DSCF5501

216 W. Budzyński, W, Szempliński

warunkach znacząco. Po określeniu dawek P2O5 i K2O na konkretne pole i dla kon. kretnej technologii należy dokonać wyboru formy nawozu. W tym przypadku mogą to być zarówno nawozy pojedyncze, jak i mieszane oraz wieloskładnikowe. Skład tych ostatnich powinien, w miarę możliwości, odpowiadać wyliczonej proporcji P : K w dawce. Jeśli jest to niemożliwe, wyrównania proporcji dokonuje się przy użyciu nawozów pojedynczych. Niezależnie od formy, nawozy należy zastosować przedsiewnie. Tylko na glebach kompleksu żytniego dobrego część nawozów potasowych może być użyta bardzo wczesną wiosną. Na glebach lżejszych niewapno-wanych jęczmień może odczuwać niedobory magnezu (następuje wymywanie), bądź mikroelementów, głównie miedzi i manganu. Stosuje się wtedy nawożenie opisane w rozdziale 5.8.

W 5 tonach ziarna jęczmienia znajduje się około 120 kg azotu. W warunkach kompleksów pszennych, po niezbożowych przedplonach lub przy regularnej gospodarce obornikowej w zmianowaniu, zawartość glebowego azotu mineralnego wiosną może dochodzić nawet 50-80 kg N/ha. Aby więc zaspokoić wymagania pokarmowe jęczmienia, należy wzbogacić glebę w azot w ilości 40-70 kg N/ha. W warunkach uprawy na glebach żytnich bądź po zbożach, w dalekiej odległości od pola z obornikiem, azot glebowy powstały z mineralizacji pokrywa tylko około 1/3 zapotrzebowania jęczmienia. Należy więc dostarczyć około 80-90 kg azotu, co przy średnim (60%) wykorzystaniu azotu z nawozów przez jęczmień może dawać aż 130 kg N na 1 ha.

Nawożenie przedsiewne azotem jest niezbędne tylko po przedplonach zbożowych. Niekorzystny bowiem stosunek C : N w resztkach słomiastych zbóż powoduje, że azot staje się niedostępny dla rozwijającego się jęczmienia. Na stanowiskach niezbożowych nawożenie przedsiewne jest zbędne. Rolę dawki podstawowej spełnia nawóz zastosowany w czasie wznowienia wegetacji. Wpływa on istotnie na zwartość kłosów oraz liczbę ziarniaków w kłosie i jest najsilniej plonotwórczy. W technologiach, w których poziom nawożenia azotem nie przekracza 50-60 kg N/ha, całą dawkę stosuje się w tym terminie.

Dawki duże dzieli się na dwie (rzadziej trzy) części, 80 kg stosuje się w czasie wznowienia wegetacji, a 30-40 kg - w fazie strzelania w źdźbło, w czasie wydłużania trzeciego międzywęźla. W warunkach sprzyjających mineralizacji azotu glebowego dawkę można zmniejszyć lub opóźnić jej użycie. Podział dawki azotu i stosowanie części w późniejszych fazach zmniejsza wylęganie, przedłuża aktywność aparatu asymilacyjnego i podnosi zawartość białka w ziarnie.

W miarę wzrostu poziomu nawożenia azotem pogarsza się jakość białka, co wyraża się spadkiem zawartości większości aminokwasów egzogennych, obniżeniem indeksu tych aminokwasów i obniżeniem wartości współczynników aminokwasów ograniczających, czyli lizyny i metioniny.

W warunkach sprzyjających wylęganiu (gęsty łan, mokra wiosna, porażenie podstawy źdźbła, mączniak na dolnych międzywęźlach) podział sumarycznej dawki azotu nie zawsze zapobiega wylegnięciu. Skuteczniejszym sposobem uniknięcia