentruje się na analizie pewnych strategii adaptacyjnych, traktuje gospodarkę jako pewien typ strategii adaptacyjnej. Istnieje jednak związek pomiędzy strukturą społeczną a strategią adaptacyjną, i w ten sposób tworzą się pewne etapy przystosowania się człowieka do środowiska.

E. Cohen wyróżnia 3 etapy ( rodzaje ) strategii adaptacyjnych gospodarki :

1. Najstarszą strategią jest zbieractwo i łowiectwo. Społeczności te często się przemieszczały. W wielu tych kulturach występuje charakterystyczny zwyczaj eksploracji jakiejś przestrzeni w okresie letnim i skupieniu się w okresie zimowym, deszczowym na tzw. stanowiskach, gdzie egzystuje się wspólnie. Często w takiej strukturze mówi się, że ona jest okefaliczna. Tak społeczność, zbiorowość jest to kilkudziesięcioosobowa horda, która ma podbić jakieś terytorium, które jest w stanie zaspokoić tą populację.

2. gospodarka merkyntalna - gospodarka oparta na rynku, pieniądzu, złocie.

3. gospodarka przemysłowa - urbanizacja swiata.

W takich jakby fazach ekologicznych można by potraktować związek między gospodarką a możliwościami adaptacyjnymi ( przystosowawczymi ).

Ta idea ekologii kulturowej pojawia się w latach 30tych. Funkcjonaliści zaczynają badać te tradycje gospodarowania, które są spoza kręgu kultury europejskiej.

Ale także ta idea ekologizmu kulturowego jest bardzo silnie eksponowana w ewolucjoniźmie określonym, czasem neoewolucjoniźmie, związanym z latami

50tymi XX wieku. Pojawia się szereg kontekstów, które jakby uwzględniają te kryteria środowiskowe. Do takich kontekstów można zaliczyć energetyczną teorię kultury

L. White, która bardzo silnie koncentruje się na zależnościach między zasobami energetycznymi, środowiskiem a masą produkcyjną.

Drugą ważną kwestią, która wiąże się z wpływem otocznia środowiska na kulturę i cywilizację jest koncepcja ewolucji multimirealnej. Jest to koncepcja J. Steward'a, inaczej koncepcja ewolucji wieloliniowej. Z uwagi na to, że różne są podstawy ekonomiczne, demograficzne, środowiskowe, rozwoju poszczególnych cywilizacji, przez to nie ma jednej wspólnej linii ewolucji, tylko poszczególne obszary, nisze rozwijają się drogą dyfuzji w pewien charakterystyczny sposób.

Trzeci kierunek, który w ramach neoewolucjonizmu odwołuje się do doświadczeń ekologicznych jest to materializm kulturowy M. Harris'a. Jest to badanie materialnych relacji, które występują pomiędzy kulturą.

Można wprowadzić poprzez czynniki materialne starać wyjaśniać zasoby naturalne środowiska, starać się wyjaśniać styl życia populacji.

W książce „Krowy, świnie, wojny i czarownice” znajduje odpowiedź na pytanie : dlaczego Hindusi czczą krowy ( święte krowy )? Bynajmniej nie tylko z powodów religijnych, natomiast pokazuje ekonomiczne zasady przetrwania populacji. Pokazuje jak często wojny są strategią zachowawczą, pokazuje jak środowisko zostaje uratowane. Pokazuje takie materialistyczne wyjaśnienie zjawisk, które wydaje się czymś irracjonalnym. Mają one swe materialistyczne wytłumaczenie.

Główne założenia ekologii kulturowej :

1. Środowisko ma przede wszystkim wartość adaptacyjną, użytkową, wszelkie strategie przystosowawcze są warunkowane w pierwszej kolejności przez wartość środowiskową. Każde środowisko stanowi pewien potencjał, zbiór zasobów, które przesądzają o pewnej strategii adaptacyjnej.

2. dotyczy kultury jako mechanizmu adaptacyjnego. Kultura jako własność czy wartość społeczna. Kultura musi znaleźć odpowiedź na pytania, które stawia przed człowiekiem środowisko. Musi rozwiązać m.in. kwestię przysrostu naturalnego.

3. zasada homeostazy ( równowagi ) pomiędzy środowiskiem a populacją ludzi.

4. kultura i środowisko stanowią rodzaj sprzężenia zwrotnego, tzn. że nie należy tego traktować w sposób deterministyczny, że to zawsze jest tak, że czynniki materialne determinują kulturę i twory grupowe.

Są to struktury, które nie mają autorytetu ani instytucji wodzostwa ( w sensie trwałym). Nie ma w tych kulturach centralnego ośrodka władzy, tylko obowiązuje zasada wypracowania konsensusu : czy decyzje podejmują mężczyźni, czy rada starszych. Są również struktury, w których występuje duża mobilność w zakresie swobody przemieszczania się rodziny. To nie są grupy ekskluzywne, to nie są grupy silnie zamknięte.

Na 10 tyś. lat p.ch. miała miejsce rewolucja neolityczna czyli etap w którym doszło do udomowienia roślin i zwierząt.

Dla społeczeństw neolitycznych, rolniczych podstawową zasadą jest zasada redystrybucji tzn. zaczynają pojawiać się pewne centra, miasta, które w zamian za bezpieczeństwo „przejmują” pewną część wypracowanych dóbr. To powoduje, że zmienia się struktura.

Zaczyna pojawiać się pewna nowa strategia, część hodowców zostaje wyparta z żyznych ziem i zaczynają okupować przestrzenie stepów, w ten sposób rodzi się pewna kultura zw. pasterską.

Tą drogą cywilizacje neolityczne dokonują pewnej nowej strategii adaptacyjnej. Nadwyżki tutaj są już wysokie, pozwalające na większy podział struktury społecznej.

J. Cambell wyróżnia kilka strategii dyfuzyjnej w obszarze rolnictwa hydraulicznego czy irygacyjnego:

1. Dyfuzja płd - zach -jest jedną z najstarszych dyfuzji, która bierze początek w Egipcie, Sudanie, dociera aż do płd - wsch części Afryki; symbolem tej świetności cywilizacyjnej jest np. Zimbabwe.

2. Dyfuzja płn - zach , której jesteśmy spadkobiercami; rolnictwo pojawia się w basenie Morza Śródziemnomorskiego ( od Turcji po Hiszpanię ).

3. Dyfuzja płd - wsch - jej efektem są dwa wielkie centra kulturowe w dolinie Hindusu

4. Dyfuzja płn - wsch - pojawienie się rolnictwa w Chinach.

Wykład 3 16.11.05

Antropogeneza- pytanie o pochodzenie człowieka.

Istota ludzka w antropologii

Od XVIII wieku człowiek jest pewną częścią tła przyrodniczego, definiuje się go jako istotę biologiczną.

R. LEAKEY przedstawiciel antropologii fizycznej definiuje człowieka jako dwunogą bezogoniastą małpę. Definicją tą nawiązuje do książki D.MORRISA ,, Dwunożna małpa”

Cechy charakterystyczne: dwunożność; objętość mózgu większa 2,5-4 raza od innych małp; narzędziowość- zdolność do wytwarzania narzędzi; wydłużony okres dzieciństwa adolescencji; mięsożerność dieta wysoko białkowa 20% energii, mimo że mózg zajmuje 2-3% objętości ciała; brak wyhamowania istota afektywna krwawe wojny, zabijanie; posługiwanie się językiem symbolicznym; refleksyjność temporalna przechodzenie od teraźniejszości do przyszłości, konstruowanie projektów, planów na przyszłość; zdolność do uczenia się, przekazywanie kultury kolejnym pokoleniom, zdolność do rozwoju kultury.

Antropogeneza;

Człowiek i jego cechy;

biologiczne: chwytne dłonie, postawa wyprostowana, wysklepienie stopy, mózg

cechy behawioralne; życie stadne zorganizowane, socjalizacja

cechy symboliczne; tworzenie sztuki

organizacja pochówku, wznoszenie ołtarzy

II połowa XIX wieku ślady istnienia człowieka- skamieniałości.

XIX wiek znalezisko śladów człowieka Afryka Wschodnia. Nie udało się zgromadzić pełnego szkieletu człowieka.

Teoria ewolucji Darwina. Darwin w 1859r. opublikował rozprawę "O pochodzeniu gatunków". W 1871 wydał książkę "O pochodzeniu człowieka" wskazał w niej miejsce początku ewolucji człowieka i ujawnił mechanizm samej ewolucji. Według Darwina kolebką gatunku ludzkiego była Afryka. Można uznać, że Afrykę zamieszkiwały kiedyś wymarłe już małpy spokrewnione z gorylami lub szympansami. Obecnie oba te gatunki mają wiele cech wspólnych z gatunkiem ludzkim. Z kontynentu Afrykańskiego pochodzi wiele praludzkich skamielin. Według Darwina najważniejsze właściwości człowieka dwunożność, umiejętność wytwarzania narzędzi i większy objętościowo mózg rozwijały się równolegle. Darwin uważa, że za istnienie naszego niezwykłego w świecie zwierząt sposobu poruszania się jest bezpośrednio związane z wytwarzaniem kamiennej broni. Im nasz przodek stawał się inteligentniejszy, tym sprytniejsze stały się jego technologie a związki społeczne ściślejsze. Ewolucja jednego przymiotu wpływała na rozwój drugiego. Najstarsza istota praludzka była czymś więcej niż dwunożną małpą posiadała przymioty co wiążemy z Homo sapiens. Według niego, że to właśnie czynniki biologiczne mają wpływ na kształtowanie się człowieka.

Najstarsze ślady człowieka pojawiają się około 4-5 mln lat p.n.e w Afryce, w Europie 2 mln lat p.n.e.

Badania nad szympansami

J.GOODALL jej książka ,, Przez dziurkę od klucza”

D.FOSSEY badania populacji goryli

B.GAUDIKAS wykładowca antropologii badała orangutany w Indonezji obrończyni zwierząt

Znane fałszerstwo człowiek z PICTDOWN Anglicy 1912 Downson znalazł żuchwę i czaszkę jak się później okazało żuchwa była żuchwą szympansa a czaszka liczyła 4000 lat.

PUNKTY ZWROTNE W ANTROPOGENEZIE

1)* 7-5 mln lat pne nastąpiło rozdzielenie dwóch linii małp wąskonosych; ongidea-

szympansy, orangutany, człekokształtne.

hominidea- człowiekowate

2) W procesie ewolucji pojawiały się ślady, które nie muszą mieć nic wspólnego z

obecnym stanem. Wyjście przez Afrykę człowieka do Azji. Przez mutację genetyczną

dochodzi do rozwoju homo erectus- człowiek wyprostowany.

3. Jaki jest rodowód człowieka - jedne miejsce na ziemi czy w różnych punktach.

Praewą była grupa kilkutysięczna, która wyemigrowała z Afryki i zasiedliła pozostałe

jej części.

4) Monocentryczna teoria - człowiek pojawił się w Afryce i stamtąd rozprzestrzenił się

na inne regiony.

1)* Rozwinięcie do punktu pierwszego

Na terenie Afryki rów Wschodnio- Afrykański nastąpiło rozdzielenie dwóch linii małp wąskonosych, do czego przyczyniły się niewątpliwie warunki klimatyczne. 12 mln lat pne Afrykę porastała dżungla. Afryka Wschodnia - obszar sawannowy powstaje nisza ekologiczna, co sprzyjało dwunożności- przewaga strategiczna pozwalała przenosić pokarm.

J. COPPENS opisuje to zjawisko w książce,, Historia wschodniej części”

Między 5 a 7 mln pne zaczynają się objawiać różnice, między małpami o czym świadczy zapis DNA. Wilson Sarich stworzył teorie zegara molekularnego- analiza cząstek białka pozwala ustalić kiedy doszło do rozdzielenia tych małp. Najwięcej znalezisk małp pochodzi z Afryki.

Australopitek małpa południowa. Od pasa w dół cechy człowieka od pasa w górę małpie cechy. Pojawia się 5mln lat pne znika 1mln 400 lat pne- zostaje zjedzony albo przegrał konkurencję z pawianami. Potrafił chodzić, mierzył 130-140 cm ważył 40 kg. Wyprostowana sylwetka, nie miał kciuka, duża żuchwa, miał małą pojemność mózgu, która nie pozwala go zakwalifikować do homo.

Objętość czaszki

400-800cm3

1350cm3 objętość mózgu człowieka

Homo habilis Człowiek zręczny L. Leakey twierdzi, że był to pierwszy z rodziny homo. Objętość mózgu przekroczyła wielkość 800 cm3, przejście z diety roślinnej na dietę mięsną, musiał polować. Znalezisko w wąwozie Oldova, twórca narzędzi, płaskie kamienie miały zaznaczoną krawędź tnącą, posługiwał się on prawą ręką. Jego ślady znaleziono poza Afryką o co trwają spory. Pierwsza forma człowiekowatych - wychodzenie poza niszę Afrykańską.

Homo erectus człowiek wyprostowany związany z odkrywcą F. DOBUIS. Objętość mózgu ponad 1000 cm 3, w układzie kostnym znaleziono ośrodek mowy- niekoniecznie mówił ważył 60-80 kg mierzył 160-170 cm. Potrafił budować osłony, okrywał się przy pomocy skór. Umiał podtrzymywać ogień, był myśliwym, konstruował narzędzia. Szybko opuszcza tereny Afryki 2 mln, 1700 do 200 000 lat pne funkcjonuje w różnych strefach klimatycznych Afryka, Azja, Australia, południe Europy. Prowadzi osiadły tryb życia.

Neandertalczyk 250-350 tys lat pne- 60-70 tys lat pne. Duża głowa, osiadły tryb życia związany z terenami nizinnymi, odnajdujemy ślady pochówków, ołtarze, instrumenty- flety, polował na mamuty, lwy, niedźwiedzie.

Może jesteśmy krzyżówkami lub potomkami krzyżówek nie jest to do końca wyjaśnione. Oba gatunki się inaczej przystosowały- obserwuje się dużą ruchliwość człowieka współczesnego

TEORIE POCHODZENIA CZŁOWIEKA

MONOCENTRYCZNE- pomiędzy człowiekiem współczesnym a innymi homo nie dochodziło do krzyżówek, wyewoluował on i ma niewiele wspólnego z innymi homo. Badania DNA wskazują na to, że ludzie pochodzą od jakiejś hipotetycznej matki

POLICENTRYCZNE- konsekwencje ewolucji- różne miejsca krzyżówek, zaświadcza o zróżnicowaniu rasowym M.WOLPOFF.

Wykład nr 4 dnia 9.11.2005.

Temat: Zachowania społeczne i ich uwarunkowania.

Socjologia i ekologia dopatrują się uwarunkowania zachowań społecznych w mechanizmach natury przyrodniczej, biologicznej.

• Etologia- jako nauka zajmująca się wzorami zachowań ludzkich zakłada:

• Istnieje pewien określony wzór zachowań.

• Pyta czy są to reakcje wyuczone czy wrodzone

• Interesuje ją szczególny rodzaj zachowań -agresywne ( etologia próbuje wyjaśnić przyczyny i skutki tych zachowań oraz ich mechanizmy)

• Jako projekt zaistniała na początku XX w Niemcy, Austria Holandia

• 1973 etologia naukowcy dostali nagrodę nobla

• K. Lorenz, N. tlnberegen, K.Von Fachman

• Większość gatunków biologicznych się uczy - to ewolucja i adaptacja

• Przez zachowania społeczne rozumie reakcje na każdy obiekt z zewnątrz.

• Etolodzy obserwują w warunkach naturalnych, czasem eksperymentują.

• To nauka indukcyjna porównawcza człowiek przynależy do świata animalnego jest istota biologiczna oraz istota kulturową!

• Pomimo różnic kulturowych istnieją identyczne wzory zachowań w. pewnych sytuacjach - etolodzy zakładają, że premienstwo ma zatem czynnik biologiczny, a nie kulturowy!

• Założenia;

1. założenie o wrodzonym mechanizmie wyzwalającym , każdy osobnik działa nie tylko w pewnym świecie, środowisku zewnętrznym, ale także w środowisku wewnętrznym

np. reakcja wrodzona żaby- bodziec żeby zjeść cos, co się rusza !

• I. Eibenfeld ,, miłość i nienawiść”

• Zastanawiał się nad tym, jak wygląda witanie się ludzi w różnych kulturach?

• Różnie to wynikało z jego oberwać je ale także to, że np. jak witamy się z kimś lubianym długo niewidzianym wywołuje to w nas radość lekko unosimy brwi do góry- to jakby mechaniczne wywołana reakcja.

• Dziedziczność powoduje powstanie jakby układu zachowań polegających na hamowaniu agresji, a także nadopiekuńczość.

Bez względu na różnice kulturowe ludzie mają tendencje do podobnych zachowań.

2. nie jest tak, że podst. Mechanizmem przystosowania się są reakcje wrodzone , ale bardzo istotne s a rekcje wyuczone!

• Osobnik może się sam uczyć, ale także od innych.

• Wg .etologów istotny jest impnting odbywa się o na zasadzie warunkowania! Np. tchórz jest w stanie wychować szczurzęta, a przecież dwa gatunki zwalczające się

• Ten typ uczenia jest najbardziej charakterystyczny dla okresu dojrzewania, młodzieńczości

3. twierdzenie, że zjawiska agresji ma swoje biologiczne podłoże

• agresja to każda forma wrogiego zachowania względem przedstawicieli tego samego gatunku .

• wg. Etologów agresja może mieć charakter:

- wewnątrz gatunkowy.

- międzygatunkowy

• etologów interesuje odp. Na pytanie o trwałości gatunków. Uważa, że wszystkie gatunki są jakby z natury agresywne. Interesują ich głównie agresja wewnątrzgatunkowa, np. wilki wałcząc na śmierć i życie, ale nie kończy się to śmiercią, a np. spokojnym odejściem, a to przecież z natury mordercze zwierzęta.

• Etolodzy uważają, że o agresji można mówić też bo agresja pełni wiele funkcji społecznych jest z punktu widzenia bezpieczeństwa, terotylianizmu, przystosowania się wyzwala konkurencyjność: agresja pozwala nam skutecznie przeżyć na danym terytorium.

• To różni etologów od naturalistów

• .teorie agresji.

• Naturalistyczna -agresja jest wrodzona

• Środowiskowa agresja jest wyuczona

BADURA agresja jako reakcja na pewien rodzaj frustraci.

Problem polega na tym, że istnieją bodźce, które wyzwalają kreacje agresywne ( to także gotowość do zaatakowania).

Jak to jest z człowiekiem, który jest przecież najmądrzejszym z gatunków

Np. biała flaga, podniesienie reki, błaganie o litość- to mechanizmy które wyhamowują agresje. Te mechanizmy ewoluowały człowiek z natury nie jest mordercą to dopiero kultura wyposaża go( …)

Natura nie nadąża za kultura- dlatego człowiek nie zawsze hamuję agresje.

Dylemat człowieka jako ułomnego mordercy

Lorenz- uważa ze człowiek to jakby ,,gołąb z głową kruka” istota łagodna, ale stworzona do zabijania.

Człowiek za pomocą symbolicznych gestów pokazuje, ze już dosyć - stop

Człowiek krzywdzi bo szafankują mechanizmy hamujące agresje

• SOCJOBIOLOGIA

Projekt ten pojawił się w latach 70 tych XXw.

Edward Wilson - ,, socjobiologia- nowa synteza”, ,,o naturze ludzkiej”

Nauka która bazuje głównie na genetyce i doświadczeniach etologii sama badań nie prowadzi. Uważa, że da się wyjaśnić zachowania ludzkie bazując na biologicznych podstawach rozwoju- w świecie społecznym nie ma czegoś takiego jak bezgraniczny altruizm, poświęcenie- w świecie tym istnieje konkurencja, nawet ( pozorny altruizm) to strategia przystosowania.

Wilson opiera swoja teorie o:

• Stara się rozwiązać to czego Darwin nie rozwiązał- problem o pochodzenie gatunku.( dlaczego część robotnic nie reprodukuje jaj gatunku)

• Gen, a nie genotyp jest istotny - pomagając innym jesteś w steranie część swego gatunku zabezpieczyć ( altruizm jest więc egoistyczny, to jakby chęć rozpowszechniania jak największej liczby genów w populacji)

• tzw. Altruizm krewniaczy, twardy oparty jest na systemie pokrewieństwa , przy pomocy, opieki to inwestycyjne, na przetrwanie swoich genów) to jakby strategia przystosowania.

• Krewniacy np. poświęcanie się bezdzietnej rodziny na rzecz wychowania dzieci swego brata.

• Ale co zrobić z altruizmem nie krewniaczym? Jak go wytłumaczyć? To tak zwany ALTRUIZM ODWZAJEMNIONY zdarza się tym częściej im istnieje większa szansa spotkania się w przyszłości oraz im bardziej ten drugi osobnik jest rozpoznawalny.

• ALTRUIZM- działania na rzecz drugiego bezinteresownie jedna osoba coś poświęca, drugiej potrzebującej- zyskuje!

• To jakby mechanizm przystosowany, nastawiony na przyszłość.

• Jeżeli nasze dzieci ocaleją to tak jakby ocalały nasze geny- dla człowieka podst. Jest jakby altruizm odwzajemniony miękki.

• Gdyby dla człowieka istniał tylko altruizm krewniaczy, to cywilizacja nie rozwijałaby się altruizm odwzajemniony miękki to współpraca. Dzięki niemu możliwy jest rozwój j człowieka, cywilizacji, kultury.

Opłaca się przestrzegać pewnych reguł gry, bo ktoś kiedyś mnie bądź moim potomnym też pomoże, to nie mechanizm to zwrot.

Altruizm ma podłoże biologiczne.

Dylemat więźnia - opłaca się czasem współpracować.

Socjobiologowie uważają, ze typową strategią człowieka jest STRATEGIA MIESZANA

Wykład nr 6 dnia 30.11.2005.

Temat Kultura - badania definicje

3 kierunki badań kultury ważne dla antropologów.

Badania holistyczne

Badania ideacyjne

Badania ewolucyjne

Dla baczy terenowych kultura używana była w liczbie mnogiej dla zróżnicowana. Relatywizm

Dziś odchodzi się od holistycznego rozumienia kultury na rzecz znaków.

Szuka się analogii między językiem a kulturą. Za zachowaniami wytworami artystycznymi kryje się porządek i zasady kultura jest z idei. Kultura jest tekstem czekającym na interpretowanie.

• Ideacyjne badania kultury- to jakby trzecie ideacyjne rozumienie kultury.

• W Xviii niemiecki filozof romantyk -kultura jest pojęciem trudnym do operacjonalizacji. Może obyc się bez pojęcia kultury!

• Kultura z j. łacińskiego wywodzi się od Cycerona

cultura - uprawianie ziemi

cultura amina

produkty, które są rezultatem uprawy i pielęgnacji to wytwory kulturowe, dziko rosnące. Należą do świata natury. Kultura amina - uprawa duszy!

Paideia używali tego pojęcia Grecy- nazwali tak uprawę duchową.

Człowiek jest takim, jakim go ukształtowała kultura.

To co kulturowe związane z człowiekiem i socjalnością

Adolf Bastion

Fryderyk Taylor

Kultura to nauka o człowieku w odniesieniu do jego socjalnego sposobu zachowania.

Kultura to nauka o tym, co społeczne!

Taylor - kultura to pojecie wiedzy, sztuki moralności, Religi, prawa, zwyczajów, obyczajów, wierzeń, które człowiek sobie przyswaja. Uczy się kultury.

Kultura niespełna rozwija się od form prostych do form złożonych.

Tekst z 1952 r. Krobera C. kluckhoma

150 definicji kultury

TYPY DEFINICJI KUTURY .

• Tradycyjne rozumienie kultury.

Definicje -numeratyczne tak jak w definicji F. Taylora wylicza się w to co w chodzi do obszaru kultury.

• Historyczne

Podkreślają znaczenie tradycji, kultura podlega między generacyjnemu przekazowi; obiektywizacja, tradycja, przekaz z pokolenia na pokolenie.

Porządek kultury tworzy się w długości jej trwania.

Stefan Czarnowski związany ze szkołą Durkheima- zasada obiektywności u niego wiodło prym. Nie pisze się do szuflady - przekazuje się to kolejnej generacji. Dziedzictwo kulturowe! Długo trwają pewne idee.

Margaret Mead- nie ma jednego wzoru, jest świata i najważniejsza.

Kultura tożsamość.

Postfiguracyjny model- tradycja wartość olbrzymia

Kofiguratywy - świat kultury jest niejednorodny- między generacyjne,

Prefiguratywny- przewodnikami po kulturze są dzieci, młodzi,

• Definicje normatywne - wprost, kultura to nie zachowania, do kultury trzeba zaliczyć nie wytwory, a zasady i reguły wg. których myślimy, odczuwamy i zachowujemy się.

Kultura to przeddzień aksjonormatywna.

Definicja wg W. Goodenargha- istnieją reguły, zasady, struktury głębokie- badacz wydobywa, analizuje, porównuje

Kultura nie składa się z zachowań jest organizacją przedmiotów, wyznacza sposób myślenia sposób myślenia, działania odczuwania- stoi za tym przestrzeń naukowa, którą trzeba wydobyć

Kultura to nie to co widoczne, zachowania, reguły i idee.

Clifora Geertz- kultura to system mechanizmów kontrolnych ( wg. niego)- planów, recept, reguł, i instytucji, które sterują ludzkim zachowaniem.

Kultura to typ idealny.

• Definicje psychologiczne - jak u Tylora. Kultura to coś przyswojonego w procesie socjalizacji.

R. Linton - kultura to zespół wyuczonych zachowań i ich rezultatów zawsze jest tak pewne instytucje są ważniejsze a nie jak chciał Malinowski -że wszystko jest równe.

• Definicje strukturalne- podkreślają, że kultura jest całością uporządkowanym zbiorem elementów.

Kultura- jako zbiór instytucji - kultura to całość jedyna w swoim rodzaju. Nie ma dwóch takich samych kultur, instytucji. Nie porównuje się kultur między soba. Wg. Malinowskiego kultura posiada 4 podstawie cechy:

1. kultura to zawsze całość.

2. to całość zinterpretowana.

3. zależność między elementami mają charakter funkcjonalny, mają praktyczne znaczenie dla jednostki i systemu

4. kultura to aparat adaptacyjny

kultura jest całość to zbiór szczególnie powiązanych części.

• Definicje genetyczne- traktują kulturę jako cechę gatunkową człowieka. Wywodzi się z ewolucji. Kultura jest domeną człowieka.

• Definicje materialistyczne- odwołują do materialnych czynności działań, środowisko zostaje naruszone - to punkt wyjścia do tworzenia kultury- M. Harris J. Steward, L.White.

• Definicje Ideacyjne- punktem wyjścia jest jakaś wiodąca idea i jej funkcjonowanie.

J. Huzinogi zabawa jako źródło tworzenia!

E. Monn- juwenalizacja człowiek zawsze przekracza granice, poszukuje nowych odpowiedzi na nowe pytania .

Ludzki umysł refleksyjny.

Człowiek zwierze kulturowe.

Definicje ekologiczne - socjobiologiczne

Natura - kultura, biologia i kultura- rozwiązują się wspólnie nie da się ich rozdzielić- to co biologiczne to co kulturowe jest nie rozłączne.

Definicje atrybutywne kultury- kładą nacisk na to że kultura jest cechą gatunkową, wyróżnia człowieczeństwo w liczbie pojedynczej to cecha gatunkowa człowieka, nie ma człowieka po za kultura.

Wykład 7 7.12.05

Model ewolucyjny antropologii

1 Ewolucjonizm klasyczny Taylor, Morgan, J. Frazer, J. Bachofen, H.Main, L.Word, A.Bastian I połowa XIX wieku.

2 Neoewolucjonizm J. Steward, L.White, G. Child, M.Harris.

Ad 1 Inspiracją dla Taylora była podróż do Meksyku. Kulturę można ujmować w pewne cykle- zrekonstruowanie, stadia rozwoju, genezę kultury, źródła i pochodzenie. Taylorowi nie chodziło o ewolucję kulturową- ujmowanie świata w pewne systemy ewolucyjne. Próba spojrzenia systemowego na dzieje ludzkie-socjolodzy Comte, Spencer byli inspiracją dla antropologii.

Taylor lata 30 XX wieku,, Kultura prymitywna'' Zainicjował pierwszy cykl wykładów z antropologii na Oksfordzie 1896- pierwszy w świecie profesor antropologii.

Morgan miał kancelarię prawniczą, wspierał uniwersytety, podjął studia terenowe badał irokezów ,, Liga irokezów” Indianie z plemienia Seneków. ,, Starożytne społeczeństwo” 1877 rok jego bezkrytycznie przyjęta książka. Ewolucjoniści tworzą schematy szczegółowe, które dotyczą ewolucji rodziny, ewolucji wiedzy. Wszystko podlega zasadzie ewolucji.

Zasady ewolucjonizmu;

• zasada o jedności natury ludzkiej tożsamość ludzkiego umysłu, natury gwarantuje, że kultury w swych podstawowych formach są zawsze takie same

• ewolucja jest zjawiskiem powszechnym. Impulsem do ewolucji są wynalazki, odkrycia

• rozwój ma charakter immamentny- wewnętrzny, jego czynniki tkwią w kulturze. Rozwój choć następuje w różnym rytmie jest procesem obejmującym każdą kulturę, każdy jej wytwór.

• Genetyczna ciągłość rozwoju. Rozwój współczesny jest warunkowany stanami wcześniejszymi

• Teza o ukierunkowanej zmianie kulturowej

• Proces rozwoju daje się ująć w stadiach, rozwój ma charakter stadialny

• Wszystkie kultury przechodzą przez te same stadia rozwoju

Założenie metodologiczne

Kultura jest tworem socjalnym, rezultat uczenia się, obejmuje zachowanie i idee. Kultura jest własnością społeczeństw a nie jednostki.

Główną metodą stosowaną przez ewolucjonistów jest metoda porównawcza. Analiza przypadków, analiza modelu rodziny w oderwaniu od całości. Celem badań ewolucjonistów była próba odpowiedzenia na pytania jak kultura ewoluowała.

Przeżytki kulturowe elementy, które nie pełniły żadnej roli, miały zaświadczać , że pochodzą z przeszłości.

Schematy

Morgan

Dzikość

• Niższa

• Średnia

• Wyższa

Barbarzyństwo

• niższy stan barbarzyństwa

• średni stan barbarzyństwa

• wyższy stan barbarzyństwa

Cywilizacja

-starożytne Chiny, Egipt, cywilizacja Inków, Azteków.

- nowożytna Europa, biała Ameryka

Wyewoluowanie formy homo- sapiens ogień i narzędzia. Kończy się w tym momencie i następuje przejście do dzikości średniej. Ryboustwo, wynalazek łuku i strzały. Podział według płci i wieku. Niestety stan barbarzyństwa kończy się wraz z oswojeniem zwierząt( Dolina Eufratu) Uprawa kukurydzy- jądro kultury kultura Azteków. Pojawienie się religii, rozwarstwienie społeczne. Średnie barbarzyństwo- nabycie umiejętności wytopu rud żelaza. Wyższy stan barbarzyństwa wynalezienie miast, początek miast, pojawienie się alfabetu.

Cywilizacja - pismo, silne zróżnicowanie struktury, tworzenie organizacji przestrzennych.

L.Word i jego koncepcja.

Łączy koncepcję kulturową i biologiczną. Działanie człowieka jest nacechowane jakimś znaczeniem.

Kosmogeneza powstaje cały świat fizyczny, przyroda.

Biogeneza pojawienie się organizmów żywych

Antropogeneza pojawienie się człowieka

Socjogeneza trwa do dzisiaj pojawienie się zorganizowanej formy ludzkiej egzystencji. Do głosu dochodzi umysł.

Taylor i jego schemat ewolucji religii.

Jaka jest najprostsza forma wierzeń, która możemy spotkać,. Wiara w istotę duchową wzięło się to z różnych stanów na przykład sen(inna przestrzeń) poszerzanie świadomości poprzez stosowanie ziół, grzybów.

Świat składa się z pierwiastków materialnego i duchowego. Animizm wierzenia zakładające, że istnieje pierwiastek duchowy, we wszechświecie wszystko ma ten drugi pierwiastek.

Oficjalna religia Japonii jest animistyczna.

Manizm wiara w to , że istnieją siły duchowe wywierające wpływ na nasze życie.

Kult przodków.

Fetyszyzm oddawanie czci w stosunku do rzeczy uznawane za święte, oddawanie kultu słońcu, księżycowi , drzewom , roślinom

Politeizm wielość bóstw - politeizm dualny- hierarchia siły dobra i złą, politeizm hierarchiczny relacja zależności pomiędzy bogami.

Monoteizm wyobrażenie Boga jednostkowego, pojedynczego.

Monolatria kult jednego boga nie przeczący istnieniu innych.

Morgan

Schemat ewolucji rodziny

I Chaos, bezład płciowy sposób życia w grupie bez struktury.

II Rodzina kazirodcza małżeństwo między braćmi i siostrami

III Rodzina swoista z jednej strony zakazane są stosunki między siostrami a braćmi, małżeństwo grupowe

IV Rodzina parzysta nietrwałe małżeństwo jednej pary.

V Rodzina patriarchalna mąż z wieloma żonami

VI Rodzina monogamiczna rozwój indywidualnej własności własne gospodarstwo

domowe.

J. Bachofen

Pierwszeństwo matriarchatu nad patriarchatem. Władza należy do kobiet.

Ewolucjonizm spowodował

• umysł europejski zaczął otwierać się na zwyczaje i obyczaje, obrzędy

• nie uwzględnienie roli dyfuzji zapożyczeń między kulturowych

• krytyka badań nad kulturą dzięki ewolucjonistom.

Wykład 8 Dyfuzjonizm. Szkoła kulturowo-historyczna. 14.12.05

Kierunek będący strukturalną opozycją do ewolucjonizm, z tego też powodu nie jest lubiany.

Założenia:

1. Rozwój kultury dokonuje się nie poprzez odkrycia i wynalazki ale poprzez zapożyczenie. Zmiana ma charakter zewnętrzny (egzogenny)

2. Nie ma kultur zamkniętych, izolowanych => migracje i podboje to element trwania każdej kultury (kulturowe sąsiedztwo jest ważne z punktu widzenia kierunku i tempa zmian)

3. Rozwój kultury jest efektem częstotliwości i różnorodności kontaktów jakie zachodzą między przedstawicielami różnych kultur (migracje, przemieszczanie się elementów kultury- to przedmiot zainteresowania szkoły historyczno-kulturowej.

Daleko idąca różnorodność kultur

- kręgi kulturowe

- próba pokonania dynamiki kulturowej

Na danym obszarze występuje grupa stałych charakterystycznych elementów np. Polinezja -pewien specyficzny krąg kulturowy. Badacze ( .... ) badali różne przedmioty materialne np. Łuki, strzały i porównywali je, zawdzięczamy im muzea etnograficzne.

4. Misjonarze Wilhelm Schmit

Leo Frobinius

Ferdynand Ratzel

F. Greabner

Środowisku, przypisywali pierwszorzędną wartość

Temat: Funkcjonalizm, przełom funkcjonalny w antropologii.

B. Malinowski 1922r. „ Argonauci zachodniego pacyfiku”

Redcliff - Brown „ (...)

Celem tej antropologii jest gruntowne badanie kultury jako całości (badania terenowe, monografie - odtwarzanie jednej kultury)

B. Malinowski - badania terenowe - wyspy koralowe Triobrańczycy (1915-1948 przebywał w tej (....)

-Funkcjonaliści podkreślali (....) kulturze

Prace B. Malinowskiego (Argonauci zachodniego Pacyfiku)

„ Zwyczaj i zbrodnia”

„Życie seksualne dzikich w płn-zach Polinezji

„Ogrody koralowe i ich magia”

Każda z w/w monografii to próba pokazania szczególnego znaczenia instytucji:

• instytucja wymiany KULA

• instytucja prawodawstwa, wzory, normy, prawo, pieniądze

• instytucje gospodarcze w powiązaniu z magią

Uważał, że cechy (...) ludzi są takie same. Aby powiedzieć coś o kulturze i człowieku można zbadać jeden element. ( ciągnęło go do generalizacji - za to był krytykowany. Uważano go jednak za wielkiego badacza, który stworzył specyficzny typ badań terenowych. Zasady te pozostają do dzisiaj niezmienione (wyłożył je w „ Argonautach...”)

Badanie instytucji, funkcjonalnego świata kultury (...), drugi sposób to badanie kultury „w głąb”.

Malinowskiego wyróżniała zdolność pamięci fotograficznej

ANTROPOLOGIA SPOŁECZNA

Jest to teoria zmierzająca do interpretacji i wyjaśnienia faktów kulturowych przez opisanie ich funkcji.

Przełom funkcjonalny dokonuje się w opozycji do:

1. Ewolucjonizmu klasycznego

- odrzuca się probelm genezy klultur, to problem nierozsrzygniety a nie da sie go rozwiązać rzetelnie, naukowo, trzeba go badać.

2. Dyfuzjonizm

- sprzeciw Malinowskiego wobec badań (...) kulturowych w odniesieniu do całości, (...) interpretowanie w kontekście całości kultury

PRZEŁOM

1) Stworzenie antropologii jako empirycznej nauki o kulturze ( a nie nauki o naturze człowieka), badania terenowe konkretnych kulturowe

2) Orientacja socjologiczna ( E. Durkheim - bardzo popularny)

Antropologia jako próba opisania świata społecznego - świat instytucji

- ukazanie związku między elementami

3. Holizm jako novum (przeświadczenie o tym, że kultura jest całością - zbiorem elementów, wzajemnie powiązanych, pełniących określone funkcje, służących do zaspokajania potrzeb, wpływających na funkcjonowanie całości.

4. Antropologia ma być nauką synchroniczną -uciekającą od analiz przekrojowych w czasie - tu i teraz, czas teraźniejszy, to co badacz zastaje, próbuje opisać, zbadać.

5. Antropologia jest nauką empiryczną, wszelkie generalizacje, uogólnienia powinny wynikać z (...), być wynikiem badań terenowych - monografie

Zmienia się logika badania, definicje kultury i przedmiot samej antropologii.

Wykład 9 21.12.2005r.

Wiedza o kulturze była ugruntowana w (...)

Badania terenowe - dziś niewiele się zmieniło w metodologii tych badań.

Miały one być:

1. Przygotowane teoretycznie -celowość, planowość i premedytacja obserwacji.

2. Znajomość terenu- rozpoznanie świata badawczego (znajomośc map. Szkiców, ale także języka)U B. Malinowskiego język jest bardzo ważnym warunkiem badań terenowych.

3. Główne metody to metody jakościowe - obserwacja uczestnicząca, wywaidy swobodne

4. Trzy poziomy wiedzy o kulturze, które mają objąć badania terenowe:

I. struktura i organizacja lokalnej społeczności ( role społeczne, zasady budowa itd. )

II. Inponderabilia życia codziennego, obserwacja uczestnicząca codzienncyh zachowań, działań społecznych

III. Interpretacja świata w kategoriach znaczeń, jakie nadają mu jego uczestnicy - kultura symboliczna (znajomość wierzeń, magii, języka)

Antropologia Malinowskiego może być ujmowana nie tylko dychotomicznie ale uzupełniająco -komplementarnie. Rezultatem intensywnych badań terenowych maja być monografie. Wymiana społeczna, gospodarcza i magia - cztery monografie.

B. Malinowski

Istnieje 8 aspektów funkcjonalnych kultury, które stanowiłyby przedmiot badań:

1. gospodarka

2. wychowanie

3. ustrój polityczny

4. ład i prawodawstwamagia i religa

5. wiedza

6. sztuka

7. zabawa

Kultura to rozwój dziedzictw kulturowego, przekazywanego z pokolenia na pokolenie

3 elementy:

1. substrat materialny -rzeczowy

2. organizacja społeczna - zachowanie

3. symbole -język

Kluczem jest instytucja - wg. Malinowskiego badać całość to badać instytucje (jako elementy) i związki jakie między nimi zachodzą. Instytucje są funkcjonalne gdy zaspokajają potrzeby.

Kultura jest więc zbiorem instytucji służących zaspokajaniu potrzeb ( jest więc aparatem adaptacyjnym)

Malinowski pokazuje nam świat zinstytucjonalizowany - skodyfikowane systemy działań.

Trzy grupy potrzeb u B. Malinowskiego:

1. podstawowe (człowiek jako istota biologiczna) Metabolizm, reprodukcja, higiena, bezpieczeństwo

2. pochodne ( człowiek jako istota społeczna) charakter gospodarczy, społeczny, np.. układ ról

3. integratywne ( związane z człowiekiem jako istotą kulturową) Kulturę realizuje w związku z uczestnictwem w pewnej przestrzeni symbolicznej i w ziwązku z zabawą, sztuką, religią, etyką, moralnością.

Kultura tak długo jest w równowadze jak długo jest w stanie zaspokajać te podstawowe potrzeby.

Instytucja (aspekt personalny, funkcjonalny - celowy, normatywny).

1)skodyfikowany porządek działań

2)grupa osób działających celowo, podejmujących realizację wspólnego działania w sposób zorganizowany

3)wg określonych reguł, zasad działania.

W „Argonautach”:

1. kto gra rolę pierwszorzędną

2. reguły, zasady rządzące ta wymianą

3. jakie funkcje spełnia z punktu widzenia systemu i z punktu widzenia jednostki

Zasada naczelna - aspekt (...)

Tubylcy traktują wymianę KULA jako wymianę o nieekonomicznym charakterze.

Grupa ludzi - celowa amoralność, wymiana świata mężczyzn, substat materialny ( naszyjniki, naramienniki), dary inicjujące, końcowe. Każda wymiana ma system norm, wartości. (potrzeb się tak sobie nie zaspokaja)

- Na dar należy odpowiedzieć darem (daję byś dał)

- Związki o charakterze trwałym ( kto raz wejdzie w kulę ..)

- Hojność, ale nikt nie definiuje wielkości darów ( im więcej dajemy tym większy mamy prestiż)

Dawanie i branie w KULA jest bardzo zinstytucjonalizowane.

Aspekt działaniowy:

Rzeczywiste działanie ludzi w konkretnych sytuacjach społecznych. Dar ustanawia asymetryczna relację między ludźmi.

Funkcja - każda instytucja ma jakąś funkcję. Zadaniem badacza jest ich poznanie i zrozumienie, funkcja, rola, pragmatyczny sens dla jednostki (dwie perspektywy jej potrzeb), systemu (dwie perspektywy integracji wewnątrz systemu.

System wymiany KULA służy osiąganiu prestiżu i pełni funkcję integracji społeczności lokalnej ( w obrębie wioski, pomiędzy wioskami itp. )

R. Radliffe -Brown

Drugi z funkcjonalistów.

Prowadził badania wcześniej niż B. Malinowski 1908 - 1909 archipelag Andamany (Ocean Indyjski) „Wyspiarze Adamańscy” 1922 - pełna monografia.

Pisał raczej eseje, mniej obszerne prace.

Uważał, że antropolog to badacz terenowy - holizm - badanie rzeczy jako całości, kultura jako całość jest głównym mechanizmem adaptacyjnym (przystosowanym) Tu widzimy podobieństwo do stanowiska B. Malinowskiego.

Różnice:

Odmienne rozumienie systemu społecznego - struktura to pewien układ pozycji, ról, (...)

silnie związanych z systemem wartości, norm, sankcji -jest przez nie praktykowana.

Etapy badania struktury:

Rozpoznanie układu, budowy danej zbiorowości

Procesy w obrębie struktury - nie statyczność (podobnie uważał B. Malinowski)

Problemem zmiany nie zajmował się ani Malinowski ani Redcliff-Brown. Podkreślają to krytycy, słabo wyartykułowana zmiana jednak istniała u funkcjonalistów.

3 typy zmian, do których dostosowują się ludzie:

• zmiany dotyczące przyrody (zmiany ekologiczne do których się dopasowujemy)

• zmiany o charakterze kulturowym (normy, wartości)

• zmiany o charakterze instytucjonalnym ( przystosowanie zmieniających się instytucji)

Różnice Malinowski - Redcliff-Brown.

1) System społeczny to struktura u Redcliff-Browna, a u Malinowskiego instytucje.

2. Stan równowagi względnej systemu. Jej podstawą jest socjalizacja.

U Redcliff-Browna równowaga osiągana przez consensus a u Malinowskiego to efekt prawidłowego działania instytucji.

3)Pytanie o zasadę istnienia społeczeństwa :

U Malinowskiego => działania uporządkowane zmierzające do zaspokajania potrzeb (potrzeb nie zaspokaja się tak sobie)

U Redcliff-Browana => internalizacja norm (przyswojenie w procesie socjalizacji elementarnych reguł, norm)

To szkoła funkcjonalno-strukturalna nie szkoła funkcjonalistów.

Malinowski bada instytucje

Redcliff-Brown bada struktury

Wykład 11 11.01.2006 amerykańska antropologia

Holistyczne podejście do kultury.

Koncepcja tematu kulturowego.

M. Opler, twierdził, że temat to reguła która porządkuje rzeczywistość. Kultura jest zbiorem wielu tematów, które mogą pozostawać w sprzeczności. Gdyż mamy do czynienia z wieloma tematami kulturowymi.

Opler prowadziła badania wśród Indian Chirhacula, badał, temat dominacji męskiej. Występował w tym plemieniu charakterystyczny sposób poruszania się kobiet - zawsze za mężczyznami. Chód męski odznaczał się lepszą witalnością, praktyki życia religijnego zdominowane były przez mężczyzn.

Ważnym postulatem kultury jest postulat relatywizmu ( R. Benedict)

Występują 3 odmiany relatywizmu :

1. poznawczy ( epistemologiczny) - prawdziwość wypowiedzi można oceniać tylko w kontekście systemu, w którym powstaje

Teza 1. zakłada że każda kultura wyposaża jednostkę w sieć pojęć , znaczeń.

Teza 2 kultura dostarcza swoistych kategorii opisu rzeczywistości w której żyje

Kultura stanowi pewną zamkniętą całość, strukturę wiedzy, sensu, znaczeń.

2. relatywizm etyczny żadna kultura nie jest ani dobra ani zła, nie ma uniwersalnych norm moralnych, bo nie ma uniwersalnej kultury.

3. relatywizm językowy „jeden język to kultura” . podstawowy akt użycia języka zakorzenione są w jakiejś kulturze . język wywiera wpływ na nasz sposób widzenia świta, myślenia , na strukturę poznawczą.

Niektóre języki były tak konstruowane, że podkreślały hierarchie danej osoby. Jeśli chcemy mieć wiedzę o języku musimy znać daną kulturę. Nie można badać języka bez badania kultury.

Relatywizm dzisiaj

Oznacza różnorodność kultur , tradycji; Równość, wszystkie kultury są równe; Pyta o to jak możliwe jest porozumienie, dialog, miedzy kulturami

Osobowość podstawowa ( A. Kardiner, Caro de Bua) zbiór cech psychicznych wykształconych w najwcześniejszym okresie socjalizacji.

Struktury te obejmują dyspozycje do pewnych ogólnych form zachowania. Jednostka nabywa charakterystyczne cechy jak: zaufanie, nieufność, bezpośredniość, które są później obecne w systemie wierzeń, w systemie społecznej kontroli.

Osobowość podstawowa jest wspólna dla większości społeczeństwa, gdyż są kształtowani przez te same instytucje pierwotne.

Instytucje pierwotne to; wzory karmienia niemowląt, zachowania pielęgnacyjne, intensywność kontaktów, relacje miedzy płciami, podstawowe zachowania w obrębie grupy, wieku , płci. Instytucje te wywołują także napięcia, traumę, które są obecne w życiu instytucji wtórnym, życiu społecznym, w sztuce.

Kultura i osobowość nawzajem się dopełniają.

R. Linton wprowadził pojęcie osobowości modalnej , jest to pewna statystyczna większość charakteryzująca dyspozycyjność zachowania, postawy.

Modelowe podziały kultury ( M. Mead „kultura i tożsamość) proces społeczny nie przebiega w sposób jednorodny

M. Mead wyróżniła typy kultury:

Postfiguratywna jest konsekwencją socjalizacji, tożsamość zostaje narzucona aktorowi, przez fakt pełnienia roli wg standardów z generacji na generację ( mity, rytuały, obrzędy). Zwrot ku przeszłości zamknięcie w wymiarze świadomościowym ( np. kultura Romów - trójgeneracyjność, najstarsza generacja pełni role cenzorów, jest to kultura ustna, szacunek dla starszych, powielanie ról społecznych. Kultura ta może skazać na margenalizowanie życia społecznego. Występuje mała ruchliwość wertykalna, zamknięcie w wymiarze czysto śwaidomościowym ( postulat obcego)

Kofiguratywna rówieśnicy uczą się od rówieśników ( zmiana środowiska , podboje) . zmiana narzuca ład, rodzina przestaje być trójgeneracyjna. Dwie generacje ukształtowane przez różna czasy. Poszukujemy wzorów przystosowania wśród tych do których nam najbliżej. Kultura przestaje być monolitem. Pokoleniowość jest wyznaczana przez inne wartości . Pojawia się dystans pokoleniowy, konflikt. Jest to kultura subkultur.

Prefiguratywna dzieci są przewodnikami swoich rodziców, tempo zmian jest bardzo duże.

---