ANDRAGOGIKA -A. Jurgiel

Egzamin 8 czerwca (ustny)/15 czerwca(pisemny)

Składa się z 4 zadań:

1. Wyjaśnij-podaj znaczenie pojęć

2. Porównanie (2 teorie, koncepcje uczenia)-MOŻLIWE: 2 bardzo podobne kwestie

3. Podaj argumenty na rzecz określonej tezy

4. Lektura

Wykład 1 (26.02.2009)

Geneza edukacji dorosłych-wprowadzenie w tematykę

Podstawowe pojęcia:

• Andragogika- teoria uczenia się i nauczania ludzi dorosłych, refleksja nad edukacją dorosłych

Edukacja dorosłych to praktyka społeczna, oznaczająca środowisko uczenia się ludzi dorosłych

Tradycyjne podręczniki- 3 typy edukacji dorosłych:

1. edukacja formalna

zinstytucjonalizowane kształcenie (od szkoły podstawowej - do uniwersytetu)

szkoła- kształtowanie umiejętności i generowanie określonej wiedzy, edukacja zorientowana na zdobyciu określonych certyfikatów

2. edukacja pozaformalna

zorientowana na kształtowanie określonych postaw, dzieje się w instytucjach, ale które nie zostały powołane do tego, aby kształcić (organizacje pozarządowe, wolontariat, sektor publiczny, towarzystwa oświatowe, uniwersytety ludowe)

3. edukacja nieformalna

Nieformalne uczenie się -to jest uczenie się z codzienności, osmotyczne, przy okazji, kształtowanie określonych umiejętności związanych z rozwojem cywilizacyjnym

• Andragogika jako dyscyplina

Pojawiła się w Europie w uniwersytetach w latach 50-tych, związana była z faktem upowszechnieniem edukacji, dostępem dla wszystkich bez względu na status i pochodzenie. Odpowiedź na pytania dotyczących dydaktyki

Edukacja- jako pewna praktyka- pojawiła się w konsekwencji rozwoju pewnych ruchów społecznych, które walczyły o równouprawnienie (walka o interesy grup)

Lata 20-te XX wieku zaczęła się od walki o równouprawnienie

• Skąd zainteresowanie andragogiką współcześnie?

1. Upowszechnienie kształcenia - zaczęto interesować się Andragogiką od momentu upowszechnienie kształcenia (po II wojnie światowej), kiedy szkołą średnia i wyższa przestały być miejscem uprzywilejowanym dla określonych grup - czyli od momentu kiedy mówimy o publicznej oświacie -> demokratyzacja szkolnictwa-sam fakt dostępu

2. Czynnik demograficzny- starzenie się społeczeństw - próg starości wg demografów- 65 rok życia

Społeczeństwo młode - do 4% w wieku pow. 65 rok życia

Społeczeństwo dojrzałe - do 4-7%

Społeczeństwo stare - pow. 7%

Społeczeństwo zaawansowane - pow. 10%

w demograficznej starości

Polska- 12%

Niemcy- 15,9%

Irlandia - 11,2%

Japonia -17%

Włochy- 18%

Grecja, Szwecja -17,2%

Meksyk- 4,3% * dane odnoszą się do osób zarejestrowanych

3. Zmiana w strukturze szkolnictwa wyższego

(system boloński : studia pierwszego stopnia- licencjat, drugiego stopnia- mgr, trzeciego stopnia- doktorskie)

Związane jest z szerokim dostępem do edukacji wyższej -poziom skolaryzacji na poziomie szkoły wyższej 47%

Otwarcie uniwersytetów na tzw. studia otwarte albo e-learningowe

4. W kontekście edukacji pozaformalnej

Ogromne zainteresowanie pod względem badawczym działaniem organizacji pozarządowych po 1989r. (zaczęto interesować się co dzieje się w tych organizacjach, jak przebiega kształcenie, jak kształtowana jest obywatelskość)

5. Wyraźne usytuowanie badań nad uczeniem się w kontekście biografii ludzkiej

Olga Czerniawska - „Drogi edukacyjne ludzi starszych”

Genantologia - to taka dyscyplina, która zajmuje się człowiekiem powyżej 65 roku, 3 wieku-> Uniwersytet Trzeciego Wieku

Zajmuje się relacjami międzypokoleniowymi i komunikowaniem się ludzi między pokoleniami

• 3 typy Andragogiki (tradycyjna, humanistyczna, krytyczna)- O jakiej Andragogice współcześnie mówimy?

Kryteria podziału na 3 Andragogiki to odpowiedź na 2 pytania:

-> kryterium 1- O jakim dorosłym mówimy- Kryterium -Kim jest dorosły, Kogo mamy na myśli

-> kryterium 2 - Jakie są uprawomocnienia znaczenia edukacji dorosłych -Po co kształcimy

1. Andragogika tradycyjna

Zainteresowanie: dorosły tylko w roli ucznia -posłusznego i zdyscyplinowanego, znającego podstawowe kanony kultury

Podstawowa aktywność dorosłego ucznia - kolekcjonowanie faktów przy pomocy przedmiotów nauczania utożsamianych z dyscypliną naukową

Cechy:

-wyraźne wyznaczenie granic pomiędzy edukacją młodych i dorosłych (w sensie struktury szkolnictwa- a nie programu!) -szkoły dla młodych i dorosłych- Centrum Kształcenia Ustawicznego, Liceum dla dorosłych, Uniwersytet Trzeciego Wieku

Po co kształcimy?- uzasadnienie:

-Człowiek ma być przydatny społecznie i ekonomicznie ( kiedyś-społecznie -w latach 70-tych spójność społeczna)

Przysłużenie się rozwojowi gospodarki, mamy być dobrymi pracownikami

Po to się kształcimy, byśmy się przyczynili do rozwoju ekonomicznego -rozwój kapitału ludzkiego

Przykłady autorów andragogiki tradycyjnej (instrumentalnej):

J.Półtużycki „Dydaktyka dorosłych”

K.Wojciechowski „Andragogika”- główny ideolog andragogiki w Polsce 50,60,70-te

2. Andragogika humanistyczna /2 odrębne nurty/

1. zhumanizowana wersja edukacji formalnej

- dorosły jako uczeń aktywny w szkole (np. zaproszenie studentów do określonych projektów badawczych)- organizowanie prac w zespole, aktywizowanie

-Zaktywizowanie dorosłego do uczenia się w szkole -metody aktywizujące

Przykłady autorów:

M.Knowles - nurt zbliżony do pedagogiki deweyowskiej (uczenie się przez działanie)

J.Kargul- edukacja jako wspieranie indywidualnego rozwoju człowieka

2. nurt terapeutyczny

-Odnosi się do osób z określonym stylem uczenia się -diagnozowanie stylu uczenia się, ale także określonych potrzeb edukacyjnych

• Identyfikacja metodologiczna Andragogiki

-przedmiot badania i poznania w Andragogice

-Czego dotyczą badania i co dzięki temu poznajemy?

W Andragogice przedmiotem badania: DOROSŁOŚĆ

-próbujemy usytuować w polu badawczym








Dorosłość próbujemy badać w kontekście: dorosłego, uczestnictwa w edukacji, rozwoju

• 2 sposoby myślenia o dorosłości

I statyczne rozumienie dorosłości

-dorosłość- zobiektywizowany stan społeczny, pewien końcowy produkt, kryteriami owego „dobrze wyprodukowanego towaru” jest:

-kryterium wiekowe- wg prawa

-kryterium biologiczne

-kryterium poznawcze- jesteśmy w stanie myśleć abstrakcyjnie

w latach 60-tych dodawano 2 kryteria: posiadanie pracy, posiadanie mieszkania

II postrzeganie dorosłości w kontekście rozwoju psychicznego człowieka, ale rozwoju rozumianego w kontekście społecznym

-proces rozwoju jest czymś zupełnie naturalnym, my jesteśmy w stanie określić kolejne stadia rozwoju w zależności od stadium rozwoju, w którym jest jednostka

-mogą istnieć różnego rodzaju ZADRZENIA KRYTYCZNE -które pozwalają nam myśleć prorozwojowo o człowieku , zdarzenia wywołując kryzysy może mieć prorozwojowy charakter

• 1 wariant: 2 autorów - Cogins, Knowles

Pokazywanie osiągania dorosłości w perspektywie: im bardziej stajemy się bardziej dorośli, im bardziej jesteśmy samodzielni, tym jesteśmy w stanie wziąć odpowiedzialność za postępowania własne i innych

Od braku odpowiedzialności -> do odpowiedzialności za siebie -> odpowiedzialności za innych

• 2 wariant

Myślenie o dorosłości w kontekście realizowania zadań rozwojowych. Zadania rozwojowe są określane na podstawie mechanizmów socjalizacji i kultury w której żyje.

-Dorosłym człowiek się staje na podstawie własnych możliwości, ale również to zależy od społeczeństwa w którym żyje i kultury

Havinghurst- przekazywał zadania rozwojowe przez pryzmat badań, które zrobił ale także jak żyją cywilizacje zach.-europejskie

Lata 80-te

1. wczesna dorosłość 23-34 rok życia

2. średnia dorosłość 35-60 rok życia

3. starość- wiek trzeci +60

Zadania rozwojowe:

1. wczesna dorosłość-wybór partnera życiowego i uczenie się wspólnego życia z nim

start w rolach rodzinnych i opieka nad dziećmi

zarządzanie domem

start kariery zawodowej

przyjęcie na siebie odpowiedzialności obywatelskiej

znalezienie odpowiedniej grupy towarzyskiej

2. ustalenie i utrzymanie odpowiedniego standardu życia

towarzyszenie dorastającym dzieciom

rozwijanie różnych form spędzania wolnego czasu

przystosowanie się do starzejących się rodziców

przystosowanie się do zmian fizjologicznych wieku średniego

Dorosłość wymaga pewnego wysiłku, nie da się badać dorosłości bez badania kontekstów

Po co uczymy się?- człowiek to nie tylko intelekt, ale także istota czująca, mająca swoje potrzeby, emocje,

Człowiek to nie tylko intelekt to osobowość.

Wykład 2

3. Andragogika krytyczna i emancypacja

-Przyglądamy się dorosłemu jako podmiotowi (potencjał) do zmiany społecznej

Emancypacja -zmiana w sposobie rozumienia świata, która pozwala wierzyć, że jesteśmy promotorami tych zmian.

Andragogika krytyczna dotyczy edukacji pozaformalnej

Edukacja- zorientowana na sposób uczenia się- uczenia społecznego czyli poza szkołą (org. pozarządowe, nowe ruchy społeczne)

Będą pytać o sens i znaczenie edukacji obywat. w szkole

-Edukacja pewnej szansy?

Andragogika jako teoria zastanawia się nad procesem wykluczenia społ..

Proces wykluczania społecznego w andragogice krytycznej to proces, a nie produkt uboczny

Wykluczenie społ. to jest zjawisko, które może dotyczyć nas wszystkich

Uprawomocnienia Andragogiki- Po co, czego dotyczy?

-Wszystko to robimy, aby funkcjonować w SPOŁECZEŃSTWIE RYZYKA

Znaczenie edukacji -budowanie kapitału społecznego

Koncepcja kapitału społecznego -3 odniesienia:

1. habitus -umiejscowienie człowieka w kulturze (strukturze)- Bourdieu

2. „wzięcie spraw w swoje ręce”- nawiązuje do tego andragogika krytyczna

-w sąsiedztwie, w org. pozarządowej -budowanie więzi społecznej

Przykład: Robert Putman „Edukacja w działaniu”

Kapitał społeczny budowany w najbliższym otoczeniu-dopiero kiedy jest świetnie rozwinięty można rozwijać kapitał ludzki

3. Colleman- im bardziej człowiek wykształcony, tym większy kapitał społeczny

Usytuowanie kapitału społecznego w kontekście szkoły

W Andragogice głównie drugie rozumienie!

Edukacja nie pytająca o mechanizmy wiedzy jest bezwartościowa, jest kolejnym ryzykiem w naszym życiu.

Uczenie się w Andragogice krytycznej musi pokazać mechanizmy dochodzenia do wiedzy.

Dla Andragogiki krytycznej ważne jest to co zdarzyło się po drodze, proces dochodzenia do wiedzy, a nie tylko rezultaty.

Autorzy Andragogiki krytycznej:

-G.Biesta „Przeciwko uczeniu”

-J.Field -gdzie są niebezpieczeństwa w budowaniu kap. społ.

-M.Malewski - buduje instrum. do wyjaśniania zjawisk społ.

• Przedmiot poznania- proces wychowania, który rozumiany jest jako inkulturacja (proces wchodzenia w kulturę)

Wszystko zależy od tego, jak my ten proces wychowywania będziemy rozumieć- wszystko sprowadza się do tego jak współcześnie w andragogice wychowanie rozumiemy

WYCHOWANIE

1. wychowanie = zadanie

za istotę działania uznaje się metodę, która ma nas doprowadzić do celu

Celowe, zaplanowane działanie mające na celu intencjonalne kształtowanie osobowości drugiego człowieka ->NIE my określamy te cele

CEL








Metoda

Jak zrobić -aby było skutecznie-jak doprowadzić do danej zmiany

W Andragogice- w okresie powojennym (wykształcenie dużej liczby ludzi szybko i łatwo)

Lata 50,60,70-te -etatyzacja (podporządkowanie jednostki państwu)

2. wychowanie= fakt życia społecznego

-pełen niepokoju, niespodzianek edukacyjnych

-Zadanie: jak to jest, że..., dlaczego jest tak, że...(np. dorośli się uczą); co to znaczy, że...

analizowanie kontekstu

Przykład:

-problem indywidualnego rozwoju człowieka

-wychowanie jako proces indywidualnego rozwoju człowieka ->PATRZ Badania biograficzne

-wychowanie rozumiane jako proces wzmacniania efektów socjalizacyjnych (pomyślnie zakończona socjalizacja wtórna na poziomie szkoły średniej jest wstępem do dorosłości)

PATRZ Badania fenomenograficzne, etnometodologia, krytyczna analiza dyskursu

• Badanie:

1. Opis -tworzenie typologii, charakterystyki

2. Wyjaśnianie -szukamy zależności przyczynowo-skutkowych

3. Rozumienie -tłumaczenie, interpretowanie

Badanie zorientowane na to, aby przedmiot poznania był wynikiem opisu i wyjaśnienia

OPIS, WYJAŚNIANIE

W wyniku badania mamy do czynienia z opisem, albo opisem i rozumieniem

Wychowanie (przedmiot badani) dzieli się na 2 opcje metodologiczne- inne rozumienie CELU BADAŃ andragog.

W jakiej opcji się znajdujemy- aby móc sformalizować cel

-Jak możliwe jest to co istnieje?- dobieramy cel i następnie formułujemy metody badawcze

• Orientacje w Andragogice

1. Orientacja przedmiotowa:

• przedmiotem badań są poszczególne dziedziny rzeczywistości oświatowej (np. szkoła dla dorosłych, uniwersytet, koło samokształceniowe)

• zadaniem badaczy jest próbować te dziedziny odzwierciedlać w badaniu, co pozwala sądzić, że tym dziedzinom przypisuje się status realnej obiektywności

• problemy badawcze są wobec tej dyscypliny wtórne

Próbujemy opisywać JAK JEST I JAK BYĆ POWINNO

• wybór takich problemów badawczych, które mają natychmiastową ważność w praktyce edukacyjnej

cele poznawcze są drugorzędne, najważniejsze cele dotyczące praktyki

„Jak ulepszać praktykę”

• wymiar adaptacyjny -zmieniać praktykę i jak się sensownie do niej dostosowywać

2. Orientacja problemowa

• charakter konceptualny - pochodna wyobraźni i wiedzy uczonych

„Co mnie interesuje w tej przestrzeni?”

• najważniejsze jest pytanie- to jak sformułujemy pytanie wyznacza kierunek myślenia

Zgromadzona wiedza na podstawie pytania nie musi być wiedzą do natychmiastowego spożycia, ale jest dostarczana w coraz bardziej zaawansowanych formach i jest dostępna praktykom w takim sensie, w jakim są oni w stanie z niej skorzystać.

Pytać-> „Jak to jest, że człowiek się uczy”, „Co to znaczy, ze człowiek się uczy?”

-ważne są te pytania, które wykraczają poza realny status pedagogiki

• wychowanie rozumiane jako proces inkulturacji, wskazania dla „projektantów” działań edukacyjnych”

• 4 podstawowe zasady- Knowles:

• Koncepcja bycia uczniem

Im człowiek bardziej dorosły, tym bardziej wewnątrzsterowny i przejmuje odpowiedzialność za efekty procesu uczenia się

Zadaniem instytucji- zachęcanie dorosłych do stawania się coraz bardziej samodzielnym

Przeciwieństwo podejścia edukacyjnego zewnątrzsterownego

2. Rola uczniowskiego doświadczenia

Potencjalnie dla dorosłych ich własne doświadczenie jest cennym źródłem wiedzy

Dorośli w procesie uczenia się nadają doświadczeniu szczególne znaczenie, w odróżnieniu od tego, czego uczą się w sposób pasywny

3. Gotowość do uczenia się

Gotowość do uczenia wyznaczona jest tym, co Konowles nazywa przydatne w życiu, czyli przedstawianie zadań i problemów do rozwiązania

-> Jeśli program nie jest zorientowany na ważne problemy dla samych uczestników-nie można mówić o sukcesie edukacyjnym

4. Orientacja na uczenie się

Cel kształcenia i uczenia się ludzi dorosłych jest edukacja zorientowana na kompetencje-dyspozycja człowieka do działania, a nie wyuczenie czynności określonego typu

Knowles odrzuca systemowe czynniki (kapitał środowisko, kompetencje)

Przypomina koncepcje merytokratyczne -celem edukacyjnym- motywowanie do nauki

Wykład 3 (19.03.2009)

Technokratyczna i humanistyczna koncepcja kształcenia zawodowego

• Polityka oświatowa- 2 rodzaje wyznaczników, które bierzemy pod uwagę:

• Wewnętrzne (struktura organizacyjna syst. oświaty- jakie szkoły, jakiego typu szkoły, dobór kadry, jakie kwalifikacje, jak jest dobierana kadra)

• zewnętrzne (społeczne otoczenie systemu oświatowego tzn. ekonomia i społeczny popyt na kształcenie-czy nas stać i jakie jest społeczne oczekiwanie, ile osób chce się kształcić)

Konieczność odpowiedzi na 2 pytania wynikające z wyznaczników?

1. Na ile system edukacyjny jest adekwatny do tego co dzieje się w gospodarce?

Czy potencjał kwalifikacyjny wykształcony przez ten system ma szanse zostać zagospodarowany w obszarze pracy

2. Na ile system edukacyjny z punktu widzenia indywidualnego- konkretnej kariery życiowej- jest instrumentem awansu społecznego

Na ile moje wykształcenie jest instrumentem awansu społecznego

Odpowiedzi na te 2 pytania prowadzą do dwóch koncepcji kształcenia:

1. technokratyczna koncepcja

Rozwijających się pod względem gospodarczym i zaawansowania procedur demokratycznych, gdzie sytuacja ekonom. nie pozwalają kształtować systemu oświatowego na miarę aspiracji edukacyjnych społeczeństwa

-stawia się na limitowanie wykształcenia -dla wszystkich go nie wystarcza

-kształcony potencjał jest ściśle dopasowany do wymagań gospodarki (charakter adaptacyjny)

-nakłady na oświatę traktowane są jako środki inwestycyjne, a miarę ich zaangażowania są kwalifikacje dla gospodarki

2 warianty tej koncepcji:

• 1 wariant- Rozwój społeczno-gospodarczy następuje w bardzo szybkim tempie, na skutek szoku industrialnego (nowej technologii)

Sytuacje- powstają nowe zawody, sytuacje ogromnych braków kadrowych w tych dziedzinach

-stanowiska zajmują wtedy ludzie nie mając formalnych kwalifikacji w tym zawodzie i doświadczenia -PRL

System edukacyjny co robi?

-wyrównuje tzw. potencjał edukacyjny -produkuje kwalifikacje w różnych formach kształcenia (wieczorowych, zaocznych)

-zdobycie formalnych kwalifikacji jest rodzajem zabezpieczenia już zdobytej pozycji

AWANS ZAWODOWY WYPRZEDZIŁ KOMPETENCJE EDUKACYJNE

• 2 wariant - Rozwój oświaty i przemiany są oparte na długodystansowych planach

-działanie diagnostyczne- ocena ile kompetencji będzie potrzebował rynek

-zdobycie formalnych kwalifikacji poprzedza awans zawodowy

-system oświatowy produkuje tylko tyle i w takim zakresie w jakim jest w stanie wchłonić gospodarka.

2. humanistyczna koncepcja

Charakter. dla społeczeństw wysoko rozwiniętych pod względem gospodarczym, i na tyle zamożnym, że nie musi limitować wykształcenia

-Zasadniczą przesłanką dla projektowania oświaty są zainteresowania edukacyjne społeczeństwa

Jedynym wskaźnikiem projektowania sukcesu są preferencje indywidualne i rodzaj kompetencji, które jednostka chce rozwijać.

-Potencjał kwalifikacyjny przewyższa znacznie możliwości wchłonięcia go przez rynek, ale ten wskaźnik powinien być ponad od 4-7%

dwucyfrowy wskaźnik- migracje w obrębie regionów i państw

Jeśli wskaźnik dwucyfrowy rośnie zdecydowanie- państwo przestaje być wiarygodne, nie prowadzi polityki społecznej, system edukacyjny postrzegany jako kosztowny, wymagający ograniczeń, a z drugiej strony próbuje edukować wyrównawczo..........................................

-Orientacja na kształcenie dla kompetencji

zakłada się, że pomiędzy państwem a gospodarką jest rynek-główny regulator zachowań ludzi- w jakim zakresie się kształcić

Kształtowanie kompetencji rozumianych jako dyspozycji do działania

Kompetencje -Benstein?

Humanistyczna koncepcja kształcenia w swoim rozumieniu kompetencji, jako rozwijanie dyspozycji do działania przypomina kompetencje w ujęciu Benstein'a??

1. Kompetencje są rodzajem matrycy- dzięki nim rozumiemy świat w określony sposób

2. Uniwersalne- Podmiot jest instancją samoregulującą- każdy z nas może mieć te kompetencje

3. Kompetencje mogą mieć bardzo różne wykonania

-słabsze i gorsze -ale one pojawiają się głównie w kontekście kulturowym i socjalizacyjnym

-Kompetencja jest czymś co się pojawia, a nie wymaga treningu

4. Kompetencje zorientowane są na to co to i teraz, na to co jest doraźne

Związane są z doświadczaniem silnej autonomii ludzi dorosłych

Wykład 4

Organizacje uczenia się dorosłych w kontekście sposobu uprawiania badań andragogicznych.

• Co jest przedmiotem naszego badania?

O co pytam?

-Rodzaj zadanego pytania- projektujemy co będzie wynikiem badania, jakiego rodzaju danych uzyskam

-Sposób pytania -wyznacza nie tylko kierunek badacza, ale prowadzi do uzyskania określonego typu danych.

• Rodzaj uzyskiwanych danych mają charakter:

1. deterministyczny - gdy szukamy jednego czynnika warunkującego uczeni się

2. rekonstrukcyjny- co ludzie myślą i jak doświadczają procesu uczenia się i budujemy pomysły na temat tego co się ujawniło w świadomości człowieka.

Badamy opinie, sądy- przedmiotem badania jest świadomość.

• III typy paradygmatów:

1. Pozytywistyczny

W andragogice pyt. Czy istnieje jeden czynnik obiektywistyczny? Czy jest coś takiego co determinuje uczenie? Od czego zależy uczenie i sukces edukacyjny ludzi dorosłych?

H.Millera- teoria sił pola, szuka procesów uczenia się w środowisku z którego pochodzi człowiek

Odpowiedź środowiska, z którego człowiek pochodzi jest czynnikiem głównym, może to być siła napędowa, ale częściej jest hamulcem w procesie uczenia się.

-poziom zaspokojenia potrzeb edukacyjnych zależy od sytuacji ekonom. różnic wykonyw. pracy oraz czasu wolnego

Wniosek: Sukces edukacyjny odnoszą ludzie, którzy należą do średniej klasy i wyższej, ponieważ mają zaspokojone podstawowe potrzeby, dbają o rozwój poznawczy, a o niskim- proces kształcenia trwa krótko, jeśli podejmują proces uczenia się.

Siłą pola jest habitus- czyli kapitał kulturowy albo nas wyzwala, albo powoduje regres.

-teoria Millera obnaża bezsens instytucji edukacyjnych zorientowanych na ludzi o niskim statusie, podważa sens edukacji dorosłych.

• „Model symetrii osobowościowej”

Teoria R.Boshiera- badał ludzi dorosłych pracujących, co determinuje proces uczenia się i sukces edukacyjny osadził w kontekście sądów wartościujących o nas samych, które płyną z najbliższego otoczenia.

-efektem jego poznania było to, że Ci którzy mają dobre doświadczenia z edukacji wczesnoszkolnej -to będą odnosić dalej sukcesy, a jak niskie to nie będą ich odnosić.

-ważne są pozytywne sądy nauczycieli i rówieśników

• K.Ruberson „Paradygmat wartości oczekiwanej”

-jeśli nie posługują się statystyką, to giną

-siła tendencji do aktywności, która jest funkcją dwóch wartości:

1. wyobrażane konsekwencje podejmowanej aktywności przez dorosłych

2. aktywność jesteśmy w stanie doprowadzić do końca

Założył, ze człowiek z natury jest istotą racjonalną i podejmuje tylko takie działania o których może stwierdzić, że skończą się prawdopodobnie sukcesem.

Jak jesteśmy w stanie stwierdzić nasz potencjalny sukces.

1. Interpretatywny

Celem jest: chodzi o rozumienie zjawiska, będą to pytania: Jak można rozumieć proces uczenia się? Czym może być uczenie? Co stanowi o istocie uczenia się?

-mają charakter badań rekonstrukcyjnych, czyli takie, które odtwarzają proces uczenia się ludzi dorosłych w różnych perspektywach

• „Teoria kulturowych scenariuszy” uczenia się ludzi dorosłych- Peter G. Heymans

-próbuje opisać proces uczenia się w kontekście ludzkiej biografii

-realizujemy kilka ról jednocześnie, zależy to od zdarzeń krytycznych

-nawiązuje do 4 gatunków literackich (dramat, tragedia, komedia, romans)

- biografia zależy od wewnętrznego poczucia sprawczości, ludzie uważający, że mają na nią wpływ będą ja świadomie rekonstruowali

-nie ma jednego scenariusza naszego życia, gdyż jest uzależniony od zdarzeń krytycznych i na ile jesteśmy w stanie wziąć sprawy w swoje ręce

-koncepcja uczenia i nauczania nie ma prawa wyjścia

-nie ma jednego scenariusza, jedyna jest dydaktyka analiz. indyw. przypadku

• „Badania fenomenograficzne”

-pyt. o koncepcję znaczeń, które kryją się za jakimś zjawiskiem

-dla wyznawców fen. Postrzeganie i dośw. jest czymś tożsamym

-twórcą jest F.Marton, założeniem jest dośw. wyniesione

-celem było polepszenie procesu kształcenia w szkole wyższej

fenom.- to mapa koncepcji składających się na znaczenie jakiegoś środowiska zjawisk

-badamy same zjawisko

-celem jest poznanie kateg., które mają wymiar kolektywny i jednostkowy człowieka

-zaczęło się od tego, jak dzieci rozumieją bajki

-te badania pokazały jak silnie proces uczenia się jest zakotwiczony w dydaktyce szkolnej, a dydaktyka szkolna, jak silnie ma uprawomocnienie w obowiązującej kulturze

-różnice pomiędzy uczeniem się-jest gdzie się uczą: Polska-szkolne i pozaszkolne środowisko, w Szwecji-w cyklu życia-czy się uczymy w szkole, czy poza szkołą, to wbudowane jest w inną kulturę

-są rekonstrukcyjne badania fenom. i biograf.

2. Krytyczny

-odsłania czegoś co pozornie zakryte (UKRYTY PROGRAM) by uwidocznić je, wyjaśnić

-kryt.- emancyp.- powiedzą, że dobrze, że jest tak, ale trzeba coś zmienić

-Pytania Jaka jest relacja pomiędzy uczeniem się a zmianą? (jednostkową, zbiorową zmianą świadomości, w systemie)

1. Ważne badania, które szukają ideologicznych uzasadnień, prawomocnień uczenia się-dotyczą budowania własnej strategii nauczycieli, którzy uczą dorosłych.

-na ile sytuacja, w której nauczyciel stawia dorosłego, staje się dorosłym.

2. badania w działaniu-mają charakter adaptacyjny, które dotyczą usprawniania praktyki nauczyciela

pt. „Przypadek” M.Viff- różnica czym jest wiedza w edukcji., a edukacja, próbować przekładać ją na swój własny rodzaj doświadczenia

-jak ważna jest wiedza osobista w rzeczywistości, którą chcemy zmienić i projektowaniu zmian

-Krytyczny nurt badań nad uczeniem się

Strategie dyskryminacyjne stosowane wobec studentów w kontekście polityki oświatowej, a właściwie jej braku

Np. Piotr Stańczyk - badania „Przemoc i emancypacja”

Uczenie się jest usytuowane w kontekście struktury społecznej.

Linia demarkacyjna -podział - przebiega między studentami w systemie dziennym i zaocznym

Stańczyk: Osoby z rodzin o niższym statusie społecznym nie mają innej szansy-jak tylko funkcjonować w trybie studiów niestacjonarnych, podwójnie za nie płacąc -w sensie kulturowym ( Płacą Ci, którzy tego robić nie powinni

Wykład 5 (02.04.2009)

EDUKACJA DRUGIEJ SZANSY - jej sens i znaczenie w perspektywie filozofii edukacyjnych nauczycieli.

Znaczenie i sens edukacji drugiej szansy z punktu widzenia funkcji szkoły

Edukacja drugiej szansy - liceum dla dorosłych, kształcenie uniwersyteckie

Powrót do edukacji dla ludzi, którzy powracają do systemu eduk. z różnych względów życiowych (nie odnaleźli się w systemie linearnym)

• Funkcje szkoły:

• Socjalizacyjna - (wprowadzanie człowieka w świat ról społecznych, polegająca na adaptowaniu człowieka do świata, który jawi się nam jako obiektywnie dany)

-> świadome, celowe, zamierzone działanie

• Rekonstrukcyjna - ( przekazywanie przez szkołę za pomocą programów, nauczania, nauczyciela pewnej uniwersalnej wizji kultury, której się nie da podważyć -> przedstawiamy pewien bardzo idealny obraz

• Emancypacyjna - (w sensie formalnym - z wykształcenia czyni się instrument ulepszenia pozycji społecznej - uzyskanie awansu społ. i ekon.)

Merytoryczna emancypacja- uczestnictwo w edukacji przyczynia się do zmiany w myśleniu, tworzenia tez, pewna zmiana w świadomości

Im bardziej zaawansowana struktura szkoły dla dorosłych, tym bardziej zbliżamy się do trzeciej funkcji w edukacji

Szkoła powinna iść w stronę funkcji emancypacyjnej

Szkoła przyczynia się do zmiany światopoglądu

Drugi kontekst:

Doskonalenie nauczyciela-jego kształcenie i zdobywane kompetencje- refleksja nad rozwojem zawodowym tzw. myśl pedeutologiczna

3 tendencje - jak zmieniała się rola nauczyciela w kontekście jego uczenia

-Spojrzenie na nauczyciela jako na osobowość

• jakie cechy osobowości zasługują na to, aby mówić o kimś jako nauczycielu

Nauczyciel to nie zawód- ale także pewien talent- to coś wyjątkowego

-„Dusza nauczycielska” -Władysław Dawid

- Drugi nurt- od talentu do stanowiska socjologizującego

-nauczyciel to nie tylko osobowość, ale ktoś kto zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu społecznym

Zbigniew Hałasiński „Zawód nauczycielski”

R.Kwaśnica „Podkreślanie wartości”

• Lata 60-te okroiły kontekst działania nauczyciela

-Człowiek instytucji edukacyjnej-jak nauczyciel ma się wpisać w role i skuteczne funkcjonowanie w instytucji- rola: wyuczenie zespołu czynności

• Lata 80-te- problem powraca

Nieustanne szukanie równowagi między rolą-człowieka instytucji i człowieka sfery publicznej

• Dziś- szukanie równowagi

Rozumienie własnej roli w kontekście osoby- instytucji eduk., a naucz. -jako osobą mającą wpływ na sferę publiczną, człowieka sfery publicznej

Szukanie równowagi jest niezwykle trudnym wyzwaniem w sytuacji, w której system eduk. nie służy rozwoju kompetencji edukacyjnych

• Przełożenie na badania

-badania dotyczą identyfikacji własnych indywidualnych filozofii edukacyjnych naucz. Szkół drugiej szansy Trójmiasta i okolic w kontekście uprawomocnień ideologicznych

Pytania- 4 sfery:

1. Co to znaczy, że szkołą jest publiczną i jakie działania powinna realizować (zadania i realizacja)

2. Czy jest jakaś specyfika szkoły dla dorosłych?

3. Relacja szkoła- środowisko (Czy miejsce ma znaczenie?, także szkoła- samorząd lokalny/władze lokalne)

4. Oznaczenie państwa jako instytucji w kontekście polityki oświatowej -kogo państwo powinno wspierać- Jak to jest z polityką równego dostępu do edukacji-realnego.

Ważne jest uprawomocnianie odpowiedzi- Dlaczego tak a nie inaczej- Liczy się sposób jej usprawiedliwienia

Analiza- charakter badania kontekstu/Analiza kontekstu

-Punkt odniesienia-były stworzone dwa typy idealne rozumienia nauczycielskiej roli z punktu widzenia konstruowania metodologicznego konstruktu z punktu widzenia teorii Webbera

Liberalny i komunitarny typ funkcjonowania nauczyciela

-Liberalny -myślenie o rozwoju człowieka, zadanie edukacyjne-tworzenie szans na indywid. rozwój

-Komunitarny- człowiek żyje zawsze w wspólnocie- podstawą jest rodzina

Jak przekształcić typ idealny, żeby wprowadzając dane przekształcić ten typ w empiryczny.- Co trzeba zrobić, aby ten typ stał się empiryczny? Jak można rozumieć to co ludzie myślą?- Skąd to się wzięło?

WYNIKI:

Analiza- 3 grupy odpowiedzi:

1. Nauczyciele zorientowani na bycie obok rzeczywistości [37 osób]

• Domena myślenia:

- publiczny charakter szkoły polega na realizowaniu wyłącznie funkcji dydaktycznej (sukces, porażka, co jest najw. cel?- Egzamin, Program- wartość autoteliczna)

Rozmowa z uczniem- wyłącznie na temat np. równania

Szkoła nie wychowuje-bo przyszli do niej dorośli, nie wprowadzamy człowieka w świat kultury

-rola szkoły dla dorosłych- jest wyrównywanie braków wiedzy i kwalifikacji-( przyszedł braki wyrównywać)

-środowisko, w którym funkcjonuje szkoła jest tylko miejscem na mapie fizycznej- nie ma żadnych wartości kulturowych i edukacyjnych

-Przeciwnicy funkcjonowania szkól niepublicznych (publiczna z doświadczeniem, tak powinno być-brak zmian)

-Zadaniem państwa jako instytucji jest stanie na straży równego podziału dóbr i obrońcy resztki przywilejów nauczycielskich

2. Nauczyciele zorientowani na bycie w rzeczywistości/ w społeczności (życie w ekonomi) [6 osób]

-instytucja, która powinna reagować natychmiast na kształcenie kompetencji na rynku pracy

-szkoła dla dorosłych jest miejscem kontynuacji kształcenia- ktoś kto przyszedł i realizuje kolejne zadanie w życiu

-środowisku, w którym istnieje szkoła-może mieć wpływ na to jak funkcjonuje szkoła, ale te granice wpływu należy ucywilizować- przedmiot umowy między szkołą a środowiskiem- wynegocjowanie i określenie warunków wpływu

-rola państwa jako instytucji -powinno wspierać przede wszystkim tych, którzy z różnych względów zostali poszkodowani -Konieczność funkcjonowania szkół niepublicznych

3. Nauczyciele zorientowani na bycie pomimo rzeczywistości (rzeczywistość jest trudna-można się na nią obrazić- ale to nie ma sensu) [2 osoby]

-wprowadzanie człowieka w kulturę- miejsce kształcenia i wychowania bez względu na to czy dotyczy dorosłych czy dzieci

-uczenie się dzieje się w cyklu życia-na każdym etapie nabywamy kompetencje

-środowisko- efekt etycznego zaangażowania obywatela -środowisko jest ważne dla ans wtedy, kiedy my nadamy mu znaczenie wartości

sukces- ogromna ranga relacji międzyludzkiej

• Romantyczna koncepcja- marzenie o państwie jako socjalnym obrońcu obywatela

Edukacja postrzegana jako socjalne państwo

Równy dostęp do edukacji usprawiedliwiany tym, że jest to społeczna wartość

1 domena -reszta - kompensacyjna funkcja

2 domena- 6 (kolejna szansa w życiu)

3 domena -2 osoby (zauważany walor merytor. eman.)

Wykład 6

Liberalna i komunitarna tradycja edukacji dorosłych.

Społeczne funkcjonowanie edukacji dorosłych

Liberałowie- argumenty w sprawie znaczeń eduk. dorosłych

-wartości naczelne, człowiek i jego wolność stanowi nadrzędny cel, w związku z tym tylko swoboda wyrażonych poglądów tworzy człowiekowi szansę na pełny rozwój, konsekwencją jest sposób rozumienia przestrzeni.

-podział na sferę publiczną i prywatną

Prawo do prywatności jest jednym z warunków rozwoju człowieka

Sfera publiczna- wykszt. pryw.-wych.

-więzi społeczne-gdzie są kształtowane

Jak to jest, że wszyscy o różnych poglądach gospodarują jedną przestrzeń?- to jest możliwe dzięki sankcjom społecznym i umowy

-gwarancją funkcjonowania są normy prawne!

-rad szkoły, słuchaczy, możliwości współpracy środowiska i szkoły

-funkcja państwa, jako instytucji:

*państwo stoi na straży porządku również edukacji, bezpieczeństwa, organiz.-prawną

*nie angażuje się w spory natury światopogląd.

-jakie prawa są gwarantowane?- polit. i cywil.

Pomimo gwarantow. Państwo, polit.-uczestn. w wyborach, cyw.- wypowiadanie swoich sądów

-edukacja traktowana jest jako kolejne dobro rynkowe, ma być kolejnym miejscem w jego karierze, tzn. możliwe jest szkołą niepubliczna, która daje szanse na rozwój

-funkcj. Edukacji, szkoły, nauczyciela- odkrywanie potencjalnych możliwości ucznia

szkoła postrzegana jest jako miejsce ucznia i jego realizacji potrzeb i rozwijania jego potencjału zgodnie z kompetencją

-szkoła ma motywować człowieka do działania

Edukacja II szansy rozumiana jest jako edukacja kolejnej szansy nie ma wymiary wyrównawczego

Cel zamierzony- co jest nim?- jest rozwój ja podmiotowego, który różnicuje mnie od innych ludzi (przymioty, potencjał, cechy osobowości, możliwości)

Komunitaryści -argumenty

-mówią dwoma językami

1. Jeden to język eduk. konserwatywnej opartej o takie wartości jak naród, oparta o język, symbole, historię, tradycję i tzw. poczucia wspólnotowości jest to rodzaj wspólnoty zimnej

2. Drugi to język współczesnej europ. Socjaldemokracji, nawiązuje do wartości społecznych- solidaryzmu i interwencjonizmu państwowego

- arg. buduje na wspólnocie i poczuciu wspólnoty, jest naturalnym sposobem organizowania życia społ., bo człowiek z natury jest istotą społ., a pierwszą z nich jest rodzina

-sfera publiczna i prywatna nakłada się na siebie

-nie wystarczy usankcjonować życia, dlatego żeby więzi społeczne miały realny wpływ na nasze życie muszą mieć charakter etyczny, tzn. że współpraca musi być oparta o takie wartości jak lojalność, uczciwość

-dzięki takiemu wymiarowi budowania więzi możliwe jest poczucie sprawczości

-nie możliwe jest, żeby państwo nie było zaangażowane w spory natury światopogląd.

*dopuszczalny jest wszelki rodzaj interakcjonizmu państwowego

*państwo stać na straży rozwoju ekonom.

-państwo jako instyt. Gwarantuje człowiekowi prawa polityczne i obywatelskie, ale nie rezygnuje z uprawnień socjalnych.

Prawo do edukacji drugiej szansy jest uprawnieniem socjalnym obywateli.

-Jaka jest natura edukacji?- edukacja traktowana jest tutaj, jako dobro publiczne, tzn. Że wszelkie zmiany mają być przedmiotem publicznej debaty

-Funkcja szkoły- realizacja ja przedmiotowego czyli ja w rolach społ., natomiast sens edukacji drugiej sznasy spostrzegany jest w dwóch wymiarach:

1. konserw.- przekazywanie treści, kształ. treści, nawyków i umiejętności, zapisanych i sformułowanych w programach nauczania

-broni charakteru kompensacyjnego, czyli wyrównawczego

2. zorientowanie na kształt. zdecyd. społ. kompetencji, edukacji drugiej szansy mający transgresyjny charakter, tzn. prorozwojowy, nie została zredukowana do wymiaru tylko kompensacyjnego

Nauczanie w rzeczywistości to ekonomiczny liberalizm

III typ- romantyczny liberalizm mówi się tu o odkrywaniu umiejętności człowieka

Uniwersytet jako miejsce kształcenia dorosłych.

I Kontekst to zmiana struktury kształcenia, umasowienie procesu kształcenia (proces boloński, uprawnienia studenta, upowszechnienie)

-Proces boloński jako konsekwencja procesu umasowienia kształcenia, liczba studentów na sto tys. mieszkańców

• 1989 w Polsce- 1992

100 tys. mieszk./100 studentów - 4100

-mamy 2 miliony studentów na wszystkich kierunkach

-wskaźnik skolaryzacji na poziomie szkoły wyższej- który mówi ile osób z pośród danych maturzystów uczy się na poziomie wyższym (47%)

-Proces boloński-to proces ujednolicenia

3 [lic. I stop.] + 2 [mgr II stop] + 4 [dr III stop]

- Aby można było porównywać kompetencje zdobyte na różnych uczelniach I można było honorować je na całym rynku europejskim, by można było porównywać dyplomy.

-Punkty programu ECTS -system akumulacji punktów kredytowych odzwierciedla jakość programu kształcenia i zaangażowanie studenta w przedmiot

-mobilność studenta- to podstawa procesu bolońskiego, dotyczy możliwości studiowania na innej uczelni w kraju i za granicą, oraz możliwość studiowania na innej uczelni po ukończeniu studiów I stopnia

-zmiana uczelni przy przejściu ze stopnia I na II stopień przy zmianie kierunku

-Sposób rozumienia czym są kompetencje jest problemem zaadaptowania procesu bolońskiego

-w procesie bolońskim- kompetencje-to są umiejętności, które ma student, którymi posługują się w procesie kształcenia

-W Polsce kompetencje jako standard ministerialny (przedmiot, liczba godz.)

-chodzi tutaj o jednolitą strukturę

II Zmiany w uniwersytecie jako organiz. i konsekwencje dydaktyczne

Kontekst

-postrzeganie uniwersytetu jako wspólnoty poszukujący prawdy, miejsce uczenia się i badania jednocześnie

-początkowo uniwer. w średniowieczu i skupienie się studenta wokół swojego mistrza

-proces uczenia się i badania uniwer. liberalny hołdujący idei kształcenia metodolog. Uniwer. Humbolta, kiedy mówiono o kształceniu metodyznym na uniwersytecie w Niemczech było 7 tys. studentów

-uniwer, staje się organizacją wspólnotowo- biurokratyczną (studenci- nauczyciele- administr.)

Cechą biurokratyzacji jest postrzeganie studenta jako jednostki statystycznej

-uniwersyt. jako przedsiębiorstwo- liczy się student, klient, przedsiębiorstwo ma działać sprawnie, jakość pracy zależy od jakości programowej, odchodzi od tradycyjnej struktury, tzn. katedr, instyt., zakładów, powoływane jednostki organizacyjne służą wykonaniu określonego zadania, rozliczanie instyt. z podejmowanych działań mierzonych nowością wprowadzonych programów i liczbą studentów zapisanych i kończącej kursów

-konsekwencje dydaktyczne związane ze zmianą organizacyjną uniwersytetów jest powolne odchodzenie kształcenia metodologicznego studentów,.

III Uzasadnienia ideologiczne, cena sukcesu edukacyjnego i znaczenie dyplomu dla tego sukcesu (model merytokratyczny i argumentacja. zwolenników konfliktu klasowego)

Wykład 7

40 państw w systemie bolońskim

kompetencje bolońskimi ma się wykazać student kończący studia, doprowadzając go do określonych kompetencji

KRYTYKA UNIWERSYTETU

1. merytoryczny wymiar -Co stanowi o istocie kształcenia uniwersyteckiego? O jakim uniwersytecie mówimy, jeśli mówimy o uniwersytecie? (miejsce badania + uczenia)

Nusbaun -pyt. O wymiar człowieczeństwa realizowanego na uniwersyt., powrót do miejsca studiów., a prym stanowią nauki humanistyczne, poszukiwanie wiedzy jest wartością samą w sobie (studenci traktowani jako wspólnota)

-krytyka przejścia od mądrości do sprawności

-uniwer. powinien zwrócić się prawdzie i myśleniu metodolog., uniwersytet nie może być otoczony kultem sprawności

-powst. szkół wyższych, jako zawodowych- jest to miejsce, gdzie kształtuje się sprawności

-uniwersytet jest wynalazkiem europejskim

2. ideologiczna krytyka- Czy uniwersytet ma być elitarny czy egalitarny?

Związek ze znaczeniem, jakie czynniki decydują o sukcesie w wymiarze biograficznym

-zwolennicy ideolog. merytokr.- każdy ma prawo do edukacji, wszystko zależy od motywacji, zad. Szkoły jest motyw. Człowieka do działania

-miejsce człowieka w strukturze w małym stopniu zależy od środowiska z którego pochodzi, w dużym stopniu zależy od energii i siły

-uniwer. jawi się jako instrument inwest., ponieważ im więcej w siebie zainwestujesz, tym lepiej dla ciebie, jeśli sobie nie poradzisz jesteś sam sobie winien

-dyplom szkoły wyższej jest miernikiem jakości i kompetencji, zaangażowanie jednostki w swoje wykszt., ale staje się też ekwilentem kompetencji na rynku pracy (miernik kapitału ludzkiego).

2 linia argumentacji -kredencjaliści???- pokazują, że sukces jest deterministyczny

-decyd. o nim kapitał społ. i kult.

-uniw. jest miejscem potwierdzania statusu, a nie instrum., awansu społ. ( o niskim statusie mają dostęp do edukacji, o wyższym statusie mają dostęp do lepszych uniwersytetów)- uniwer. nie wyrównuje szans edukacyjnych (umasowienie edukacji i dostęp do dyplomu)

3. Krytyka dotycząca struktury procesu bolońskiego- pokazuje osłabienie znaczenia dyplomu uniwersyt. W kontekście osłabienia wymagań, przyświecających zmianie struktury studiów jednolite 5 na 3+2 (lic+mgr)

-osłabienie akademickich studiów do strategii szkoły wyższej a nie uniwersytetu

-próba znalezienia środka pomiędzy tym co akademickie a zawodowe

-studia są akademiczne i zawodowe w systemie europ. a nie ekletyczne

-nie mając tradycji kształcenia zawodowego w uniwersytetach

Wykład 8

Doświadczenie dorosłości w momencie bycia studentem.

Badanie- celem jest rekonstrukcja doświadczenia bycia studentem szkoły wyższej

Teoria stawania się studentem- podr. Bycia studentem uniwersytetu

Dyskursy andragogiczne- nr 9 2008

-zbieranie danych w 2005-2007r.

-dobór celowy- Czym jest dla nich studiow.

-pytanie poznawcze- W jaki sposób studenci dośw. własnego studiowania w szkole wyższej

-cel- opis doświadczenia dorosłych w byciu studentem

-b. Fenomenograficzne w klasycznym rozumieniu

1 założenie- nie ma innego świata poza tym którego doświadczamy (jak to rozumiesz, postrzegasz)

Pyt. O jak rozumieją zjawisko w konkretnym kontekście i doświadczeniu go

-procedura indukcyjna-od danych do kategorii i oznacza wyraźnie zaprogramowana procedurę

Jak analizujemy dane>

-zapoznajemy się z całym materiałem, kilkakrotnie

-kondensacja danych (wyselekcjonowaniu fragm. Wypowiedzi, które dotyczą opisyw. zjawiska)

-porównywanie (wyłonione grupy wypowiedzi szukanie różnic i podobieństw odp.)

-grupowanie (szukamy kryterium na podstawie którego różnią się odp.)

-nazywanie kategorii -odnosimy się do kryterium różnicującego

-odnoszenie do teorii

Pytania:

1. Czym jest dla Ciebie studiowanie?

2. Czego oczekujesz od uczelni i osób prowadzących zajęcia? Dlaczego?

3. Jakie wymagania stawiasz sobie, jakie osobie studiującej?

4. Na ile fakt, że studentami są osoby dorosłe ma wpływ na prowadzone zajecia, w jakim zakresie, co to oznacza?

Kategorie

1. Jak rozumiane jest studiowanie? (nieunikniona aktywność współczesnego człowieka)

Kontekst:1- dotyczy celu studiów

a)musze się dopasować do zewn. Świata-zdobycie lepszej strukt. pracy i społ.

b)potwierdzenie już dobytego miejsca

Kontekst 2-okolicznosci studiowania

a)praca, rodzina jako hamulec w uczeniu się-powód do specjalnego traktowania

b)pasje i zainteresowania studentów są wyraźnymi siłami do uczenia się (do studentów i nauczycieli)

2. Jak rozumiane jest doświadcz. uczel.?

Kontekst 1

-uczelnia jako instytucja realizująca zadania adekwatne do wymagań studenta- uczelnia jest miejscem przekazywania wiedzy (najlepiej użytecznej)

Kontekst 2

-dążenie do uzyskania równowagi pomiędzy kult. organizacji studiowania w uczelni, a możliwościami poznawczymi i zainteresowaniami studenta:

a)aktywizowanie procesu kształcenia, uatrakcyjnienie przekazu treści

b)wyraźna orientacja na studenta klienta, który ma określone oczekiwania

c)stawianie wymagań jednakowych dla wszystkich i odpowiedzialność za efekty kształcenia studenta i uczelnia i za dyspozycje studenta do uczenia się

*doświadczenie dorosłości związane z funkcją socjalizacyjną szkoły, obowiązek i przymus studiowania niż indywidualne ścieżki uczenia się

*rodzaj wymagań sprawia, że nie jesteśmy w stanie myśleć, że szkoła może inaczej funkcjonować

Wykład 9

Od nauczania do uczenia się, czyli konteksty rozumienia współczesnej edukacji dorosłych

Jak uczenie jest rekonstruowane na gruncie psych., socj., andrag.,dydakt.

SOCJOLOG.:

-uczenie utożsamia się z procesem socjalizacji, uczenie się ról społecznych, uczenie jest procesem trwającym życie, dotyczących różnych sfer, nabywanie coraz to bardziej skomplikowanych ról, ale również z ich konstruowaniem/ Nabywanie ról i konstruowanie

-sposobem odniesienia człowieka do uczenia i uczenia się ról jest środowisko

jednostka ucząca się roli związana jest z określonym miejscem w strukturze

-mając wpływ na swoje życie próbuje je rekonstruować, ważną rolę odgrywają grupy odniesienia, człowiek odnosi ją do ważnych dla siebie osób w środowisku, czy najbliższej społeczności

PSYCHOL:

-uczenie jest uzależnione od przyjętej koncepcji człowieka, czyli od tego jak rozumiana jest istota bycia człowiekiem -3 nurty:

1. behawioryzm-zostaje zredukowane do zachowań reaktywnych, czyli reagowania na bodźce

uczenie jest zach. reakt., w zależności jak jest modelowane

-człowiek nie uczy się, ale jest uczony przez innych, uczenie przychodzi z zewnątrz w postaci wzmocnień, nagród

-to środowisku zew. narzuca określony typ zach. w uczeniu się jednostki

2. poznawcza

-redukuje proces uczenia do czynności umysłowych, dzięki wyposażeniu człowieka w umysł, który traktowany jest jako proces poznawczy, człowiek ma możliwości odbierania, przechowywania i wykorzystywania informacji i wytwarzania nowych danych

-człowiek ma udział w regulowaniu własnej strategii dochodzenia do wiedzy

-człowiek jest „poszukiwaczem” informacji, które jest w stanie przetwarzać, jest czynną stroną w procesie uczenia się

3. humanistyczna

-uczenie zorientowane na realizację potrzeb

-człowiek posiada natur. Pragnienie uczenia się i jest ono dla niego znaczące, jeśli odpowiada jego celom, zainteresowaniom

-uczenie jest ulokowane w wewn. jednost. Dzięki niemu człowiek jest w stanie przekształcić własne zach., potrzeby

-im większy jest udział jednostki w procesie uczenia się, tym silniej odpowiada na efekty uczenia się

DYDAKTYKA:

-uczenie się w klasycznej dydaktyce, zorientowanej na zmianę w zach. człowieka, zaistnienie tej zmiany musi być inicjowane, w związku z tym wymaga określonych instrum., metod, a także osoby kierującej tym procesem

-uczenie się nie istnieje bez nauczania i nauczyciela

-bardzo często mówi się o dydakt. procesie uczenia, mając na uwadze czynnościowy charakter nauczania rozumianego zadaniowo

-dydakt. status uczenia jest zaprzężony w realizację celów kształcenia, jak przyswajanie wiadomości, kształtowanie umiejętności regulowanie postaw i zachowań

-proces uczenia się jest sterowany przez nauczyciela!

ANDRAGOGICZNY:
-uczenie się jest uwikłane w kontekst społeczny i kulturowy

-idziemy w stronę uczenia, to oznacza opis uczenia się w 3 kontekstach:

1. od społ. industrialnego do społ. ryzyka

2. od idei kształcenia ustawicznego do koncepcji uczenia się przez całe życie

3. od kapitału ludzkiego do kapitału społecznego

Wykład 10 (07.05.2009)

3 konteksty:

1. od społeczeństwa industrialnego do społeczeństwa ryzyka

Wyraźnie sugeruje, że mamy do czynienia ze zmianą w zakresie organizacji samego społeczeństwa poprzez m.in. nowe podziały stratyfikacyjne (dawniej- pozycja społeczno-ekonomiczna, nowe czynniki dziś to wiek, płeć, kolor skóry)

Ryzyko wytworzone w społeczeństwie ryzyka co oznacza, że zmienił się tradycyjny podział lewicowo-prawicowy na właścicieli-posiadaczy i najemników (społecz. industrialne), tzn. że część klas pracujących podziela te same interesy.

Tradycyjny podział uległ zmianie m.in. przez sam fakt zaistnienia klasy średniej dla której dostęp do edukacji wynika z praw (do równości w dostępie do edukacji)

We współczesnych analizach ryzykiem jest kolejne uczestnictwo w edukacji, przez sam fakt uczestniczenia w niej bez pytań o źródła jej uprawomocnienia.

• Współczesne funkcje edukacji w kontekście polityki oświatowej:

-perspektywa historyczna

• od lat 70-tych -oświata związana z opiekuńczą funkcją państwa, obiecywano, że jest ona dostępna dla wszystkich

Polityka państwa opiekuńczego z wyraźnym eksponowaniem funkcji emancypacyjnej edukacji- widziano w niej instrument dający równouprawnienie wszystkim bez względu na status, pochodzenie

• 80-lata - w dalszym ciągu realizacja polityki równouprawnienia, ale także praca z grupami ryzyka, społ. zagrożonych (-bezrobotni, -rozwiedzione kobiety, -młodzież -nie ukończyła edukacji na poziomie średnim i podstawowym, teraz chce je nadrobić, -emigranci, -bezrobotni starsi)

Widać silny związek między edukacją a polityką społeczną (rozumianą jako wsparcie)

• 90- lata -odejście od myślenia o edukacji dorosłych WYŁĄCZNIE w kontekście kompensacji i pracy społecznej oraz obrony interesów grup nieuprzywilejowanych społecznie, dlatego że edukacja dotyczy nas wszystkich, również tych, którzy zdobyli już wykształcenie.

Jak zmieniła się edukacja-odzwierciedla problemy badawcze

Nowe wyzwania:

1. kategoria styl życia i dorosły jako jego wysokość konsument

-badanie potrzeb, podatność na trendy i mody, indywidualne preferencje na spędzanie wolnego czasu

2. znaczące zdarzenia w życiu

-projekt uczenia się całożyciowego- uruchamiając jednocześnie pytania o bariery i szanse rozwoju dorosłych

Sens i znaczenie badań biograficznych

3. przystanki życiowe, czyli znaczące, przełomowe zdarzenia w życiu wywołujące określone zwroty

pytania o sens doradztwa zawodowego

4. identyfikacja nowych form nierówności społecznych wynikające z alokacji na rynku pracy i dostępu do pracy jako dobra społecznego

Związane ze zjawiskiem inflacji dyplomów, cywilizacji, postrzeganie bezrobocia jako walki indywidualnej człowieka a nie doświadczenia kolektywnego

5. zajmowanie się problemami różnych grup a nie tylko grup nieuprzywilejowanych społecznie

Wszędzie tam, gdzie edukacja może przynieść realne korzyści uczącym się tzn. również pracodawcom, dotyczy również kształcenia i rozwoju zawodowego różnych grup zawodowych

2. od eduk. ustawicznego do idei całożyciowego uczenia się

Zmiana sugeruje, że mamy do czynienie z pewną jakościową zmianą

Po II wojnie światowej- UNESCO, Bank światowy -konieczność uczenia się przez całe życie- Nakaz uczenia się przez całe życie, gdyż zmieniają się warunki cywilizacyjne, dopasowanie się człowieka do świata

Idea uległa ewolucji:

1. Koncepcja- edukacja ciągła- systematyczne nabywanie wiedzy i umiejętności zgodnie z wymogami przemysłowymi społeczeństwa (przystosowanie się do postępu cywilizacji)

Nacisk na rozwój przemysłowy, treningi-szkolenia -Formalna edukacja

2. Koncepcja- konieczność uczenia się przez całe życie

Edukacja ciągła w perspektywie całego życia (uwaga na znaczenie indywidualnego uczenia się)

-Edukacja dzieje się poza światem instytucji i pracy w tzw. świecie życia

Wyraźnym zwrotem do przejścia w kierunku społeczeństwa uczącego się jest Organizacja ucząca się -Nie jest tym samym co uczenie się w grupie

Nacisk na interakcje pomiędzy organizacją a środowiskiem w którym istnieje. Ważne jest że w tej uczącej się organizacji najważniejszy jest zysk dla niej samej, stąd zainteresowanie kwestią zarządzania czy współzawodnictwa dla wzmocnienia jej wizerunku

Ważne są tu 2 aspekty:

1. położenie nacisku głównie na metody pracy, w tym na metody uczenia się i metody zarządzania po to, aby przekształcić potencjalną firmę w organizacje uczącą się

Jak jest rozumiana organizacja ucząca się- grupa uprawnionych pracowników menadżerów generujących nową wiedzę, nowe produkty i nowe usługi

Tak rozumiana ucząca się organizacja jest taką formą przejścia do korporacji dla której podstawowym wymiarem funkcjonowania jest zysk

2. postrzeganie jej przez pryzmat polityki edukacyjnej -poszukiwanie powiązań pomiędzy uczestnictwem w edukacji a produktywnością w sferze pracy

3. Uczące się społeczeństwo- efekt ewolucji

Pojawiło się w konwencji społ. postindustrialnego (poprzemysłowego) i informacyjnego

Szybki przepływ informacji -szybki przepływ towaru

3 konwencje terminu uczące się społeczeństwo:

a) jako wykształcone społeczeństwo- obywatelsko zaangażowane, hołdujące liberalnej demokracji i równości możliwości bez względu na status i pochodzenie

b)jako uczący się rynek- umożliwiający różnym instytucjom dostarczanie usług indywidualnym podmiotom, a także warunek wspierania rywalizacji w sferze gospodarki, tym samym samej gosp. -Dziś dominująca konwencja

c)jako ucząca się sieć- dzięki funkcjonowaniu człowieka w nowoczesnych technologiach informacyjnych, a także sieć powiązań między organizacjami, stowarzyszeniami

-Programy ramowe UE- szukanie partnerów

Niezwykle ważną formą uczącego się społeczeństwa jest tzw. „edukacja we wspólnocie”, która w wymiarze instyt. odnosi się do szkół publicznych (edukacja drugiej szansy)- jej tradycja to przede wszystkim geneza i rozwój szkół w W. Brytanii od szkół elementarnych powstających na wsi dla dorosłych do szkól średnich do realizowania

PROGRAMY DWA PLUS DWA (2+2)

-dokończenie szkoły średniej +poziom studiów licencjackich

Program szkoły średniej i uniwersytetu jednocześnie

3. od kapitału ludzkiego do kapitału społecznego

W latach 60-tych rozwinięta idea kapitału ludzkiego przez ekonomistów- Ludzie inwestują w siebie z różnych powodów-dla zysków materialnych i niematerialnych -po to, aby lepiej im się żyło w przyszłości

Nie ma związku między kapitałem ludzkim a edukacją.

Dziś kapitał ludzki-wiedza i umiejętności, które zapewnią przyszłemu pracownikowi produktywność. Zazwyczaj do opisu kapitału ludzkiego używa się 2 wskaźników:

• poziom posiadanych kwalifikacji, które pozwolą ci zaistnieć na rynku pracy

• wskaźnik rozwojowy- ciągłe współzawodnictwo na rynku i jego nieprzewidywalność wymagają nieustannych inwestycji w siebie

Dyskusja dotycząca relacji kapitału ludzkiego a edukacją toczy się na 3 poziomach:

1 poziom- poziom jednostki- Moje uczenie się to rodzaj inwestycji i ja oczekuje, że przyniesie realne korzyści w przyszłości

2 poziom- poziom organizacji- Inwestycje w kadry i zarządzanie zasobami ludzkimi mają przynieść rozwój organizacji i zysk dla niej

3 poziom - poziom społeczeństwa - Narodowa polityka oświatowa ma zachęcać do uczestnictwa ludzi w edukacji formalnej zorganizowanej

*2 problemy:

-zredukowanie człowieka do ekonomicznego funkcjonowania (wymiaru produktywności)

-Czy rzeczywiście pracodawcy wykorzystują potencjalne możliwości pracownika?

* Znacząca zmiana kapitału ludzkiego do kapitału społecznego:

-Uczenie się w instytucjach, które nie zostały do tego przeznaczone

Koniec tzw. pedagogiki pracy (wyłącznie zajmowała się dyscyplinarnie)

Przejście od kap. ludzkiego do społecznego warunkuje problem

Edukacji formalnej nic nie jest w stanie zastąpić (eduk. wolont. itd. nie zastąpi jej)

Wykład 11

DYDAKTYKA DOROSŁYCH A DYDAKTYKA OGÓLNA

Wąskie rozumienie -DYDAKTYKA-zespół wykonywanych czynności, zmierzających do skutecznego nauczania , redukowany do czynności zespołu nauczyciela i odpowiednich do tego czynności ucznia, np. Konarzewski

Uczenie nie istnieje bez nauczania tzw. dydaktyczny status uczenia się

Szersze rozumienie -DYDAKTYKA- teoria uczenia się i nauczania ludzi dorosłych w kontekście uprawomocnień, które nią rządzą pyt. Jaki jest sens uczenia?

Na ile szkoła jako instytucja kształcąca stymuluje rozwój, a na ile wlecze się za rozwojem.

W I rozumienie- szkoła jedyna instytucja uprawomocniająca uczenia się

Dydaktykę często nazywa się projektowaniem pracy z dorosłym.

III rodzaje projektowania

a)dydaktyka zorientowana. na promowanie procesów uczenia się

1. -jest wew. Niezwykle zróżnicowane

-zajmuje się poszukiwaniem różnych dróg stymulowania i wspierania rozwoju człowieka tu utożsamiającego z uczeniem się ma wielorakie korzenie, które są ze sobą wspólne

• człowiek z natury rodzi się mądry i dobry, kształcenie nie wymaga zabiegów regulacyjnych

• -rozwój człowieka- rozumiemy jako proces ograniczanego dojrzewania człow. i jakakolwiek interwencja w ten rozwój mogłaby go zaburzyć

• interwencja w rozum. naturalistów może zakłócać proces spontanicznego poznawania rzeczyw., poświęcając dużo miejsca „tworzeniu dobrego klimatu dla rozwoju” ma pomóc odkryć samego siebie

2) uczenie rozumiane jako doświadczenie społeczne

H.Parkhurst „Wykształcenie według planu daltońskiego” J.Dewey

Doświadczenie społ. -przenoszone jest na uzyskanie wiedzy, prawdą jest to, co jest prawdziwe w kontekście społ-kult., prawdziwe jest to, co jest użyteczne.

-szkoła ma być miejscem wymiany dośw. i tworzenia dośw. wspólnego, dlatego program ma być negocjowalny

-proces dośw.- sugeruje, ze inst. eduk. jest jako fukncj. w środowisku

-dydakt. ta wytwarza ludzi, którzy są inicjatorami różnych przedsięwzięć

dyd. jest zorientowana na to, jak się uczyć

-Uczy stronę rozwiązywania problemów

3. sięganie do znaczenia uczenia się jako działania praktycznego, pozwalającego ujawnić jednostkową tożsamość, odnoszenie do nowego wychowania

-pokazujemy potencjał jednostki

-instytucja edukacyjna może być miejscem konstruowania jednostki

-dzieciństwo nie jest okresem przygotowującym do dorosłości, jest ważne samo w sobie, to założenie przenosi się na założenie uczenia i nauczania ludzi dorosłych i te zasady są nazwane:

• pomoc dorosłemu w diagnozowaniu jego potrzeb

• wspólne planowanie procesu uczenia się, tak by osiągnąć planowane rezultaty (są negocjowalne i planowane wspólnie)

• tworzenie warunków stymulujących uczenie się

• poszukiwanie pozytywnych metod uczenia się, studiowania

• udzielanie pomocy w ocenie wyników uczenia się

-nauczyciel nie przyjmuje roli arbitra, ale negocjuje sposoby rezultatów uczenia się i dochodzenia do tych rezultatów

Model humanistyczny = promowanie uczenia się

Te założenia przełożyły się na 2 kwestie:

-adaptacje metody projektu -nie jest związany z nowym wychowaniem, a wyprowadzana jest z architekt., sposób działania w kierunku rozw. określonych założeń, który został przełożony na grunt architek.

-projekt-to wizja urzeczywistnienia czegoś, a nie tylko proste zagospodarowanie przestrzeni rozumiana jest na 2 sposoby:

1. Projekt jako metoda nauczania- postępowanie na wyboru tematów, poszukiwanie sposobu realizacji, podział pracy na grupy, prezentacja wyników, ewaluacja

Elementem standardowym w projekt. Na etapie ewaluacji ważne jest pokazanie procesów dochodzenia do efektów, a nie efektów.

2. Projekt rozumiany jako badanie rzeczywistości od sformułowania problemu badawczego, poszukiwania różnych rozwiązań, przedstawiania rezultatów naszych poszukiwań, Ewaluacja pojawia się do założeń metodologicznych projektu

2 kwestia zastosowania dydaktyki:

-przeniesienie jej zasad na grunt istoty rozumienia koła samokształ. Typu szwedzkiego (mają charakter formalny)

-w tym typie uczenia się nie ma eksperta

-charakterystyka wg Larssona:

1. uczestnictwo w projekcie na równych prawach

2. uaktywnianie poziomy relacji

3. podstawową metodą pracy jest komunikowanie i eksponowani wiedzy osobistej

4. wewnętrzne podejmowanie decyzji w ramach tej wspólnoty

5. proces ujawniania własnej tożsamości i powoduje to, że można uniknąć wielu konfliktów (uczenie się jest procesem społecznym)

b) dydaktyka tradycyjna -zorientowana na nauczanie

-sięga do dwóch uzasadnień w dydaktyce ogólnej:

1. szkoły tradycyjnej, ale w wymiarze, w którym podnosi się znaczenie podstawowego kanonu kult., jako podstawy kształcenia nadając w ten sposób specyficzną rangę formalizmowi dydaktycznemu (jasność, kojarzenie, system, metoda)- zastosowanie teorii w teorii -4 stopnie formalne (tradycja, język, historia)-rozwiązanie

2. dydaktyka naukowa -znaczenie wiedzy obiektywnej, a jej znaczenie wywodzi z nauk przyrodniczych

-podstawową zasadą jest nauczanie, ma prowadzić do postępu cywilizacyjnego i technicznego

-przenosi się na znaczenie metody w nauczaniu

Jak się to przenosi na dydaktykę dorosłych?:

-odnosi rangę nauczania

-zdecydowanie uczenie nie istnieje bez nauczania, zaznacza się w ten sposób znaczenie instytucji edukacyjnych.

-przenosi się na wyrównując dydaktykę drugiej szansy i postrzeganie dorosłego ucznia jako osoby wyrównującej braki wiedzy i umiejętności albo dorosły jako osoby poinformowanej

c) dydaktyka obywatelskiego zaangażowania

-pokazuje, że jest edukacja we wspólnocie, co w sensie instytucjonalnym miałoby pokazywać, że nie ma szkoły bez rzeczywistości

-prowadzi do świadomości obywatela, jako człowieka zaangażowanego

-w pedagogice ogólnej nawiązuje do 2 nurtów:

1. dydaktyka hermeneutyczna- wskazująca na założenie, mówiącym o znaczeniu języka w konstruowaniu tożsamości, znaczeniu interpretowanym w procesie uczenia, zależy od miejsca, czasu i kultury, w której żyjemy.

2. dydaktyka emancypacyjna- w rozumieniu Bernsteina próbuje odsłaniać mechanizmu wykluczenia społecznego

• zwraca uwagę na to, że język jest instrumentem zakotwiczania człowieka w strukturze społecznej, a edukacja ma pomóc te granice przekraczać, w języku także myślimy

• analizujemy języka takiego, jakiego używamy pt. „Krytyczna analiza dyskursu interdyscyp. podejście do komunikacji społecznej.” Pod. Red. A.Duszak

Wykład 12

Znaczenie badań biograficznych w Andragogice

Andragogika zaadoptowała badania biograficzne już w latach 70-tyh

Silnie prowadzące- Uniwersytet łódzki,

Olga Czerniawska -1 badania dotyczyły jakości życia w III wieku, później identyfikacja ścieżek biograficznych ludzi dorosłych

O. Czerniawska, E. Dubas „Drogi edukacyjne ludzi dorosłych”

Geneza badań biograficznych w ogóle

-zaliczanie na ogół do tzw. studium indywidualnego przypadku, badania miękkie, badania interpretatywne

-okazuje się, że badania biograficzne nie muszą być jako badania miękkie

Mogą być realizowane przez psychologów, socjologów jako badania twarde

• 2 konwencje usytuowania badań biograficznych

-w Andragogice prawie nieobecna -postrzeganie i realizacja badań biograficznych w strategii badań twardych, traktowanych jako jeszcze jedna procedura weryfikacyjna zmierzająca do podtrzymania lub odrzucenia założonej hipotezy.

-Badacze próbują z opow. -zopercjonalizować dane, zliczyć je

-Analiza danych przypomina analizę frekwencyjną (ile zwrotów się pojawiło?)

-Jeszcze jedno z narzędzi w badaniu

Drugi typ w konwencji twardej przypomina zredukowanie badań biograficznych do tzw. pamięci autobiograficznej w kontekście mechanizmów poznawczych, a nawet funkcjonowania mózgu.

Przedstawiciele: Tomasz Maruszewski „Pamięć autobiograficzna”

Druga konwencja przedstawiania badań biograficznych jako interpretatywnych

Cecha: założenie, że nie istnieje jakaś jedna obiektywnie dana rzeczywistość, relacjonowanie przez badanego, ale jest ona wytworem społecznych interakcji.

W tej konwencji badacze andragog. najczęściej nawiązują do genezy badań biograficznych - w ujęciu Floriana Znanieckiego (życiorysy i pamiętniki emigrantów polskich -strategie adaptacji)

Adaptacja strategii, które były konstruowane przez ludzi emigrujących

-Na przestrzeni kilkudziesięciu lat- zaszły zmiany

Pierwsze badania biograficzne lata 20-te i 30-te (następnie przez 50 lat nic)

później lata 70-te -Renesans badań biograficznych

Od lat 70-tych obserwujemy jej adaptacje na gruncie badań.

• Aplikacje metody biograficznej w badaniach andragogicznych w kontekście sposobu analizy danych

1. wąski zakres rozumienia metody biograf.- ogranicza się do sposobu gromadzenia danych (pamiętniki, zapiski, zdjęcia i tzw. wywiadu)

-wywiad- historia życia, identyfikowana z wywiadem narracyjnym -Trzebiński „Narracja jako sposób życia”

-biografia tematyczna- badacz pyta o konkretne tematy, stawianie pytań dotyczących interesującego tematu w historii życia- interesuje go konkretny TEMAT, a nie historia życia.

Biografia jest środkiem do realizacji celu, a nie celem samym w sobie np. świadomość szkoły, mikroświat kobiet

2. szeroki zakres- biografie jako podejście badawcze

Biografia jest celem samym w sobie jako typ badania rekonstrukcyjnego

W tym podejściu trzeba sobie zdawać sprawę w jakiej konwencji będą analizowane dane. Te dane mogą być analizowane z perspektywy:

• fenomenologicznej (szukamy różnych sposobów doświadczania zjawiska przez tą 1 osobę)

• interakcjonizmu (mamy spróbować zanalizować wywiad w kontekście działania komunikacyjnego -traktujemy wywiad jako rozmowę)

Aplikacje metody biograficznej w badaniach andragogicznych w kontekście sposobu analizy danych

Mamy do czynienia z 3 możliwościami zastosowania tej metody biorąc pod uwagę przykłady takich badań:

1. Prezentacja całościowa wyników badań bez przedstawienia systematycznej analizy danych albo z załączeniem kilku ilustracji części danych, albo mamy do czynienia z opowiadaniem badacza z historii życia człowieka- opowieść filtrowana przez język badacza

-To najczęściej się dzieje w przypadku odtworzenia językiem badacza przypadków życia osób badanych albo bardzo subiektywna ocena historii życia bez ilustracji w postaci fragmentów wypowiedzi.

S. Olsen -Trzy przypadki zrelacjonowane przez autora bez fragmentów wypowiedzi osób badanych

-badanie historii życia pierwszych opowieści -Czerniawska

Słyszymy historię ludzi, które nie są zilustrowane, każdy ma indywidualną drogę

[jakość życia człowieka]- nie wiemy czy dotyczy to problemu, zawsze to opowieść

2. Poszukiwanie portretów

-prezentacja wyników analizy oraz przedstawianie przypadków czyli tzw. portretów charakterystycznych dla określonego typu, na ogół w tych badaniach typy są rezultatem założeń badania i wynikają z celowego doboru próby, natomiast portrety są ilustracją materiału empirycznego dla poszczególnych typów.

Założenia: badania A.Schutze -identyfikacja typów nauczycieli w percepcji uczniów

Zidentyfikowanie nauczycieli na początku przez dzieci: -buntownicy -konformiści

-Od samego początku wiemy, do kogo idziemy (typ nauczyciela buntownika czy konformisty)

Celowy dobór próby- Okazały się potem wewnętrznie zróżnicowane (podtypy w buntownikach i konformistach)

Twórca—w badaniu tem.- pytania do rozmowy- Wywiad ma charakter rozmowy

Polskie badania: J.Kargul „Całożyciowa teoria uczenia się ludzi dorosłych”- na podstawie tego typu wywiadu autor próbował zidentyfikować różnego rodzaju aktywności ludzi dorosłych, ale wpisujące się w określone obszary: Praca, Rodzina, spędzanie czasu wolnego.

-Aktywności zostały sprecyzowane przed badaniem

3. Badania prezentujące bardzo wnikliwą analizę wyników na podstawie sekwencyjnej analizy materiału badawczego, według A.Schutze

Analiza i ten typ badania ma charakter procesualny- każdy nowy materiał wprowadza zmiany już w zanalizowanych danych

Ten typ ma charakter indukcyjny -tzn. kategorie powstają w wyniku analizy danych, czyli są wtórne a nie pierwotne w badaniu.

Rezultat badania w 3 odsłonie wynika z analizy przedmiotu poznania a nie przedmiotu badania

Słabo reprezentowany w andragogice -Niestety wynika z tego, że autorzy nie stawiają sobie ważnych pytań poznawczych, tylko przyglądają się temu co jest -interpretacja świata, który jest.

Badania: nie prezentują błędnej roli kształcenia,

Przeszli przez wszystkie formy kształcenia ludzi dorosłych -identyfikowanie tożsamości, interesujące losy tego, co zadziało się w ich życiu

Pytanie- o własne doświadczenia uczenia się (zaoczni/dzienni)

Rezultat: Ujawnienie różnego rodzaju napięć, które wynikają jakie znaczenie respondenci nadali własnemu uczeniu się w perspektywie życia i na ile ten zewnętrzny świat realnie wpłynął na tym kim są dzisiaj

Udało się nam wymknąć temu podziałowi, który dominuje w andragogice- domu, pracy, szkoły, a stworzyć kategorię opisu edukacji pomiędzy domem, pracą, szkołą.

Dodatkowo /badania Kwiecińskiego -za notatek z dr Zbierzchowską/

Badania- Kwieciński (Wykluczanie, Nieuniknione)

Na temat tzw. stopnia analfabetyzacji osób w wieku 15 lat- funkcjonalny analfabetyzm (czyta, ale nie rozumie), alfabetyzm

Badania podłużne - trwające przez dłuższy okres czasu, oparte na tej samej próbie, co określony czas oraz na innej próbie badań - bad. longitutidialne

1972 -1998 r. -3 próby młodzieży w wieku 15 lat, Testy cichego czytania

Również analizowano posiadane oceny uczniów

3 razy -1972, 1986, 1998 -15-latkowie

oraz badani 15-latkowie (z 1972)- w wieku 30, 40 lat -Jak ułożyło się ich życie?

Cel: -zmierzenie poziomu osiągnięć szkolnych uczniów w wieku 15 lat,

-pokazanie związku między dośw. szkolnymi a życiowymi osób

• woj. toruńskie - dziś kujawsko-pomorskie

Wyniki:

-porównanie w różnych latach wykazały, że nastąpił regres poziomu rozumienia tekstu (w tym zwłaszcza liceum ogól.)

*wzrost l. uczniów idących do liceum, wzrosło o 50% do zaw.

-selekcja szkolna- na tych, którzy będą mieli większe szanse na realizację marzeń i tych, którzy nie mają

-selekcja pozytywna- najlepsi do liceum, słabsi do technikum, ale nie dawało poczucia bycia gorszym

Zmiana -najwięcej uczniów idzie do liceum

-Selekcja negatywna- wybiera się najgorszych do szkół zawodowych

zawodówki- marginalizacja tej młodzieży - wrzucenie na drogę wyklucz.

wg Kwiecińskiego- selekcja eksluzyjna (sel. negat.) - wykluczająca z kultury symbolicznej

Odsetek osób wykluczonych był mniej więcej stały w latach '72,'86,'98 -ok. 22%

Nie nabywają komp.- funkcjon. analfabeci:

-dziedziczony status, pozycja społeczna

-oceny szkolne

-środowisko zamieszkania

-wykształcenie rodziców

1. Środowisko zamieszkania

-na wsi sytuacja się poprawiła, w mieście przybyło funk. analf.

Zaciera się różnica między edukacją w mieście i na wsi- na niekorzyść miasta

2. Oceny a status społ. rodziny/wyniki testu cichego czytania

1. istnieje bardzo silny związek między ocenami uczniów a ich statusem społecznym

-niski status- oceny niskie 48%, wysokie 18,7%

-wysoki status - oceny niskie 11,9%, wysokie 71,3%

2. wyniki testu-trochę mniej drastyczne niż oceny

Porównanie ocen w szkole- 8,6% wskaźnik dyskryminacji- ocena negat.

Efekt pigmaliona- efekt bardziej pozytywnego/neg. Nastawienia nauczycieli do dzieci, biorąc pod uwagę status społeczny

Efekt Gollema (ZSZ)-tendencja do oceniania dzieci pochodz. Z rodzin o niskim statusie społ.-niżej, niż wskazują ich faktyczne umiejętności

Efekt Gallatei (LO) - osoby z bogatych rodzin, wysoki status spo. Oceniane są wyżej niż na to zasłużyli

* Związek selekcji szkolnej z życiem tych osób -jaka jest szkodliwość społeczna?

• Uzyskany wynik w teście cichego czytania a:

1. Status społeczno-zawodowy

-Rodzaj wykonywanego zawodu i wyuczonego -Lepsze wyniki-lepsza pozycja

65% -złe wyniki -robotnicy

w wieku 40 lat -osoby niepracujące - niskie wyniki - 26% analf., 21% półanalf; wysokie wyniki-4%

2. Dochody

Wysoki dochód- analf. znikoma ilość

Bardzo niski dochód- wyniki wysokie-niewielu

Alfabetyzacja pomogła przetrwać proces transformacji

3. Zadowolenie z życia/zadowolenie z rodziny

-nieznaczne różnice statystyczne

ok. 40% osób w dwóch grupach było zadowolonych ze swojego życia

Poziom alfab. Ma wpływ na brak zadowolenia z życia

Osoby dobrze czytające- częściej wskazywały na brak zadowolenia

-Osoby dobrze czytające były w stanie ocenić refleksji swojego życia w wieku 30,40 lat/ a słabo czytające nie

4. Sposób spędzania wolnego czasu

Różnice- forma, sposób/rodzaj rozrywki

Wysokie kompetencje cichego czytania- w wieku 40 lat- zdecydowanie częściej: czytały książki, usług instytucji, kulturalnych, słuchały radia niż oglądały TV, muzyka-konkretna muzyka, a nie tego co podaje radio lokalne, korzystanie z aktywnych form ćwiczeń

Niskie kompetencje-w mniejszym stopniu korzystają z powyższych

Częściej oglądają TV, sposób spędzania czasu wolnego: wykonywanie prac domowych

Działki, spacery-podobne cenienie tej formy wypoczynku

5. Potencjał wychowawczy rodziny -orientacja pedagogiczna

-analfabeci - wychowywanie to dbanie o warunki bytowe -materialne

tendencja do naśladowania sposobu wychowania ich rodziców

Myślenie: -wychowywaniem zajmują się inne instytucje-szkoła

Konsekwencje: duże zaufanie do szkoły

-wysokie kompetencje cichego czytania- należy wychowywać poprzez własny przykład, czy też prowadzenie

-w wychowaniu należy brać udział -samorozwój dzieci, dziecko ma swoje tempo rozwoju,

-inne myślenie o inst. wychowawczych-„swój” obowiązek wych. dzieci, niskie zaufanie do innych inst.

Konsekwencje: dokładny dobór szkoły, umiej. krytycznego spojrzenia na umiej. dziecka i pracę nauczyciela

-większe zaangażowanie

6. Podejście do ładu społecznego -orientacja na życie i wyznawane wartości

*osoby dobrze wykształcone -prymusi - zdecydowanie częściej akceptowali zmiany, nowy ład społeczny, byli w stanie krytycznie ocenić wprowadzone reformy

-wartości obywatelskie mocniej zarysowane

-osoby bardziej otwarte na ludzi ( w środ. lok., środ. pracy)

*słabo wykształcone -ofiary zmian, które zaszły

-krytycznie oceniali nowy ład („za komuny było lepiej”)

-osoby bardziej skupione na sobie i swojej rodzinie -biernie społecznie- częściej oczekiwali wsparcia od sił zewnętrznych

Podsumowanie

Wyższe kompetencje cichego czytania:

Osoby wykształcone, lepiej funkcjonujące pod względem ekon., ale przede wszystkim reprezentujące lepszy potencjał wychowawczy dla dzieci, o silniejszych relacjach komunikac., osoby potrafią krytycznie myśleć, oceniać, a więc dokonywać lepszych wyborów.

-Osoby te poprzez krytyczne myślenie podejmują lepsze decyzje dotyczące losu ich dzieci, pomagają dzieciom kształcić się i usamodzielnić-pomóc im na starcie

-Osoby lepiej rozumieją świat

-Osoby te zdecydowanie częściej inwestują we własny rozwój -samorealizacja

Niskie wyniki kompetencji cichego czytania:

Osoby słabiej wykształcone, niższe kompetencje ekonomiczne, niskie potencjał wychowawczy- nieumiejętne rozumienie zmian, które zaszły w społ., brak możliwości krytycznego ocenienia zmian, nie dokonują orientacji dzieci pod względem edukacyjnym

-Dzieci szybciej musza myśleć o usamodzielnieniu się-pójściu do pracy

-Nie dokonują tak często refleksyjności nad własnym życiem

-Te osoby żyją głównie w strefie rodzinnej (rodzina, przyjaciele na podobnym poziomie życia)-wiąże się z zadowoleniem życia rodzinnego

-Osoby w mniejszym stopniu były w stanie wspierać dzieci w rozwoju-dziedziczenie kompetencji

17

Jak?

---