0168

Systemy polityczne współczesnego świata

dezintegracji. Relatywnie najlepiej radzi sobie jeszcze Amerykańskie Rewolucyjne Przymierze Ludowe (APRA), ugrupowanie lewicowe o populistycznej tożsamości, kiedyś praktycznie jedyna w Peru partia o charakterze masowym. Silna w latach 80. partia lewicowa Zjednoczona Lewica (IU), tak naprawdę przestała istnieć. Tradycyjne partie zostały zastąpione przez nowe, wśród których dominującą pozycję zajmuje oczywiście „osobiste” ugrupowanie Fujimoriego, Alianza Cambio'90 Nueva Mayoria (C’90). W efekcie w polityce Peru bardzo mocno zostało zaakcentowane odejście od „polityki partyjnej” na rzecz „polityki skoncentrowanej na populistycznych kandydatach”. System partyjny, jeżeli oczywiście istnieje, podlega na nowo strukturyzacji w każdych kolejnych wyborach.

W Wenezueli obserwujemy podobny proces zmian politycznych jak w Peru. Jest on również głęboko osadzony w dynamice zmian społecznych w tym kraju i powszechnym zniechęceniu elektoratu do dotychczasowego stylu uprawiania polityki przez elity partyjne. Decydującym dla przyspieszenia procesu zmian politycznych okazał się wybór w 1998 r. Hugo Chavez Frias na stanowisko prezydenta. Ten były podpułkownik i organizator dwóch nieudanych zamachów wojskowych w 1992 r. zlikwidował dominujący w Wenezueli przez 40 lat konsensualny układ rywalizacji politycznej, zwany systemem Punto Fijo. To porozumienie zawarte w 1958 r. przez dwie największe partie polityczne, Akcję Demokratyczną (AD) i Partię Społeczno-Chrze-ścijańską (COPEI), gwarantowało im monopol w sprawowaniu władzy. Do 1993 r. alternacja władzy następowała wyłącznie pomiędzy tymi dwoma partiami politycznymi. Ukształtował się więc system wielopartyjny z dwiema partiami dominującymi. Wybory z 1993 r. spowodowały jednak zachwianie takiego układu rywalizacji po tym, gdy urząd prezydenta zdobył Rafael Caldera, popierany przez nową partię polityczną Jedność Narodową (CN) i mniejsze ugrupowania w parlamencie. W ten sposób wyborcy odrzucili tradycyjne partie polityczne, definitywnie zamykając okres dominacji systemu Punto Fijo. Decyzja elektoratu w wyborach z 1998 r. okazała się jeszcze bardziej radykalna. Choć największą partią polityczną w Kongresie okazała się AD, zdobywając łącznie 31% mandatów, to jednak stworzona przez Chaveza koalicja wyborcza, zwana Biegunem Patriotycznym (PP), uzyskała 35% miejsc w Kongresie. Najsilniejszym ugrupowaniem nowej formacji stała się „osobista” partia Cha-veza, Ruch V Republiki (MVR). Po wyborach z 2000 r. MVR kontroluje ponad 46% mandatów w jednoizbowym Zgromadzeniu Narodowym i uzyskał status pierwszej siły parlamentarnej. Inaczej niż w Peru, tradycyjne partie polityczne nie straciły całkowicie zaufania części elektoratu, choć proces pojawiania się nowych ugrupowań o populistycznym i spersonalizowanym charakterze stał się faktem.

164