DSCF5375

94 W. Budzyński, W. Szempliński

Bardzo dobrych i dobrych przedplonów dla pszenicy, niestety, nie wystara Duży udział zbóż w strukturze zasiewów (w ostatnich latach około 71-73%) po^ duje, że jest ona uprawiana po sobie w krócej lub dłużej trwających monokultura zbożowych (po różnych zbożach). W aspekcie fitosanitarnym najgorszym przedj| nem jest pszenica, a także żyto, gdyż przenoszą one najgroźniejsze jej chorolj Przedplonem sprzyjającym chorobom podstawy źdźbła jest także jęczmień. Wczej niejsze zejście jęczmienia umożliwia dłuższy rozkład jego resztek przed sft9 pszenicy i sprawia, że następstwo jest mniej szkodliwe niż monokultura gatarijM Powstające podczas rozkładu zbożowych resztek pożniwnych (o bardzo ni4 rzystnym stosunku C:N) związki fenolowe w glebie oddziałują toksycznie (hamt^ rozwój) na siewki zbóż, szczególnie własnego gatunku. Następstwo pszenicy! zbożach (zwłaszcza wielokrotne) powoduje nie tylko większe zachwaszczenie alne łanów specyficznymi dla monokultur zborowych gatunkami chwastów (mie| zbożową, przytulią czepną, bratkiem polnym, gwiazdnicą pospolitą, perzem rozfe gowym, owsem głuchym, tobołkami polnymi, przetacznikiem perskim, jasnó|| innymi), ale także zwiększa zachwaszczenie potencjalne (zasób diaspor chwast! w warstwie ornej). Rodzi to problemy związane nie tylko z ochroną roślin, ale taka z efektywnością nawożenia mineralnego i konkurencyjnością pokarmową fc stów. Badania dowodzą, że pobranie składników pokarmowych przez chwastyi zmianowaniach o dużym udziale zbóż może stanowić nawet 65% tego, co iąwj| jest w całkowitym plonie ziarna i słomy z 1 ha (tab. 2.9). Możliwości zwiększał plonów ziarna w takich zasiewach są bardzo silnie ograniczone.

Najszerszą i najbardziej wielostronną wycenę plonotwórczego wpływu następstwa pszenicy w zmianowaniach zawierają wyniki IUNG, przedstawiają plonowanie gatunku w zależności od systemu produkcji (gospodarowania). Do# dzą one, że w poprawnym płodozmianie całkowicie pozbawionym przemysłów środków produkcji plon ziarna pszenicy (średnio z 5 lat) może wynosić 4,71% czyli przewyższać plon przy wysokim zużyciu NPK i pestycydów, ale bez stosofll nia płodozmianu (tab. 2.10).

Tabela 2.9. Pobranie składników mineralnych (kg z 1 ha) przez pszenicę ozimą (ziarno + słoma) i chwasty (Duer, 1986)

Udział zbóż w zmianowaniu	Składnik łanu	N	P	K	Ga	Mg	Razem
50%	pszenica	96,4	18,3	86,8	25,9	10,8	238,2
	chwasty	15,1	4,1	27,4	14,9	1,2	62,7
100%	pszenica	75,7	14,2	79,7	20,0	9,2	198,8
	chwasty	31,5	8,5	56,8	31,3	2,5	130,6 o

Zwiększony, powyżej 66%, udział zbóż w zmianowaniach powoduje $||J| plonu najintensywniejszych gatunków, w tym przypadku pszenicy. Jest tak i®