Magazyn6301

127

OPIEKA SPOŁECZNA

■wybierani na okres 3-letniej kadencji i sprawujący swe funkcje honorowo. Nadzór spoczywa w Local Gouvernment Board. Od 1909 starcom ponad 70 lat wypłacana jest w określonych warunkach renta dożywotnia.

Francja, od czasów Wielkiej Rewolucji, wprowadziła w każdym departamencie zakład dla ubogich (depóts de mandiciti). Centralną władzą w sprawach opiekuńczych jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i funkcjonująca przy niem Rada Dobroczynności. Od 1893 pomoc lekarska pokrywana jest przez gminy, które w 1905 obejmują także opiekę nad starcami, kalekami i nieuleczalnie chorymi. Od 1913 wprowadzono zasiłki rodzinne z uwzględnieniem, po wojnie, tych zwłaszcza rodzin, które dotknięte zostały przez jej skutki. Opieka dobrowolna prowadzona jest równolegle obok obowiązkowej, co znajduje wyraz w organizacji aparatu wykonawczego.

Belgja uchodzi za kraj o szczególnie dobrze postawi* mej opiece nad dziećmi i młodzieżą skoncentrowanej w t. zw. L’oeuvre nationale de 1’enfance.

W państwach skandynawskich uprawnieniom do opieki odpowiada wysoki poziom świadczeń. Starcy otrzymują w określonych warunkach rentę dożywotnią (Danja, Szwecja). Wprowadzone tu są specjalne podatki

Niemcy i Włochy opierając swe zadania opiekuńcze, o odmiennych zresztą formach organizacyjnych i finansowych, na działalności samorządu terytorjalnego, odznaczają się prowadzeniem na wielką skalę zakrojonych akcyj masowych. Wskazać tu należy we Włoszech Narodową Organizację Opieki nad Matką i Dzieckiem (Opera Nationale per la protezione della maternita e dell’in-fanzia) rozporządzającą ogromnym budżetem około 800 00O 000 lirów i w Niemczech Pomoc Zimową (Winterhilfe), obejmującą swym zasięgiem około 17 000 000 osób potrzebujących pomocy.

3. Opieka społeczna w Polsce. Pod względem ustrojowym posiadamy w Polsce dwa niezależne od siebie w zasadzie obszary: Śląsk, gdzie Ustawa Konstytucyjna z dn. 15. VII. 1920 zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego zastrzega auto-nomję w sprawach zaopatrzenia ubogich oraz zwalczania żebractwa i włóczęgostwa oraz — pozostały obszar kraju poddany jednolitemu kierownictwu władz centralnych.

Wykonywanie o. s. należy na obydwu terenach do samorządu terytorjalnego wspomaganego przez komunalne organy opiekuńcze (m. in. komisje o. s. i opiekunowie społeczni) oraz, w pewnym zakresie do Państwa.

Pod względem prawnym 1 organizacyjnym istnieją dwa kompleksy ustawodawstw: polskie w województwach centralnych, wschodnich i południowych zainicjowane ustawą z 16. VIII. 1923 o o. s. (Dz. U. R. P-Nr. 92, poz. 726) wraz z późniejszem* przepisami szczegółowemi oraz — pruskie, obowiązujące w województwach poznańskiem, pomorskiem i Śląskiem oparte o ustawę z 30. V. 1908 o siedzibie uzasadniającej wsparcie (Dz. U. Rz. str. 381—396) i związane z nią inne akty prawne.

Zasadnicze postanowienia ustawy z 1923 rozciągnięte zostały na województwa poznańskie i pomorskie.

Wspólne są także dla całego obszaru Rzeczypospolitej przepisy o opiece wykonywanej przez Państwo nad osobami, względem których ma ono specjalne obowiązki z tytułu publicznego (inwalidzi, weterani powstań narodowych i uczestnicy walk o niepodległość), a ponadto dla tegoż obszaru z wyjątkiem województwa śląskiego — przepisy o nadzorze i kontroli, o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa, o opiekunach społecznych i komisjach o. s.

Z pozostałych odrębnych przepisów prawnych podstawowe różnice sprowadzają się głównie do odmiennej struktury samorządu terytorjalnego sprawującego opiekę (w województwach zachodnich istnieje samorząd wojewódzki), do zakresu udzielanych świadczeń (w województwach zachodnich: wychowanie opiekuńcze nieletnich, szkolne kształcenie dzieci niewidomych i głuchoniemych, na Śląsku zaś — opieka nad kalekami) oraz do zasad postępowania (w województwach zachodnich — postępowanie sądowo-administracyjne i uchwałowe).

Pod względem gospodarczym różnice świadczeń opiekuńczych cechuje ich wysoki poziom w zachodniej części kraju i coraz niższy w miarę posuwania się ku wschodowi. Wynika to z lepszego usytuowania związków samorządowych w województwach zachodnich (zasobniejszy majątek, dotacje Państwa) oraz — większych potrzeb w pozostałej części Państwa.

Wykonywanie o. s. omówione będzie z wykluczeniem wszystkich zaopatrzeń (in-