415

AOUTAWOWI METODY DAPAWCZE - TEONIA I MANTYKA TESTOWANIA 415

nie od tego. kto i kiedy przeprowadza tę punktację oraz Ilościową interpretację (oczywiście, że jest to osoba, która zapoznała się z podręcznikiem testowym albo przeszła stosowne przeszkolenie) - nazywamy obiektywnością testu.

Tylko zestaw obejmując}' zbiór pozycji. Instrukcję dla osoby badanej, arkusz odpowiedzi, klucz, normy, zasady Ilościowej i jakościowej Interpretacji wyników oraz niezbędne do przeprowadzenia wymaganych analiz i porównań inter- i intraindywidualnych dane psy-chometryczne zasługuje na rozpowszechnianie w praktyce psychologicznej.

11.3

Adaptacja kulturowa testów

psychologicznych

Jerzy Brzeziński i Elżbieta Homowska

W każdym kraju psychologowie posługują się nie tylko testami skonstruowanymi i empirycznie sprawdzonymi przez nich samych, ale stosują również - i to niekiedy na dużą skalę - testy, które powstały w innych krajach, niekiedy znacznie się różniących pod względem nie tylko językowym (co, oczywiście, jest samo przez się zrozumiałe), ale też (co, niestety, często umyka z pola uwagi psychologów) pod względem usytuowania geograficznego oraz wyróżników kulturowych (takich jak system prawnoorganizacyjny państwa, tradycja, historia, religia, system edukacji. obyczaje rodzinne i towarzyskie).

Współcześnie zwraca się uwagę na to, że test psychologiczny nie może być Interpretowany poza kontekstem kulturowym, w którym został skonstruowany. Spróbujmy tedy uzasadnić ten standard postępowania, nakazujący psychologom korzystanie nie tylko z testów poprawnie skonstruowanych i równie poprawnie stosowanych pod względem psychometrycznym, ale - podkreślmy to -także starannie przełożonych pod względem lingwistycznym 1 dostosowanych do specyficzności kulturowej kraju, w którym taki .importowany” test będzie stosowany. Nietrudno się domyślić, że taka procedura kulturowego dopasowywania obcego testu nie jest wcale łatwa i - poprawnie przeprowadzona -pochłania sporo czasu i nakładów finansowych. Czy nie prościej zatem posłużyć się testem rodzimym, wzorowanym jedynie na teście obcym?

Uważamy, że warto poddawać adaptacji kulturowej obce testy, ale tylko te, których nie warto dublować ich polskimi odpowiednikami, gdyż prościej będzie je właśnie zaadaptować. albo te, które zajmują uznaną już w psychologii światowej pozycję, takie jak WAISR, MMPI, Test Matryc Ravena czy testy projekcyjne: Rorschacha i Test Aperccpcji Tematycznej CTAT) - żeby odwołać się do najbardziej spektakularnych przykładów’. Przygotowanie wersji krajowej danego testu jest ważne zwłaszcza wówczas, gdy jesteśmy zainteresowani przeprowadzaniem porównań międzykulturowych oraz korzystaniem z wyników zebranych Już za pomocą danego testu przez innych badaczy, w Innych krajach. Możliwe staje się też gromadzenie danych naukowych nie tylko w skali jednego kraju (wszak nauka nie zna granic geograficznych i politycznych), ale w skali globalnej.

Przeciwnicy takiego, jak tu prezentowany, sposobu myślenia uważają, że adaptacja - zamiast konstruowania nowych metod - jest techniką powielającą błędy i niedoskonałości większości dostępnych dziś metod, toteż wysiłek badaczy powinien zostać skierowany raczej na konstrukcję kulturowo specyficznych narzędzi. Takie stanowisko daje się obronić tylko wówczas, gdy założymy, że dany test będzie stosowany wyłącznie w danym kraju i że wyniki badań przeprowadzonych z jego wykorzystaniem nie będą upowszechniane poza granice tego kraju. Z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy stosujemy test w celu