.W.P.

(\oUS. " Nauka o bezpieczeństwie i higienie pracy

—"> Peter Drakę - .jii>olcc:.eńslm> pokiiuilalislycj.ne" - lo społeczeństwo nie pojawiło się gdy

nastała era komputerowa czy nastąpił rozwój państw Pacyfiku, lecz pojawiło się gdy USA uchwaliły tzw. Kartę Spraw Obywatela (wiedza stała się wartością). .

■ —s ,.S}>olcc7.eństwo postiiulustrialne" (lata 60-te) - odbicie społeczeństwa pokapitalisly-

cznego. Cel społeczeństwa to produkcja dobra i dostarczanie usług; warunek - zysk ekonomiczny. Rozwój tego społeczeństwa miał jednak bariery (granice) wzrostu czyli zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego i pracy. Należało efektownie produkować, robić to tak aby nie zanieczyszczać środowiska pracy i otoczenia przyrodniczego. Lata 70-le i S.O-te to przemysł nowoczesny - rewolucja w zarządzaniu (nie dużo wyprodukować lecz dużo sprzedać). Kolejny element to wytwarzać bezpiecznie zarówno dla otoczenia, użytkownika i pracownika (znaczek „B").

>y HEZPIECZENSTWO PRACY-zespól warunków, które muszą być zachowane, aby pracownicy mogli pracować bezpiecznie i bez szkody dla zdrowia. (Ryzyko śmierci w Polsce wynosi 1 %; w 1997r w Polsce zmarło 385 000 obywateli - 203:000 mężczyzn i 182 000 kobiet -; 330 000 to choroby przewlekle, 27 000 wypadki w tym 702 przy pracy (na 100 000 mieszkańców umiera co 7 w wypadku przy pracy). Jakakolwiek interpretacja tego wskaźnika mówi o przeciwdziałaniu wypadkom przy pracy (1997 -121 000 poszkodowanych). z=2r> HIGIENA PRACY - to nauka zajmująca się;

1. badaniem wpływu warunków pracy na zdrowie, na zaburzenia czynności fizjologicznych i na zachowanie sprawności ustroju człowieka w czasie pracy,

2. ustalaniem czynników szkodliwych dla zdrowia,

3. zapobieganiem powstawaniu schorzeń i chorób zawodowych wśród ludzi wykonujących określony zawód.

(w Polsce na 1 000 zatrudnionych jest 157 osób zagrożonych chorobą zawodową. W 1997

wykryto 11 500 chorób zawodowych w lym 1 000 pylic, 3 200 uszkodzeń słuchu, 3S0 zespołów

wibracyjnych).

Higiena pracy polega, więc na kształtowaniu warunków pracy, tak aby przez okres pracy

pracownik nie zapadł na chorobę zawodową.

Do stworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy państwo polskie ustanowiło prawa, które zawarte są w 10. Kodeksie pracy

zrSr^, Obowiązki pracodawcy ( arl. 207 Kodeksu pracy)

1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higicn|£ pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w lym zakresie oraz kontrolować wykonywanie (ych poleceń,

3. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

4. znać w zakresie niezbędnym do wykonania ciążących na nim obowiązków. Przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sr> Obowiązki pracowniku (arl. 100 i 211 Kodeksu pracy)

1. znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i.higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz. poddawać się egzaminom sprawdzającym,

2. wykonywać pracę w sposób zgodny z. przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przesil ze łgać wydawanych w lym z.akies¹.; zarządzeń i wskazówek przełożonych,

1. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i lad w miejscu pracy,

2. stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielone środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, zgodnie z ich przeznaczeniem,

3. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zalecanym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarza.

4. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia ,o grożącym im niebezpieczeństwie,

5. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa Hiigieny pracy,

h) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych.

Społeczeństwo poprzez organy władzy ustala prawo, które zawiera poziom akceptacji ryzyka (dolna granica) a także poziom ryzyka dopuszczalnego (granica górna).

wanuild znośne ~ \ /

dolna granica

////^v/////

Zależność między bezpieczeństwem procy a kaszlami wypadków

>b>i|4tn>ililwtw(U|

W koszty wypadków i ihoiób zawodowych 1' koszty profilaktyki

M ' minimum

Powyższy rysunek pokazuje, że próba dokonania zmiany wysokiego poziomu wypadkowości na średni jest mniej skomplikowana i mniej kosztowna w porównaniu ze zmianą zakładającą obniżenie wypadkowości z poziomu średniego do niskiego. . Niedostateczne nakłady ekonomiczne na profilaktykę powodują że wypadkowość jest wysoka, a łączy koszt wydatków na bhp i strat jest bardzo wysoki. W miarę zwiększenia wydatków na profilaktykę straty spowodowane wypadkami najpierw szybko, a potem coraz wolniej zmniejszają się i dochodzą do punktu min (M). Punkt ten jes! optymalnym poziomem nakładów na profilaktykę. Każda następna minimalna redukcja wypadkowości i slrat spowodowanych wypadkami, wymaga wydatkowania znacznych sum na profilaktykę i może obniżyć rynkową konkurencyjność produkowanych wyrobów i firmy. Stymulatory (bodźce):

prawne (1)

pozaprawne (2)

>(1) PRAWO - to uporządkowany spójnie według określonych hierarchii zbiór norm postępowania,

KONSTYTUCJA - w art. 24 mówi, że praca znajduje pod ochroną RP , państwo nadzoruje warunki pracy, art. 66 - każdy ma prawo do bezpiecznej i higienicznej pracy. Sposób realizacji tego prawa uchwala ustawy, które wRP noszą nazwę KODEKSU PRACY (Dziennik Ustaw 1996). (2) Łatwiejszy dostęp do kapitału (inwestycje w profilaktykę odbywające się o kredyty preferencyjne oprocentowane, działalność pro bezpieczna będąca zwolniona z podatku). W Polsce dwa systemy podatkowe: dochodowy (od zysku), wat (od wartości dodanej). Działanie marketingu promujące wyroby i przedsiębiorstwa pro bezpieczne (firma warta jest tyle ile może na to wyłożyć pieniędzy).

System ochrony pracy możemy podzielić na:

^

1. system celny

2. system badań i certyfikacji

3. system normalizacji

4. system finansowo - naukowy

e) system edukacji narodowej
0 system ubezpieczeń zdrowotnych
g) system ubezpieczeń społecznych
li) system podatkowy
i) system kredytowy

H

> ZAGROŻENIA W ŚRODOWISKU PRACY " '

ZA GROŻENIE - to stan środowiskowy mogący spowodować slraly, a w szczególności wypadek lub chorobę.

Zagrożenia w środowisku prncy, uwzględniające lokalizację energii, możemy podzielić na:

naturalne (energia zlokalizowana w naturalnym środowisku człowieka, np, powódź., lawina śnieżna, huragany, osuwanie się ziemi, ilp.),

techniczne (energia /.magazynowana w środkach technicznych lub emitowana w procesach technologicznych, np. wykolejenie pociągu, pochwycenie przez, ruchomą część maszyny, iii'-),

osobowo (niekontrolowane skutki mięśni oraz. ciążenia organizmu, np. połknięcie, wpadnięcie, uderzenie się czymś lub uderzenie kogoś, ilp.)

Czynniki zagrożenia zawodowego mogą być klasyfikowane według rozmaitych kiylciiów i charakterystycznych cech ich właściwości, Zwykło d/iolimy jo nfi dwie grupy: . I) powodujące wypadki przy pracy ■■ czynniki urazowe (głównie czynniki fizyczne),

1

2) powodujące choroby zawodowe - czynniki szkodliwe i uciążliwe. Do nich należą:

=■> a) czynniki fizyczne - hałas, wibracje, mikroklimat, promieniowanie, pyły przemysłowe, itp.

z~> b) czynniki chemiczne - substancje toksyczne, uczulające, drażniące, rakotwórcze,

mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze, które mogą oddziaływać na człowieka poprzez drogi oddechowe, skórę i błony śluzowe oraz przewód pokarmowy, itp.

~^> c) czynniki biologiczne - mikroorganizmy zwierzęce i roślinne, itp.

rS^d) czynniki psychofizyczne - obciążenia fizyczne i psychiczne, itp.

Toksyczne substancję_chcmiczne -w oparciu o badania przeprowadzonych na zwierzętach ustalono, że możliwe jest przebywanie człowieka przez cały okres zatrudnienia przy stężeniu toksycznych substancji chemicznych poniżej NAJWYŻSZEGO DOPUSZCZA LNEOO

~^-^> STĘŻENIA (NDS);ustalono jako średnie ważone stężenie, którego oddziaływania na pracownika w ciągu 8-godzinnego czasu pracy i 24-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia. NDS - to ustalony próg akceptowanego ryzyka, stężenie to wyrażane jest przez masę szkodliwego czynnika do objętości powietrza, którym pracownicy oddychają [mg/m³]. Szkodliwe czynniki, których nie można wyrazić w jednostkach masy- wyrażone są w jednostkach właściwych dla danego czynnika. Mówimy wówczas o NAJWYŻSZYM

___r_^^ DOPUSZCZALNYM NA TĘŻENIU (NON).

"~^ NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh), ustalono jako

wartość średnią, która nie powinna spowodować ujemnych zamian w stanie zdrowia pracownika jeżeli utrzymuje się w środowisku pracy nie dłużej niż 30 minut w czasie zmiany roboczej. Jest to ryzyko dopuszczalne pod warunkiem ograniczenia czasu ekspozycji lub zastosowania ochron osobistych.

=---. NAJWYŻSZE n OPUSZCZA LNE STĘŻENIE PULA PO WE (PRO COWE) (NPSP)

ustalono jako granicę koncentracji, która ze względu na zagrożenia zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie. Jest to więc poziom nieakceptowanego ryzyka.

z

UDSCk

J_

Gazy wybuchowe - ustalona jest wartość dopuszczalnego icli stężenia w mieszaninie z powietrzem. Dla większości gazów można ustalić dolno i górne progi wybiichowości -■ poniżej progu dolnego nie nastąpi wybuch gazu, podobnie powyżej górnego progu. Np. metan wybuch przy dolnym progu 5% i górnym 1 5%, Jednak do całkowitego wybuchu muszą być spełniono nnslopnjąro warunki:

doslnlecznil itnwfirloió tlenu

dostateczne źródło inicjacji zapoczątkowujące wybuch

przestrzeń, w której wybuch może się rozwijać

Najczęściej ze względu na katastrofalne następstwa wybuchu przyjmuje się kilkukrotnie niniejsze współczynniki bezpieczeństwa niż NDS (prawnie, stężenie < 2% - nic ma wybuchu).

i

^==^> Pyły - szkodliwość ich zależy nie tylko od ich stężenia w powietrzu, a także od wielkości i kształtu cząsteczek (do pluć dostająsię te, które mają wymiary 2-5 urn), oraz od składu chemicznego (w szczególności od zawartości wolnej krzemionki, jej obecność w pyle powoduje powstanie choroby „ krzemicy", podobnie niektóre substancje azbestowe (azbest, talk) są substancjami rakotwórczymi).

Dyskomfort cieplny - zależy od temperatury powietrza, temperatury otaczających powierzchni, wilgotności powietrza, prędkości przepływu powietrza,Wysiłku energetycznego człowieka, odzieży.

WPADKI PRZY PRACY

Za WYPADEK PRZY PRĄ CY uważa się zdarzenie;
nagłe (1)
^: - wywołane przyczyną zewnętrzną (2) :

które nastąpiło w związku z pracą (3)

Brak choćby jednego z tych czynników uniemożliwia uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy. Brak skutków wypadku, np w postaci uszczerbku na zdrowiu czy choroby - a w związku z tym brak zwolnienia lekarskiego nie stanowi kryterium uznania czy nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy. _-^ Dla prawidłowego kwalifikowania zdarzenia jako wypadku przy pracy niezbędne jest / dokładne określenie składników definicji.

1. zdarzenie nagłe zachodzi wtedy, gdy nic trwa dłużej niż wynosi czas jednej dniówki roboczej, musi być niespodziewane, nieobjęte ani wolą, ani zamiarem człowieka,

2. przyczyną zewnętrzną może być każdy czynnik zewnętrzny zdolny wywołać szkodliwe skutki (np siły natury, maszyny, urządzenia; temperatura, energia elektryczna, substancje chemiczne, wysiłek fizyczny, inny pracownik, itp.),

3. związek z. pracą zachodzi wówczas, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy lub związanych z nim (charakter czasowy, miejscowy, przyczynowy). Elementami dla ustalenia związku z pracą są:

element miejscowy (zaistnienie wypadku w miejscu wyznaczonym pracownikowi do pracy) element czasowy (zaistnienie wypadku w czasie wyznaczonym pracownikowi na pracę) element rzeczowy (zaistnienie wypadku w wyniku wykonania obowiązków pracowniczych)

Do wypadków przy pracy nie zaliczamy:

samobójstwa w zakładzie pracy ,. fi

bójki na tle osobistym

wypadek przy uprawianiu sportu i branie udziału w zawodach i innych imprezach

~> Wypadlii zrównane z w\ palikami przy pracy:

zdarzenie w czasie trwania podróży służbowej

zdarzenie związane 7. odbywaniem służby w formacjach samoobrony i ochotniczej straż

pożarnej

zdarzenie związane z wykonywaniem zadań zleconych przez organizacjo polityczne i

związkowe

Wypadki w szczególnych nhnlir/nościnch:

ratowanie mienia i życia innych ludzi

ściganie i ujęcie przestępców

wykonywanie funkcji wyboru (np radny, ławnik wsadzie, ilp)

zajęcia szkolfle, akademickie, praktyki

Wypadła vi drodze do i z pracy:

Aby dany wypadek został uznany za wypadek w drodze do i z pracy-muszą być spełnione

warunki:

droga do pracy lub z pracy musi być drogą najkrótszą i nie została przerwana

Droga do łub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy łub z pracy również drogę do miejsca lub z miejsca:

innego zatrudnienia - zwykłego spożywania posiłków

odbywania nauki łub studiów dla pracujących na podstawie skierowania

irr> Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy:

Zgodnie z arf. 234 Kodeksu pracy pracodawca w razie wypadku przy pracy jest zobowiązany:

zapewnić udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym

zabezpieczyć miejsce wypadku

ustalić okoliczności i przyczyny wypadku

sporządzić właściwą dokumentację wypadku (protokół powypadkowy), tworzy go zespół

powypadkowy w ciągu 14 dni, pracodawca musi go podpisać w ciągu 5 dni

^> Rodzaje wypadków przy pracy:

wypadek śmiertelny - oznacz wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku wypadek ciężki — oznacza wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwale poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała - wypadek zbiorowy - oznacz wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby

Osoby, które uległy wypadkowi mogą być zaliczone do jednej z grup inwalidzkicnkiraz może. otrzymać jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowania: jednorazowe odszkodowania 329.30zł i dodatkowo 6 lOO.COzł za drugi i każdy następny uprawniony 15 OOOzł gdy uprawnieni są tylko inni członkowie rodziny niż żona

Choroba zawodowa:

tz£ET> Za CllOHOliYZAWODOWE uważa się choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynnikiem szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy (zd '.rżenie trwające więcej niż jedna zmiana robocza), (lo zdarzenie znajdujące się na wykazie choiób zawodowych).

9

Podejrzenie o clioiobę zawodową zgłasza każdy, kto może mieć do tego podstawy, a więc:

zakłady służby zdrowia

zakład pracy zatrudniający pracownika

sam pracownik (za pośrednictwem zakładu służby zdrowia sprawującego opiekę

profilaktyczną nad zakładem pracy zatrudniającym pracownika)

^P ZAGROŻENIA CHEMICZNE

Źródłem zagrożenia chemicznego jest przemysł zwłaszcza energetyka, przemysł hutniczy oraz przemysł ceramiczny. Zanieczyszczenia chemiczne mogą być stałe, ciekle i gazowe. Poważnym źródłem są odpady produkowane przez przemysł i człowieka. Zanieczyszczenia chemiczne to nie tylko efekt produkcji a także efekt wadliwego transportu i składowania oraz chemizacji produkcji zwierzęcej i roślinnej. Substancje, które w niewielkiej dawce powodują zakłócenia w pracy organizmu nazywamy TRUCIZNAMI. Efekt działania trucizny może być natychmiastowy w postaci zatrucia przewlekłego lub podostrego. Niektóre substancje chemiczne mogą powodować odwlekłe skutki biologiczne (pyły powodują pylicę, substancje rakotwórcze - nowotwory, substancje mutagenne - zmiany genetyczne, substancje teratogenne- zniekształcenia płodu). Trucizny mogą działać na cały organizm lub miejscowo (alergizujące). Zatrucie może nastąpić w różny sposób: przez drogi oddechowe (pyły), skórę (rozpuszczalnik, związki rtęci), przewód pokarmowy (metale ciężkie).

Substancje chemiczne możemy podzielić ze względu na efekt działania na: żrące

duszące (<17% stężenie tlenu -- brak oddychania, niektóre substancje przy małych stężeniach utrudniają udział czerwonych krwinek w wymianie tlcnowejfnp CO (czad) - powinowactwo z hemoglobiną 200 razy większe niż tlenu-już przy stężeniu 0.1% tylko polowa hemoglobiny wiąże się z tlenem, następuje uduszenie organizmu) drażniące (zmiana tkanek) niebezpieczne dla środowiska

Substancje, które powodują działania rakotwórcze (papierosy), związki o stwierdzonym
działaniu rakotwórczym: ,,.

azbest, chlor = rak krtani ^ł •'

sadze i smoły = rak moszny chlorek winylu = rak mózgu

substancje emitowane z pieców koksowniczych = rak nerek azbest = rak opłucnej

benzydyma-|)-nafylomina = rak pęcherz moczowego

arsen, azbest, eter, chromian niklu, sad/c, smoły, PCV, iperyt, uran " rak pluć azbest = rak przewodu pokarmowego

arsen, oleje układ chłodzącego, smary, sadze, smoły - rak skóry benzen, styren, butadien, gumy syntetyczne -"- białaczka chroni, nikiel, pyl drzewny ~ rak błony śluzowej

•-y

8

MZiOŚ z 11 IX 1996 - art. 222 Kodeksu pracy podaje wymagania względem pracodawcy w przypadku występowania czynników kancerogenne, art. 221,podaje wymagania innych substancji chemicznych.

Szczególne substancje niebezpieczne muszą być odpowiednio oznakowane, wyróżnione nazwą, składem chemicznym, nazwą handlową; musi być podana nazwa i adres producenta i postępowanie przy kontakcie z tą substancją.

Wycinek stężciW zagrożenie zawodowe

			Stężenie wyrażone w [ing/m^>]
Lp	Nazwa	NDS	NDSCh	NDSP
29.	benzyna	500	1500'	-
242.	nikotyna	' 0.5	1.5	-
290.	di siarczek wodoru	10	20	-
-	tlenek węgla (czad)	30	180	-
-	tlenki azotu	5	10	-
-	dwutlenek siarki	20	' 50	-
-	,	30 minut	24 godziny	1 rok 1
-	tlenek węgla	5000	1000	'120
-	tlenek węgla (obszar specjalnie chroniony)	3000	500	60 1
-	Dwutlenek siarki /od 199-lr	600/440	200/ 130'	32 i
-	dwutlenek siarki(obszar specjalnie chroniony) /od 199-lr	150/150	75 / 75	11
			Stężenie wyrażone w [mg/m^5] |

Inne wartości stężeń dopuszczalnych obowiązują dla swobodnej atmosfery (obszary dzieli się na: chronione i specjalnie chronione). Stężenie ustala się w ciągu 30 minut, 2-1 godzin i 1 roku.

Ocena toksyczności -

•<1

NDS

< _,Ł_ <. ;..'_

NDS NDS NDS

Działanie addetywno ■

NDS NDS NDS

Działanie syncigiezne. - działanie jednego c/.ynnika pobudza d/.ialanie diuujeiw czynnika Pomiar punktowy,

Przy ocenie zagrożenia w środowisku pracy sprawy się komplikują, trzeba uwzględnić czynności wykonywane przez pracownika oraz zmianę w należeniu produkcji (technologii). Najlepiej byłoby wyposażyć pracownika w\!ęzomelrJCz\ovj\ekjednak poradził sobie w inny sposób.

1) pracownik obsługuje stanowisko jednorodnej produkcji (mierzymy chwilowe stężenie, wybierając losowo chwilę rozpoczęcia pomiaru - takicli pomiarów trzeba dokonać 5-7),

!>,',-

Z*.

2. pracownik obsługuje jedno stanowisko wielo etapowo produkcyjne (mierzymy średnie stężenie w czasie każdego etapu następnie liczymy średnią ważoną w ciągu zmiany roboczej),

3. pracownik obsługuje kilka stanowisk lub pracuje w całym pomieszczeniu (wybieramy nic więcej niż 6 punktów i w każdym z nici) wykonujemy 5-7 pomiarów).

Do oceny stężenia nic wystarczy podawać wartość średnią arytmetyczną, należy jeszcze podać także jej rozproszenie (błąd pomiaru)

Odchylenie standardowe

V "-1 i

13ląd pomiaru

7/7

Wynik pomiaru

ir = c ± b

Uznaje się, że zmiany stężeń podlegają rozkładowi logarytmiczno-normaliiemu, w związku z tym po wykonaniu pomiarów w miejsce c wstawiamy a = log c i całą procedur*}-, powtarzamy, na końcu należy dc logarylmować c = 10^a. Można jednak tego nie robić, przyjmując za wynik c+2b byle by liczba pomiarów była > 7.

ZADANIE Wykonano pomiary. Oblicz wartość średniego odchylenia standardowego i ocenić czy spełniony jest warunek, stężenie < 30.

Liczba pomiarów Czas pomiaru |min] Zmierzone stężenie [mn/ml]

1	2	3	4 70	5 ""s CO '	fi "'"'3 "To	7
10 35'	20 ' 25	30 \i							10 20

Rozwiązanie:

Se - obliczamy średnią arytmetyczną podanych stężeń = 33.5

40

Sx - obliczamy dziesiętne logarytmy poszczególnych stężeń (logc) i średnią arytmetyczną tych

logarytmów = 1.435, wynik delogarytniujemy = 27.2 = c

Obliczamy różnicę Sx - logc i podnosimy jądo kwadratu i obliczamy średnią arytmclyczną

kwadratu tej różnicy = 0.571 za (ci - c)^!

Podstawiamy do wzorów

^b=f

ii' = c±'b

Lub bez obliczeń podstawiamy do wzoru

w = c + 2b = 27.2+ 0.24 = 27.44

Sy Należy unikać pracy przy następujących procesach: produkcja aluminium produkcja fuksyny produkcja gumy produkcja koksu produkcja mebli produkcja obuwia odlewnictwo żelaza i siali gazyfikacja węgla

Kodeks pracy zawiera szczególne wymagania w odniesieniu do kobiet w tym kobiet w ciąży i karmiących, a także w odniesieniu do młodocianych.

— ~n Środki prewencji (eliminacja substancji szkodliwych)

hcrmelyzacja (odizolowanie urządzeń emitujących zanieczyszczenia chemiczne od otoczenia)

usunięcie człowieka poza strefę zanieczyszczeń iv

utrzymanie urządzeń chemicznych w należytym stanie

wentylacja pomieszczeń

stosowanie ochron osobistych (izolacja organizmu od otoczenia, filtracja).

Schemat wentylacji

H

E

E - zanieczyszczenia C2-NDS

E

0 = -

" NOS - cl

["%]

SPALANIE 1 WYBUCHY

Ę^> SPA LA NIE - to szybko przebiegająca reakcja egzotermiczna, której towarzyszy świecenie. Spalanie może być:

homogeniczne - mieszanina par palnych i powietrza (np, benzyna) heterogeniczne •- żarzące się powierzchnie (np, węgiel, sadza) dyfuzyjne - nie występuje wymieszanie się materiału palnego z. powietrzem kinetyczne - mieszanina gazów i par palnej cieczy jest rozpylona w powietrzu

=^ Aby powstało spalanie muszą być spełnione następujące warunki:

1. materiał palny (np metan)

2. czynnik utleniający (związki bogate w tlen)

3. źródło zapłonu (źródło dostarczające energii)

~~^ ) VYJi U CI I - bardzo szybko zaistniała reakcja egzotermiczna, której towarzyszy słyszalna fala dźwiękowa,

W przypadku'wybuchu w zależności od zawartości gazu wybuchowego mamy do czynienia z dolną i górną granicą bezpieczeństwa i tak np dla metanu kolejno 5% - 15%. Współczynnik bezpieczeństwa 2.5 dla metanu.

Wybuch może mieć charakter detonacji • fala dźwiękowa wyprzedza falę płomienia -i charakter dcllagnacyjny- fala płomienia wyprzedza fale dźwiękową,

— *^> Aby zaistniał wybuch musi istnieć:

1. czynnik wybuchowy o odpowiednim stężeniu tlenu w pewnej zawartości

2. inicjał o pewnej energii i czasie trwania

3. przestrzeń, w której wybuch może się rozwijać

Przykład: metan i powietrze- źródło zapłonu 0.19mJ

_: , Wyróżniamy 5 klas zagrożenia ludzi:

Kategoria zagrożenia ludzi	Funkcje budynków
I	Budynki używane publicznie lub ich części gdzie przebywa > 50 osób
11	Budynki lub icli części 0 ograniczonej możliwości poruszania się
III	Szkoły, budynki gdzie przebywa < 50 osób
IV	Budynki mieszkalne
V	Archiwa, muzea i biblioteki

Wyróżniamy 5 stref wybuchu: ■

Strefy wybuchu
ZO	Mieszanina gazów i par lub mgieł występuje stale lub długotrwale w warunkach pracy
Zl	Mieszanina ta może występować w warunkach pracy
Z2	Mieszanina występuje krótkotrwale lub prawdopodobnie
Z10	Mieszanina występuje często lub długotrwale
Zll	Mieszanina występuje krótkotrwale i łączy się z powietrzem

Klasy odporności pożarowej budynków:

Klasa odporności	Budynki produkcyjne i magazyny	Budynki zaliczane do kategorii zagrożeń ludzi
A	Budynki ze strefą pożarową o obciążeniu > 4Q00MJ/m^2	-
B C	Strefa pożarowa > 2000MJ/m^2i < lOOOMJ/m^2 oraz budynki wysokie ze strefą pożarową < 2000MJ/m^2	a) liczące więcej niż dwie kondygnacje kategorii 1, 11, V .. •V b) wysokie i wysokościowe 111 c) wysokościowe IV
		Strefa pożarowa > 1 OOOM.I/m^2oraz budynki średniowysoko-ściowc ze strefą pożarową = 1000MJ/m^2	n) dwie kondygnacje 1, II, V b) > dwie kondygnacje - budynki niskie i średnie-111 c) > trzy kondygnacje - budynki wysokie- IV
D	Strefa pożarowa > 500MJ/ni^2i < 1000MJ/m^2 oraz budynki wysokościowe ze strefą pożarową > 500MJ/m^2	a) jedna kondygnacja 11 b) > dwie kondygnacje Ul c) trzy kondygnacje IV
B	Strefa pożarowa < 500M.l/m^2	a) jedna kondygnacja 1, IV b) > dwie kondygnacje IV

Obciążenie ogniowe

a = współczynnik G = masa F = powierzchnia a = 2.4 dla benzyny a = 1.62 dla etylenu

Klasy odporności ogniowej budynków:

Klasa odporności ogniowej	Czas osiągnięcia stanu granicznego [minuty]
■ FO	< 15
F0.25	15-30
• F0.5	■' 30-60
F 1	60-90
F 1.5	90-120
F2	120-240
F 4	>240

—=-^ PYŁY

~ ^3l> PYŁY - zbiór cząstek w powietrzu, które w polu sil ciężkości poruszają się ruchem jednostajnym lub wykonują ruch Browna.

Pyły w zależności od działania na organizm ludzki, można podzielić na:

• toksyczne - pyły związków chemicznych, które mogą być rozpuszczalne w pyłach ustrojowych i powodować przez to zatrucia (np pyły związków ołowiu, miedzi,cynku, manganu, niklu, ilp)

• drażniące alergiczne

• rakotwórcze

—=s^> Aby pyl był toksyczny muszą być spełnione warunki:

mieć odpowiedni skład chemiczny i mieć odpowiednią granulację mieć odpowiednie stężenie

Źródła pyłów:

naturalne (wybuch wulkanów, erozja gleb, pożary lasów, burze piaskowe, pyl roślin,

mikroorganizmy)

sztuczne (przemysł górniczy, materiałów budowlanych, metaliczny, energetyczny,

rolniczy, chemiczny, transport morski, kolejowy, samochodowy)

Pud względem wielkości ziaren wyróżniamy:

43

- frakcje wdychane (20 - lOOum) frakcje płucne (0.7 - 20pm) frakcje respirabilna (0.1 - 0.7pm)

^-•^ Choroby najczęściej wywołane przez pyły:

1. zawierające krzemionkę - choroby kancerogenne

2. zawierające azbest - choroby rakotwórcze

3. pochodzenia roślinnego i zwierzęcego - alergie, kaszel, rozedma plue

4. sztucznych włókien mineralnych-alergie

5. cenieniu - działanie drażniące, zapalenie pluć

6. fosforyty - działanie drażniące

g) nawozów sztucznych - działanie drażniące
h) siarki - działanie drażniące

i) grafitu - choroby rakotwórcze

j) węgla - nieżyty oskrzeli, rozedma pluć

k) drewna twa dego - choroby rakotwórcze

1) substancji smolistych - choroby rakotwórcze

Pyły zwierające azbest zostały wycofane niemal ze wszystkich wyrobów, ale stosuje sieje do wyrobu nici, odzieży i nakryć głowy slosowanycli w akcjach pożarowych, do produkcji uszczelek prasowanych.

Dopuszczalne stężenia ze względu na własności trujące ustala się dla odpowiednich rodzajów pyłów, np:

L.p	Pyły	NDS [mg/m^3]-
1	Pyły zawierające wolną krystaliczną krzemionkę powyżej 50%: a) pył całkowity b) pyl respirabilny	2.0 0.3
2	Pyły zawiei ającc wolną krzemionkę od 2% do 50%: a) pyl całkowity b) pył respirabilny	4.0 1.0 , \\
J	Pyły zawierające wolną krzemionkę poniżej 2% a) pyl całkowity	10.0

Pomiar stężenia pyłów toksycznych dla człowieka jest bardzo trudny. Każdy pylomicrz
(np odkurzacz), mierzy ilość pyłu osadzonego na filtrze oraz ilość gazu przepływającego
przez pylomicrz. ^;

15

^=S> Rodzaje odpylaczów:

suche (cyklony, odpylacz wirnikowy, elektrofiltry, filtry ziarniste, filtry bibułowe,

koagulatory akustyczne)

mokre (płuczki natryskowe, przcwalowe, wirnikowe, z wypełnieniem, ze zwężką

Vcntunicgo)

~y Pyły także mogą tworzyć z powietrzem mieszaniną wybuchową. Jednak aby taka mieszanina powstała pyl musi mieć: odpowiednią granulację odpowiednie stężenie musi zaistnieć inicjał (zwarcie elektryczne, otwarty ogień)

Przykładem jest wybuch pyłu węglowego gdzie występują dwie fazy: wydobywanie się z węgla części lotnych i właściwy wybuch.

Wybuchają wszystkie pyły (Głogów - lata SO-te - pyl cukrowy, Mińsk - pyl z telewizorów, pyły z młynów, pyły aluminiowe).

■=^ Przeciwdziałania:

niedopuszczenie do łączenia się pyłu z powietrzem (zmoczenie, usuwanie) obudowa urządzeń elektrycznych (obudowa iskrobczpieczna)

=Sr> WYMOGI KODEKSOWE ZWIĄZANE Z BEZPIECZNĄ PRACĄ

-\A) w stosunku do pracodawców

pracodawca na etapie projektowym opracowywuje opinię na lemat bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz sanitarno - higieniczne, bez tych elementów projekt nie jest przyjęty do realizacji. W chwili przekazania zakładu do eksploatacji należy to zgłosić lo do państwowej inspekcji sanitarnej i innych organów nadzoru,

pracodawca jest odpowiedzialny za to aby były spełnione warunki techniczne budynków,
maszyny, urządzenia i narzędzia muszą spełniać wymogi BMP zgodnie z arl. 213 Kodeksu
pracy oraz posiadać zabezpieczenia (art. 214 Kodeksu pracy) - znaczek „B",
urządzenia, które podlegają nadzorowi technicznemu (np zbiorniki ciśnieniowe itp.)
muszą być dopuszczone do stosowania, ...

pracodawca określa szkodliwość zastosowanych materiałów i technologii wg ^v odpowiedniej listy a następnie zgłasza do Sanepidu rodzaj czynników szkodliwych i częstotliwość pomiarów. Nie wolno stosować środków chemicznych nicoznakowanych, bez opakowań chroniących przed szkodliwym działaniem, szczególnie odnosi się to do substancji kancerogennych i źródeł promieniowania sztucznego i naturalnego, zatrudniona osoba powinna mice orzeczenie lekarskie pozwalające wykonywać odpowiednią pracę Pracodawca zaleca okresowe badania lekarskie a gdy występuje możliwość utraty życia lub zagrożenia zdrowia zapewnia sprzęt ratunkowy pracodawca odpowiada za zatrudnienie ludzi o odpowiednich kwalifikacjach i przeprowadza z nimi szkolenia ogólne i szczegółowo w zakresie 131II' na stanowisku pracy,

pracodawca tworzy w zakładzie pracy służbę BMP przy więcej niż 10 praeowników(ail. '.'17 Kodeksu piac.y) i doi.liirc/ii pracownikom środki ochrony osobistej (arl T)'l Kodeksu piary),

pracodawca informuje pracowników o zagrożeniach (art. 215 Kodeksu pracy), na swój

koszt wykonuje badania czynników szkodliwych a o ich wynikach informuje

zainteresowanych,

pracownik w przypadku niedyspozycji może odmówić wykonania pracy, otrzymuje wtedy

wynagrodzenie jeżeli zagrożenie wynikało ze strony pracodawcy lub nie otrzymuje

wynagrodzenia gdy zagrożenie wynikało z przyczyn pracownika,

13) w stosunku do budynków i pomieszczeń (art. 210-212 Kodeksu pracy)

obiekty i budynki, w których wykonywane są procesy produkcyjne o charakterze

uciążliwym dla środowiska powinny być położone od strony zawietrznej w stosunku do

miejsc pracy, - zakłady emitujące zanieczyszczenia i hałas muszą być wyposażone w urządzenia do

odpylania, oczyszczenia ścieków i gazów, tłumienia hałasu, chronienia przed środkami

promieniotwórczymi,

zakłady pracy muszą mieć instalację wodociągową z wodą bieżącą i do picia a także

instalacje odgromową,

pomieszczenia na pobyt stały muszą mieć oświetlenie naturalne i sztuczne, ogrzewanie,

wymianę powietrza, zabezpieczenia przed wilgocią, ulatnianiem się gazów, pyłów i

promieniowania a także uciążliwym działaniem drgań i tłumienie hałasu ,odpowiednią

ewakuacje w razie wybuchu pożaru,

pomieszczenia pracy w piwnicach, suterenach i na poddaszu wymagają akceptacji

inspektoratu sanitarnego,

wysokość pomieszczenia musi mieć!* 3m (2,5m gdyjest < 4 osoby). W pomieszczeniu

gdzie występuje hałas musi mieć >3.30m,

norma powierzchni biurowej na 1 pracownika wynosi 5m⁷- plus 15% powierzchni

pomocniczej (bez korytarza i klatki schodowej),

okna powinny zapewnić odpowiednie oświetlenie i przewiew, powierzchnia ich [powinna

być równa 5-S% powierzchni całego pomieszczenia,

drzwi powinny otwierać się. w kierunku wyjścia, wysokość drzwi - 2ni, szerokość --

1,20m, na 100 osób znajdujących się w pomieszczeniu 0.5m² drzwi powinno przypadać

na każdą osobę,

temperatura nie powinna być < 10°C,

wentylacja powinna zapewniać wymianę 30m^J powietrza na godzinę , na I pracownika

20m³,

urządzenia sterowania muszą być widoczne i łatwe do identyfikowania,

elementy ruchome powinny być zabezpieczone,

w czasie ruchu w maszynie nie wolno dokręcać poszczególnych części, nie wolno f'

dokonywać drobnych napraw,

prace przy urządzeniach energetycznych mogą wykonywać osoby odpowiednie na to

stanowisko i powinny wykonywać to przynajmniej dwie osoby.

>-=* U A i,AS

10% wszystkich zatrudnionych w 1'olscc pracuje w warunkach zn.mw.enia, w lyni 33% ■ zagrożenie hałasem, 14% - pyl, 6% - substancje chemiczne, 10% - niedostateczne

oświetlenie, 7% - mikroklimat.

46

17

==? HAf.AS- lo dźwięk o dowolnym charakterze akustycznym, niepożądany w danych

warunkach i przez daną osobę. "==5> DŹWIĘK - to rozchodząca się fala akustyczna.

=.~) W zależności od częstotliwości drgań akustycznych rozróżniamy następujące hałasy: • - słyszalny (16Hz-16 000Hz)

« - niesłyszalny (hałas 'ultradźwiękowy (2Hz- 50Hz) i hałas ultradźwiękowy (10 000Hz-100 000Hz)) —

Zgodnie z prawem Webera - Fechmer'a subiektywny poziom dźwięku jest proporcjonalny do logarytniu jego natężenia (O~!og 1). W związku z tym efekt odbioru słuchowego zależy od natężenia (I) i od częstości (f) - (od poziomu natężenia i od składu widmowego hałasu).

Podczas hałasu mierzymy: ~> - ciśnienie akustyczne (L) - przyrost ciśnienia środowiska ponad ciśnienie statyczne

powietrza. Ciśnienie wywołujące ból nazywamy progiem bólu, wynosi około lOOPa . najmniejsza wartość ciśnienia wywołująca wrażenie słuchowe nosi nazwę progu słyszalności (PO)

;'=2xlO-⁵/V( lub L=W^n]V/,
⁰ / m

L =10 log

a-) - natężenie akustyczne (K) - ilość energii przenikającej w jednostce czasu przez powierzchnie prostopadłą do kierunku rozprzestrzenia się fali w [W/ni²]

K =10 log

i

W związku z powyższym, poziom dźwięku (natężenie hałasu) wyrażamy w decybelach
(dB). ^ IV

Zadanie

W pomieszczeniu pracuje pila, która wydziela dźwięk o należeniu 90(10. Do pomieszczenia wprowadzamy identyczną pilę. Oblicz natężenie hałasu w pomieszczeniu z dwoma pilami.

Rozwiązanie:

K, =10 log— = 90tlli

18

> TON - to dźwięk o jednej częstotliwości.

Głośność zależy od ciśnienia akustycznego. Jednostką głośności jest fon (fon - głośność dźwięku o częstotliwości 1000Hz, którego poziom natężenia dźwięku wynosi n dB).

Wyróżnia się następujące rodzaje hałasu, biorąc pod uwagę zmienność natężenia w
czasie: •—

- hałas ciągły- jego poziom nie ulega zmianom
' - hałas uslalony - poziom dźwięku zmienia się nie więcej niż o 5dB

hałas nieustalony - poziom dźwięku zmienia się więcej niż o 5dB

- hałas impulsowy - składa się zjcdiiego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, z których każdy
trwa krócej niż sekundę

-=ESr~) Hałas impulsowy jest bardziej szkodliwy niż hałas ciągły ze względu na wrażliwość.

Poziomy natężeń dźwięku w przyrodzie: szum liści - 15dB biblioteka-3OdB rozmowa -50dB urządzenie domowe - 70dB mcii uliczny - 75dI3

urządzenie elektryczne (np wiertarka) - S5dB • dyskoteka-110:113

• próg bólu-140dB start odrzutowca - 160dB

• start rakiety - 200dB

Ryzyko utraty słuchu

		—»—	Ryzyko utraty słuchu w % Lata			-=—»~-	—1
DB	5	10	15	20	25	30	^ f'55
80	0	0	0	0	0	0	0
85	1	3	5	6	7	8	29
90	_ '' - ■■	10	14	16	IG	IS	20
100 '""i! o	12 • 26"	29	37	42 "78 '	43 78	44 77	44 72 '
								55	71
115	36	71	83	S7	S'l	SI	-

Wpływ hałasu ujawnia się pi zez;

1. podenerwowaniu

2. wydłużenie czasu reakcji e) trudności z koncentracją

Natomiast szkodliwość hałasu przejawili sic w:

19

49

1. głuchocie

2. upośledzeniu słuchu

3. reakcjach układu oddechowego i krążenia ■

Ekspozycja na hałas

. o

Hałas w środowisku pracy charakteryzowany jest przez: poziom ekspozycji na hałas podniesiony do S-godzinnego dnia pracy maksymalnym poziomem dźwięku A szczytowym poziomem dźwięku C

—i5 Ze względu na reakcję ucha wprowadzane są korekty natężenia dźwięku i tak A = 0-55dB B = 55-85dB C = >85dB

Ze względu na ochronę słuchu muszą być zachowane następujące warunki: 85dB w przypadku poziomu ekspozycji na hałas w 8-godzinnym dniu pracy -

£,, = 3.64 xi O³ '

S5dB w tygodniowym czasie pracy -

E_p = 18.2 x ) 0^J

maksymalny poziom dźwięku A — 115dB maksymalny poziom dźwięku B - 135dl3

Dopuszczalny czas pracy w hałasie

Poziom dźwięku A [dBl	Czas pracy [mini
SO	480
S5	150 f.
90	48

:Sr~> Sposoby prewencji:

1) stosowanie rozwiązań obiiiżającycli poziom lialasu w pracy przez ograniczenie emisji źródeł dźwięku (np zmniejszenie oporów tarcia, zmiana używanych materiałów, stosowanie okryć głuszących, zmniejszenie powierzchni emitującej dźwięk przez perforację, wyeliminowanie źródeł hałasu aerodynamicznego, zastosowanie tłumików hałasu (refleksyjne - o zmieniającym się. przekroju, absorpcyjne - zawierające materiał chłonący energię dźwięku - tłumik saniocłiodowy), stosowanie ekranów i obudowań dźwiękochłonnych (mogą zmniejszyć do ?.0dB) stosowane głównie > 120dB,

20 ■ .

2) metody organizacyjne- ograniczenie czasu pracy, stworzenie stref ciszy gdzie można odpocząć, znakowanie stref zagrożenia hałasem, ochronniki słuchu - hełm przeciwhałasowy, nauszniki, wkładki do uszu.

Z uwagi na zagrożenie całego społeczeństwa przez nadmierną emisję hałasu ustalono
wymagania dla pomieszczeń bytowych (hotele, mieszkania - 40dB w dzień i 30dB w nocy,
pokoje intensywnej terapii -30dB noc i dzień, sale wykładowe - 40dB, kawiarnie, restauracje,
sklepy - 50dB). Podane wartości odnoszą się do dźwięków przenikających do pomieszczenia
od wszystkich źródeł hałasu. Na stanowisku pracy ustalono, że poziom dźwięku nie może
przekraczać: ■—

- biuro- 50 -55dB

kabina dyspozytatora - 65dB

laboratorium - 75dB

Normuje się także hałas komunikacyjny ( < 55dB), osiedla ( < 65dB), lotniska ( < 60dB).

■^=rr^> /'//) LA S INI •'RA DŻ1YIEKO WY- typowym objawem jest.ucisk w uszach r uczucie wewnętrznej wibracji, najbardziej szkodliwe są drgania 3 - 15Hz ponieważ taką częstotliwość drgań własnych posiada większość organów, w rezultacie czego pojawiają się drgania rezonansowe prowadzące do bólu głowy, zaburzeń równowagi (szczególnie groźnym źródłem emisji tego hałasu są duże wentylatory przemysłowe, dmuchawy). Przy infradżwiękach poziom dźwięku mierzy się przy charakterystyce A dla oktaw (zakres częstotliwości kresu górnego jest dwa razy większy niż zakres kresu dolnego). Dopuszczalne poziomy ciśnienia akustycznego ustala się dla środkowej częstotliwości oktaw (4, S, 16, 31.5Hz). Np w pomieszczeniach administracyjnych (biura, itp) częstotliwość: 4Hz odpowiada 85dB

- SHz odpowiada S5dl3

16Hz odpowiada S5clB

- 31.5Hz odpowiada SOdB.

Młodociani i kobiety poddani są szczególnej ochronie ze względu na hałas infradźwiękowy, w tym przypadku dopuszczalny poziom ciśnienia akustycznego wynosi:

• 4Hz odpowiada 85dB

• 81 Iz odpowiada SSdB

• 16Hz odpowiada SSdB

• 31.51 Iz odpowiada SOdB.

—-— . ^ «'i

~p^^> UALM.UI'J3ADJ1XLYM1WX. - normuje się go w podobny sposób jak hałas infradźwiękowy, ustalając dopuszczalny poziom dźwięku w pasmach tercjowych (zakres górny 1.26 razy większy od zakresu dolnego). Dla wartości środkowych oznaczone są dopuszczalno poziomy ciśnienia akustycznego. Kobiety i młodociani podlegają szczególnej ochronie,

^7 KOMFORT CIEPLNY

=^> KOMEOR TEM CIEPLNYM - określa się stan, w którym człowiek nie czuje ani chłodu, ani ciepła. -=r-y MIKROKLIMAT - to środowisko cieplne, w którym przebywa człowiek.

Zadowolenie człowieka z warunków cieplnych zależy od wiciu parametrów: rodzaj wykony w.ajicj pracy (związane jest to z tzw. ciepłem niclaboliznui - organizm pozostaje w równowadze z otoczeniem, a energia wytwarzana przy spalaniu jest zużywana w procesie pracy i wymieniana z otoczeniem przez parowanie, konwekcję, promieniowanie, oddychanie). Bilans cieplny organizmu:

Q. = Q_P + Qt + Q, + Q,

Q,, * c_rM, " '■

c = siali parowania

At/,. = wilgotnośi powietrza {różóżni prąrt>:i>ośpary)

Q/xa ()••)(', -0

a = współ, przyjmowania ciepli v = pręręMo powietrza l_t = lenip. skóry l_z -lemp. powietrza

Qr*--Ąu-<i)

rodzaju odzieży i stopnia osłonięcia ciała

temperatury powietrza

wilgotności powietrza

temperatury powierzchni promieniującej

prędkości przepływu powietrza

> Komfort cieplny zależy od: temperatury powietrza wilgotności powietrza

prędkości powietrza opływającego człowieka temperatury powierzchni otaczających rodzaju odzieży i stopnia okrycia ciała

5> 7.c względu na komfort cieplny mikroklimat dzielimy na: gorący ciepły'

a\

22

53

MIKROKLIMAT GORĄCY-od 199-łr. wprowadzono w Polsce normę opartą na temperaturze WBGT (temperatura termometru kulistego) WBGT =0.7w + 0.3p (brak nasłonecznienia) WBGT =0.7w + 0.2p + O.ls (nasłonecznienie)

w = temperatura termometru wilgotnego p = temperatura termometru kulistego

Pięć klas metabolizmu ze względu na ciężkość pracy:

		Dopuszczalne wartości WBGT
Klasa metabolizmu	Poziom metabolizmu	Osoba zaaklimatyzowana w środowisku gorącym		Osoba niezaaklimatyzowana w środowisku gorącym
Odpoczynek	M < 65	33		32
Praca lekka	65<M< 130	30		29
Praca średnia	130<M<200	28		26
Praca ciężka	200 < M < 260	Nieodczuwalny ruch powietrza	Odczuwalny ruch powietrza	Nieodczuwalny ruch powietrza	Odczuwalny ruch powietrza
Praca b. ciężka	M > 260	25 23	22 25	22 18	23 20

^T> Młodociani nic mogą pracować przy temperaturze > 33°C i przy wilgotności 60%, a także przy bezpośrednim oddziaływaniu źródła promieniowania. Dla chłopców mających więcej niż 16 lal możliwa jest praca przy wielkich piecacłi w czasie nicdluższym niż 3 godz.,(w charakterze piekarza > 16 lat, hutnika> 17 lat, cukiernika > 17 lat).

Pracodawca musi chronić pracowników przed nadmiernym ciepłem (zimnem) i wilgotnością stosując:

1. obudowania i izolację źródeł ciepła (zimna)

2. odpowiednią odzież.

3. odpowiednią organizację pracy

4. dostarczanie napojów (herbata miętowa, woda sodowa)

5. klimatyzację lub intensywną wentylację , «

Psychrometr ■■ przyrząd do mierzenia wilgotności względnej powietrza; składa się z dwóch I ni i u u i ich ów, zbiorniczek 1I ęciuwy jednego z nic.ll j osi owinięty Mule zwilżoną szmatką bawełnianą, u ilgol ilość powieli,'ii okieśla się 11(1 podstawie różnicy Icinpcialur wskazywanych przez obydwa Iciinomeliy (zwane odpowiednio wilgolnym i suchym) .

"N

6 x

23

zz^> MIKH0KL1MA T ZIMNY- jest wtedy, gdy WCI < 1200 kcal/m³h F)^/CT = (lO.45 + 10Vv-v)x(33-/J

Praca jest zabroniona, gdy WCl > 1200

WCl	Czas pracy w minutach
1000	Bardzo zimno
1200	Odmrożenie
1400	20
1600 ■	15
1S00	10
2000	S
2200	4
2400	1

■=.) W mikroklimacie zimnym młodociani nic mogą być zatrudnieni w temperaturze

• 14°C, przy wilgotności > 65%. Np praca w chłodni, zamrażalni, przy stałym konlakcic z wodą, na mokrym gruncie itd. Osobom, które pracują w zimnym mikroklimacie przysługuje posilok regeneracyjny. Przy WCl > 1000 lub przy pracy na otwartej powierzchni

• 10°C lub > 25°C przysługują napoje o odpowiedniej temperaturze, natomiast posiłki regeneracyjne przysługują przy wysiłku fizycznym mężczyzn 1500kcal pod ziemią, a kobiet lOOOkcal wykonujących prace na otwartej przestrzeni od 1 Xl do 31 111.

Knlatcrmomctr- przyrząd do pomiaru intensywności chłodzącego działania otoczenia, wywołanego wspólnym działaniem temperatury, prędkości przepływu i wilgotności powietrza.

n

u

r^> KODEKS PRACY W'/lU.VJ)Eh I:

A) młodocianych (osoby mające 15-18 kit, wyjątek dzieci rolnika). Pracodawca zatrudniający młodocianego zobowiązany jest do przestrzegania następujących przepisów: czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nic może przekraczać 6 godzin na dobę czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nic może przekraczać S godzin na dobę

Sh

pracownik młodociany nie może być zatrudniony w godzinach nadliczbowych ani w

porze nocnej (przerwa w pracy młodocianego musi Irwać nic mniej niż 14 godzin)

zabronione jc'st zatrudnianie młodocianych przy pracach dla nich wzbronionych (np.

prowadzenie ciągników, używanie pil, praca w kamieniołomach i w odlewnictwie, osoby

w wieku 14 lat mogą nosić ciężar nie większy niż lOkg, natomiast osoby 16 - 1S lat nie

więcej niż 15kg

pracodawca powinien prowadzić wykaz młodocianych pracowników B) kobiet Zagadnienie ochrony^pracujących kobiet można podzielić na następujące części:

ochrona zdrowia

ochrona stabilności stosunku pracy w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego

gwarancje uprawnień związanych z wychowywaniem dzieci Przepisy prawa pracy ograniczają zatrudnianie kobiet przy pracach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. (Dz.U.l 14, poz. 545) Do tego typu prac zalicza się:

prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją

ciała

prace w mikroklimacie zimnym, wilgotnym i zmiennym

prace w hałasie i drganiach

prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania

prace pod ziemią i na wysokości

prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu

prace w konlakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami chemicznymi

prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi Zgodnie z art.179 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek przenieść do innej pracy kobicie w ciąży gdy:

wykonuje pracę wzbronioną kobietom w ciąży

przedstawi zaświadczenie lekarskie, iż stan ciąży nic pozwala na wykonywanie

dotychczasowej pracy Zgodnie z art. 176 Kodeksu pracy kobicl w ciąży(zakaz bezwzględny), a także opiekujących się dzieckiem w wieku do 4 lat (zakaz względny - za zgodą kobiety) nic wolno zatiudniac w godzinach nadliczbowych ani w nocy.

<2H

---