PSYCHOLOGIA

2 filary:

- nurt teoretyczny

-psychologia stosowana

Wyrosła z filozofii i medycyny. Obracamy się w psychologii śródziemnomorskiej. Jest też psychologia azjatycka i afrykańska. Jest to nauka stara pod względem wykorzystania wiedzy, a młoda jako samodzielna dyscyplina naukowa.

W 1876 r. powstał pierwszy aparat do pomiaru szybkości reagowania.

Działy psychologii teoretycznej

Psychologia teoretyczna obejmuje następujące subdyscypliny:

1. psychologia ogólna - formułuje podstawowe pojęcia psychologiczne tj. wrażenie, spostrzeżenie, pamięć, myślenie.

2. Psychologia rozwojowa - jej celem jest poznanie ogólnych praw rozwoju człowieka od okresu narodzin do ostatnich dni bytowania tj. wokalizacja, koordynacja wzrokowo-ruchowa, lokomocja, myślenie, podejmowanie decyzji. Też psychologia starzenia się i starości.

3. Psychologia społeczna - zajmuje się badaniem zachowań społecznych i wzajemnych kontaktów międzyludzkich, zwłaszcza badaniem postaw, kształtowaniem ról społecznych wynikających z przynależności do grupy. Zagadnienia: konformizm, agresywność, asertywność, atrakcyjność interpersonalna.

4. Psychologia osobowości - zajmuje się opisem cech osobowościowych człowieka i wyjaśnianiu ich roli w regulacji ludzkich zachowań. Badanie zachowań tu i teraz oraz przewidywanie zachowań w przyszłości. (zaburzenia osobowości np. anoreksja, choroba wrzodowa…)

5. Psychologia terapeutyczna - buduje model terapeutyczny i wyjaśnia jego wpływ na zachowanie.
   temperament - wrodzony, dziedziczny, predyspozycja wrodzona wpływająca na nasze zachowanie
   osobowość - zespół cech nabytych poprzez kulturę, edukację, system wychowawczy
   temperament i osobowość powstały niezależnie od siebie.

6. Psychologia różnic indywidualnych - zajmuje się zmiennością tego samego człowieka pod wpływem jego rozwoju, otoczenia, kontaktów społecznych, nabywania doświadczeń indywidualnych oraz przeżytych sytuacji trudnych (traum). Ponadto opisuje psychologię funkcjonowania między poszczególnymi ludzkimi jednostkami.

7. Psychometria - zajmuje się … stanu wiedzy matematycznej i statystycznej związanej z pomiarem zmiennych psychologicznych oraz tworzeniu metod diagnostycznych.

8. Psychologia fizjologiczna - zajmuje się biologicznymi podstawami zachowania się człowieka (chodzi o obwodowy i centralny układ nerwowy).

Psychologia stosowana

Zajmuje się zastosowaniem wiedzy psychologicznej do wielu form ludzkiej aktywności:

1. Psychologia kliniczna - koncentruje się na diagnozie i leczeniu ludzi z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami psychicznymi.

2. Psychologia wychowawcza - zajmuje się kształtowaniem postaw prospołecznych.

3. Psychologia pracy - zajmuje się psychicznymi mechanizmami efektywności i niezawodności działania człowieka w procesie działalności zawodowej. Dobór odpowiedniego człowieka do odpowiedniej pracy.

Problemy psychologii pracy:

- dobór i selekcja pracowników

- szkolenie i doskonalenie zawodowe

- motywowanie pracowników

- satysfakcja zawodowa

- jakość życia

- zwalnianie pracowników

4. Psychologia bezrobocia - zajmuje się psychicznymi aspektami funkcjonowania ludzi, którzy utracili zatrudnienie. Poczucie bezradności, bezużyteczności, utrata sensu życia, poczucie niższej wartości, izolacja społeczna, rodzinna, towarzyska, depresje, próby samobójcze. Badanie obrazu siebie, akceptacja siebie i sytuacji - wspomaganie psychiczne osoby bezrobotnej. Tworzenie grup wsparcia (koledzy pod budką z piwem). Stymulowanie do aktywnego poszukiwania zatrudnienia. Kluby pomocy instytucjonalne aktywizują osoby, które utraciły pracę. Tzw. wyuczona bezradność - nic mi nie wychodzi.

5. Psychologia lotnicza - zajmuje się:

- dobór zawodowy

- odporność emocjonalna

- lęk przed lataniem

- klaustrofobia

- dezorientacja przestrzenna

- złudzenia lotnicze (wiara w przyrządy)

Funkcjonowanie w organizacji

Płeć psychologiczna i jej wpływ na zachowania w organizacji

Stereotypy w spostrzeganiu ludzi:

zestaw I - mężczyźni zestaw II - kobiety

- przebojowość - wrażliwość

- agresja - opiekuńczość

- arogancja - ważność

- bezwzględność - uległość

- racjonalizm - emocjonalność

Stereotypy mają źródła kulturowe, wychowanie, religia.

Płeć psychologiczna wg SANDRY BEM

Płeć psychologiczna ma swoje uwarunkowanie genetyczne, ma swoje źródła w biologii i socjalizacji, a oznacza stopień natężenia stereotypowej męskości i kobiecości.

Typologia płci psychologicznej wg Sandry Bem

1. typ kobiecy - wysoka kobiecość wg stereotypu

2. typ męski - wysoka męskość wg stereotypu

3. typ androgyniczny - wysoka męskość wg stereotypu i wysoka kobiecość wg stereotypu, zależnie od sytuacji stosuje zachowania męskie lub kobiece

4. typ nieokreślony - niska kobiecość wg stereotypu i niska męskość wg stereotypu

5. męskie kobiety

6. kobiecy mężczyźni

Dwa nurty: seksizm i feminizm - skrajne podejścia do sytuacji społecznych.

Seksizm - uważa się, że pierwszym seksistą był Arystoteles. Tezą Arystotelesa było, że „kobieta przypomina wybrakowanego mężczyznę”. Podawał na to dwa argumenty: kobiety nie łysieją, kobiety mają niższą temperaturę ciała.

Udowodnione psychologicznie różnice między mężczyznami i kobietami:

1. uzdolnienia matematyczne
   do 7 roku życia większe mają dziewczynki, potem chłopcy.

2. zdolności werbalne
   kobiety mają większe zdolności językowe, predyspozycje do śpiewu i tańca. Jako dzieci dziewczynki szybciej zaczynają mówić.

3. rozwój ruchowy
   koordynacja i precyzja - kobiety
   szybkość działania - mężczyźni

4. zdolności przestrzenne
   mężczyźni

5. pamięć dowolnych drobnych obiektów
   kobiety

6. mowa ciała i intuicja
   kobiety - mają szerszy repertuar komunikowania się, sposób wyrażania myśli, nastroju

7. uśmiech
   uśmiech kobiet bywa w sytuacjach społecznych traktowany przez mężczyzn niesłusznie na kilka sposobów:
   - kokieteria (zaproszenie do pieszczot
   - sygnał uległości lub bierności (uśmiecha się bo się zgadza)
   - oznaka niekompetencji

8. agresja
   mężczyźni

9. pozycja zawodowa
   mężczyźni - bardziej prą do władzy

10. edukacyjność
    kobiety

11. reakcja na stres
    kobiety - mniej odporne na stres długotrwały, bardziej odporne na stres krótkotrwały
    mężczyźni - odwrotnie

12. kreowanie swojego wizerunku na co dzień
    kobiety

13. reakcja na zdradę
    kobiety - bardziej boli zdrada emocjonalna
    mężczyźni - bardziej boli zdrada fizyczna

14. taktyki wabienia płci przeciwnej w sytuacjach społecznych
    taktyki kobiece:
    - dbałość o wygląd własny i krytyka rywalek w tym zakresie
    - okazywanie wierności i wyłączności
    - sygnalizowanie dostępności seksualnej
    taktyki męskie:
    - prezentowanie statusu społecznego i zasobów finansowych
    - otwarte okazywanie zaangażowania uczuciowego, okazywanie zrozumienia problemów kobiety, okazywanie jej współczucia w problemach, udawanie delikatności i opiekuńczości, udawanie braku zainteresowania seksem, okazywanie opiekuńczości dla jej potomstwa
    - popisywanie się tężyzną fizyczną, brawurą, odwagą

kobiety chcą się czuć kochane i porządane

mężczyźni chcą się czuć podziwiani i doceniani

Czy to jest tylko stereotyp?

Feminizm - ruch na rzecz praw kobiet

Powstał pod hasłem: dom to wygodny obóz koncentracyjny dla kobiet

Typologia feminizmu:

1. feminizm liberalny
   hasło: kobiety równe mężczyznom

2. feminizm radykalny
   hasło: kobiety ponad i przeciwko mężczyznom

3. feminizm kulturowy
   protest przeciwko maskulinizacji języka (walka aby wszystkie zawody miały żeńskie odpowiedniki)

Konformizm i posłuszeństwo wobec autorytetu

Konformizm jest to:

- uleganie naciskowi grupowemu

- zmiana zachowania lub opinii dane osoby wywołana rzeczywistym lub wyimaginowanym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy

- zachowanie zgodne lub sprzeczne z przyjętym w grupie za właściwe

Rodzaje konformizmu:

1. konformizm bezrefleksyjny
   jest to posłuszne stosowanie się do norm grupowych bez zastanawiania się nad ich senesem

2. konformizm publiczny
   jest to dostosowanie się do zachowań otoczenia bez wewnętrznego przekonania, że to co robią lub mówią inni jest słuszne

3. nonkonformizm
   jest to postawa niezgody na obowiązujące w grupie normy, zasady, wartości (prowadzi to do izolacji takiej osoby)

4. nonkonformizm konstruktywny
   jest to uzasadniony bunt wobec norm grupy, w celu zapobieżenia jakiejś klęsce

5. nonkonformizm destruktywny
   jest to autentyczne przeciwstawianie się poglądom w grupie

Symbole autorytetu:

1. pozycja w hierarchii społecznej

2. majątek

3. wiedza i tytuły zawodowe

4. władza urzędowa

5. ubiór, wygląd zewnętrzny
   dzisiaj kreatorem autorytetu są też samochody i posiadłości, majątek

6. popularność

7. eksperci

Stres

Źródła:

1. przeszkody w realizacji celu
   reakcje na przeszkody:
   - powstrzymywanie reakcji naturalnych (skurcz mięsni, ból kręgosłupa)
   - reakcja agresywna (wzbudzanie coraz większej złości)
   - poddanie bez walki (pasywna agresja)

2. atak, zagrożenie
   wydzielanie adrenaliny do ucieczki lub walki, pocenie, drżenie, paraliż lub dużo energii
   reakcje w przypadku braku możliwości reakcji fizycznej:
   - zagłuszanie lęku agresją
   - poczucie winy
   - udawanie spokoju

3. przeciążenie
   w sytuacji gdy dostajemy nie to co chcemy, nie tyle ile chcemy, nie wtedy kiedy chcemy
   reakcje:
   - przyjmowanie wszystkiego, nawet jeśli jest za dużo - powstrzymywanie złości|
   - próby opanowania przez odwołanie do racjonalności (nie zdaje sobie sprawy z napięcia)

4. strach

Konsekwencje stresu zawodowego

Stres:

- eustres - pozytywny, motywujący

- dystres - negatywny, źle wpływający człowieka

Dowody na zjawisko eustresu:

- charakter przystosowawczy

- podnoszenie poziomu energii

- mobilizacja do działania

- możliwość nauczenia się skutecznej realizacji zadań

- wzmożony proces adaptacyjny

Dystyres - niekorzystny wpływ stresu:

- przekroczenie możliwości adaptacyjnych

- zakłócenia w funkcjonowaniu

- dezorganizacja zachowania

- pogorszenie samopoczucia

- zaburzenia w stanie zdrowia

Reakcje na stres:

Bezpośrednie:

- fizjologiczne

- poznawcze

- emocjonalne

- behawioralne

Pośrednie:

- zaburzenia w zachowaniu

- zaburzenia emocjonalno-nerwicowe

- choroby psychosomatyczne

Reakcje bezpośrednie na stres:

zdarzenie stresowe (stresor) krótki okres czasu reakcja

- reakcja krótkotrwała

- doraźna odpowiedź organizmu na wymagania stawiane przez stresom

Reakcje pośrednie

Kategorie objawów wg Neidhardt'a

- reakcje fizjologiczno-somatyczne

- reakcje psychologiczne

- reakcje begawieralne (objadanie się, obgryzanie paznokci)

Kategorie objawów wg prof. Terelaka:

- reakcje fizjologiczne

- emocjonalne wyrażanie stanów …

- behawioralne - obserwowane zmiany zachowań

- reakcje poznawcze

Odległe skutki stresu (chroniczne)

- zmiany postaw wobec siebie i innych

- poczucie bezradności

- bezsilności

- apatii

- gniewu

- złości

- przygnębienia

- depresja

- usztywnienia zachowań

- izolacja społeczna

- agresja

- wzmożonego pragnienia dominowania nad innymi

- złego samopoczucia

- zaburzenia nerwicowe

- chorób psychosomatycznych

Beehr i Newmann

Skutki stresu odnoszące się do sytuacji w pracy

- psychologiczne konsekwencje zdrowotne
(napięcie, lęki, psychozy)

- konsekwencje organizacyjne
(zmiany w ilości, jakości pracy, absencja)

- fizyczne konsekwencje zdrowotne
(choroby serca, przewodu pokarmowego, oddechowego, nowotwory)

- konsekwencje adaptacyjne
(indywidualne i grupowe - reorganizacja pracy)

Konsekwencje zdrowotne

- nadciśnienie tętnicze

- choroba niedokrwienna serca

- migrena

- choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy

- cukrzyca

- choroby skóry

- choroby tarczycy

- nerwice

Zdrowotne skutki stresu - Dudek i Wyszkowska:

- choroby układu krążenia (nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, zawał, udar mózgu)

- choroby układu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy, zaparcia)

- choroby układu nerwowego (depresja, nerwica lękowa, zaburzenia snu)

- choroby związane z osłabieniem aktywności układu immunologicznego (alergie, choroby infekcyjne, choroby nowotworowe)

Rola stresu w genezie zaburzeń stanu zdrowia

Bezpośrednie

Stres sposób działania zaburzenia w stanie zdrowia

Pośrednie

Stres zawodowy a zdrowie

Zmiany fizjologiczno-endokrynalne

Podwyższony poziom hormonów z grupy katecholoamin wolne kwasy tłuszczowe i cholesterol wędrują do krwi wzrost potencjału energetycznego niewykorzystana energia zaburzenia układu krążenia, uszkodzenia nerek, zaburzenia poziomu cukru

Wzrost wydzielania hormonów przyspieszenie odruchowych reakcji, wzrost wydolności skurczów serca, wzrost poziomu cukru we krwi, przyspieszenie metabolizmu zwiększona wydolność organizmu

Stresory zawodowe wpływające na stan zdrowia wg Caplana

- sama praca
postrzegane pracy jako nieinteresującej, powtarzalność pracy, przeciążenie

- warunki pracy
czynniki zagrażające zdrowiu i bezpieczeństwu, nieprzyjemne warunki pracy

- zmianowość pracy

- organizacja pracy

- płace i awanse
niskie płace i małe możliwości awansu, brak nagród

- kierowanie
nadzorowanie pracy, brak autonomii

Inne czynniki warunkujące stan zdrowia pracowników:

- oddziaływanie systemu podziału zadań

- struktura organizacyjna zakładu głównie:

układ grup formalnych

układ grup nieformalnych

relacje między pracownikami

system wynagrodzeń

możliwość awansu

…

PTSD - zespół Stresu Pourazowego

Występuje w sytuacjach gdzie stresory są traumatyczne.

- negatywne konsekwencje zdrowotne stresu doświadczanego w pracy

- wynik obcowania z sytuacją krytyczną

- doświadczenie silnych emocji

Reakcje pojawiają się po dłuższym czasie, nawet po latach.

PTSD

- bezpośrednie zagrożenie życia jednostki

- poważne zagrożenie lub zranienie

- poważne zagrożenie fizycznej integralności

- nagła destrukcja domu lub społeczności

- bycie świadkiem śmierci, zagrożenia życia, poważnego zranienia innych osób

DSM-IV

Zagrożenie prowadzące do PTSD związane jest z zagrożeniem życia lub fizycznej integralności. Towarzyszy jej lęk, poczucie przerażenia, bezradności.

PTSD

- …

- powstaje na skutek silnej reakcji pourazowej

- wynik braku możliwość poradzenia sobie z bezpośrednią reakcją na traumę

Moderatory PTSD

Co może go zredukować?

- wsparcie społeczne

- osobowość

- inne zdarzenia życiowe

- przeszłe doświadczenia

- cechy biologiczne

Zawody związane z PTSD: policjanci, strażacy, personel pogotowia ratunkowego, lekarze.

Pojawienie się PTSD zależy od:

- doświadczenia sytuacji traumatycznej

- zasoby odpornościowe

- indywidualne własności jednostki

Psychologiczne skutki stresu zawodowego

- zespół wypalenia zawodowego - jest to jedna z możliwych reakcji jednostki na chroniczny stres emocjonalny, związany z pracą w zawodach wymagających ciągłego kontaktu z ludźmi (kontaktu emocjonalnego)

Wypalenie zawodowe może być rozpatrywane z perspektywy:

- indywidualnej - przyczyny poszukiwane w cechach osobowości

- interpersonalnej - komunikacji, specyficznych relacji zawodowych

- kontekstualnej - efekt działania stresorów organizacyjnych

Indywidualne - jest fazą końcową pozbywania się złudzeń i rosnącego rozczarowania u tych, którzy traktują pracę w wymiarze egzystencjalnym.

• Komunikowanie się społeczne
  w grupie zadaniowej

• Co to jest komunikowanie?

Komunikowanie się to proces polegający na słownym lub bezsłownym przesyłaniu informacji i kształtujący relacje między ludźmi.

• Komunikacja jednokierunkowa polega na przesyłaniu informacji od jednej osoby do drugiej bez sprzężenia zwrotnego.

• Komunikacja dwustronna występuje wtedy gdy pojawia się sprzężenie zwrotne, które możliwe jest dzięki zadawaniu pytań, parafrazowaniu czy formułowaniu czyjejś myśli własnymi słowami i zgadzaniu się.

• Poziomy komunikacji:

• Poziom faktyczny - swobodna rozmowa na nieistotne tematy („Bezpieczne komunikowanie się”), wolna od emocji, wymieniania poglądów, rozmowy o cenionych wartościach. Na tym poziomie ludzie spotykają się po raz pierwszy, nie znają się dobrze. Najczęstsze tematy to pogoda, sport, ostatnie wiadomości. Przykład: po burzliwym zebraniu uczestnicy szukają wytchnienia lub uspokojenia poprzez wymianę mało ważnych opinii i informacji

• Poziom instrumentalny - rozmówcy przekazują sobie informacje lub instrukcje w sposób bezpośredni, wolny od emocji, najczęściej w celu wywołania określonego zachowania u drugiej osoby. Tak postępuje przełożony, który poleca wykonanie określonych zadań swojej sekretarce lub innemu pracownikowi np..”Proszę przepisać to sprawozdanie na jutro”

• Poziom emocjonalny - rozmówcy ujawniają swoje poglądy, wartości i uczucia, są zaangażowani emocjonalnie w rozmowę. Na tym poziomie rozmawiają osoby pragnące lepiej się poznać i zrozumieć. Emocjonalny poziom rozmowy najczęściej uzyskuje się podczas rozmowy w cztery oczy z dobrze znaną osobą, zaufanym kolegą z pracy, w grupie pracowników narzekających na kiepską sytuację finansową itp.

• Filtry komunikacji:

1. Filtry uwagi

- to fizyczne przeszkody w komunikacji:

• Hałas - rozmowy innych ludzi, telefony, odgłosy ruchu ulicznego, muzyka

• Niekorzystne warunki otoczenia - zbyt gorąco, za zimno, słabe oświetlenie

• Przerywanie -rozmowy telefoniczne, inni ludzie

• Czas - próba rozmowy, gdy ktoś się gdzieś spieszy lub jest w trakcie wykonywania innych zajęć

2. Filtry emocji

- zależą od cech psychicznych nadawcy lub odbiorcy i prawdopodobnie są nieznane innym osobom

• Uprzedzenia - nielubienie drugiej osoby - sposób przekazywania informacji lub samej informacji

• Status - dana osoba ma niższą lub wyższą pozycję w hierarchii władzy, co wpływa na sposób w jaki mówi i słucha

• Doświadczenie - jeśli rozmowa z daną osobą zakończyła się kiedyś nieprzyjemnie, będzie to miało wpływ na następną sytuację komunikacyjną

• Z góry przyjęte założenia - założenie jaka będzie informacja i niedokładne słuchanie

• Wartości i przekonania - każdy posługuje się własnym kodem dotyczącym religii, wartości moralnych, poglądów politycznych

3. Filtry słowne

• Krytykowanie - nikt nie lubi być krytykowany

• Logiczne argumenty - zbyt trudno dyskutuje się jeśli ktoś wysuwa logiczne argumenty

• Uspokajanie - „Nie przejmuj się, wszystko będzie dobrze”

• Żargon - jeśli odbiorca nie rozumie żargonu (np. naukowego lub gwary) będzie się zastanawiał nad znaczeniem poszczególnych słów a nie wysłucha całej informacji

• Style komunikacji:

• Style komunikacji - otwarty:

1. Przyjaciel

• Wolno podejmuje decyzje

• Lubi bliskie relacje z ludźmi

• Nie lubi konfliktów

• Wspiera i aktywnie słucha

• Słaby w ustalaniu celów

• Umiejętnie uzyskuje wsparcie innych

• Poszukuje bezpieczeństwa i przynależności

• Ma umiejętności doradcze

2. Entuzjasta

• Spontaniczny w działaniu i decyzjach

• Lubi zaangażowanie

• Generalizuje

• Snuje wizje i wciąga w to innych

• Przechodzi z jednej aktywności w drugą

• Zaangażowany we współpracę z innymi

• Ma umiejętności perswazyjne

• Style komunikacji - zorientowanie na zadanie:

3. Myśliciel

• Ostrożny w działaniach i decyzjach

• Lubi zorganizowanie i strukturę

• Nie lubi zaangażowania

• Zadaje wiele pytań o detale

• Woli pracę intelektualną i ukierunkowaną na wyniki

• Pragnie obiektywizmu, szuka faktów i danych

• Pracuje w samotności, precyzyjnie i powoli

• Ma umiejętności rozwiązywania problemów

4. Szef

• Podejmuje zdecydowane działania i decyzje

• Lubi mieć kontrolę

• Pragnie maximum swobody w kierowaniu sobą

• Chłodny, kompetentny, niezależny

• Ma słabą tolerancję na emocje, postawy i rady innych

• Pracuje w samotności, szybko i intensywnie

• Ma umiejętności administracyjne

• Grupa:

Każda grupa to żywy, stale zmieniający się, dynamiczny organizm skupiający ludzi, których łączy wspólna praca: omawiają swoje zadania, oceniają pomysły, podejmują decyzje i pracują z myślą o osiągnięciu wytyczonych celów.

Wszystkie dobrze dobrane grupy odznaczają się tymi samymi cechami:

• Silne i skuteczne przywództwo

• Jasno sprecyzowane cele

• Podejmowanie przemyślanych decyzji

• Umiejętność szybkiego wdrażania się członków

• Otwarty sposób porozumiewania się

• Dobre wykorzystanie własnych umiejętności i technik do realizacji zadań

• Wytyczanie konkretnych celów do których zespół powinien dążyć

• Harmonia wśród osób pracujących

• Grupa formalna

Np. Grupy audytorów czy personel obsługujący klientów w supermarkecie. Ich skład jest zazwyczaj stały, wykonują rutynową pracę a jej zakres jest jednoznacznie określony. Są to najczęściej:

• Wielofunkcyjne zespoły na szczeblu kierowniczym, które wiążąco opiniują i oceniają

• Wielofunkcyjne grupy na wszystkich poziomach organizacyjnych firmy służą wiedzą i umożliwiają rozwiązywanie problemów i realizację projektów

• Grupy zadaniowe na wszystkich poziomach kierowania firmą, złożone z osób o podobnym doświadczeniu zawodowym, do nadzorowania określonych zadań

• Formalne grupy opiniodawców, dostarczających zarządowi firmy wewnętrznych ekspertyz.

• Grupa nieformalna

Robocze grupy pracowników, mogą być powoływane doraźnie a ich odpowiedzialność jest bardzo zróżnicowana

• Doraźne zespoły ds. realizacji danego projektu, pracujące wspólnie w czasie realizacji konkretnego zadania

• Zespoły zajmujące się strategią firmy i rozwiązywaniem pojawiających się problemów

• Grupy pracujące w systemie „burza mózgów” nad nowymi twórczymi projektami

• Doraźne grupy do zadań specjalnych, pracujące nad krótkoterminowymi, specyficznymi zadaniami.

• Dobór typów zespołów do zadań

• Role w zespole:

1. Praktyczny organizator

Zamienia koncepcje i zamierzenia w praktyczne działanie i realizuje uzgodnione plany w sposób systematyczny i efektywny

CECHY:

• Zrównoważony

• Obowiązkowy

• Praktyczny

• Może powątpiewać w nowe pomysły i zmiany

• „Zdrowy rozsądek”

• Pragnie konkretów

2. Naturalny lider

Ma kontrolę nad sposobem w jaki grupa stara się osiągać cele. Potrafi efektywnie wykorzystać zasoby zespołu. Rozpoznaje gdzie tkwią jego zalety a gdzie słabości. Potrafi wydobyć potencjał z każdego pracownika

CECHY:

• Zrównoważenie

• Dominujący

• „Zdrowy rozsądek”

3. Człowiek akcji

Kształtuje sposób w jaki zostanie wykorzystany wysiłek zespołu. Kieruje swoją uwagę bezpośrednio na ustalanie celów i priorytetów. Pragnie wywierać wpływ na dyskusję zespołową i wynik aktywności grupowej. Dzięki niemu „coś się dzieje”

CECHY:

• Niespokojny

• Dominujący

• Impulsywny

• Dynamiczny

• Chce szybko widzieć rezultaty

4. Siewca

Wysuwa nowe pomysły i strategie ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych problemów oraz próbuje przeforsować swoją wizję. Może pomijać szczegóły i robić błędy, a także krytykować innych. Im większy problem tym większe wyzwanie, żeby go rozwiązać.

CECHY:

• Dominujący

• Indywidualista

• Niekonwencjonalny

• Duża wyobraźnia

• Inteligent

5. Człowiek kontaktów

Odpowiedzialny za kreowanie wizerunku grupy na zewnątrz i prowadzi niezbędne negocjacje. Ma zdolności do kontaktowania się z ludźmi i odkrywania tego, co nowe, umiejętnie reaguje na wyzwania. Szybko traci zainteresowanie gdy mija pierwsza fascynacja. „Nowe możliwości powstają w wyniku błędów innych”

CECHY:

• Zrównoważony

• Entuzjasta

• Komunikatywny

• Ciekawy świata

• Improwizator

• Trochę cyniczny w poszukiwaniu korzyści dla zespołu

6. Sędzia

Analizuje problem, ocenia pomysły i sugestie dzięki czemu grupa startuje z lepiej przygotowanej pozycji do podjęcia decyzji. Lubi mieć czas do namysłu. Może mu brakować umiejętności inspiracji i zdolności motywowania innych. Jego spokój pozwala na podjęcie wyważonych decyzji.

CECHY:

• Zrównoważony

• Ostrożny

• Dystansujący się do emocji

• Dyskretny

• Praktyczny

• Obiektywny

• Bezstronny

• Nie angażuje się emocjonalnie

• Dokonuje chłodnej oceny

7. Człowiek zespołu

Jest zorientowany na społeczną stronę pracy, wspiera członków grupy. Jeśli są jakieś niedociągnięcia i braki, potrafi zapobiegać konfliktom, kształtuje ducha grupy, wzmacnia współpracę i lepszą komunikację.

CECHY:

• Łagodny

• Wrażliwy

• Lojalny

• Zrównoważony

• Niskie pragnienie dominacji i rywalizacji

• Nie lubi konfrontacji

• Oddany zespołowi

8. Perfekcjonista

Jest nastawiony na konkretny efekt - na zakończenie zadania w określonym czasie i zapewnienie mu jak najwyższego standardu wykonania. Może mieć trudności w kontaktach ze względu na pracę nad szczegółami niezbędnymi do zakończenia zadania.

CECHY:

• Niespokojny

• Zdyscyplinowany

• Sumienny

• Staranny

• Uporządkowany

9. Specjalista

Zajmuje się wąskim wycinkiem pracy. Skupia się na szczegółach technicznych. Wykazuje duże poświęcenie w realizowaniu zadań. Może pomijać obraz całości, koncentrując się na wąskim przedmiocie własnych działań.

CECHY:

• Nastawiony na konkretny cel

• Zaangażowany

• Sam się motywuje

• Posiada cenne i rzadkie umiejętności

• Skuteczne komunikowanie się:

Członkowie zespołu mogą porozumiewać się ze sobą na wiele sposobów, a wybór uzależniony jest od wielkości grupy, typu zadania czy charakteru firmy. Najczęściej wybieranym i najskuteczniejszym jest rozmowa nieformalna. Do pozostałych sposobów należą:

1. Pisma wewnętrzne, listy, sprawozdania i tablice ogłoszeniowe

2. Poczta elektroniczna, Intranet, oprogramowania grupowe

3. Urządzenia wideokonferencyjne, telefony, telefony z wideo, faxy

• BARIERY KOMUNIKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ

„Zrozumieć inną kulturę to znaczy wiedzieć jak się komunikować z jej przedstawicielami.”

• WYMIARY RÓŻNIC MIĘDZYKULTUROWYCH:

• DYSTANS WŁADZY - postawa wobec zjawiska nierówności społecznych, stopień, w jakim słabsi członkowie społeczeństwa akceptują fakt nierównomiernego podziału władzy.

• INDYWIDUALIZM I KOLEKTYWIZM - postawa wobec oczekiwań grupy: dobro jednostki przedkładane nad dobro grupy/dobro grupy przedkładane nad dobro jednostki.

• MĘSKOŚĆ/KOBIECOŚĆ - przypisywanie płciom określonych ról społecznych.

• UNIKANIE NIEPEWNOŚCI - stopień w jakim ludzie czują się zagrożeni przez dwuznaczność oraz tworzą instytucje i przekonania pozwalające jej uniknąć.

• ROLA I STRUKTURA RELACJI

Wyróżniamy:

• Kultury protransakcyjne - nastawienie na zadania:

• pewni siebie

• agresywni

• grubiańscy

• Kultury propartnerskie - nastawienie na więzi międzyludzkie:

• opieszali

• niezdecydowani

• nieodgadnieni

• Kultury nieceremonialne - nie przywiązywanie wagi do konwenansów; kultury egalitarne:

• rażąca bezceremonialność

• Kultury ceremonialne - ceremonialność (etykieta, ubiór); kultury hierarchiczne:

• rażące uwrażliwienie na punkcie pozycji społecznej

• WYMIARY KOMUNIKACJI MIĘDZYKULTUROWYEJ

STOSUNEK DO CZASU

KULTURY MONOCHRONICZNE - terminowość

KULTURY POLICHRONICZNE - koncentracja na ludziach

• Wyniośli pedanci, będący niewolnikami arbitralnie wyznaczonych terminów

• Leniwi, niezdyscyplinowani, niegrzeczni

ZACHOWANIA NIEWERBALNE

KULTURY EKSPRESYJNE - głośność, ruchliwość, przerywanie, intensywny kontakt wzrokowy

KULTURY POWŚCIĄGLIWE - milczenie, kolejność wypowiedzi, umiarkowany kontakt wzrokowy

• Inwazyjność, arogancja, niedojrzałość

• Zimni, wyrachowani, nieprzystępni

• KULTURY POWŚCIĄGLIWE

• Ludzie mówią ciszej, przerywają sobie rzadziej i lepiej się czują, gdy zapada cisza, niż to jest w przypadku społeczeństw ekspresyjnych.

• Dystans przestrzenny między ludźmi wynosi mniej więcej tyle, co długość ręki, i z wyjątkiem uścisków dłoni mało jest kontaktów dotykowych.

• Należy unikać i intensywnego, stałego patrzenia partnerom w oczy podczas negocjacji.

• Ludzie mało gestykulują zarówno dłońmi jak i całymi rękoma, a ich mimika jest ograniczona.

• KULTURY EKSPRESYJNE

• Ludzie często mówią dość głośno, przerywają sobie nawzajem i czują się nieswojo, gdy zapada cisza.

• Dystans przestrzenny między ludźmi wynosi pół długości ręki lub mniej i jest sporo dotykania się.

• Bezpośrednie, nawet intensywne patrzenie sobie w oczy podczas negocjacji świadczy o zainteresowaniu i szczerości.

• Należy się spodziewać wyraźnej mimiki i ożywionej gestykulacji partnerów.

• ETNOCENTRYZM

Jest światopoglądem, według którego ostateczną i fundamentalną

podstawą życia społecznego, kryterium oceny otaczającego świata

jest podział na "swoich" i "obcych":

• "swoi" - grupa wyidealizowana, lepsza

• "obcy" - uosobienie wszelkiego zła, zagrożenia

• Etnocentryzm zakłada z góry agresywność "obcych", nakazuje nie tylko obronę i walkę z obcymi, ale również całkowite odrzucenie ich świata. Podstawowe relacje grup z perspektywy etnocentrycznej to obronna izolacja i konflikt.
  Pojęcie etnocentryzmu stosować można do funkcjonowania grup, tu etnocentryczne mogą być środowiska różnych zawodów czy środowiska polityczne. Konsekwencją etnocentryzmu jest często: fanatyzm, rasizm, nacjonalizm.

• STEREOTYPY

Większość problemów w komunikacji międzykulturowej jest pochodną różnic w wartościach i zwyczajach partnerów procesu komunikacyjnego, którzy wywodzą się z różnych krajów. Często oceniając postępowanie zagranicznego partnera kierujemy się stereotypami, których korzenie tkwią w niewiedzy. Stąd liczne kłopoty, bo oceniając drugą stronę bazujemy na jej stereotypowym - a przez to mocno zniekształconym - wizerunku, który zazwyczaj nijak nie przystaje do wizerunku rzeczywistego

• Bariery komunikacyjne mogą być widoczne w ludzkich zachowaniach m. in. gdy:

• osądzamy

• krytykujemy

• obrażamy

• wiemy lepiej od kogoś co myśli i czuje

• chwalimy, by ocenić lub manipulować

• decydujemy za innych

• rozkazujemy

• grozimy

• moralizujemy

• zadajemy wścibskie pytania

• zmieniamy temat

• ignorujemy uczucia

• pocieszamy, udając zainteresowanie

• Bariery w komunikacji międzykulturowej mogą być niwelowane przez:

• rozumienie siebie, wrażliwość, samoświadomość uczuć i sfer podatnych na zranienie

• zaufanie do siebie, samoakceptacja

• autentyczność

• otwartość, mówienie o myślach i swoich uczuciach

• odróżnianie faktów od obronnych wyobrażeń

• budowanie klimatu bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania

• umiejętność „czytania między wierszami”, chęć zrozumienia rozmówcy

• znajomość sygnałów mowy ciała

• używanie komunikatów „ja”, bez ocen i interpretacji

• umiejętność parafrazowania

• Przyczyny nieefektywnego odbierania komunikatów niewerbalnych.

• Komunikacja werbalna a niewerbalna.

• Komunikacja niewerbalna-niejęzykowa.

Komunikacja niewerbalna oznacza bezsłowny sposób przekazywania informacji w kontakcie społecznym.

• Typy zakłóceń komunikacji

• Zakłócenia fizyczne - hałas, temperatura, miejsce, pora dnia, zbyt duża liczba uczestników przekazu

• Zakłócenia semantyczne - zniekształcenie informacji, wielość informacji, niezrozumiała tematyka, język

• Zakłócenia psychologiczne - negatywne nastawienie, nieśmiałość, brak zainteresowania, różne temperamenty

• Skala kontrolowalności zachowań.

• Niespójność przekazów można analizować na dwóch wymiarach

• niespójność pomiędzy kanałem werbalnym a kanałami niewerbalnymi

• niespójność w obrębie ekspresji niewerbalnej - pomiędzy poszczególnymi kanałami.

• Zacznijmy od braku zgodności pomiędzy przekazem słownym a jego kontekstem bezsłownym

• Niejasna intencja nadawcy

• Brak zgodności pomiędzy intencją deklarowaną a rzeczywistą

• Nadawca jest zmuszony przekazać złą lub nieprzyjemną informację

• Brak zgodności pomiędzy faktycznym stanem emocjonalnym a wrażeniem jakie chcę wywrzeć na rozmówcy

• Drugi rodzaj niespójności, to niespójność pomiędzy poszczególnymi kanałami ekspresji niewerbalnej

• W im większym stopniu dany kanał nie poddaje się kontroli, tym bardziej jest wiarygodny bowiem trudniej nim manipulować.

• Podsumowanie

Jeśli oba kanały komunikowania - werbalny i niewerbalny przekazują spójne, kompatybilne informacje (sygnały) wówczas komunikacja jest efektywna i wiarygodna.

Jeśli wkrada się jakakolwiek niezgodność, wzbudza to podejrzenia odbiorcy co do wiarygodności i szczerości rozmówcy.

---