K �jna DIALEKTY POLSKIEz827

swe pierwotne przyrostki i -występują dziś bez nich, np. kupam, Icupaiy, kupać na obszarach 65A. Czy identyczne zasięgi terenowe można przyjąć dla innych tego typu form czasownikowych: zlatać, połyskać, znaj dać, dowiadać się, opiekać się, odstąpać, wykrzykać, probać itd.. trudno odpowiedzieć ze względu na brak dokładniejszych i szczegółowo zlokalizowanych danych materiałowych. Można przypuszczać, że co najmniej niektóre z nich sięgają dalej na południe. Na pewno odnosi się to do pre-fiksalnego typu zaimać, zdeimać. vyimaó, najmać, pSyimaó itd. Na terenie bowiem Kielecczyzny południowa granica tych form sięga po okolice Przedborza, Zagnańska, Bodzętyna, Iłży i Zawichostu z wyspą na wschód od Jędrzejowa, zob. DejW 11, Dej 42<i.

§ 95. Dualna końcówka -ta w 2. pł. czasowników ńcśeta, ńeśta, ńeśliśta

Kategoria liczby podwójnej form czasownikowych, żywotnych jeszcze w XVI wieku, zanika w ciągu XVII wieku (Łoś III 3) paralelnie do zaniku dualu rzeczowników- (zob. s. 211). Jeśli bowiem formy dualne rzeczowników zastąpiono pluralnymi z dodaniem przydawki liczebnikowej, to i w orzeczeniu zamiast ńeśeia, ńeśta, ńeśliśta zaczęło się używać form rołiiće, ńeśće, ńeśliśće oba(j) itd. W okresie zanikania kategorii liczby podwójnej, czyli mniej więcej od początku XVII wieku, końcówki -ta i -će wspólnie pełnią funkcję oznaczania, czynności czy stanu, więcej niż jednej osoby. Wywołana tym identyfikacja semantycznej funkcji -ta || -će prowadzi do zaniku jednej z tych dwu postaci identycznych już semantycznie końcówek 2. pl. W języku ogólnopolskim zwyciężyła końcówka pluralna -će. W gwarach procesy upowszechniania jednej z niesingular-nyeh postaci końcówki dokonywało się niewątpliwie później, na co wskazywałby fakt utrzymywania się do dziś odrębnych od liczby mnogiej form dualnych w Karczmiskach koło Kazimierza {yojita, robita), Klukach nad Łebskim jeziorem (MAGP 4<»C), a także w- Cyganach k. Tarnobrzegu, gdzie w odniesieniu do czynności dwojga osób mówi się i^loba poie.jeta, jeśta byua, zrobiuaśta, ale o czynności większej ilości osób orzeka się przy pomocy form jeśćc byli, zrobiliśće. ypjiliśće. Podobny stan dało się zauważyć w Janezycaeh koło Opatowa oraz w Lipnicy pod Jędrzejowem. W okolicach Kielc notowano też dawniej dualne formy typu z żoną pokłóciła wa się była, żeby wa znalazła (por. DejK 16). Poza tymi, odosobnionymi dziś punktami nie utrzymało się rozróżnienie form dualnych od pluralnyeh, a spośród charakterystycznych dla każdej z tych kategorii liczby końcówek (pl. -će, dual. -ta) zapanowała jedna.

Po zaniku kategorii liczby podwójnej na obszarze 66A (por. MAGP 166), czyli w gwarach po Tucholę, Wyrzysk, Żnin, Słupcę, Wieluń, Olesno,

15

K. Dejna, Dialekty...