0140

Systemy polityczne współczesnego świata

progu 77% miejsc, a po wyborach w 1979 i 1989 r. kontrolowała 91% mandatów. W 1994 r. rozmiar dominacji został ograniczony do poziomu 68% mandatów, ale jak się później okazało, było to zjawisko przejściowe. W wyborach w 1999 r. BDP zwiększyła stan posiadania w jednoizbowym Zgromadzeniu Narodowym do poziomu 82,5%. Partiom opozycyjnym nigdy nie udało się zmniejszyć dystansu do BDP poniżej poziomu 30% miejsc. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii wynosi 1,2 - wynik wręcz zaskakujący nawet jak na warunki afrykańskie, zważywszy chociażby fakt, że kraj ten zasługuje na miano demokratycznego. BDP to ugrupowanie o wyraźnie konserwatywnej tożsamości, promujące kapitalistyczny charakter przemian społecznych. Jednak nie ten fakt wydaje się istotny dla wyjaśnienia dominacji BDP Partia jest reprezentantem politycznym grupy etnicznej Tswana, która stanowi 2/3 populacji kraju. W efekcie został ukształtowany rozbudowany system patro-nażu politycznego, który gwarantuje dominację w wyborach tzw. głosu etnicznego.

Namibia uzyskała niepodległość w 1990 r. Dwukrotnie przeprowadzono w tym kraju wybory parlamentarne (w 1994 i 1999 r.) i zwyciężała w nich Organizacja Ludu Afryki Południowo-Zachodniej (SWAPO). W pierwszych wyborach zdobyła ponad 73% mandatów w izbie niższej parlamentu, zaś w kolejnych - 76%. Opozycja pozostaje sfragmentaryzowana, a największym ugrupowaniom (m.in. Kongresowi Demokratów) nie udało się w wyborach w 1999 r. przekroczyć bariery 10% mandatów. Średnia wartość indeksu efektywnej liczby partii wynosi 1,7.

Systemy partyjne z dominacją jednej partii spotykamy w wielu innych krajach kontynentu, choć ocena ich poziomu zaawansowania w procesie demokratycznych przemian nie może być tak jednoznacznie pozytywna, jak w przypadku pierwszej grupy. Można je określić mianem systemów politycznych nie w pełni demokratycznych. Chodzi m.in. o systemy partyjne Ghany, Mali, Senegalu (z dość istotnym zastrzeżeniem), Tanzanii, Zambii oraz Zimbabwe. W Ghanie odpowiedzialność za proces demokratycznej tranzycji przejął Jerry John Rawlings, prezydent od 1981 r., tzw. silny człowiek armii, który właśnie w tym roku zorganizował zamach wojskowy. W 1993 r. zostaje przywrócona za jego sprawą republika (IV), choć w dość dwuznacznych okolicznościach. Pierwsze wybory tranzycyjne zostały zbojkotowane przez opozycję i w efekcie partia Rawlingsa, Kongres Narodowo Demokratyczny (NDC), kontrolowała 99% miejsc w Parlamencie. Oznaczało to de facto powstanie systemu jednej partii politycznej i to pomimo cofnięcia w 1992 r. zakazu dotyczącego aktywności partii politycznych. W wyborach w 1996 r. partie opozycyjne łącznie zdobyły 66 miejsc w parlamencie, co stanowi 33% jego składu. Obserwujemy więc proces stopniowego łagodzenia poziomu dominacji NDC, co wydaje się być efektem podjęcia przez

136