0000003 3

jakim może podlegać substrat wchodzący z nim w kompleks. W przypadku, gdy jeden substrat może przekształcać się w kilku różnych kierunkach, każda z reakcji jest katalizowana przez odrębny enzym. Na przykład dowolny aminókwas może ulegać przemianom, co najmniej w trzech kierunkach, zgodnie ze schematem przedstawionym ha rys. 26.

Rys. 26. Specyficzność działania enzymów na przykładzie trzech typów przemian aminokwasów

Każda 'ze wskazanych reakcji aminokwasu jest katalizowana przez inny enzym, a, mianowicie przez oksydazę, dekarboksylazę i amino-transferazę. Dwa ostatnie współdziałają z tym samym koenzymem, a mianowicie z fosforanem pirydoksalu. Fakt ten jest dodatkowym dowodem, że specyficzność działania jest funkcją części białkowej enzymu, a w mniejszym stopniu wiąże się z koenzymem.

Specyficzność substratowa

Drugą cechą enzymu jest jego specyficzność w stosunku do substratu, tzn. zdolność do wyboru przez ten enzym jednego związ-k u lub grupy strukturalnie podobnych substancji, z którymi będzie on tworzył kompleks zdolny do dalszej reakcji. Właściwość tę tłumaczy się ..dopasowaniem” określonej struktury substratu do jednoznacznie zdefiniowanej przestrzennie struktury centrum aktywnego enzymu. W kompleks z enzymem może więc wejść ściśle określona cząsteczka o dokładnie sprecyzowanej konfiguracji przestrzennej. Dzięki tej właściwości enzym eliminuje wszystkie cząsteczki o innej, nie pasującej do jego konformacji przestrzennej strukturze i bardziej efektywnie może przekształcać właściwe sobie substraty.

Enzymy wykazują różnego rodzaju specyficzność w zależności od sposobu i mechanizmu „dobierania” substratów. Wyróżnia się następujące rodzaje specyficzności:

1)    grupową i absolutną,

2)    względem typu reakcji,

3)    stereochemiczną, względem:

a)    form L lub D,

b)    izomerów geometrycznych,

c)    układu przestrzennego wiązania,

d)    ustawienia przestrzennego koenzymu,

104