S Górski Metodyka Resocjalizacji (35)

ornie JekuŁ usiłującym za wszelką cenę zaspokoić wła-ie, skrajnie egoistyczne potrzeby⁵¹.^-

Wycofująca integracja postaw. Integracją postaw bliżoną do agresywnej cechują się jednostki wykole-ono, które reagują na stany niepewności i lęku wyco-ywaniem się, przyjmującym czasem nawet postać autpr agresji. Odznaczają się oneregaizmóm T egocentryzmerm Ich nastawienia dotyczą celów o bliskim zasięgu, me¹’’ chęci do myślenia o przyszłości oraz do wysiłku fizycznego i intelektualnego. to,osoby bierne, nie akceptują żadnych uznawony^^autory^erow" 7~nie liczą się i normami społecznymi, poza tymi, które obowiązują w ich kręgach. Z jednostek tęj kategorii rekrutują się aktualni i potencjalni narkomani⁵⁷.

Dogmatyczna integracja postaw. O dogmatycznej integracji postaw mówi się wtedy, gdy jednostka akceptuje wszystko, co pochodzi od uznanych przez nią autorytetów I odrzuca to, co podają inne źródła. Człowiek tym bardziej postępuje w taki sposób, im silniej czuje się zagrożony. Jednocześnie jednostka taka ocenia innych ludzi według tego, czy zgadzają się oni z dawnymi poglądami, czy też nie. Są to postawy dogmatyczne.

Integracja dogmatyczna staje się zrozumiała, kiedy weźmie się pod uwagę, że identyfikowanie się z jakimś autorytetem (który obiektywnie wcale nie musi nim być) i uzyskanie w ten sposób oparcia psychicznego, znacznie redukuje lęk. Osoby, które nie czują zagrożenia, nie przejawiają także postaw dogmatycznych, są one bowiem zdolne do samodzielnej i realistycznej oceny różnych stanów rzeczy bez uciekania się do przyjmowania zdania innych ludzi.

Dogmotyczna integracją postaw charakteryzuje znaczna część młodzieży wykolejonej..Przejawia się to w przekonaniach. dążeniach systemie wartości tych osób.

Swoiście dogmatyczne przekonania posiadają wychowankowie zakładów resocjalizacyjnych I więzień, o także osoby pozostające w otwartych kręgach kultury destruk tywnej. ¹ Przekonania ich związane są np. z rytuałami i .zwyczajami „grypsery" (ogół zjawisk tzw. „drugiego życia"), której normom są oni dogmatycznie podporządkowani ⁸⁸. A normy te są czasem groteskowe, np. kiedy ktoś w zakładzie „rzuci zastawkę", że „od dzisiaj aż do odwołania nie wolno jeść obiadu" (bez jakiegoś racjonalnego powodu, ot dlatego, źe rzucającemu zastawkę tak się chce), to wszyscy skrupulatnie zakazu tego przestrzegają, podejmując czasem nawet kilkunastodniową głodówkę. Dogmatyczne przekonanie o konieczności respektowania nawet absurdalnych norm „grypsery" ujawnia się tu z całą ostrością. Naczelne przekonanie podkulturowych zbiorowości osób wykolejonych dotyczy podziału świata na „wrogów", którzy nigdy racji nie mają i „swoich", którzy zawsze mają rację.

Zmiana wadliwej integracji postow

Dokonawszy powyższych wyjaśnień, dotyczących zakresu wywołanych zmian zachowania wychowanka (poziom reakcji, motywów i osobowości, związku między postawami a osobowością oraz odmian wadliwej integracji postaw) można obecnie przedstawić szczegółowe zadania dotyczące modyfikowania osobowości, rozumianej jako system integracji postaw^

Jak wynika z powyższych informacji', zmiana osobowości polega w gruncie rzeczy na zmianie składników poszczególnych postaw i sposobów organizacji ich całokształtu.

Zatem zadania wychowawcy związane z usuwaniem negatywnych zmian osobowości będą dotyczyć modyfikowania : pojęć i przekonań, n a s ta wleń emocjonalnych oraz dominacji postaw.

Pojęcia i przekonania. Przyswojenie wychowankowi wiedzy o rzeczywistości, a więc pojęć na temat różnych przedmiotów postaw musi być poprzedzone wprowadzeniem do świadomości jednostki zasad i celów postępowania w różnych sytuacjach społecznych. Uświadamianie tych zasad i celów nie może jednak odbywać się tak, jak się to dzieje w procesie nauczania, ponieważ będzie bezskuteczne. Musi ono przebiegać w toku dzia-

^Łn S. Małkowski „Etyka" nr 8, 1971. A. Pilinow. J. Wasilewski „Etyka" nr 8, 1971. M. Rydz „Etyka" nr 8, 1971.

K. Dqbrowski Społeczno-wychowawcza piychiatrla dziecięca. Won/owa 1959, s. 276-287.

^Ał M.- Mazurek „Zdrowie Psychiczne" nr 1/2, 197-1, $. 95—96. :j