WSP J POLN254275

602

Tadeusz Piotrowski, Słowniki języku polsk-.sgo

ważne w danym słowniku (pochodzenie wyrazów, wymowę itp.). Najczęściej zaś spotykanym rodzajem słownika jest słownik dwujęzyczny. W latach 1945-1990 wydano w Polsce około 100 takich słowników, w dekadzie następnej - zapewne tyle samo. Jednak z wielu względów najważniejszym słownikiem jest duży’ współczesny słownik jednojęzyczny, choć w swoim kraju na ogół nie należy on do słowników najbardziej rozpowszechnionych ani też zbyt popularnych. Jest to słownik ogólny słownictwa współczesnego, w którym opis wyrazu hasłowego dokonany jest w tym samym języku. Obejmuje on w miarę możności całe słownictwo używane przez wszystkich ludzi - lub im znane - dla których dany język jest językiem rodzimym, żyjących w okresie, w którym dany słownik powstawał. Ze względu na wymogi naukowości zawiera on obszerną dokumentację (cytaty), na podstawie której dokonano opisu. Pozwala ona sprawdzić, czy hasła zostały właściwie opisane. Taki słownik jest najważniejszym słownikiem danego języka, ponieważ najczęściej stanowi podstawę opracowywania innych słowników dwujęzycznych i tych jednojęzycznych, które nie muszą spełniać wymogu naukowości.

Opis słownictwa od strony znaczeniowej jest niejako też opisem kultury, ponieważ słownictwm można traktować jako zbiór znaków odnoszących się do tych aspektów’ kultur}^-, które dana społeczność traktuje jako stabilne i ważne dla jej funkcjonowania. Słownictw’0 jako całość zawsze wykracza poza doświadczenia pojedynczego człowieka, ponieważ nikt nie pełni wszystkich społecznych funkcji na raz, nikt też nie zna wszystkich kulturowych faktów. Słownictw’0 dlatego jest w pewnym sensie opisem świata danej społeczności, a słowmik można nazwać swoistym przewodnikiem po tym święcie.

Słowmik jednak nie jest neutralnym opisem słownictwa. Każdy sposób uporządkowania słownictwa, każda próba jego opisu ma u podstaw własne zasady wartościowania. Inaczej mówiąc, słowmik jest oparty na pewnych przesłankach kulturowych. Ponieważ słownictwo można traktować jako zbiór nazw’ faktów kulturowych, wszelkie operacje dokonywane w słowniku można utożsamiać z manipulacją faktami kulturowymi. Jednym z zadań teorii leksykografii jest ukazanie kulturowych podstaw' leksykografii.

Słowniki ogólne języka polskiego

W rozw-oju leksykografii polskiej w XX wieku można wyróżnić trzy okresy, które pokrywają się z dziejami politycznymi Polski: pierwszy - do 1945 roku. drugi - od 1945 do 1989, a wreszcie trzeci - od roku 1989 do chwili współczesnej.