IMG 63

52 Polityka gospodarcza

nastu zmiennych ekonomicznych i może być na ich podstawie stosunkowo łatwo obliczony. Stąd jeśli państwo zwiększy sztucznie emisję pieniądza ponad tę obliczoną wartość, szybko spowoduje to efekt w postaci nadmiaru pieniędzy znajdujących się w dyspozycji społeczeństwa, spożytkowanego w większości na dodatkową konsumpcję. W dłuższej perspektywie ten chwilowy wzrost konsumpcji nie będzie miał jednak pokrycia w podaży dóbr, zależnej tylko od potencjału wytwórczego, który przez sam fakt emisji pieniądza się nie zmienia. Tymczasowy wzrost spożycia powoduje jednak stały wzrost potrzeb, co pociąga za sobą stały nacisk na wzmożoną podaż pieniądza. W tej sytuacji państwo albo nadal zwiększa podaż pieniądza, wywołując inflację, albo wywołuje niezadowolenie społeczeństwa redukowaniem jego dochodów.

Współczesną postacią doktryny liberalnej jest neoliberalizm, praktykowany w polityce gospodarczej od lat osiemdziesiątych XX wieku. Zdaniem neoliberalistów państwo nie powinno ograniczać wolności gospodarczej, gdyż powoduje to wyhamowanie dynamiki wzrostowo-rozwojowej. Minimalistyczne w założeniu funkcje państwa powinny sprowadzać się przede wszystkim do:

-    stanowienia i gwarantowania respektowania prawa; pilnowania siły i stabilności waluty krajowej, to jest przeciwstawiania się intensyfikowaniu zjawisk zarówno inflacyjnych, jak i de-flacyjnych;

-    zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego kraju;

-    państwo powinno ograniczać realizację funkcji socjalnych, poza przypadkami skrajnymi, wymagającymi opiekuńczości państwa

\ wobec osób, które z przyczyn obiektywnych same nie są w stanie zabezpieczyć swojego bytu.

Należy również dodać, że neoliberaliści negują progresywne opodatkowanie dochodów osobistych, gdyż ich zdaniem jest ono niesprawiedliwe, jego możliwości egalitaryżujące są znikome, wywiera również niekorzystny wpływ na procesy gospodarcze. Odrzucając z przedstawionych powyżej względów progresję podatkową, proponują oni w zamian liniowy podatek dochodowy, przy czym prócz jednolitej i umiarkowanej stawki opowiadają się też za poszerzeniem bazy podatkowej poprzez objęcie opodatkowaniem wszystkich dochodów oraz znoszenie ulg. Takie rozwiązanie problemu opodatkowania dochodów osobistych spełnia według ncolibera-listów zasadę sprawiedliwości, a także eliminuje wszystkie wady podatku progresywnego.

Przechodząc do drugiej z wyszczególnionych doktryn ekonomicznych, to jest doktryny interwencjonizmu państwowego, należy wskazać, żc według jej przedstawicieli istnieje wiele dziedzin, w których wolny (liberalnie regulowany) rynek zawodzi, co otwiera relatywnie szeroką przestrzeń dla interwencji państwa, np.:

-    rynek jest z natury rzeczy niesprawnym mechanizmem regulacyjnym, czego przejawem są między innymi inflacja i bezrobocie, zachodzi zatem konieczność minimalizowania tych niesprawności, polegająca na korygowaniu przez państwo postępowania podmiotów rynku;

-    funkcjonowanie wolnego rynku wywołuje różnego rodzaju skutki uboczne, między innymi w postaci znaczących nierówności społecznych czy zagrożenia środowiska naturalnego;

-    wolny rynek koncentruje swoje oddziaływania na krótkich okresach, wskutek czego nie może poprawnie pełnić funkcji alokacyjnych w długich okresach;

-    wolny rynek nic zapewnia racjonalnego podziału zasobów i dochodów.

Generalnie doktryna interwencjonizmu państwowego zakłada konieczność przeciwdziałania przez państwo tym wszystkim negatywnym zjawiskom, które mogą być konsekwencją funkcjonowania wolnego rynku, a także konieczność przejmowania przez państwo tych funkcji, jakich rynek nie może skutecznie pełnić.

Koncepcja interwencjonistyczna w formie praktyki polityki gospo-i darczcj dominowała w krajach kapitalistycznych zasadniczo od lat trzydziestych do siedemdziesiątych XX wieku. Jej ideowym źródłem były poglądy J.M. Keynesa, który postulował⁷:

-    przyjęcie zapewnienia jak najpełniejszego zatrudnienia i wzrostu gospodarczego jako głównego celu gospodarczo-polityczncgo,

-    ukierunkowanie polityki gospodarczej na regulację popytu,

¹ Podstawy teoretyczne koncepcji gospodarki regulowanej przez państwo zostały zaprezentowane w dziele J.M. Keynesa z 1936 roku pt. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza.