0144

Systemy polityczne współczesnego świata

określone przez niezależnych obserwatorów jako zdecydowanie niedemokratyczne, a kilka partii politycznych (m.in. UNIP) je zbojkotowało. W tej sytuacji Chiluba i MMD odnieśli ponownie „wielki” sukces w równolegle przeprowadzonych wyborach prezydenckich i parlamentarnych. Po wyborach w 1991 r. MMD kontrolował ponad 83% mandatów, zaś w 1996 r. - 84%. Opozycja okazała się słaba i sfragmen-taryzowana. Średni poziom indeksu efektywnej liczby partii wyniósł 1,4. W Zambii, podobnie jak w Zimbabwe, obserwujemy proces konsolidacji opozycji, która podejmuje pierwsze próby tworzenia szerszych przymierzy wyborczych. Przykładem może być Zambijskie Przymierze na rzecz Postępu, stworzone przez cztery partie opozycyjne. Może to doprowadzić w przyszłości do pojawienia się bipolarnego układu rywalizacji.

W Mali dominacja jednej partii politycznej nie jest tak silnie zaakcentowana, jak we wcześniej przedstawionych reżimach politycznych. Status partii dominującej ma Przymierze na rzecz Demokracji w Mali-Panafrykańska Partia Wolności, Solidarności i Sprawiedliwości (Adema), ugrupowanie utworzone w 1990 r. Jej założyciel i lider, Alpha Oumar Konare, piastuje urząd prezydenta od 1992 r. W pierwszych demokratycznych wyborach w 1992 r. Adema zdobyło „tylko” 59% mandatów w jednoizbowym parlamencie, znacznie poprawiając swój stan posiadania po wyborach w 1997 r. (87% mandatów). Wiatach 1992-1997 partia rządziła praktycznie samodzielnie, a po wyborach w 1997 r. do gabinetu zostali zaproszeni przedstawiciele dwóch ugrupowań parlamentarnych: Partii Narodowej Odnowy (Parem) oraz Partii Demokracji i Sprawiedliwości. Dużo emocji wśród obserwatorów politycznych wywołały wybory w 1997 r. Zostały one jednoznacznie uznane za niedemokratyczne, a manipulacje stosowane przez rządzących w trakcie kampanii wyborczej spowodowały bojkot wyborów przez prawie wszystkie najsilniejsze partie polityczne. Jeżeli w 1992 r. wartość indeksu efektywnej liczby partii wyniosła 2,7, to w kolejnych wyborach - 1,3. Panuje dość jednoznaczna opinia, że Mali należy do krajów, które stopniowo, acz konsekwentnie, „psują” mechanizmy demokratyczne. Opozycja w tym kraju jest bardzo sfragmentaryzowana, a największym ugrupowaniom nigdy nie udało się zdobyć więcej niż 9 mandatów w parlamencie. Otwarta pozostaje kwestia stosowania bojkotu wyborów jako formy protestu politycznego. Czy w ten sposób działające partie polityczne nie ułatwiają zadania ugrupowaniu rządzącemu?

W Senegalu zmiany konstytucyjne, wprowadzone wiatach 1976-1981, umożliwiły stabilizację rywalizacyjnego stylu w polityce, dając partiom opozycyjnym realną - jak się okazało w wyborach prezydenckich w 2000 r. - możliwość podważenia dominacji Socjalistycznej Partii Senegalu (PSS). Jednak regularnie przeprowadzane do

140