PATOLOGIE SPOŁECZNE

wykłady

Dr M. Kowalczyk - Jamnicka

08.11.2003r.

Literatura:

1. A. Podgórecki ( red. ), Zagadnienia patologii społecznej.

2. A. Podgórecki ( red. ), Patologia życia społecznego.

3. A. Siemaszko, Granice tolerancji. ( Bardzo przydatne ćwiczenia ).

4. A. Gabexvle, Patologia społeczna.

5. U. Świętochowicz, Patologie współczesnej cywilizacji.

6. A. Siemaszko, Socjologiczne teorie przestępczości.

7. B. Urban, Problemy współczesnej patologii społecznej.

8. H. Machel, K. Wszeborowski, Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych.

Problem społeczny - zjawiska, które wykazują jakąś szkodliwość; masowe występowanie, niezgodność z istniejącymi normami; muszą przyciągać uwagę opinii społecznej. Wynika z niedoskonałych warunków życiowych albo z pojawienia się nowych elementów w życiu społecznym.

Wyróżnia się dwa sposoby przeciwdziałania problemom społecznym:

• Działanie w ramach inżynierii społecznej - jest to działanie doraźne ( widowiskowe );

• Działanie w ramach reorganizacji społecznej - polega na zdiagnozowaniu przyczyny zjawiska i określenia strategii ograniczającej negatywne skutki. Działalność reorganizacyjna wiąże się z profilaktyką.

Podział na cztery kategorie problemów:

1. Problemy wynikające z życia jednostki ( np. bezrobocie ).

2. Problemy wynikające z zachowań odchylonych od normy ( np. prostytucja, przestępczość ).

3. Problemy wynikające z organizacji społeczności lokalnej.

4. Problemy wynikające ze stosunków międzynarodowych.

Proces społeczny - to ciąg zjawisk powiązanych przyczynowo - skutkowo. Są to serie zjawisk dotyczące osobowości grup społecznych, zbiorowości, w taki sposób, że są one seriami zjawisk wyłącznie społecznych.

Procesy zachodzące w społeczeństwie to serie zjawisk społecznych, powiązane ze zjawiskami np. ekonomicznymi, politycznymi, moralnymi itp., itd.

Kategorie procesów społecznych:

1. Procesy intrapersonalne - zachodzą wewnątrz jednostki, np. samokształcenie, samokontrola itp.

2. Procesy interpersonalne - zachodzą między dwiema jednostkami, np. miłość, porozumienie, dominacja itp.

3. Procesy zachodzące między jednostką a grupą.

4. Procesy kształtujące się między dwiema grupami - dochodzi tu do konfliktu oficjalnego, indywidualnego i globalnego.

Przystosowanie - to zaakceptowanie systemu wartości i aktywne podporządkowanie się. Istotą współpracy jest realizacja jednego celu i podział pracy na poszczególne elementy.

Współzawodnictwo - rywalizacja; wykazanie, że jesteśmy lepsi.

Konflikt charakteryzuje się niezgodnością celu albo też, jeśli cel jest zgodny z działaniem zmierzającym do wyeliminowania przeciwnika.

Kontrola społeczna - może mieć dwojaki charakter: wewnętrzny i zewnętrzny.

Kontrola wewnętrzna to przyswojenie norm i wartości przyjętych w danym społeczeństwie.

Kontrola zewnętrzna może mieć charakter:

- formalny - instytucjonalny;

- nieformalny - w postaci społecznych reakcji.

W ramach kontroli nieformalnej wyróżniamy dwa czynniki regulujące nasze zachowanie: zwyczaje i obyczaje.

Zwyczaj - to ogólnie aprobowana w społeczeństwie forma zachowania, której naruszenie nie powoduje uruchomienia sankcji negatywnych.

Obyczaj - to zakorzenione w tradycji i kulturze pozytywne zachowanie, którego naruszenie nie powoduje uruchomienia sankcji negatywnych ( np. obowiązek grzebania zmarłych ).

Normy odniesienia - to zespół istniejących w danym społeczeństwie norm prawnych, moralnych, religijnych i innych, które interpretowane są w swoisty sposób przez społeczeństwo, czego skutkiem jest istnienie marginesu tolerancji dla każdej z tych norm. Normy odniesienia dają możliwość ustalenia co w danym społeczeństwie traktowane jest w kategoriach patologii społecznej.

Czynniki determinujące normy odniesienia:

1. Postawa zasadnicza i postawa celowościowa

Postawa zasadnicza - jednostki odwołują się do ustalonych zasad, które są filarem dla danego społeczeństwa ( występuje często w społeczeństwach stabilnych ) konsekwencją dominacji postawy zasadniczej jest funkcjonowanie stosunkowo nie wielki margines tolerancji w odniesieniu do istniejących norm.

Postawa celowościowa - jest to postawa kalkulatywna, wiąże się z bilansem zysków i strat. Konsekwencją jest wybór zachowania bardziej opłacalnego.

2. Potępienie moralne i potępienie prawne

Rygoryzm i tolerancja społeczna: kwestia karania za przestępstwa itp.

29.11.2003 r.

Patologie społeczne

Dewiacja to wszelkie odstępstwa od normy. Odstąpieniem od normy jest np. przekroczenie szybkości, pracoholizm, przestępstwo. Są to odstępstwa, które szkodzą społeczeństwu pośrednio lub wcale.

Wyróżniamy dwie kategorie dewiacji:

1. Dewiacje negatywne - zachowania, które stanowią odstępstwo od normy powinności. Szkodzą jednostce lub społeczeństwu.

2. Dewiacje pozytywne - przekroczenie normy optymalnej. Jeśli się ją przekroczy in plus to jest ona dewiacją pozytywną. Normą optymalną jest np. chodzenie do pracy, ale pracoholizm jest dewiacją pozytywną ( przekroczeniem normy optymalnej ), np. honorowe krwiodawstwo jest dewiacją pozytywną. Nie oddawanie krwi nie jest negatywne, ale chęć oddawania krwi jest dewiacją pozytywną.

Nie ma żadnych powiązań między dewiacją a zjawiskiem negatywnym.

Dewiacje negatywne klasyfikujemy ze względu na trzy rodzaje kryteriów:

1. Kryterium normatywne - w myśl tego kryterium dewiacją jest wszystko to, co przekracza określoną normę prawną, etyczną czy też religijną. Ogromny zbiór zachowań nagle wykluczających się wzajemnie np. popełnienie zabójstwa przez kogoś kto chodzi do Kościoła. Uszczegółowieniem kryterium normatywnego jest zastosowanie kryterium normy prawnej. Przykładem normy prawnej, która istnieje na papierze, ale nie jest przestrzegana to zakaz sprzedaży alkoholu nieletnim, zakaz spożywania alkoholu w miejscu publicznym itp.

2. Kryterium oczekiwań społecznych - wymaga spełnienia dwóch warunków:

• większość społeczeństwa musi się zgadzać co do istnienia danej normy oraz

• norma musi być zgodna z oczekiwaniami społecznymi.

Dewiacją nie będą naruszenia normy społecznej jeśli nie jest ona przez społeczeństwo akceptowana. Kryterium to zostało wprowadzone po to, żeby w społeczeństwach totalitarnych naruszenie norm nie było brane za dewiację.

3. Kryterium reakcji społecznej - wszystko to, na co my jako społeczeństwo reagujemy negatywnie, nazywamy dewiacją. Niebezpieczeństwa reakcjonizmu społecznego: tzw. fałszywe oskarżenie - przypisanie komuś faktu dewiacji bez sprawdzenia tego; dewiacja ukryta - ktoś, kto się dobrze maskuje nigdy nie będzie nazwany dewiantem.

Patologia społeczne - patologia pochodzi od łacińskiego słowa patos - cierpienie i logos - nauka. Patologiczne mogą być tylko zachowania złe, niosące przykre konsekwencje.

Kryteria definiowania pojęcia patologii:

1. Jednolita klasa zjawisk;

2. Możliwość odróżnienia zjawiska patologicznego od niepatologicznego;

3. Krąg zjawisk niepokrywający się z kręgiem zjawisk obejmowanych przez pojęcia zbliżone.

Definicja patologii społecznej:

Zjawiskami patologii społecznej nazywamy zachowania działające destrukcyjnie na społeczeństwo, a przy tym niezgodne z wartościami uznawanymi w danym kręgu kulturowym.

Pierwszym wyznacznikiem zjawisk patologii są zachowania. O patologicznym zachowaniu mówimy przy nadinterpretacji działań ludzkich.

Drugim wyznacznikiem jest destrukcja - ataki terrorystyczne, zabójstwa, rozpijanie małoletniego. Zamiar destrukcji jest też patologiczny np. usiłowanie zabójstwa.

Trzeci wyznacznik to wartości, które mogą mieć charakter indywidualny, grupowy lub ogólnospołeczny. Wartości jednostkowe ( indywidualne ) najczęściej podlegają zmianom. Najbardziej stabilne są wartości ogólnospołeczne. Każde działanie zmierzające do zamachu na wartości jednostki czy społeczeństwa, jest patologią.

Krąg kulturowy - dane wartości rozpatrywane muszą być do kręgu kulturowego, nie ma wartości uniwersalnych.

Druga definicja patologii według Karolisa:

Patologią nazywamy destrukcyjne i autodestrukcyjne zachowania jednostek, grup społecznych i całych społeczeństw, które to zachowania naruszają tzw. koszty ludzkie, czyli życie, zdrowie i osobistą tożsamość.

Osobistą tożsamość możemy traktować jako system wartości preferowanych przez daną jednostkę, jako zespół norm przez nią uznawanych.

Obszar patogenny - są to wszelkie zjawiska, zdarzenia i sytuacje, które mogą wywoływać zachowania patologiczne. Obszarem takim mogą być pozornie nic nie znaczące informacje. Wszystko co rodzi sytuacje patogenne zaliczamy do obszaru patogennego. Jednym z wyznaczników zachowania określonego jako problem społeczny jest jego masowość. Patologia nie musi być masowa.

W przypadku zachowań patologicznych zbędne jest uwzględnianie kryterium masowości znamiennego dla problemu społecznego. Najszersze jest pojęcie dewiacji, potem problemu społecznego, a dopiero na końcu patologii.

Dezorganizacja społeczna - jest to stan zakłócenia porządku społecznego, społecznej równowagi, obejmujący nierównomierny rozwój kultury, zmiany społeczne i nieprzystosowanie społeczne.

Teoria Farisa jest to teoria dezorganizacji społecznej jako zakłócenia interpersonalnych związków funkcjonalnych.

Wskaźniki dezorganizacji według Farisa:

1. Dezintegracja ról pełnionych przez członków grupy. ( podstawowe grupy to rodzina, sąsiedztwo );

2. Niepewność pełnionych ról;

3. Spadek znaczenia jedności i harmonii grup podstawowych;

4. Rozbieżność ról pełnionych przez te same osoby należące do podobnych organizacji;

5. Formalizm instytucji;

6. Niewypełnianie funkcji;

7. Zanikanie znaczenia elementów sakralnych;

8. Indywidualizacja zainteresowań i zadań;

9. Wzmożenie roszczeń do praw i wolności;

10. Wzrost zachowań hedonistycznych;

11. Trudności semantyczne ( porozumiewania się ), występujące między pokoleniami, klasami społecznymi i w innych płaszczyznach np. politycznych;

12. Wzajemna nieufność na tle religijnym, politycznym, rasowym i inny;

13. Zjawiska niepokoju i paniki objawiające się emigracją i częstymi zmianami miejsca pracy i zamieszkania.

30.11.2003 r.

Wskaźniki dezorganizacji c.d.

Dezintegracja ról pełnionych przez członków grup podstawowych tj. rodzina, grupa sąsiedzka, pracownicza, rówieśnicza; - Rodzice coraz częściej tracą swój autorytet ( są za bardzo zapracowani, alkoholizm ), często jeden z rodziców przejmuje wszystkie funkcje rodzicielskie.

Objawem dezorganizacjie jest to, że osoby niekompetentne wybierane są na stanowiska polityczne tzw. wybór według klucza partyjnego. Każdy chciałby, aby jego prawa były przestrzegane; pojawiają się konflikty międzypokoleniowe.

Instytucje pełnią funkcje usługowe, ale jeżeli zatracają te funkcje, utrudniają klientom dostęp do siebie - jest to objaw dezorganizacji.

Zanikanie znaczenia elementów sakralnych - dewastacje cmentarzy; księży traktuje się jako zwykłych ludzi, a nie jako ostoję Kościoła;

Wzrost tendencji hedonistycznych - orientacja ku przyjemności, umiłowanie przyjemności, luksusu - bizmesman inwestuje nie w firmę tylko w siebie.

Indywidualizacja zainteresowań i zadań - brak chęci, konieczności współdziałania i kooperacji; skierowanie uwagi na swój odcinek działania.

Obecność tych wskaźników sugeruje, że nasz kraj w znacznym stopniu jest zdezorganizowany. Dezorganizacja społeczna pociąga za sobą konsekwencje w postaci wzrostu zachowań patologicznych i destrukcyjnych, będących skutkiem tzw. dezorganizacji psychicznej. Dezorganizacja psychiczna wiąże się z rozpadem grup homogenicznych i zastępowaniem ich przez grupy heterogeniczne.

Grupa homogeniczna - jest to struktura, której zarówno status jednostek, jak i role i ich hierarchia są jasno określone. Jednostka posługując się ustalonymi w grupie zasadami może przewidzieć konsekwencje swoich zachowań ( karanie i nagradzanie ).

W grupie heterogenicznej mimo podobnego układu ról i pozycji społecznych, zachowania jednostek nie podlegają ścisłym zasadom. Jednostka musi na zasadzie prób i błędów odnaleźć właściwą drogę do zrealizowania celu.

Czynniki charakteryzujące dezorganizację społeczną według teorii Eliott i Merill:

1. Społeczeństwo zdezorganizowane to tzw. społeczeństwo dynamiczne, które charakteryzuje się:

• rozbiciem stosunków społecznych w grupach;

• brakiem jasno określonych ról społecznych, co prowadzi do improwizacji nadużyć i dezorganizacji;

• rozbieżnością między oczekiwaniami związanymi z rolą, a zakresem w jakim one mogą być spełnione ( prowadzi do zachowań pozaprawnych );

• pojawieniem się wielu nowych ról społecznych do których pełnienia kandydują osoby nieprzygotowane i niekompetentne;

• dewaluacją najważniejszych wartości życia, współdziałania, tolerancji.

Teoria strukturalna dewiacji Roberta Mertona.

A. Siemaszko, Granice tolerancji.

„Dewiacje są to normalne sposoby przystosowania się w nienormalnych sytuacjach”. Sytuacja dezorganizacji społecznej. Merton wskazywał, że w każdym społeczeństwie wyróżniamy dwa podstawowe elementy społecznego funkcjonowania:

1. Struktura społeczna - układ wzajemnych społecznych zależności przejawiających się w układzie klasowo - warstwowym.

2. Struktura kulturowa - to układ norm, zasad i celów wyznaczających dążenia jednostek. Wyróżniamy dwa podelementy:

1. kulturowo określone cele - rzeczy warte zabiegów;

• cele autoteliczne - cele wyższego rzędu, np. sukces, uzyskanie pracy;

• cele heteroteliczne - cele o niewielkim zasięgu np. skończenie studiów;

2. usankcjonowane środki do realizacji celów;

• środki prawne - dozwolone sposoby realizowania celów - wszelkie normy prawne.

Merton wyróżnia trzy typy społeczeństw w oparciu o zakres akceptacji obu elementów strukutry kulturowej:

1. Społeczeństwo celowościowe - są to społeczeństwa zanarchizowane, w których rządzi zasada „cel uświęca środki” ( Rosja ).

2. Społeczeństwo zorganizowane wokół środków - społeczeństwa tradycyjne, mogą być one również dyktatorskie albo ortodoksyjne pod względem religijnym ( Kuba, państwa arabskie ).

3. Społeczeństwo akceptujące zarówno cele jak i środki - „społeczeństwa środka” ( państwa kapitalistyczne, rozwijające się ).

Koncepcja egalitarności ( równości osiągania ) sukcesu - sukces przeznaczony jest dla niewielu ludzi. Każdy ma szansę na sukces. Tworzy się poziomy sukcesu dla wszystkich.

Zasady związane z egalitarną teorią sukcesu:

1. Wszyscy dążą do celu ponieważ z założenia jest on dostępny dla wszystkich.

2. Niepowodzenia w osiąganiu celu winny być tylko chwilowym przystankiem.

3. Porażką jest jedynie wyzbycie się ambicji.

System kapitalistyczny daje szansę każdemu i nie ponosi konsekwencji za porażkę. Wina tkwi w tobie, system dał ci szansę.

Anomia - jest to zakłócenie równowagi w sferze kulturowej w wyniku, którego dochodzi do destabilizacji społecznej.

Przystosowanie - Merton wyróżnia pięć typów przystosowania społecznego. Typy wynikają z akceptacji ( + ) bądź odrzucenia ( - ) tych dwóch elementów:

Typ przystosowania	Cele	Środki
Konformizm	+	+
Innowacja	+	-
Rytualizm	-	+
Wycofanie	-	-
Bunt	+/-	+/-

Innowacja - nie zawsze polega na działaniu bezprawnym, czasami polega na wykorzystaniu lub prawnych. Według Mertona nie jest typem złym.

Innowator - ktoś kto kombinuje, coś wymyśla, jakoś działa ( innowator nie pojawi się w państwach totalitarnych, np. w Chinach ).

Rytualizm - akceptacja środków i odrzucanie celów. Merton nazwał ten typ dewiacyjnym. Przestrzega prawa, ale nic z tego nie wynika. Biurokraci, urzędasy - tak mówi o nich Merton. Osiąganie celów w pewnych momentach może być niebezpieczne.

Wycofanie - odrzucenie obu elementów struktury kulturowej. Osoby wycofujące się to np. bezdomni z wyboru, bezrobotni, żebracy - stanowią obciążenie dla systemu. Jest to margines, są to jednostki, które bardzo mocno zinternalizowały cele i środki, ale z jakichś względów nie osiągnęły celu.

Bunt - odrzucenie i wprowadzenie nowego elementu ( system ). Bunt jest jedynym zbiorowym typem przystosowania. Buntują się ci, co coś mają i się boją tego stracić. Istotą buntu jest manifestacja osób, które coś mają, ale boją się tego utracić.

Dwie zafałszowane formy buntu to:

1. Resentyment - polega na krytykowaniu założeń każdego systemu bez względu na realizację zadań.

2. Renegat - jest to osoba, która zdobyła jakąś pozycję na bazie buntu i blokuje możliwość wydźwignięcia się przez inne osoby.

07.12.2003 r.

Sekty

Sekta - odłam religijny powstały na bazie którejś z wielkich religii ( np. religii chrześcijańskiej, muzułmańskiej itp. ).

W Polsce legalnie działa ok. 192 sekt, nielegalnie ok.400 sekt. Do sekt przynależy w Polsce ok. 1,5 mln. Ludzi.

Aby założyć w Polsce sektę należy zdobyć 100 podpisów, krótki opis tego, co będzie realizowane, nazwisko przywódcy. Nie można mieć znaków faszystowskich i satanistycznych. Polskie prawo jest bardzo liberalne.

Sekta destrukcyjna - ruch o charakterze totalitarnym, podszywający się pod grupę religijną, terapeutyczną lub kulturową, który poprzez stosowanie różnorodnych technik psychologicznych oraz rozbudowanie systemu kontroli manipuluje, wykorzystuje i prowadzi do całkowitego uzależnienia od grupy przy równoczesnym zerwaniu kontaktów z rodziną.

Cechy sekty destrukcyjnej:

- misjonarska gorliwość;

- przywództwo charyzmatyczne;

- wyłączna prawda ( prawda i dobro jest tylko w sekcie );

- nadrzędność grupy;

- ścisła dyscyplina;

- tłumienie indywidualności ludzi;

- zaszczepianie poczucia strachu;

- odcięcie od osób najbliższych i rodziny;

- nieustanna indoktrynacja i uniemożliwienie odejścia z grupy.

Klasyfikacja sekt ze względu na idee i cele uznawane przez sekty:

1. Sekty chrześcijańskie - sekty skupione wokół osoby, która twierdzi, że przeżyła jekieś objawienie albo odkryła nową interpretację Pisma św. ( np. Sekta Rodzina, Uczniowie św. Ducha itp. ).

2. Sekty wschodnie - to sekty bazujące na religiach dalekiego wschodu zwłaszcza buddyzmu i hinduizmu ( np. Harikriszna ).

3. Sekty islamskie - sięgają one tradycji Koranu ( sekta Bahai, Zachodni zakon Sufi itp. ).

4. Sekty neopogańskie - nawiązują do religii prasłowiańskich ( np. Polski Kościół słowiański, Rodzinny Kościół Polski ).

5. Sekty ekologiczne - Tęczowa Dolina, Instytut przemiany czasu w przestrzeni, Wojownicy Tęczy, Zielone Brygady itp.

6. Sekty etniczne - Rastafarianiem, Neoszamanizm.

7. Czciciele UFO - sekta Antrobis, Realianie - zwolennicy eksperymentów medycznych.

8. Sekty Teozoficzne, okultystyczne i Różokrzyżowców - ( Zakoń złotego brzasku ).

9. Sekty satanistyczne - rozwinięty bardzo ruch satanistyczny jest na Śląsku i w Szczecinie ). Satanizm można uznać za sektę najbardziej destrukcyjną.

10. Sekty New Age - zajmują się parapsychologią, medydycą niekonwencjonalną ( Kościół scientologiczny ).

11. Sety Transcendentalne Medytacje - czerpanie energii z zewnątrz.

Klasyfikacja sekt według Hassena:

1. Sekty religijne

2. Sekty polityczne ( rasa aryjska )

3. Sekty edukacyjne

4. Sekty prowadzące działalność handlową ( amvoy ).

Metody werbowania do sekt:

1. Strategia wywoływania poczucia więzi emocjonalnej z grupą ( techniki podtrzymywania kontaktu wzrokowego, technika zmniejszania dystansu ).

2. Strategia wzajemności

3. Strategia uwiedzenia czyli bambardowanie miłością - technika prania mózgu i kontroli świadomości - prowadzą do destrukcji starej osobowości.

Technika prania mózgu - polega na wymuszaniu zmiany poglądów innej osoby poprzez stosowanie różnego rodzaju środków przemocowych np. głodówka, pozbawianie snu, wielogodzinne przesłuchania itp.

Technika kontroli świadomości - polega na całkowitej zmianie osobowości, która dokonuje się dobrowolnie poprzez zewnętrzną manipulację. Technika ta obejmuje kontrolę zachowania, kontrolę myślenia, kontrolę odczuwania i informacji.

Propagowanie nie myślenia i wyciszania myśli - polega to na tym, że uprzedza się u takiej jednostki fakt pojawienia się wątpliwości. Wyciszanie myśli polega na śpiewaniu pieśni lub powtarzaniu sylab, zwrotów, określonych złów związanych z daną religią. Kontroli myślenia sprzyja opanowanie języka. Kontrola odczuwania wiąże się z zaszczepieniem strachu ( strach ma budzić policja, rodzina, szkoła itp. ).

Charakterystyka sekt:

Sekta Harykriszna - założona w 1966 roku, sekta ta bazuje na tradycji boga Kriszny, drugie wcielenie Wisznu. Sekta ta znalazła dużą popularność w USA w latach 60-tych i 70-tych. Do Polski dotarła w 1977 roku w Bieszczady.

Członkowie tej sekty dzielą się na dwie grupy:

- inicjowani baktowie - obowiązuje ich ścisłe tabu pokarmowe, posiłki przygotowują mężczyźni;

- guru kula - szkoły Krisznów ( Piaseczno, Biała - Bieszczady ).

14.12.2003 r.

Dewiacją seksualną nazywamy wszelkie odchylenia od normy seksualnej, niezależnie od przyczyny, objawów, rodzajów i natężenia.

Odchylenia seksualne - są to zachowania, które przekraczają obowiązujące w społeczeństwie normy obyczajowe.

Perwersje seksualne - zboczenia seksualne, są to zachowania przekraczające normę medyczną. Są to zachowania, które mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia partnera albo osoby inicjującej kontakt.

Wyróżniamy trzy rodzaje norm seksualnych:

1. Norma optymalna - dotyczy zachowań pożądanych, które z punktu widzenia społecznego są zachowaniami gwarantującymi możliwość powstania związków partnerskich.

2. Norma akceptowana - odnosi się do tych zachowań, które nie są optymalne, ale nie wykluczają związku partnerskiego.

3. Norma tolerowana - dotyczy zachowań, które w istotny sposób ograniczają związki partnerskie.

Uwarunkowania zachowań dewiacyjnych dzielimy na dwie grupy:

1. Czynniki biologiczne

• zaburzenia genetyczne ( zespół Klinefertera );

• zaburzenia neurologiczne ( np. padaczka skroniowa, niektóre nowotwory mózgu, stwardnienie rozsiane );

• uzależnienia ( np. od alkoholu );

• choroby psychiczne;

• predyspozycje genetyczne;

• zaburzenia hormonalne;

• Czynniki psychiczne

• fantazje erotyczne pod wpływem treści pornograficznych;

• zaburzenia identyfikacji płci;

• urazy, szoki na skutek wykorzystywania seksualnego w dzieciństwie;

• kompleks niższości połączony z potrzebą dominacji;

• zaburzenia osobowości ( osobowość wielokrotna );

• eskalacja uzależnienia od seksu;

• wymuszanie miłości;

• poczucie winy;

• uruchomienie mechanizmów obronnych;

• potrzeba bycia zauważonym;

• kontakt z określoną subkulturą.

Osobowościowe mechanizmy obronne:

1. Afirmacja - polega na całkowitym uznaniu faktu dewiacji i uczynieniu z niego swojego głównego przymiotu.

2. Akceptacja - polega na częściowym tylko ujawnianiu faktu dewiacji, co objawia się w realizacji potrzeby seksualnej tylko w określonych warunkach albo praktykami seksualnymi tzw. jednoczesnymi.

3. Obrona - polega na spychaniu w podświadomość faktu dewiacji, co objawia się rozszczepieniem osobowości.

4. Wypieranie - polega na całkowitym usuwaniu ze świadomości faktu dewiacji i wbudowaniu ich w nieseksualną aktywność.

Klasyfikacja zachowań dewiacyjnych:

1. Odchylenia seksualne - odchylenia te mogą dotyczyć sposobu realizacji albo obiektu.

2. Zachowania nietypowe - homoseksualizm, transseksualizm, kazirodztwo.

3. Perwersje seksualne - formy progresywne i formy impulsywne.

Odchylenia w zakresie obiektów - najbardziej reprezentowany jest fetyszyzm.

Fetysz - talizman, amulet ( wierzenia religijne );

Fetyszyzm odnosi się do mężczyzn, przede wszystkim dlatego, iż mężczyźni są wzrokowcami. Nie jest tu potrzebna do zaspokojenia potrzeby seksualnej osoba, tylko jej część np. włosy.

Postacie fetyszyzmu:

1. Pigmalionizm - rolę fetysza pełnią tutaj rzeźby i obrazy niekoniecznie o treści erotycznej;

2. Dendrofilia - fetyszem są drzewa ( dotykanie kory itp. );

3. Narcyzm - samouwielbienie;

4. Automonoseksualizm - satysfakcji seksualnej doznaje się poprzez obserwację własnego ciała, upozowanego w taki sposób by przypominało ciało płci przeciwnej;

5. Heterochromofilia - rolę fetysza pełni kolor skóry ( rasa żółta, czarna, biała );

6. Retyfizm - fetyszem są przedmioty ze skóry ( buty, rękawiczki );

7. Fetyszyzm deformacyjny - fetyszem są tutaj kikuty poamputacyjne (odpady);

8. Eksprementofilia - fetyszem są wydaliny ciała ludzkiego;

9. Nekrofilia - fetyszem są zwłoki ludzkie.

Formy nekrofilii:

• nekrosadyzm - okaleczanie zwłok;

• nekrostuprum - obcowanie seksualne ze zwłokami;

• nekrofagia - pożeranie zwłok.

Wyróżniamy tzw. prawdziwych nekrofili - mordercy obcujący ze zwłokami, tzw. nekrofile rzeczywiści - podejmują kontakty seksualne ze zwłokami oraz nekrofile fantaści - przywołują wizje kontaktu seksualnego ze zwłokami.

Rzekoma nekrofilia - kontakt ze zwłokami ma charakter zastępczy - zdarza się u osób upośledzonych umysłowo.

Nekrofilia romantyczna - przetrzymywanie zwłok osoby ukochanej

Transwestytyzm - polega na czerpaniu satysfakcji podczas przebierania się w odzież zazwyczaj płci przeciwnej.

Transwestytyzm nartystyczny - sytuacja, kiedy mężczyzna przebiera się w odzież kobiety i twierdzi, iż lepiej wygląda niż ona.

Transwestytyzm masochistyczny - liczą na to, że będą ośmieszeni jak ktoś ich zobaczy w przebraniu itp.

Transwestytyzm infantoseksualny - elementem stymulującym jest odzież dziecięca ( pieluchy ).

Pedofilia - ciało dziecka jest tu fetyszem bez względu na płeć. Wyróżnia się dwie kategorie pedofilów:

1. Ninfofile - pedofile dla których obiektem znaczącym są niedojrzałe dziewczynki;

2. Parentofile - ujawniający skłonność do dziewic ( dziecko ).

Garontofilia - satysfakcje seksualną doznaje się z partnerem znacznie starszym ( wyraźne są objawy starcze ).

Zoofilia - besiofilia lub sodomia jest formą dewiacji realizującą potrzebę seksualną ze zwierzętami ( często u kobiet ).

Zachowania w zakresie realizacji

1. Sadyzm - U 90% ludzi, sadyzm ma postać ewolucyjną tzn. wypraktykowanie zachowania bardziej wynaturzonego przekreśla możliwość powrotu do zachowań wcześniejszych.

Postacie sadyzmu:

1. sadyzm fantazyjny - wyobrażanie sobie zachowań sadystycznych wobec obiektów erotycznych;

2. sadyzm bierny - jest to postać polegająca na tym, iż w trakcie współżycia seksualnego świadomie unika się takich form stymulacji, które są zgodne z oczekiwaniami partnerki, prowadzi to do rozczarowania partnerki oraz poczucia dyskomfortu;

3. saliromania - polega na czerpaniu satysfakcji z pobudzenia partnera różnymi substancjami;

4. wampiryzm seksualny - fetyszem jest krew partnera, niewielka ilość krwi w wyniku zadrapania lub poderżnięcia gardła;

5. mord z lubieżności - czerpanie satysfakcji z poczucia wnikania w ciało ofiary;

6. flagellantyzm - czerpie się satysfakcję z zadawania ofierze bólu przez bicie.

Przeciwieństwem sadyzmu jest masochizm.

Masochizm - satysfakcję czerpie się z doznawanego bólu fizycznego i psychicznego. Masochista uwielbia upokorzenie.

Tantofilia - ( tanados - śmierć ) polega ona na czerpaniu satysfakcji z wyobrażeń o własnej śmierci.

Ekshibicjonizm - jedyna dewiacja na bazie zaburzeń osobowości, związana z zaniżoną samooceną.

Formą ekshibicjonizmu jest ocieractwo - po francusku froteryzm - wiek tych osób to 16 - 25 lat, osoby te nie mogą zrealizować się seksualnie.

Triolizm - seks grupowy, jest to forma dewiacji w której konfigurację stanowią minimum trzy osoby.

Oglądactwo - czerpanie satysfakcji seksualnej z oglądania filmów, zdjęć o treści pornograficznej - dewiacją jest to wtedy, kiedy jest to jedyna forma zaspokojenia potrzeb. Formą oglądactwa jest eksaudyryzm - podsłuchiwanie dźwięków przy akcie seksualnym.

Odchylenia nietypowe:

Transseksualizm - zespół dezaprobaty płci, polegający na niezgodności płci metrykalnej z płcią psychiczną.

Leczenie transseksualistów przebiega trójetapowo:

• metrykalna zmiana płci;

• hormonalna zmiana płci;

• zmiana chirurgiczna płci ( 15% osób decyduje się na nią )

Homoseksualizm - dotyczy zarówno kobiet jaki i mężczyzn. W przypadku mężczyzn nazywany uranizmem, a w przypadku kobiet zwany miłością lesbijską.

Formy homoseksualizmu:

1. Pseudohomoseksualizm - praktyki homoseksualne mają inne podłoże, a jeżeli potrzeba seksualna;

2. Homoseksualizm rozwojowy - wiąże się on z zaburzeniami w dziecięcej fazie rozwoju popędu seksualnego;

3. Homoseksualizm uwarunkowany zahamowaniami psychicznymi - np. podłoże nerwicowe;

4. Homoseksualizm prawdziwy - objawia się tym, że w wyobrażeniach dominują treści wyłącznie homoseksualne.

Perwersje seksualne mogą rozwinąć się prawie z każdej formy odchylenia seksualnego jeśli przybiorą postać ilościową ( hiperseksualizm ) albo jakościowa ( „specjalizacja seksualna” ).

03.01.2004 r.

Wykorzystanie seksualne dzieci

Nadużycie seksualne - oznacza aktywność seksualną między rodzicem a dzieckiem, naruszenie praw intymnych dziecka i jego sfery intymnej

Molestowanie seksualne - to namawianie dziecka do współżycia seksualnego, zabaw o charakterze seksualnym, korzystania z materiałów pornograficznych, dotykanie dziecka w celach seksualnych, kazirodztwo, gwałt, przymuszanie do prostytucji, akty seksualne w obecności dziecka, ekshibicjonizm i wykorzystywanie dzieci w pornografii.

Seksualna wiktymizacja ( Finkelhor ) - wiktim = ofiara - to wciąganie w aktywność seksualną dziecka poniżej 13 roku życia przez osobę starszą od niego o co najmniej 5 lat oraz dzieci w wieku 13 - 16 lat przez osobę starszą o co najmniej 10 lat.

Źródło dotyczące przemocy seksualnej - to dane aktualne pochodzące od policji, szpitali gdzie trafiają ofiary. Według tych danych ok. 10% dzieci ulega takim czynom. Dane retrospektywne - według tych źródeł okazuje się, że ok. 25 - 30% uległo tym doświadczeniom - informacje pochodzące od psychologów, psychiatrów itp.

Klasyfikacja nadużyć i wykorzystania seksualnego:

Według Światowej Organizacji Zdrowia wyróżnia się 2 kategorie:

1. Zachowania obejmujące dotykanie w celach seksualnych oraz stosunek seksualny lub jego próba.

2. Nadużycia bez dotyku:

• stymulacja werbalna tj.: obsceniczne telefony lub rozmowy o seksie, które mają zaszokować dziecko;

• ekshibicjonizm;

• oglądactwo;

• stosunki seksualne w obecności dziecka;

• zmuszanie dzieci do pozowania do zdjęć lub filmów pornograficznych.

Klasyfikacja według Katrin Faller:

Klasyfikacja ta obejmuje 7 grup zachowań:

1. Relacje bez kontaktu fizycznego.

2. Kontakty seksualne polegające na pobudzaniu intymnych części ciała:

• dotykanie ciała dziecka;

• całowanie intymnych części ciała dziecka;

• ocieractwo;

• wzajemna stymulacja dłońmi;

• Kontakty oralno - genitalne.

• Stosunki udowe.

• Penetracja seksualna:

• penetracje palcem;

• za pomocą przedmiotu;

• penetracja genitalna;

• penetracja analna.

• Seksualne wykorzystywanie dzieci:

• dziecięca pornografia i dziecięca prostytucja.

• Seksualne wykorzystywanie związane z różnymi formami przemocy:

• podawanie narkotyków, alkoholu.

Krolagia i krofabia, kaprolagia, kaprofabia - kontakt z moczem lub kałem dziecka ( zjadanie lub kontakt zewnętrzny z odchodami ).

Skutki wykorzystywania seksualnego:

1. Skutki fizyczne

2. Skutki psychiczne - pierwszym z objawów są zaburzenia snu i koszmary, niezrozumiałe dolegliwości somatyczne dziecka, izolowanie się, zachowania regresywne ( płacz, uporczywe trzymanie się rodziców ), nagle ujawniająca się nadpobudliwość, zachowania depresyjne i smutek, nagle ujawniający się lęk wobec rodzica danej płci, nieoczekiwane zainteresowanie sprawami seksu.

Natężenie wskaźników przemocy:

Wyróżnia się 4 poziomy:

1. Bezpośrednia komunikacja dziecka ( przemoc jednorazowa, sprawca obcy );

2. Komunikaty pośrednie ( pojawiają się lęki i napięcia oraz zabawy o treści erotycznej );

3. Ostre objawy psychoneurotyczne np.: zaburzenia snu, moczenia nocne, zmienność nastrojów;

4. Objawy kumulującego się stresu: fobie, izolowanie się, depresja, próby samobójcze.

Natężenie skutków zależy od:

- czasu trwania przemocy;

- rodzaju kontaktów;

- typu przemocy;

- stanu psychicznego dziecka przed przemocą;

Klasyfikacja kazirodztwa ze względu na czynniki je wywołujące:

Kazirodztwo jest nadużyciem zaufania dziecka wobec rodzica

1. Kazirodztwo sytuacyjne - ma charakter incydentalny i wiąże się z pojawieniem się sytuacji sprzyjającej.

2. Kazirodztwo psychopatologiczne - wiąże się z zaburzeniami osobowościowymi sprawcy.

3. Kazirodztwo związane z pedofilią.

4. Kazirodztwo związane z homoseksualizmem.

5. Kazirodztwo związane z patologią rodziny - 3 koncepcje:

• Koncepcja unikania konfliktów ( dotyczy rodzin izolowanych ), w rodzinach takich pojawiające się konflikty nie są przenoszone na zewnątrz; spiętrzające się konflikty prowadzić mogą do rozpadu więzi między małżonkami, grożącego rozpadem rodziny. W celu uniknięcia takiej sytuacji zazwyczaj kobieta podejmuje próbę ustabilizowania relacji delegując najstarszą córkę do podjęcia współżycia z ojcem. Zazwyczaj relacje te są przenoszone również i na młodsze dzieci, a nowym elementem scalającym rodzinę jest nić kazirodczej tajemnicy.

• Regulacja konfliktowa - odnosi się do typowych rodzin patologicznych. W rodzinach tych następuje przemieszczenie ról społecznych. Starsze dzieci przejmują obowiązki opiekuńcze nad młodszym rodzeństwem przenosząc również opiekę na rodziców. Skutkiem tego jest również przeniesienie zainteresowania seksualnego rodziców na dzieci.

• Koncepcja Finkelhora - teoria ta opiera się na istnieniu dwóch grup czynników:

1 grupa opiera się na czynnikach związanych z motywacją sprawcy;

2 grupa opiera się na czynnikach hamujących.

Do zachowania kazirodczego dochodzi wówczas, gdy następuje rozprężenie czynników hamujących i występowanie silnej motywacji sprawcy.

4 grupy czynników związanych z motywacją sprawcy:

1. Kontakt z dzieckiem ma wartość nagradzającą.

2. Silne pobudzenie seksualne sprawcy.

3. Osłabienie działania mechanizmów kontroli społecznej.

4. Zablokowanie alternatywnych sposobów zaspokojenia seksualnego.

Czynniki hamujące:

1. Czynniki wewnętrzne np.: normy moralne;

2. Czynniki zewnętrzne np.: kontrola nad dzieckiem:

3. Opór samego dziecka

Zachowania rodziców sugerujące perspektywę kazirodztwa:

1. Nadopiekuńczość

2. Alkoholizm

3. Uzależnienie od narkotyków

4. Społeczna izolacja rodziny

5. Niska samoocena rodziców

6. Przypisywanie dziecku skłonności do prostytucji lub seksualnego wyuzdania.

Etiologiczne aspekty przemocy seksualnej:

1. Czynniki ryzyka związane z ofiarą

• koncepcja uwodzicielskiego dziecka;

• ujawnianie przez dzieci dużego zainteresowania sferą seksu i płciowości;

• bierna osobowość dziecka;

• dzieci niepełnosprawne;

• dzieci niechciane;

• dzieci adoptowane;

• dzieci z rodzin izolowanych społecznie.

• Czynniki ryzyka związane ze sprawcą

• czynniki jednostkowe lub bio-psychologiczne i związane z seksualnością

• czynniki społeczno - kulturowe;

• czynniki związane z modelem rodziny.

Zespół Klinefeltera - to zespół związany z zaburzeniem w obrębie chromosomów ( wyłącznie u mężczyzn dublowany X ), czego skutkiem jest zaburzenie identyfikacji płci. Może objawiać się zaburzeniem relacji między ojcem a synem; tendencjami homoseksualnymi i pedofilnymi. Nadmierne wydzielanie testosteronu, uszkodzenia centralnego układu nerwowego, uszkodzenia mózgu - zwłaszcza lewego płata skroniowego, skutkiem jest zaburzenie libido, agresywność oraz ujawnianie się zdolności kazirodczych.

Czynniki psycho - seksualne:

Kompleks Edypa - wiąże się z pojawieniem się w życiu dorosłym fantazji kazirodczych, których przyczyną jest przeżywana zazdrość o matkę. Traumatyzujące przeżycia matki wpływają na zaburzenia identyfikacji płci. Jako skutek pojawia się erotyczna nienawiść oraz potrzeba niszczenia obiektu praktyk seksualnych utożsamianych z matką. Konieczność zerwania kontaktów z matką, jako skutek pojawia się umiejętność wchodzenia w związki uczuciowe.

Pedofilia

Wyróżnia się 2 źródła pedofilii:

1. Lęk przed seksualnością osób dorosłych.

2. Odtwarzanie sytuacji z dzieciństwa.

Wyróżnia się 3 rodzaje pedofilii ze względu na sposób działania:

1. Pedofil uwodzący - poszukuje dzieci zaniedbanych, nigdy nie dopuszcza się gwałtów;

2. Pedofil introwertywny - preferuje przelotne kontakty z ofiarą, jest to osoba, która wykorzystuje sytuacje.

3. Pedofil sadystyczny - ucieka się do przemocy, zmusza siłą do nierządu, okalecza, a czasami nawet zabija dziecko.

Czynniki społeczno - kulturowe:

1. Funkcjonowanie określonego stereotypu mężczyzny ( np. stereotyp macho ).

2. Elementy kultury gloryfikującej przemoc ( np. kultura Pd Ameryki ).

3. Pornografia dziecięca.

4. Nadużywanie alkoholu.

Czynniki związane z modelem rodziny:

1. Model rodziny patriarchalnej - to rodzina, w której ojciec jest osobą autorytarną, dominującą, cechuje go obniżony poziom kontroli własnych impulsów; sprawia wrażenie dobrze przystosowanego do życia, w szerszej społeczności jest lubiany i szanowany. Matka w takiej rodzinie jest bierna, uległa, niekiedy niesprawna fizycznie lub wmawia się jej niesprawność. Nie potrafi zapewnić dzieciom dostatecznej ochrony, boi się samotności, zawsze staje po stronie męża nawet w wyniku wykrycia kazirodztwa. Córka jest bierna, uległa, ma słabe relacje z rówieśnikami.

2. Model rodziny matriarchalnej - ojciec jest wycofany, uległy, o niskiej samoocenie natomiast matka jest dominująca, stoi na czele rodziny. Dzieci są wycofane, bierne.

04.01.2003 r.

Samobójstwa

Samobójstwo - można rozpatrywać jako czyn zamierzony i dokonany oraz zamierzony i niedokonany.

Samobójstwo - jest to każdy zgon wynikły z autoagresywnego ( uświadomionego lub afektywnego ) zachowania człowieka nastawionego na unicestwienie swojej psychofizycznej struktury zdeterminowanego wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami kształtującymi sytuację samobójczą.

1. Skutek śmiertelny zachowania autodestrukcyjnego;

2. Zachowanie to może mieć charakter emocjonalny lub motywowany;

3. Zachowanie to zdeterminowane jest czynnikami sytuacji w jakiej znalazł się samobójca;

4. Istotna jest subiektywna ocena sytuacji.

Samobójstwo było postrzegane różnie. W niektórych plemionach było negowane, a osoba, która odratowała samobójcę była nagradzana np. sztuką bydła lub innym ekwiwalentem. W niektórych plemionach było to traktowane jako akt odwagi mogący oczyścić rodzinę. U Germanów samobójca dosięgnął zaszczytu ( ludzie starsi, niedołężni ).

Kategorie samobójstw według Durkheina:

1. Samobójstwo egoistyczne - wynika ono ze zbyt słabej integracji jednostki z grupą lub społecznością.

2. Samobójstwo altruistyczne - wynika ze zbyt silnej identyfikacji ze środowiskiem i oczekiwaniami grupy.

3. Samobójstwo anomiczne - ( anomia jest to stan nie przywiązania do istniejących norm ). Stan anomii prowadzi do dezorganizacji i dezintegracji społecznej, a jego przyczyną może być gwałtowna zmiana społeczno - gospodarcza np. hossa albo bessa.

4. Samobójstwo fatalistyczne - jest ono związane z trudną sytuacją przeżywaną przez jednostkę np. człowiek nieuleczalnie chory albo samobójstwo sekty Bramy Niebios - 37 osób popełniło samobójstwo.

11.01.2004 r.

Samobójstwa bezpośrednie i pośrednie

Samobójstwo bezpośrednie - to dobrowolna i świadoma działalność zmierzająca do pozbawienia życia.

Ze względu na zakres działania wyróżniamy samobójstwa czynne i bierne.

Samobójstwo czynne - polega na podjęciu określonych działań, których celem jest unicestwienie życia.

Samobójstwo bierne - jest to działanie polegające na zaniechaniu ( nie przyjmowanie lekarstw, jedzenia itp. )

Samobójstwa bezpośrednie ze względu na cel dzielimy na samobójstwa z rezygnacji oraz na samobójstwa z poświęcenia.

Samobójstwa z rezygnacji - czyny dokonywane pod wpływem cierpienia od którego człowiek chce się uwolnić.

Samobójstwa z poświęcenia - czyny podejmowane dla osiągnięcia jakiegoś celu. Samobójstwo to traktowane jest jako naganne, niezgodne z chrześcijaństwem.

Samobójstwa pośrednie - nie są wynikiem bezpośredniego działania, ale konsekwencją pośrednią czynności zamierzonych czyli śmierć nie została spowodowana wewnętrzną celowością, nie jest ona świadomie zamierzona przez jednostkę.

Ofiarowanie życia - może wynikać z miłości do ojczyzny, do władzy, do osoby, przywiązania do idei. Ofiarowanie życia nie jest poprzedzone fizycznym ani psychicznym cierpieniem. W ofiarowaniu życia, jednostka nie mogłaby w inny sposób zrealizować dążenia do wartości wyższej, motywem jest bezinteresowna miłość.

Narażenie życia - na śmierć niechybną, na śmierć prawdopodobną - aby czyny te znalazły usprawiedliwienie moralne musi zaistnieć odpowiednio ważna racja narażenia życia, czyli chęć osiągnięcia dobra. Samobójstwem nie są czyny wiążące się z narażeniem życia, które wynikają z posłuszeństwa np. wykonywanie rozkazów w czasie wojny oraz te, których celem jest uniknięcie zła np. przeciwdziałanie agresji.

Typy i przyczyny samobójstw

1. Czynniki związane z utratą sensu życia.

Niezaspokojenie potrzeb, a w szczególności: sytuacja utraty bezpieczeństwa, potrzeba miłości, utrata szacunku, niezaspokojona potrzeba samorealizacji, niezaspokojone potrzeby fizjologiczne ( potrzeba głodu, snu ), zaburzone relacje interpersonalne, zachwianie potrzeb tzw. transcendentalnych ( np. utrata wiary w Pana Boga ).

2. Czynniki związane z zaburzeniami psychicznymi.

Schizofrenia, psychopatia oraz neurotyczne zaburzenia osobowości. W osobowości dokonuje się przejaskrawienia własnych odchyleń. Alkoholicy - występuje u nich depresja alkoholowa powodująca zazdrość, podejrzliwość, manię prześladowczą. Kryzys psychologiczny, który jest wynikiem stresów i konfliktów powoduje ambiwalentny stosunek do życia i nieumiejętność radzenia sobie z konfliktami.

Syndrom samobójcy według prof. Lingera ( 3 fazy ):

1. Zawężenie samobójcze - jest to utrata równowagi pomiędzy warunkami życia a poczuciem własnych możliwości; obniża się poczucie własnej wartości, a niepowodzenia są długo i skrupulatnie rozpamiętywane.

2. Agresja samobójcy najczęściej jest hamowana; nie ujawniana znajduje ujście pod wpływem drobnych zdarzeń.

3. Fantazje samobójcze - polegają na budowaniu własnego, nierzeczywistego świata związanego z własną śmiercią - porządkowanie spraw materialnych, deklarowana utrata wiary w Boga.

Śmierć w warunkach izolacji więziennej - powieszenie, głodówka, samookaleczenie.

Portret potencjalnego samobójcy w warunkach izolacji: tymczasowo aresztowany, przebywający w izolacji krótko - do 6 miesięcy, wiek 21 - 40 lat o wykształceniu podstawowym i uregulowanej sytuacji rodzinnej, nie wykazujący zaburzeń psychicznych. W większości przypadków mają charakter emocjonalny; bezpośredni wpływ ma tu przeżycie np. odejście żony, zgon kogoś najbliższego, prześladowanie współosadzonych itp.

Samobójstwo instrumentalne - samobójstwo, które ma na celu wymuszenie określonych decyzji na administracji.

Okoliczności samobójstw - najczęściej wybranym dniem przez samobójców jest poniedziałek, najrzadziej niedziele i święta; między godziną o18:00 a 6:00, w celach wieloosobowych.

Eutanazja - traktowana jest tak samo jak samobójstwo.

18.01.2004 r.

Prostytucja

Prostytucja była uważana za najstarszy zawód świata. Wykształciła się wtedy, kiedy powstawały pary heteroseksualne. W starożytności prostytucja była uważana za formę kultu. W Mezopotamii prostytutkami były kapłanki, które za pieniądze kupowały wyposażenie do świątyń.

Prostytucja gościnna - znana dziś w krajach Afryki - przybywającym do domu gościom ofiaruje się to, co najlepsze i jedną kobietę z rodu.

W czasach nowożytnych prostytucja przyjmuje negatywny sposób ( Europa, USA ).

Prostytucja to:

1. Oddawanie własnego ciała do dyspozycji w celu spowodowania zaspokojenia seksualnego klientów.

2. Oddanie ciała do dyspozycji większej liczby osób ( oznacza to kolejno oddawanie się klientom lub za dużą kasę robienie tego z grupą mężczyzn ).

3. Wynagrodzenie materialne.

4. Związek emocjonalny ( erotomania, nimfomania ).

5. Związek emocjonalny - dominuje tu kontakt przedmiotowy prostytutki z klientem, dominuje seksualizm, a nie erotyzm.

Cechy nieistotne dla prostytucji:

- możliwość wyboru klienta;

- fakt znajomości klienta ( czy klient jest znany czy też nie );

- fakt doznawania bądź nie satysfakcji seksualnej;

- jawność bądź ukrywanie faktu prostytucji.

Def. Prostytucję - cechuje oddawanie własnego ciała do dyspozycji większej liczby osób w celu osiągnięcia przez nie zadowolenia seksualnego oraz pobieranie za to wynagrodzenia materialnego.

Typologia prostytucji:

1. Ze względu na płeć:

1. heteroseksualna prostytucja kobiet i mężczyzn;

2. homoseksualna prostytucja kobiet i mężczyzn;

3. biseksualna prostytucja kobiet i mężczyzn;

4. transwestytyczna prostytucja kobiet i mężczyzn.

2. Ze względu na stosunek do nierządu:

1. prostytucja zawodowa ( jawna ) - zyski czerpane z nierządu są jedynym źródłem dochodu;

2. prostytucja niejawna - przybiera postać potajemnej - dodatkowe zyski oprócz normalnej pracy;

• prostytucja okazjonalna bądź okolicznościowa ( przejściowa, trudna sytuacja materialna ) przez jakiś czas uprawia prostytucję, tzw.: „deska ratunku”;

• prostytucja urlopowa bądź weekendowa - tzw.: „cichodajki”

• Ze względu na podział wewnętrzny: w zależności od tego ile zarabia, jak wygląda, jakie ma kwalifikacje zawodowe, wykształcenie, stopień znajomości j. obcych.

1. cool girls ( przedstawiciele scen publicznych: księża, politycy, biznesmeni - ma tylko zrzeszoną grupę );

2. prostytutki lokalowe-( działają na własną rękę w wybranych lokalach );

3. gwardzistki ( wiekowo zaawansowane );

4. narkomanki ( młode osoby, zdobycie pieniędzy na narkotyki );

5. tirówki

6. agentki ( nie ma przedziału wiekowego - najczęściej od 18 do 50 lat ).

Regulacje prawne - systemy:

1. System prohibicyjny - obowiązuje zakaz uprawiania prostytucji i karalność prostytucji ( obowiązuje w Portugalii, Szwajcarii i niektórych stanach Pd USA - Dakota, Carolina itp. ).

2. System reglamentacyjny - XVIII - XIX w. polega on na usankcjonowaniu domów publicznych, prostytutki były rejestrowane i poddawane oględzinom lekarskim; poza domem publicznym było to zabronione.

3. System bremejski - chroni przed wyzyskiem prostytutki; określone warunki, swoje domy - dzielnice.

4. System neoreglamentacyjny - polegał na zlikwidowaniu domów publicznych, prostytutkom wydawano tzw. licencje ( czarne książeczki, w których musiały mieć wpis o aktualnych badaniach lekarskich ).

5. System abolicjonistyczny - polega on na całkowitym nie karaniu prostytucji natomiast karanie przestępstw eksploatacji prostytucji.

Konwencja w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji została przyjęta przez ONZ w 1949 roku. Polska ratyfikowała ją w 1952 roku.

Zawiera 28 artykułów, które nakładają obowiązek zmiany systemów regulacji prostytucji i zlikwidowania wszelkich form wszystkich prostytucji.

Przestępstwa eksploatacji prostytucji:

1. Stręczycielstwo - przymuszanie do nierządu - art. 203 KK - kara od 1 do 10 lat pozbawienia wolności.

2. Sutenerstwo - czerpanie zysków z cudzego nierządu - art. 204 KK - kara od 1 do 3 lat pozbawienia wolności.

3. Kuplerstwo - czerpanie zysków za ułatwianie cudzego nierządu - 204 KK - kara od 1 do 3 lat pozbawienia wolności.

Podwyższenie wymiaru kary za stręczenie do prostytucji i czerpanie zysków z prostytucji osoby nieletniej lub małoletniej - do 10 lat pozbawienia wolności.

EGZAMIN - 18 kwietnia 2004 r.!!!

1. Teoria zróżnicowanych powiązań Edwina Sutherlanda ( ćwiczenia ).

2. Teoria podkultur dewiacyjnych K. Cohena ( referat ).

3. Rola dewiacji w procesach zmiany społecznej ( wykłady ).

4. Teorie społeczeństwa a koncepcje dewiacji - Siemaszko ( wykłady ).

5. Teoria R. Mertona; dezorganizacje społeczne ( wykłady ).

Dewiacji seksu nie będzie

4 pytania + 1 ratunkowe

22

---