Antropologia kulturowa - wykład

Wykład 1 27.09.2008

W antropologii kulturowej człowiek jest uznawany jako twórca kultury.

Antropologia => Atropos - logos => nauka o człowieku jako tworze kultury.

(opisuje kulturę, bada, wyjaśnia różnice dziedziny aktywności człowieka)

Antropologia zajmuje się wszystkimi aspektami życia człowieka.

Antropologia filozoficzna => filozofia człowieka, kim jest człowiek jako istota.

W antropologii głównym terminem jest kultura jako cecha gatunkowa człowieka ( bardzo szeroko rozumiana - wszystko, co człowiek wymyślił i zrobił).

Antropologia zrodziła się w myślach ewolucjonistycznych w XIX wieku, a pierwsi jej badacze korzystali z badań zastanych. Pierwszą metodą badawcza antropologii była metoda gabinetowa. ( „Złota gałąź” J.G.Frazer 13 tomów opisów mitów, rytuałów ludów z całej Europy; autor pisząc tę książkę nie wychodził z biblioteki - uczony gabinetowy).

Dyfuzjonizm => orientacja przypisująca dyfuzji kulturowej szczególne znaczenie w procesie zmiany oraz rozwoju kultury i badająca dzieje i skutki przenikania wytworów kultury z jednych obszarów do drugich.

Mimo różnych nurtów w dyfuzjonizmie, jego wspólnymi cechami są: uznanie kontaktów międzykulturowych za główną przyczynę decydującą o dynamice rozwoju kultury, traktowanie kultury jako zbioru elementów tworzących kompleksy o odmiennej dla poszczególnych obszarów (areałów, kręgów) kombinacji cech, koncentracja uwagi na zapożyczeniach, minimalizowanie roli ewolucji kulturowej oraz preferowanie interpretacji historycznej i geograficznej (zmienności kultury w czasie i przestrzeni). Dyfuzjoniści ujmowali kulturę całościowo, dystrybutywnie, mając na względzie aspekt geograficzny. Była to odpowiedź na podejście ewolucjnistyczne (ujmowanie kultury częściowo). Podstawowym zagadnieniem dyfuzjonistów była koncepcja kręgów kulturowych oraz zaporzyczeń poprzez dyfuzję. Wszelkich podobieństw między kulturowych upatrywali nie w stadialnym rozwoju kultur lecz w dyfuzji, zapożyczeniach elementów. Zapożyczenia dokonywały się na rubieżach kulturowych, w największym oddaleniu od centr kręgów kulturowych.

(Muzealnicy oprowadzając zwiedzających, brali do ręki przedmioty z dawnych epok typu łuk i opowiadali o kulturze na podstawie tych przedmiotów)

Wykład 2 11.10.2008

NAUKI POKREWNE ANTROPOLOGII:

• Socjologia

• Etnografia => nauka o ludach; nauka wyjaśniająca i tworząca prawa

• Psychologia

• Folklorystyka => kultura tradycyjna, wierzenia ludowe, umiejętności ludowe, pradawne zwyczaje, ballady, wierzenia, obrzędy

• Religioznawstwo => zajmuje się formami wierzeń

• Geografia => środowiskowe uwarunkowanie życia człowieka

W ANTROPOLOGII WYSTĘPUJĄ ZWIĄZKI POMIĘDZY:

• Kulturą a nauką

• Kulturą a psychicznym systemem człowieka

• Kulturą a organizacją ludzkiego myślenia

• Różnymi kulturami, ich opisem i analizą

• Kulturą a historią

• Kulturą a organizacjami społecznymi

NOWE OBSZARY BADAŃ ANTROPOLOGII:

(Wcześniej badała społeczeństwa pierwotne, społeczeństwa chłopskie)

• Kultury miejskie

• Grupy etniczne - mniejszości w społeczeństwach narodowych

• Mniejszości kulturowe

• Migracje i imigracje

• Problematyka narodów

• Społeczności lokalne

METODY BADAWCZE:

1. Metoda gabinetowa

2. Dyfuzjonizm

3. Badanie terenowe - Malinowski w dwóch pracach „Ogrody koralowe i ich magia” oraz „Argonauci zachodniego Pacyfiku” opisał metody badań terenowych:

• Przebywanie w badanej społeczności

• Obserwacja jawna (uczestnicząca lub nie)

• Obserwacja wspierana wywiadem ( poznanie języka badanych)

• Tworzenie tablic genealogicznych (na tyle ile pozwala historia)

• Wtopienie się w badaną społeczności (życie codzienne, poglądy, opinie, obrzędy religijne, folklor)

KULTURA

Natura	Kultura
Cechy wrodzone	Cechy wyuczone
Zachowania spontaniczne	Zachowania dyktowane przez normy
Całość autonomiczna (istnieje)	Jest stworzona; zrozumiała poprzez odniesienie do natury

Kultura	Cywilizacja
Układ norm, wartości i ideałów (Mc Iver, Merton)	Zespół osiągnięć technicznych i materialnych człowieka (Mc Iver, Merton)
Bogactwo duchowe człowieka - właściwość osoby wykształconej ( Tatarkiewicz)	Zespół rzeczy wytworzonych - prawa, religie, ideologie, ustrój, styl życia ( Tatarkiewicz)

Definicje Kultury

1. 45r p.n.e. (Cicero) Cultura onimi - uprawa umysłu

2. 1871 (Tylor) Kultura, względnie cywilizacja, wzięta w najszerszym sensie etnograficznym, jest złożoną całością zawierającą wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje, oraz wszystkie inne zdolności i przyzwyczajenia nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.

3. 1900 (Durkheim) Kultura jest zewnętrzna wobec człowieka, który jako element wielopokoleniowej społeczności jest jej twórcą, a jako indywiduum jest jej poddany. Staje się ona wówczas formą nacisku.

4. 1931 (Malinowski) Kultura jest zasadniczo aparatem instrumentalnym/systemem instytucji stawiających człowieka w położeniu, w którym lepiej radzi sobie z konkretnymi, specyficznymi problemami stojącymi przed nim w jego środowisku w procesie zaspokajania swych potrzeb.

5. 1934 (Ruth) Kultura jest mniej lub bardziej spójnym wzorem osobowym/działaniem, upowszechnionym w społeczności, nabytym w procesie wychowania.

Podstawowe składniki kultury wg Żywulskiego

• Rzeczy - wytwory ludzkiej działalności

• Znaki werbalne i niewerbalne - język, symbole

• Zachowania ludzkie - o charakterze społecznie ustalonym są realizacją określonego wzoru kultury

• Wartości - przedmioty materialne i niematerialne; stanowiące obiekty społecznie ważne

• Normy - prawnie lub zwyczajowo unormowane reguły postępowania

• Wzory - zespoły postulowanych zachowań

Cechy kultury

• Związana z człowiekiem (twórca, nosiciel, odbiorca)

• Zjawisko społeczne

• Regularna - powtarzalność zjawisk, praw kultury

• Zespół zjawisk wyuczonych - kultura nie jest przekazywana biologicznie tylko nabywana w procesie socjalizacji

• Ma charakter czasowy - pojawia się i znika

• Ma charakter przestrzenny

• System- twór złożony z wielu różnych elementów wzajemnie ze sobą powiązanych

• Prawidłowa

• System adaptacyjny człowieka do środowiska

• Ma charakter symboliczny

Wykład 3 25.10.2008

EWOLUCJONIZM

2 połowa XIX wieku - rozwija się socjologia

Ludzie poszukiwali odpowiedzi na pytanie Dlaczego ludzie są w różnym punkcie rozwoju?

Odpowiedź na to pytanie:

• Wyjaśnienie biblijne - źli ludzie rozwijają się z opóźnieniem

• Z jakiego powodu jeszcze się nie rozwinęli?

Założenia ewolucjonizmu:

1. Teza o jedności natury ludzkiej - człowiek wykazuje te same cechy na całym świecie

2. Teza o uniwersalizmie rozwoju kulturowego - rozwój jest atrybutem każdej kultury, kultura musi się rozwijać, rozwój jest nierównomierny, jedna kultura rozwija się szybciej, druga wolniej.

3. Teza o genetycznej ciągłości rozwoju - rozwój każdej kultury jest uwarunkowany jej stanem wcześniejszym

4. Teza o ukierunkowaniu zmiany kulturowej - rozwój jest jednokierunkowy, ma charakter progresu, od poziomu niższego do wyższego

5. Teza o dyferencjacyjnym charakterze zmiany kulturowej - proces rozwoju przebiega od form prostych do form złożonych, a wraz z tym następuje komplikowanie się całego systemu kulturowego

6. Teza o gradualizmie (stadialności) rozwoju - stadia wyższe następują po niższych, nie można przeskoczyć o dwa, stadia rozwojowe są te same, każda kultura musi przejść przez te same stadia po kolei.

7. Teza o uniwersalizmie rozwoju w długich przekrojach czasowych - rozwinięcie pkt. 6 - kultury rozwijają się tak samo w długim okresie czasowym, wszystkie zmierzają do tego samego

8. Metoda porównawcza jako podstawowa procedura badawcza - sposób badań => metoda porównawcza - przykłady badanych zjawisk ze wszystkich źródeł (nawet mity)

9. Poszukiwanie genezy zjawisk - opisując dane zjawisko cofamy się do tego, co było wcześniej, wyjaśnianie genetyczne - skąd się wzięło …

10. Kluczowa rola przeżytków kulturowych - elementy z wcześniejszych stadiów kultury, które przetrwały w czasach późniejszych
    „Przeżytki to świadectwa drogi, którą szła cywilizacja świata” Tylor

Ewolucjoniści chcieli odtworzyć historię ludzkości

Badacze:

Badania rodziny i pokrewieństwa:

• Jakub Bachofen (1815-1871)
  Das Muterrecht (Prawo Macierzyste)
  Ważne pojęcia: pierwotny promiskuityzm - pierwotny bezład płciowy - heteryzm;
  matriarchat - gynaikokracja - rządy kobiet, tu powstało małżeństwo (zabezpieczenie praw kobiet i dzieci);
  patriarchat - rządy facetów

• J.F. McLeman (1827-1881)
  Primitive Marriage (Primitywne małżeństwo)
  ważne terminy:
  Endogamia - prawo nakazujące zawieranie małżeństw w obrębie swojej grupy
  Egzogamia - prawo zakazujące zawierania małżeństw w obrębie swojej grupy
  małe narody pierwotne
  totemizm - wiara w pochodzące od zwierzęcego lub roślinnego przodka bóstwa - pociągała za sobą podział na klany z nakazem egzogamii

• John Lubbock (1834-1913)
  Początki cywilizacji, stan pierwotnego człowieka i obyczaje dzikich współczesnych 1873
  Ważne terminy: Małżeństwo przez porwanie - poszukiwanie żon poza swoją grupą i najłatwiej było porwać kobietę i usankcjonowaniem tego był ślub

• Henty L. Morgan (1818-1881)
  Liga Irokezów, System pokrewieństwa w rodzinie ludzkiej
  Jako nieliczny prowadził badania terenowe, wśród Irokezów i nie tylko
  Pokrewieństwo jest faktem społecznym a niekoniecznie biologicznym
  Podział rozwoju ludzkości na 3 okresy:

• Dzikości

• Barbarzyństwa

• Cywilizacji

Podział rozwoju ludzkości J.T. Thomsen`a

• Epoka kamienia

• Epoka brązu

• Epoka żelaza

• Henry Maine (1822-1888)
  Ancient Law
  Rodzina patriarchalna to forma powszechna, badanie przejścia od form ustrojowych opartych na pokrewieństwie do form opartych na organizacji terytorialnej.

Badani form myślenia

• E.B. Tylor (1832-1917)
  Cywilizacja pierwotna 1871
  Definicja terminu kultury!!!
  Badania nad animizmem - wg Tylora to najwcześniejsza forma wierzeń religijnych; prapoczątkiem każdej religii jest animizm
  kuwada - kiedy kobieta rodzi dziecko, to mężczyzna udaje porób i „rodzi” kamień, potem wszyscy gratulują mężczyźnie porodu (no po prostu debilizm … )
  Stosował badania ilościowe

• J. Lubbock
  The Origin of Civilisation
  Etapy rozwoju religii:
  Ateizm - fetyszyzm - totemizm - szamanizm - bałwochwalstwo - religie moralistyczne
  Fetysz - czczenie przedmiotu
  Szamanizm - pośrednik między ludźmi a bóstwami

Bałwochwalstwo - antropomorfizm
Religie moralistyczne - najwyższy etap rozwoju religii

• J.G. Frazer (1854-1941)
  Złota Gałąź, Totemizm i Egzogamia, Folklor w Starym Testamencie
  Ważne: magia - religia - nauka - jako trzy etapy rozwoju myślenia ludzkiego
  Koncepcja TABU jako negatywnej magii- powstrzymywanie się od pewnych czynności, co do których istnieje przekonanie o ich sakralności, bądź nieczystości
  Tabu - zakaz dotykania bogów (z polinezyjskiego)

• Adolf Bastian (1826-1905)
  Twórca etnologii niemieckiej
  Ważne pojęcia:
  idee elementarne - idee występujące wszędzie na całym świecie, świadczą o jedności natury ludzkiej
  Idee ludowe - realizują się na danym terenie

Wykład 4 8.11.2008

Krytyka ewolucjonizmu:

• Pustka geograficzna

• Spekulacje na temat początku ludzkości niepoparte realnym materiałem

• W społeczeństwie istnieje też regres, którego ewolucjoniści nie uwzględniali

• Jednostkę pojmowali jako istotę irracjonalną z pominięciem aspektu woli i emocji

• Niewiele miejsca poświęcali jednostce

Obrona ewolucjonizmu:

• Wskazywano na to, że ewolucjonizm był pierwszym systemem w antropologii

• Stworzył wewnętrzne prawa ewolucji kultury

• Wprowadził szereg terminów (fetyszyzm, totemizm itp.), które weszły do słownika antropologii

• Zasługi w badaniu wymierających kultur pozaeuropejskich

DYFUZJONIZM

E.B. Tylor - Dyfuzjonizm jako termin

F. Ratzel - twórca dyfuzjonizmu jako kierunku
Geograf niemiecki, interesował się wpływem środowiska geograficznego na środowisko kulturowe

Poglądy:

Człowiek jest z natury mało twórczy, ale istnieją 2 czynniki wpływające na rozwój kultury:

• Środowisko geograficzne

• Mające miejsce w przeszłości kontakty miedzy różnymi społecznościami, powodowały różne zapożyczenia, przenoszenie elementów z jednej do drugiej kultury

L. Frobenius - Kontynuator Ratzela,
Stworzył koncepcję kręgów kulturowych - poszczególne elementy kultury występują łącznie

Dyfuzjoniści przypisują dużą rolę dyfuzji - przenikaniu się elementów kultury w skutek migracji, wojen, misji, handlu itp.

Dyfuzja pierwotna - dany element rozpowszechnia się pomiędzy członkami kultury

Dyfuzja wtórna - dana kultura przekazuje dany element do innych kultur

Dyfuzja bezpośrednia - dwie kultury spotykają się ze sobą i wymieniają elementami

Dyfuzja pośrednia - dany element przenosi się do grupy trzeciej

Założenia dyfuzjonizmu:

1. Rozwój odbywa się poprzez zapożyczenia, antropolog powinien określić dynamikę kontaktów międzykulturowych

2. Kultura jest zbiorem elementów, a nie ograniczoną całością czy systemem, który jest wewnętrznie powiązany

3. Dystrybutywne ujęcie kultury

4. Odrzucenie w ogóle ewolucjonizmu jako prądu myślowego

F. Ratzel

Badał wpływ środowiska geograficznego na kulturę ludzką - szczególnie materialną (narzędzia, przedmioty, stroje, piramidy, grobowce itp.)

Badał:

• Kontakty między ludźmi

• Gęstość zaludnienia

Szkoły dyfuzjonistyczne:

1. Wczesna Szkoła Historyczna
   F. Graebner, B. Ankerman

2. Szkoła niemiecko - austriacka
   W. Schmiolt, W. Kappers

3. Dyfuzjonizm angielski
   E. Smith, W. Perry

4. Szkoła amerykańska
   F. Boas, C. Wissler

Ad. 1,2 - Niemieccy dyfuzjoniści zwracali uwagę na migracje i przenoszone z nią kultury, dyfuzja w skali światowej. Nie brali pod uwagę żadnych innych, oprócz dyfuzji, środków rozwoju kultury. Próby odtworzenia kontaktów międzynarodowych. Oparcie się na elementach kultury materialnej - muzea

Greabner - podobieństwo istnieje nie tylko pomiędzy poszczególnymi elementami kultury, ale również między zespołami i kompleksami kulturowymi - kręgi kulturowe

Kryterium formy - dotyczy podobieństwa między obiektami, jeśli podobieństwo nie wynika w sposób oczywisty z warunków zewnętrznych czy cech materiału, wtedy na pewno jest wynikiem dyfuzji

Kryterium ilościowe - mówi o liczbie dających się wyróżnić podobieństw w obrębie jednego areału kulturowego - im więcej podobnych cech, tym większe prawdopodobieństwo, że dwie kultury się spotkały.

Ad. 3 - Dzieci Słońca W. Perry - nurt heliocentryczny - cześć i wiara w słońce

Ad. 4 -
Boas:

• Badacz terenowy

• Badacz powinien badać wszystkie elementy kultury

• Każda kultura może być zrozumiana w kategoriach kultury nieistniejącej

• Ludy niepiśmienne mają bardzo długą kulturę przekazywaną mową - kultury oralne

• Relatywizm kulturowy!!!! - (Boas jest twórcą) wszystkie wartości są względne, nie ma uniwersalnych kulturowych norm, każda kultura jest ważna dla siebie samej!!!

• Badanie historii

Wissler:
Areał kulturowy - (twórcą jest Wissler) szereg podobnych elementów kultury

Wykład 5 15.10.2008

Wykład 6 21.11.2008

Wykład 7 6.12.2008

Wykład 8 20.12.2008

DURKHEIM

Świadomość zbiorowa - (E. Durkheim) wytwór społeczny powiązany z przeszłością, obejmujący wspólne zwyczaje, wiezenia, tematy i inne cechy, które wyrastają w toku interakcji pomiędzy człowiekiem a społeczeństwem

Prymat społeczeństwa nad jednostką - społeczeństwo jest wobec jednostki zewnętrzne, jego istnienie jest warunkiem uczłowieczenia, narzuca ono jednostce wzory działania i sposoby myślenia.

Przemiany więzi w społeczeństwie

1. Więź mechaniczna - w społeczeństwie pierwotnym

2. Więź o charakterze organicznym - w społeczeństwie rozwiniętym z silnie zaznaczonym podziałem pracy

2 typy praw w 2 typach społeczeństw:

1. Prawo karne - dla osób naruszających normy

2. Prawo ma charakter kooperacyjny - prawo ma na celu przywrócenie poprzedniego stanu rzeczy, jeśli został naruszony

1. Społeczności odznaczają się komunizmem dóbr, oparciem na tradycji, dominacją religii, brak podziału pracy

2. Daleko posunięty podział pracy, każdy w takim społeczeństwie wypełnia funkcje brakujące innym, ludzie uzupełniają się wzajemnie

M. Mauss - uczeń Durkheima

L`Annee Sociologique (1896-1913) (1923-1924) (Roczniki Socjologiczne)

Szkic o darze, O niektórych formach klasyfikacji, Zarys ogólnej teorii magii, O niektórych formach posługiwania się ciałem

Prymat społeczeństwa

Całościowy fakt społeczny - aspekt społeczny, historyczny i fizjopsychologiczny; trzeba rozpatrywać zjawiska całościowo w pełni; całkowite fakty społeczne ucieleśniają się w doświadczeniu jednostkowym.

Różne sposoby przejawiania się tego, co jest religijne, prawne i gospodarcze

CFS obejmuje różne momenty historii indywidualnej jednostki (narodziny, dzieciństwo … )

CFS ma różne formy ekspresji; począwszy od zjawisk fizjologicznych poprzez zjawiska uświadamiane i nieuświadamiane

A von Gennep

Rytuały przejścia - składa się z serii przejść z jednego statusu do drugiego, każde z przejść składa się z rytuałów, które mają wspomóc człowieka w kryzysowych momentach życia

Rytuały przejścia w Polsce:

• Chrzest

• Pasowanie na ucznia

• Oczepiny

Rytuały przejścia w książce:

• Obrzędy separacji (oddzielenia)

• Obrzędy przejścia (celebracja zmiany)

• Obrzęd włączenia (agregacji, afirmacja nowego statusu i włączenie jej do życia społecznego)

F. Boas (1858 - 1942)

Stworzyła amerykańską antropologię

Umysł człowieka pierwotnego, Sztuka pierwotna, Rasa, język, kultura, Kwakiult - podręcznik języków Indian amerykańskich

Psychologiczna geneza tradycji kulturowej - postawy odczucia indywidualne są współtworzone przez kulturę

Boas był deterministą kulturowym - kultura determinuje nasz sposób postrzegania świata

Język umożliwia kategoryzację świata zewnętrznego

Uczynił zróżnicowanie kulturalne podstawowym zadaniem antropologii

Poglądy Boasa:

1. Każde zjawisko powinno być rozpatrywane w aspekcie historycznym

2. Koncentracja na konkretnych kulturach i konkretnych ludach, a nie na całej ludzkości

3. Propozycja badań interdyscyplinarnych - antropologia to badanie także archeologiczne, antropologii fizycznej, indeks cyfaliczny

4. Lepiej badać mały obszar przestrzeni, zagadnień

5. Dalszym celem badań jest stworzenie teorii kultury

Ludzie ze szkoły Boasa: (mieli wspólny styl uprawiania antropologii)

Clark Wissler - teoria areałów kulturowych

A.L. Kroeber

A. Goldenveiser

Robert Lowie

Edward Sapier

Ruth F. Benedict

Melville J. Herskawitz

Wpływ => Margaret Mead, Ralf Lintm -> Szkoła kultury i osobowości

Cechy szkoły Boasa:

• Antropologia kultury

• Wszyscy są badaczami terenowymi
  badanie Indian ameryki pn

• Wszyscy odrzucali ewolucjonizm

• Relatywizm kulturowy - kultura nie jest normą

• Posłannictwo antropologii - nauka zaangażowana, kształtująca ludzi

• Nauka historyczna

• Badania konkretnych kultur bez budowy teorii ogólnych

• Kultura - zbiór odmiennych cech, a antropolog ma je zarejestrować i opisać

• Integracja poszczególnych rysów i cech - pojęcie wzoru kulturowego

• Nakierowanie na tematykę psychologiczną

• Psychologizm - patrzenie na kulturę z punktu widzenia jednostki, bo kultura istnieje w ludzkich osobowościach

Wykład 9 i 10 24.01.2009

Szkoła Kultury i Osobowości -> Szkoła Boasa

1922r. - Malinowski opublikował Argonautów zachodniego Pacyfiku, co zapoczątkowało FUNKCJONALIZM

Funkcjonalizm - kultura istnieje głównie przez jednostkę

Szkoła Kultury i Osobowości

1. Ruth Benedict

2. Abram Kardiner

3. Ralph Linton

4. Margaret Mead

Co decyduje o tym, że członkowie poszczególnych kultur wykazują podobieństwa psychologiczne?
Co sprawia, że kultury charakteryzują się wewnętrzną spójnością?

Na podstawie tych pytań powstały 4 obszary zainteresowań szkoły kultury i osobowości:

1. Problem integracji kultury i tzw. Wzoru kulturowego

2. Problem technik wychowawczych i tzw. Enkulturacji oraz reperkusje w życiu społecznym

3. Problem powszechnego lub przeważającego typu osobowości w danej kulturze

4. Problem jednostki nienormalnej i jej kulturowych uwarunkowań

Ad. I

Ruth Benedict

Autorka Wzoru kulturowego- stanowisko determinizmu kulturowego

Wzór kulturowy - (rozumiany różnorako) właściwa danemu społeczeństwu orientacja psychologiczna

Wzór kulturowy (wg Ruth) - konstelacja psychologiczna kształtująca typową osobowość społeczną danej grupy; kultura koncentruje się wokół jednego celu i realizacji naczelnej zasady, która jej przyświeca. Zasada ta przejawia się poprzez działania i wytwory społeczne.

Ad. II

Abram Kardiner

Prof. Psychoanalizy

„Czy możemy mówić o typowych osobowościach charakterystycznych dla poszczególnych kultur?”

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi; sformułował Podstawową Strukturę Osobowości - zespół własności człowieka wytworzonych w wyniku doświadczeń z dzieciństwa, wykorzystywanych później przy tworzeniu folkloru czy religii.

Wprowadził pojęcie Instytucji Pierwotnych, które wytwarzają Osobowość Podstawową, która przejawia się w Instytucjach wtórnych (kultura, praw itp.) wpływa na nie, łączy się z nimi.

Instytucja - ustalony sposób myślenia lub zachowania, który można przekazać, spotyka się z powszechną akceptacją, a naruszenie lub odstępstwo powoduje zakłócenie w życiu jednostkowym bądź grupowym.

Instytucje pierwotne wpływają na Osobowość pierwotną, która ma wpływ na Instytucje Wtórne

Ad. III

Ralph Linton

Badacz terenowy - uczeń Kardinera

„W jaki sposób jednostki adaptują się do poszczególnych pozycji w obrębie systemu społeczeństw?”

Jednostka nie zna i nie musi znać całości swojej kultury, dlatego też nie wyraża wszystkich cech tej kultury.

Każde społeczeństwo dzieli członków na różne kategorie, którym odpowiadają różne sektory. Z każdą z tych kategorii związane są inne oczekiwania.

Uczestnictwo jednostki w kulturze uwarunkowane jest przez jej miejsce w kulturze społecznej czyli przez jej status - osobowość statusowa.

Zbiorowość wpływa na jednostkę nie tylko dlatego, że ona uczestniczy w kulturze, ale dlatego, że zbiorowość ma różne oczekiwania pod adresem członków w zależności od ich statusu. Funkcjonowanie społeczeństwa zależy zarówno od osobowości podstawowej kształtowanej w dzieciństwie, jak i od adaptacji do wyznaczonych iom pozycji w strukturach społecznych.

Kultura - konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, w których elementy składowe są podzielone i przekazywane przez członków danego społeczeństwa. Ma aspekt jawny - konkretne, dotykalne, bezpośrednio podlegające opisowi zachowania i aspekt ukryty - stany psychiczne, których jednostka nie jest świadoma i ich istnienie jest interferowane z zachowaniem.

Ad. IV

Margaret Mead

Enkulturacja - proces, w wyniku którego kultura przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Trwa całe życie, co odróżnia go od socjalizacji trwającej w okresie dzieciństwa.

3 typy kultury:

1. Postfiguratywna - starsi są przewodnikami dla dzieci

2. Konfiguratywna - dzieci i rodzice uczą się od siebie nawzajem, zmiany następują w tym samym czasie - charakterystyczna dla społeczeństw przemysłowych

3. Prefiguratywna - dzieci są przewodnikami rodziców

Wkład Szkoły Kultury i Osobowości

1. Wprowadzenie problematyki psychologicznej do antropologii

2. Wkład do rozwoju psychiatrii poprzez pokazywanie, że to co jest norma w jednej kulturze, nie musi być norma w innej

3. Zastosowanie metody międzykulturowych badań poznawczych

4. Postulat relatywizmu kulturowego spowodował dowartościowanie wielu pozaeuropejskich kultur

5. Wprowadzenie nowych definicji - wzór kulturowy, instytucje p[pierwotne i wtórne

6. Brak wspólnej płaszczyzny do porównywania różnych kultur.

FUNKCJONALIZM

Funkcjonalizm - kulturę trzeba traktować całościowo i systemowo i wyjaśniając zjawiska kulturowe trzeba się odwoływać do ich funkcji.

Malinowski, R.Frith, S.F. Nadel, H. Wilson, E. Leach, E. Evan-Pritchard, A. Waligórski, K.Dobrowolski, J. Obrębski

3 Założenia funkcjonalizmu:

1. Kultura jest całością, aby poznać i zrozumieć jakiś element musimy poznać całość systemu kulturowego

2. Zjawiska wyjaśniamy odwołując się do funkcji
   Funkcja - rola, jaką dane zjawisko odgrywa w systemie kultury czy też sposób w jaki jest powiązane z innymi elementami kultury (Malinowski)
   Funkcja - rola, jaką dane zjawisko odgrywa w całości życia społecznego; sposób, w jaki to zjawisko przyczynia się do utrzymania ciągłości strukturalnej systemu

3. Badania empiryczne to jeden z podstawowych warunków nowej antropologii

Funkcjonalizm to system stabilności

JĘZYK

Edward Sapier

Język - system znaków służących do komunikacji, znaki mają charakter symboliczny

Funkcje języka:

• Komunikacyjna

• Integracyjna

• Socjalizacyjna

• Akumulacyjna kultury

• Język jest czynnikiem rozwoju jednostkowego

• Stanowi wskaźnik osobowości jego użytkownika

Ferdynand de Sausure

Język jest strukturą

Ferdynand odróżnił 2 zjawiska:

Lang - język jako system - abstrakcyjny zespół reguł, przejawia się w mowie

Parole - mowa

W każdym akcie językowym jest coś znaczące - signifiant i znaczone - sinifice

Trójkąt Ogdena - Richardsa

Istnieje jakiś termin i desygnat, łączy je pojęcie myśl

Termin symbolizuje pojęcie dotyczące desygnatu, który jest przywiązany do terminu

Czy symbolizuje posługiwanie się językiem jest aspektem kultury czy aspektem umysłu?

Struktura umysłu wyznacza granice języka i jego formy - gramatyka generatywna (Noan Chomsky)

Nie można badac języka bez zrozumienia środowiska kulturowego w jakij język funkcjonuje.

Zrozumienie kultury nie jest możliwe bez rozpoznania obyczajów językowych danej społeczności.

Benjamin Lee Whorf
Hipoteza Sapiera - Whorfa:

1. Teza determinizmu językowego

2. Teza relatywizmu językowego

Teza 1 język jest tworem społecznym
Jako system lingwistyczny, w którym się wychowujemy i myślimy, kształtuje nasz obraz widzenia świata

Teza 2 wobec różnic pomiędzy systemami językowymi, które są odbiciem tworzących je odmiennych środowisk, ludzie myślący w tych językach inaczej postrzegają świat.

Mentalizm językowy - język pozwala poznać umysł, procesy psychiczne, które nie zawsze ujawniają się w postaci zachowania mogą być poznane za pomocą słów.
Utarte wzorce językowe są przekazywane drogą świadomą.
Nie ma uniwersalnych zasad językowych.
Myślenie nie jest sprawą języka, a języków.

STRUKTURALIZM

Claude Levi - Strauss

• Struktura stosunków elementów do całości

---