P1050348

m

OralnoSĆ tekstu w ple&ni ludowej

181

mowy w tekstach S, R f P

ilpSć uiyć (A/)

s		R		J»
bczwzgl.	%	bczwzgl.		bczwzgl.
2597	26,0	2619	26,5	1861	18,6
2193	21,9	2296	23,2	2513	25,1
508	5,1	502	5,1	136	1A
162	1,7	154	1.5	164	1.6
191	1,9	148	ii	233	2,3
1720	17,2	1745	17,6	2358	23,6
671	6,7	697	7,0	1199	12,0
976	9,8	980	9,9	778	7p
581	5,8	644	6,5	680	6.8
389	3,9	116	Sjg	79	0,8
9988	100,0	9901	100,0	10001	| 100,0

zaimek, S *= spójnik. Pi = przyimek, Pt = partykuła, W - wykrzyknik.

pośredni, który silnie wpływa na werbalny ewentualnie nominalny charakter stylu, ale jest od tej opozycji poniekąd niezależny. (Nie wydaje się słuszny sąd E. Legranda, cytowany przez A. Wierzbicką¹⁶, jakoby zaimek był częścią mowy przyczasowniko-wą.) Użycie zaimka (który — jak słusznie stwierdza S. Jodłowski¹⁷ — jest wyrazem synonimicznym w stosunku do wyrazów imiennych) ma motywację pragmatyczną, pojawia się obficie w mowie improwizowanej, spontanicznej i uwikłanej w kon-sytuację, więc — ustnej, trochę rzadszy jest w tekstach sytuacyjnych, ale kliszowanych, jak teksty folkloru, zdecydowanie mniej go w wypowiedziach tworzonych w procesie przemyślanego doboru i korekcji, w tekstach wyizolowanych z sytuacyjnego otoczą, jak teksty pisane.

By dobrze uchwycić stosunki między trzema grupami słownictwa: imionami, czasownikiem, zaimkami — uszeregujmy w malejący ciąg liczbowy zawarte w tabeli 2 dane dotyczące frekwencji rzeczownika w różnych tekstach i popatrzmy, jak układają się szeregi dla pozostałych części mowy. Dla rzeczownika otrzymujemy zestaw następujący: 45 (komunikat) — 34,4 (reportaż) — 30,4 (j. pisany „potoczny”) - 28 {Worek JudaszóW) - 27,1 {Lalka) - 26,5 (R) - 26 (S) - 21,5 (j. ogólnopolski mówiony) — 18,6 (P) — 15,7 (opowiadania gwarowe spod Nowego Targu). Z zestawem tym całkowitą zgodność wykazuje szereg odnośnych danych dla przymiotnika (zob. wykres 3), odwrotnością zaś tego zestawu są ciągi liczb oznaczających procentowy udział w tekstach czasownika i zaimka. Przy tym okazuje się, że bardziej regularnie niż czasownik jest z rzeczownikami skorelowany udział zaimka, którego wykres jest niemal lustrzanym odbiciem wykresu rzeczownika: 4,4 — 10,4 — 12,9 — 11 - 12,4 - 17,6 - 17,2 - 17,5 - 23,6 — 23,6.

'* Wierzbicka, op. ci!., s. 32.

¹⁷ S. Jodłowski, Ogólni językoznawcza charakterystyka zaimka, Wrocław 1973.