493

484 Rośliny ze stanowisk naturalnych

51. Poziomka pospolita — Fragaria vesca L. * ,

(Inne nazwy: poziomnik, poziomka leśna)

Rodzina: Różowate —- Rosaceae

Występuje pospolicie w lasach, na wyrębach, polanach itp. Jest to znana wszystkim roślina wieloletnia o czerwonych, aromatycznych i smacznych owocach. Daje surowce lecznicze i przemysłowe (przemysł spożywczy), przy czym do celów leczniczych zbiera się tylko poziomki dziko rosnące.

Surowiec. Surowcem jest liść poziomki — Fol. Fragariae. Są to ususzone, złożone, trój listkowe liście z ogonkami. Liście i ogonki liściowe są silnie owłosione, barwy naturalnej srebrzystozielonej. Surowiec ma smak cierpkawy, zapach słaby, przyjemny. Zawiera garbniki, cukry i witaminy A i C.

Drugim surowcem są korzenie poziomki — Rx Fragariae. Są to ususzone całe części podziemne rośliny, zawierające dość duże ilości garbników. Trzecim surowcem są ususzone owoce (jago d y) — Fr. (Baccae) Fragariae.

Wszystkie trzy surowce zbiera się tylko na zamówienie.

Zastosowanie. Liście poziomki są częstym składnikiem domowych herbatek. Liście i korzenie stosowane są w lecznictwie jako leki ściągające, przeciwbiegunkowe.

Zbiór liści wykonujemy przez cały okres wegetacji, dopóki nie zaczną żółknąć i czerwienieć. Zbieramy je zrywając ręką, zasadniczo z ogonkami, niekiedy jednak na specjalne zamówienie bez ogonków, o‘czym należy się upewnić przed zbiorem. Zebrane liście składamy luźno w koszach lub torbach, gdyż łatwo zaparzają się. Schną dość szybko, dlatego suszymy przeważnie w warunkach naturalnych w cieniu, rozkładając warstwą nie grubszą niż o cm. Surowiec jest dostatecznie ususzony, gdy ogonki liściowe łamią się przy zginaniu. Liście są dość delikatne i przy przesuszeniu kruszą się. Barwa liści po ususzeniu powinna być naturalna (suszone na słońcu są wyblakłe). Z 5 kg świeżych liści otrzymujemy około 1 kg suszu.

Korzenie wraz z kłączem wykopuje się jesienią lub wiosną. Po oczyszczeniu z części nadziemnych suszymy w temperaturze około 40°.

Opakowanie dla liści i korzeni daje się półszczelne. Przechowywać należy w dziale surowców obojętnych.

Dojrzałe, lecz nie przejrzałe owoce zbieramy podczas suchej pogody bez kielichów i szypułek i suszymy w temperaturze podwyższanej stopniowo do 50°. Należy odrzucać jagody sczerniałe lub zlepione. Surowiec bez zanieczyszczeń powinien składać się z pojedynczych suchych jagód o kolorze ciemnoczerwonym i miłym zapachu. Opakowanie dajemy przynajmniej półszczelne. Podczas przechowywania strzec przed molami i myszami.