201030Image0103

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNE]

Budowę lecytyn (ryc. 214) oraz ich właściwości kosmetyczne omówiono w rozdziale 73.1.

Kazeina należy do grupy fosfoproteidów i występuje w mleku, gdzie jest głównym składnikiem białkowym. Kazeina ma budowę mono- lub diestru kwasu ortofosforowego z wchodzącymi w skład białka hydroksyaminokwasami (np. seryną). Wzór ogólny fosfoproteidów przedstawiono na rycinie 260.

Sama kazeina nie rozpuszcza się w wodzie, ale w środowisku wodnym pęcznieje. Jest ona składnikiem natłuszczającym mydeł, ale przyjmuje się również, że na skórę kazeina działa na-wilżająco, a także zapobiega zatykaniu się gruczołów łojowych oraz rogowaceniu naskórka.

Właściwości i zastosowanie w kosmetyce tłuszczów wełny owczej (tłuszczów wełnianych) scharakteryzowano już w rozdziale 7.3.1. Wspomniano tam, że w mydłach, szamponach oraz wielu innych preparatach do pielęgnacji ciała tłuszcze wełniane mogą być m.in. czynnikiem natłuszczającym. Jednakże obecność lanoliny w preparacie obniża właściwości pianotwórcze występujących tam detergentów, czemu ma przeciwdziałać równoległe zastosowanie stabilizatorów piany, np. związków z grupy oksyetylenowanych amidów kwasów tłuszczowych (ryc. 221,222). Właściwości natłuszczające mają także produkty chemicznej modyfikacji lanoliny. Do produktów takich zaliczają się oksetylenowane tłuszcze wełniane stosowane w artykułach do pielęgnacji ciała i włosów pod nazwami handlowymi Rewolan (E 50. E 100, A WS) lub Lantrol AWS, przy czym nazwa Lanlrol A WS odnosi się do płynnej frakcji tłuszczów wełnianych poddanych oksyetylcnowaniu.

Wydzielina gruczołów kuprowych ptaków wodnych (PCL, Pur-Cellin) właściwościami swymi przypomina łój skórny, a w jej skład wchodzą estry rozgałęzionych alkoholi i kwasów tłuszczowych. Odznacza się ona znakomitą przyczepnością, bardzo dobrze rozprowadza się, nie wywołując przy tym jakichkolwiek podrażnień ani uczuleń. Równocześnie utworzony przez nią na skórze film nie utrudnia wymiany gazowej, zachowuje wiskozowalość w szerokim zakresie temperatur oraz jest trwały wobec czynników atmosferycznych i enzymatycznych. Płynna frakcja wydzieliny gruczołów kuprowych ptaków wodnych (PCL-li-quid) jest stosowana jako faza olejowa w preparatach do pielęgnacji ciała i włosów, woskowata (PCL-solid) jako regulator konsystencji. Czynnikami natłuszczającymi w szamponach, płynach do kąpieli, artykułach do golenia są natomiast PCL- i Neo-PCL-rozpuszczalne w wodzie. Pierwsza z wymienionych substancji opisywana jest jako ester glikolu polietylenowego z kwasem etyloheksanowym (ryc, 232), druga zawiera z kolei w swoim składzie nonoksynol--14 (ryc. 218) oraz estry glikolu polietylenowego z kwasami tłuszczowymi (ryc. 232).

Niektóre kosmetyczne składniki natłuszczające mogą być mieszaniną substancji wywodzących się z różnych grup chemicznych. Przykładem takiej kompozycji jest produkt o nazwie handlowej Lamacitc. Zawiera on oksyctylenowane nonylofenole (ryc. 218), oksyetyle-nowane częściowe glicerydy kwasów tłuszczowych (ryc. 250) i oksyctylenowane alkohole tłuszczowe (ryc. 216). Oprócz tego Lamacitc jest stosowany także jako solubilizator olejków eterycznych.

Warto wspomnieć, że formą handlową niektórych łagodnych detergentów, występujących min. w szamponach oraz artykułach do kąpieli dla dzieci, są mieszaniny zawierające, oprócz właściwej substancji myjącej, również związki o właściwościach natłuszczających. Przykładem mogą być Elfanole i Setacine, w skład których wchodzą sole estrów kwasu sulfobur-śztynowego (ryc. 171), oksyetylenowane amidy kwasów tłuszczowych (ryc. 221,222), alkohole tłuszczowe lub ich oksyetylenowane pochodne (ryc. 216). Na zakończenie warto podkreślić, że niektóre detergenty jednocześnie same działają natłuszczające. Przykładem mogą być pochodne betainy (ryc. 183.184), omówione już w grupie amfotenzydów (rozdz. 7.13).