0325

308

SALOMEA.

VI. 13.

13. Salomea.

Imię jej wymienione na kielichu płockim¹); że oznacza ono córkę Konrada I, a nie może oznaczać jakiejkolwiek innej osoby, wykazaliśmy powyżej (VI. 12.). Ponieważ wyprzedza tu imię Judyty, przeto uważać ja należy za jej starszą siostrę, a ponieważ na najbliższe dwa lata przed urodzinami Judyty przypadają urodziny Ziemowita I i Ziemomysła (VI. 14.15.), przeto Salomee uważać należy za starszą siostrę Ziemowita. Z powodu, że imię jej znajduje się na kielichu płockim, przypuścić trzeba, że żyła ok. r. 1238 ²).

Dalszych wyraźnych śladów jej życia nie znajdujemy nigdzie. W testamencie Salomei, córki Leszka Białego (VI. 6.) z 30 sierpnia 1268 r.^s) znajduje się rozporządzenie, iż klasztor skalski, któremu testatorka zapisała relikwie świętych i różne kosztowności, nie ma prawa rozporządzać niemi, lecz że należy je oddać pod straż i zarząd siostry Salomei (sed soror Salomea, quam ad conseruacionem predictarum rerum iudicaui esse ydoneam... cusłodiat et conseruet). Ten szczególny dowód zaufania i widocznie bliski stosunek Salomei halickiej do owej drugiej Salomei wskazuje niedwuznacznie na to, że nie była to zwykła tylko siostra zakonna, ale zapewne też krewna testatorki, a więc Piastówna. Na to godzono się dotąd powszechnie, uważano jednak ową pod r. 1268 wspomnianą Salomeę za córkę Ziemowita I^{1 2}). W istocie znaną jest córka Ziemowita, tego samego imienia, występująca jako Klaryska w klasztorze skalskim od 9 stycznia 1286 r. do r. 1301 (IX. 3.). Ale żeby owa Salomea Ziemowitówna z r. 1286 i nast., a Salomea z r. 1268 były osobami identycznemi — na to nie ma żadnego dowodu, prócz chyba identyczności imion i kondycyi zakonnej w tym samym klasztorze. Z drugiej strony łatwo zrozumieć, że gdy odstęp czasu między pojawieniem się jednej i drugiej Salomei wynosi całych lat osiemnaście (1268 — 1286), a równocześnie w rodzie Piastów mazowieckich mamy poświadczone w dwu po sobie następujących generacyach istnienie dwu kobiet tegoż samego imienia, córki Konrada I i córki Ziemowita I, przeto skoro się okażą powody, przemawiające, przynajmniej z pewnem prawdopodobieństwem, za tem, że Salomea z r. 1268 a Salomea z r. 1286 i nast. nie są osobami identycznemi, będziemy mogli przyjąć, iż owa wcześniej wspomniana Salomea jest córką Konrada a nie Ziemowita. Sam testament nie daje żadnej podstawy do rozstrzygnięcia wątpliwości; wprawdzie Salomea Leszkówna nazywa ową drugą Salomeę soror, co gdyby oznaczało stopień pokrewieństwa, wskazywałoby niewątpliwie na Salomeę Konradównę, ta bowiem tylko była siostrą (stryjeczną) testatorki; jednakowoż wyraz ten użyty tu jest widocznie tylko w znaczeniu kościelnem, i oznacza siostrę zakonną, a zatem może być stosowany równie dobrze do Salomei Konra-dówny jak i Ziemowitówny. Pewne światło na wyjaśnienie tej sprawy rzucają następujące uwagi: Salomea Ziemowitówna, gdybyśmy nawet przyjęli, że była najstarszem dzieckiem Ziemowita, nie mogła się urodzić wcześniej jak r. 1249 (IX. 3.). Otóż pewną wątpliwość musi tu budzić już ten wzgląd, że Salomea Leszkówna umierając, zleca straż nad relikwiami i najważniejszemi kosztownościami klasztoru osobie tak młodej, jakąby musiała być podówczas Salomea Ziemowitówna, nie licząca więcej jak dziewiętnaście, a może też i mniej lat życia. Snadniej przypuścić, że ów dozór poruczony został osobie dojrzalszej, a więc Salomei Kon-radównej. Wszakże, przyznaję, wzgląd ten nie mógłby uchodzić jeszcze za rozstrzygający; albowiem zarządzenie to dałoby się wytłomaezyć stosunkiem pokrewieństwa i szczególnem zaufaniem testatorki. Ważniejszą jest okoliczność inna: że Salomea Ziemowitówna przy śmierci swej r. 1301 nazywaną jest w źródłach domicella; przyjmując, że ona to już r. 1268 była dorosłą, doszlibyśmy do wniosku, że epitet ten dostał się jej w szóstym dziesiątku (około 52 roku) jej życia. Rzecz to najmniej prawdopodobna; źródła bowiem ówczesne, określając w ten sposób zakonnice, nie miały na celu wskazywać przez to ich panieńskiego stanu, rozumiejącego się przez się i wynikającego z reguły zakonnej, ale raczej wiek stosunkowo młodszy. Z tego powodu przyjąć trzeba, że Salomea Ziemowitówna urodziła się później, w czasie stosunkowo krótszym przed pierwszem swojem niewątpliwem wystąpieniem jako Klaryska skalska r. 1286, z czego wyniknie wniosek, że wspomniana w testamencie z r. 1268 Salomea nie może być Salomeą Ziemowitówną, która podówczas zapewne jeszcze lat dzie-

1

1) Stronczyński, Pomn. Piastów 33. — 2) Por. wyżej str. 268 uw. 26. — 3) Kod. dypl. Malop. I. nr. 76. —

2

Tak n. p. mniema Ulanowski, Stud. kryt. z XIII w. Rozpr. Akad. Umiej. Wydz. kist.-filoz. XX. 100—103; O załóż, klaszt. św. .Andrz. w Krak. Pam. Akad. Umiej. Wydz. hist.-filol. VI. 34. 38.