zoologia kregowcow krew1

w surowicy krwi pojawiają się swoiste przeciwciała (ciaia odpornościowe), np. antytoksyny, które neutralizują szkodliwe działanie antygenów. Przeciwciała występują głównie we frakcji gamma-globulinowej.

Wśród elementów komórkowych krwi rozróżnia się: 1) krwinki czerwone -erytrocyty, 2) krwiniki białe - leukocyty i 3) płytki krwi, trombocyty.

Krwinki czerwone - erytrocyty (ryc. 102,103, 104, 105,106)

Są one bezjądrzastc, o barwie żółtozielonej. Zgrupowane w większej ilości, wykazują zabarwienie czerwone. Zabarwienie to pochodzi od dużej zawartości (do 33%) hemoglobiny, barwnika należącego do chromoproteidów. Hemoglobina ma zdolność łatwego łączenia się z tlenem powietrza (w płucach) oraz oddawania go tkankom. Z tego względu erytrocyty odgrywają ważną rolę w wymianie gazowej. Krwinki czerwone baiwią się kwasochłonnie (np. eozyną na kolor czerwony) dzięki obecności hemoglobiny, przy' czym o jej zawartości można sądzić na podstawie intensywności zabarwienia. Poza udziałem w wymianie gazowej erytrocyty uczestniczą w transporcie aminokwasów, przeciwciał, toksyn oraz wielu leków, adsorbowanych na powierzchni błony komórkowej.

Liczba krwinek czerwonych u zwierząt określonego gatunku jest wielkością stalą (tab. 1). Może ulegać zmianom w zależności od pici, wieku, konstytucji zwierzęcia, pory roku, wysokości nad poziomem morza i innych czynników. Średnica erytrocytów jest również stała dla zwierząt jednego gatunku (dane dotyczące liczby i średnicy erytrocytów u zwierząt różnych gatunków i człowieka zawiera tabela 1).

Erytrocyty o normalnej wielkości noszą nazwę normocytów, w przeciwieństwie do mniejszych - mikrocytów i większych - makrocytów. Jeżeli we krwi występują erytrocyty o różnej wielkości, co obserwuje się w pewnych stanach chorobowych, zjawisko to nosi nazwę anizocytozy.

Krwinki czerwone są dwuwklęslymi krążkami (tylko u lamy i wielbłąda mają kształt owalny), tzn. grubszymi na obwodzie i cieńszymi w części środkowej. Są one elastyczne, dzięki czemu mogą przeciskać się przez bardzo cienkie naczynia włosowate. Ptaki, płazy, gady i ryby (z wyjątkiem Cyclostomata) mają erytrocyty owalne ijądrzaste (ryc. 106).

Krwinki czerwone są otoczone cienką, pólprzepuszczalną białkowo-Iipidową błoną komórkową (plazmolcmą) o grubości około 20 nm, pokrytą powłoczką utworzoną z glikozaminoglikanów (glikokaliks), która warunkuje właściwości krwi, m.in. jej grupę. Na zewnętrznej powierzchni błony komórkowej są rozmieszczone fosfolipidy, kwasy sialowe, antygenowe oligosacharydy, adsorbowa-ne proteiny, na wewnętrznej zaś - enzymy glikolityczne, pirofosfataza, ATP, gli-koproteidy oraz hemoglobina. Błona komórkowa erytrocytów uczestniczy w przenoszeniu Na i K, O, i CO_; oraz innych substancji. Wnętrze erytrocytów wypełnia cytoplazma o dużym wysyceniu elektronowym, w której nie wykazano obecności struktur zrębowych ani też organeli komórkowych. Jest to jedyny rodzaj komórek nie zawierających nawet siateczki śródplazmatycznej. Znajdują się tu jedynie liczne ziarna hemoglobiny, o średnicy 4-5 nm.

Podstawowym źródłem energii erytrocytów jest glikoliza, podczas której powstaje ATP i NADII;. Energia glikolizy umożliwia czynny transport kationów przez błonę komórkową, zachowanie równowagi stężenia potasu i sodu w osoczu oraz w erytrocytach, a także utrzymanie kształtu i integralności plazmolemy.

Ryc. 103. Mikroskopowy obrać krwi krowy: 1 - erytrocyt, 2 - limfocyty, 3 - monocyty, ■/ - granulo-cyty obojętnochlonne, .5 - granulocyty kwasochlonne. 6 ~ granulocyty zasadoclilonne, 7 - trombo-cyty. Według Kudńaucewa i Rtu lifadewa

NADH_: podtrzymuje czynny stan funkcjonalny hemoglobiny, zapobiegając jej utlenieniu do methemoglobiny. W erytrocytach znajdują się również enzymy szlaku pentozo-fosforanowego, katalizujące utlenienie glukozy. Przy barwieniu przyżyciowym w cytoplazmie niektórych erytrocytów wykazano delikatne wtręty, mające strukturę włóknistą, siatcczkową lub ziarnistą (substancja ziarnisto-sia-tcczkowo-wtókicnkowa - substcmtia granuloreticulofilamentosu). Krwinki takie noszą nazwę retikulocytów. Są one młodymi postaciami krwinek czerwonych, w których jeszcze występują resztki mitochondriów, siateczki śródplazmatycznej i rybosomów'. Pojawienie się większej liczby retikulocytów we ki wi obwodowej następuje przede wszystkim przy wzmożonej działalności czerwonego szpiku kostnego, np. po utracie krwi.

Krwinki czerwone są bardzo wrażliwa na zmianę ciśnienia osmotyczncgo.

163 W roztworze hipertonicznym (mającymi większe stężenie niż cytoplazma) tracą