Obraz1

I Daszykowsk.t, l.ikośi życia w perspektywie pedagogiczne)

66

wych jest uważane za jakościowo lepsze niż życie monotonne i nudne. Bogactwo przeżyć subiektywnych jest warunkiem aktywności człowieka

Z perspektywy pedagogicznej stymulacja do wszechstronnej aktyw n o ś c i zapewnia obfitość bodźców skłaniających do rozwijania i wzbogaca nia doświadczeń i przeżyć człowieka. Kolejne kryterium - świadomość - oznacza wartościowanie i selekcjonowanie informacji, wytwarzanie włas nego, poznawczego obrazu rzeczywistości (Suchodolski, 1985, s. 63-69). Stopień aktywności i świadomości stanowi, według autora, wyznacznik jakości życia. Z punktu widzenia społecznego, zdrowotnego, psychologie/ nego, pedagogicznego cenione jest życie aktywne, ponieważ wiąże się ono z wolnością człowieka, która jako jedna z najważniejszych wartości sta nowi istotę jego rozwoju (Tomaszewski, 1984, s. 206). Z aktywnością zwią zana jest twórczość (zob. Pufal-Struzik, 1994, s. 97-103). W przecho dzeniu człowieka od aktywności najniższego stopnia, przez samodzielność do twórczości ujawnia się człowieczeństwo. Również współudział w życiu społecznym, jako sfera aktywności człowieka, wyznacza jakość jego życia. Sukcesy w relacjach międzyludzkich przynoszą mu satysfakcję, zadowolenie, poczucie własnej wartości, rozwijają empatię i poczucie bezpieczeństwa, zas porażki grożą zepchnięciem w osamotnienie, co może mieć związek z niską samooceną, poczuciem nieszczęścia, a zatem z niską oceną jakości życia.

Poza wymienionymi przez T. Tomaszewskiego kryteriami jakości życia można za W. Furmankiem dodać: wolność człowieka do czegoś, odpowie dzialność i godność. Wolność do czegoś, to wolność do wartości, otwartość na wartości, co wyraża się w otwarciu na prawa naukowe, zasady i normy etyczne, dobra kultury. Odpowiedzialność stanowi kręgo słup etyczny człowieka; godność - taki rodzaj postępowania człowieka w przeróżnych sytuacjach jego życia, poniżej którego zejść nie można, bo wtedy przestaje się być człowiekiem (Furmanek, 2001, s. 96).

Według J. Kuźmy, przyszłość zależy od odrodzenia - czyli odnowie nia i doskonalenia człowieka jako istoty bio-socjo-kulturowej (zob. Kuźma, 2003b, s. 88-95), u podstaw którego znajduje się jego wiciowym iarowoM związana z harmonią wewnętrzną, doskonaleniem siebie i świata. Odrodzę nie stanowi warunek zadowolenia i radości życia:

(...) chodzi o odrodzenie człowieka pod wzglydem i n I »■ I k i u a I nym, kulturalnym i m o ra I n y m. |... | Nowe odtod > uli • luuiiłanio/c byt odpowiedzią na pytanie jak odtlind/ąi slopniow.....I ol..........    • lian-,u /apcwuU

pi/.yszłcnui c/.lowickowi względną harnumię we współdziałaniu ze środowiskiem, współżyciu z innymi ludźmi i zapewnić mu ład wewnętrzny. Ta harmonia jest niemi /ownym warunkiem dla osiągnięcia stanu równowagi psychicznej, zadowolenia i 1.1 ilości życia (Kuźnia, 2000, s. 15, 16; por. 2(X)3a, s. 319).

Ksztallowanic jakości człowieka i jakości jego życia (zdaniem autom zadanie dla edukacji humanistycznej) to kreowanie wizji nowego c/lo wieka (zob. Kuźnia, 1997; 2003b) jako wartości podstawowej.

Autorzy Raportu UNESCO z 1998 roku Edukacja jest w niej ukryty skarb postulują, aby kształtowanie człowieka odbywało się wokół czterech aspek lów kształcenia, które w ciągu całego życia będą stanowiły podstawowe li litry jego wiedzy:

uczyć s i ę, aby wiedzieć - (jako cel i środek życia) aby zdobyć narzędzia rozumienia oraz móc korzystać z możliwości, jakie stwarza edukacja przez całe życie;

uczyć się, aby działać - aby móc wykorzystać wiadomości w praktyce, oddziaływać na swoje środowisko;

u c z y ć s i ę, a b y żyć wspólnie- aby uczestniczyć i współpraco wui z innymi na wszystkich płaszczyznach działalności ludzkiej, aby pozostawać z innymi we wzajemnych relacjach zrozumienia, toleran i ji, szacunku i pokoju;

ui zyć się, aby być - (dążenie to jest bliskie trzem poprzednim) aby dzięki otrzymanej edukacji osiągnąć pełny rozwój swojej oso bowości, zwiększając zdolność do samodzielnego i krytycznego my ślenia, wypracowywać niezależność sądów, aby samemu decydować o słuszności podejmowanych działań w różnych okolicznościach życia (Delors, 1998, s. 85-98).

Według /.. Żukowskiej, miarą skuteczności strategii edukacyjnej w XXI wirku jest położenie nacisku na te elementy, które mają względnie uniwersał ny wymiai, są społecznie dostępne i akceptowane, dotyczą rozwoju człowieka iiii wszystka h poziomach onlogcnezy i mogą mieć wpływ na jakość życia |n!noslkowego i społecznego (Żukowska, 2001, s. 8). Zatem realizacja wymię nlonyi h filarów eduk.u ji nic będzie dokonywać się jedynie w szkole, ale

| | w i.ilm h n.iilyi yjnyi Ii, ii /urazem podlegających ustawicznym przemianom Undowlskaili jak loil/liia oji/yzna bliższa I dalsza oraz ludzkość, zakładają!., że (wlał jest |cdni| dużą wlouką i zy wspólnotą, I ze w-.zysiy jesteśmy mieszkańcami

k jednego świata (Ku/ma IWI . I 'I