DSCF5364

84

W. Budzyński, W. Szempliński

Tabela 2.5. Odmiany botaniczne pszenicy zwyczajnej o gładkich plewkach

I Biała I Biała Czerwona Czerwona

Barwa

plew (kłosów)

Barwa

ziarna

biała

czerwona

a Ibid urn lutescens

Odmiana botaniczna (var.)

kłos ości sty

biała

czerwona

alborubrum

milturum

graecum

erythrospermum

eryłhroleucon

ferrugineum

Ekotyp zachodnioeuropejski (proles hydrophilum) obejmuje pszenice charakteryzujące się dużymi wymaganiami wodnymi. Odznaczają się krótką i sztywną sio-mą, odporną na wylęganie, zbitym kłosem (zwykle bezostnym) i szerokimi liśćmi charakterystycznymi dla pszenic higrofilnycfo Najczęściej są zaliczane do odmian botanicznych albidum, rzadziej lutescens. Odmiany reprezentujące ten ekotyp mają długi okres wegetacji, niską zimotrwałość i duże wymagania glebowe oraz dobra wykorzystują obfite nawożenie mineralne. Są podatne na rdze i mączniaka. Uprawiane w warunkach klimatu oceanicznego dobrze plonują. Ziarno mają drobne, najczęściej białe, niekiedy czerwone, o dużej zawartości węglowodanów i niskiej wartości wypiekowej mąki.

Ekotyp środkowoeuropejski (proles silvaticum) obejmuje pszenice o dość długiej i wiotkiej słomie, podatnej na wylęganie. Odmiany pochodzące od tego ekotypu są bardziej odporne na suszę i niskie temperatury, mają krótszy okres wegetacji oraz dobrze się krzewią. Najczęściej należą do odmiany botanicznej albidum lub ferrugineum. Ich kłosy są dłuższe i luźniejsze, bezostne lub ościste. Ziarno jest białe lub czerwone, a wartość wypiekowa mąki dość dobra, lepsza od ekotypu zachodnioeuropejskiego.

Ekotyp stepowy (proles hungaricum) wykazuje cechy roślin klimatu suchego.? Pszenice z tego gatunku charakteryzują się dużą odpornością na suszę, krótkim okresem wegetacji oraz średnią odpornością na wymarzanie w okresie zimy. Ich słoma jest długa i wiotka, skłonna do wylęgania. Liście mają wąskie, typowe dla kserofitów. Kłosy są długie i luźne, zawsze ościste, białe lub czerwone, a ziarno czerwone. Zalicza się je do odmiany botanicznej erythrospermum lub ferrugineum. Ziarno pszenic stepowych zawiera dużo białka, a mąka ma dobrą wartość technologiczną.

Rozwój fazowy zbóż omówiono w rozdziale 1.3. Poniżej przedstawiono morfologię rośliny pszenicy zwyczajnej.

System korzeniowy pszenicy zwyczajnej jest typu wiązkowego. Tworzą go dwa rodzaje korzeni — zarodkowe i przybyszowe. Podczas kiełkowania wyrasta zasadniczo 3—5 korzeni zarodkowych — właściwy korzeń zarodkowy i jedna lub dwie pary korzeni bocznych. Czasami może ich być więcej. Korzenie zarodkowe są cienkie, mają delikatne rozgałęzienia i stanowią tylko nieznaczną część całego systemu korzeniowego (około 5%), jednak funkcjonują przez całe życie rośliny, jeśli nie zo-