estry

Poznajemy estry

W tym rozdziale znajdziesz między innymi odpowiedzi na pytania:

1.    Co to są estry?

2.    Na czym polega reakcja estryfikacji?

3.    Jakie właściwości i zastosowania mają estry?

Estry to grupa związków organicznych, które są pochodnymi kwasów organicznych (lub tlenowych kwasów nieorganicznych)

OTRZYMYWANIE ESTRÓW

Reakcja etanolu z kwasem octowym

stężony roztwór

•    Do probówki nalej po 1 cm³ alkoholu    kwasu siarkowego(VI)

etylowego i kwasu octowego. Dodaj kilka kropel stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI).    ,

Roztwór ostrożnie wymieszaj bagietką.

gorąca woda

kwas octowy + etanol

•    Probówkę umieść w zlewce z gorącą wodą (schemat). Po chwili przelej ciecz z probówki do zlewki z zimną wodą.

Sprawdź zapach otrzymanej substancji.

•    Zapisz obserwacje.

■    Fot. 52. Probówki z roztworem nie należy ogrzewać

w płomieniu palnika, lecz w zlewce z gorącą wodą ze względu na tatwopalność substancji

Otrzymany produkt nie rozpuszcza się w wodzie - twmo na jej powierzchni tłustą plamę. Unosi się intensywny zap.u li Substancja, która powstała, to ester - etanian etylu - proiliil • reakcji kwasu etanowego z etanolem. Estry powstają w wynil działania kwasów na alkohole (fot. 52.) w reakcji chemiczne) n i zywanej reakcją estryfikacji.

Reakcję estryfikacji przeprowadzoną w doświadczeniu I ' można przedstawić za pomocą równania:

C^h3tC^q_H + C₂H₅-OH

stęż. H₂S0₄    , u H

-‘^ch3-^co-c₂h₅ ^{+ i}"

Vt li Im

kwas etanowy    etanol

(kwas octowy) (alkohol etylowy)

etanian etylu (octan etylu)

o!;|i)i nlylnwy kwasu octowego

CH3COOH + C₂H₅OH " Cl I3COOC2H5 + H.,n

HA. MIC IWO I SI NÓW

i i wy eslrów (lahela H.) (woi.*y się |»»»< l< >1 »i i ii* j.ik nazwy soli i i one dwu wyrazowe). 1'iciw. v wyi.i jesi związany z na->,| I wa.su karboksylowego, od którego pochodzi ester, określa alkil pochodzący od alkoholu, np.:

nazwa    nazwa    nazwa

lova-.ii karboksylowego    alkoholu    estru

I was    i.mowy    alkohol owy metanian u

• ul ml. i 8. W/ory i nazwy wybranych estrów

l was karboksylowy				subsln
Wzór polstrukturalny	H-C-OH	CH3-C-OH	c3h7 c oh	t) CH3 c (tli
Nazwa systematyczna	kwas metanowy	kwas etanowy	kwas butanowy	kwas planowy
Nazwa zwyczajowa	kwas mrówkowy	kwas octowy	kwas mastowy	kwas ocle iwy
alkohol				subslni
Wzór sumaryczny	c2h5oh	C4H9OH	CH3OH	C;,Hg)l 1
Nazwa systematyczna	etanol	butanol	metanol	propanol
Nazwa wyc/ajowa	alkohol etylowy	alkohol butylowy	alkohol metylowy	nikol ml propylowy
unici				produkt
W/ór p ‘istiukturalny	H C-0-C2H5	ch3-c o-c4h9	C3H7 c o ch3	O CH;) C O ( ,11,
Wzór sumaryczny	hcooc2h5	ch3cooc4h9	c3h7cooch3	Cl l3COOC ,11/
Nazwa ny.iomatyczna	metanian etylu	etanian butylu	butanian metylu	etanian pio| tylu
Nazwa wy< zajowa	mrówczan etylu	octan butylu	maślan metylu	octan piopylu

W .m ngolny estrów ma postać:

O

^{K| C} O R,

yih lc

i U | ) alkil pochodzący od kwasu karboksylowego,

(l( , ) alkil pochodzący od alkoholu.

I n \ w t ąslcczce zawierają grupę lunkcyjną, zwaną grupą

q

c: ₍₎ coo

rHlIOWłl