Magazyn6601

130

OPIEKA SPOŁECZNA

czy gotowość zwrotu wydatków poniesionych na o. s. tymczasową. O. s. nad obywatelami polskimi, nie mającymi w żadnej gminie prawa do trwalej o. s. (rozp. Prez. Rzpl. z 29. VI. 1924 Dz. U. R. P. Nr. 56, poz. 576) sprawuje gmina pobytu na koszt państwa. Gmina obowiązana do o. s. nie może odmówić jej potrzebującemu z tego powodu, że inne osoby są z innych tytułów obowiązane do zaspokojenia jego potrzeb; służy jej tylko do tych osób prawo regresu. O. s. zakładową sprawują z pośród związków samorządowych w zajadzie tylko miasta wydzielone, zaś gminy wiejskie i miasta niewydzielone jedynie w miarę posiadanych funduszów, poprzestając poza tern na sprawowaniu opieki pozazakładowej; związki powiatowe i wojewódzkie uzupełniają opiekę samorządów niższych stopni. Koszty o. s. pokrywa się z budżetów związków samorządowych, z dochodów z majątków na ten cel przeznaczonych, z sum przeznaczonych spe-cjalnemi przepisami (np. grzywien) i sub-wencyj Min. O. S. Władza nadzorcza władna jest, w razie uchylenia się samorządów od wstawienia pokrycia na ten cel do budżetu, wstawiać potrzebne sumy do ich budżetów, a nadto, jeżeli związek samorządowy mimo jej wezwania nie wykonywa w granicach budżetu swych obowiązków z dziedziny o. s., przeprowadzić sama niezbędne zarządzenia na jej koszt. Zwierzchnią władzą w sprawach o. s. jest Min. O. S., przy którem działa jako organ doradczy i opinjodawczy Rada O. S. (ustawa z 18. II. 1925 Dz. U. R. P. Nr. 26, poz. 171), (zmień, ustawą z 10. III. 1932 Dz. U. R. P. Nr. 30, poz. 298), złożona z przedstawicieli samorządów, instytucyj o. s. i zainteresowanych ministerstw. Prócz ustawy z 16. VIII. 1923 istnieją jeszcze normy szczególne z zakresu o. s., w szczególności dotyczące opieki nad inwalidami wojennymi i wojskowymi, nad weteranami powstań narodowych i t. p. Instytucje i zakłady, których cele należą do zakresu o. s. podlegają, niezależnie od formy, w jakiej powstały i od nazwy (z wyjątkiem związków publicznych, prawnych i wyznaniowych) nadzorowi i kontroli wedle rozp. Prez. Rzpl. z 22. IV. I9²7 (Dz. U. R. P. Nr. 40, poz. 354) zmień. rozp. Prez. Rzpl. z 22. III. 1928 (Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 359); władzami nadzoru są starostowie w I instancji, a wojewodowie w II instancji. Stowarzyszenia te obowiązane są prowadzić rachunkowość wedle rozp. Min. O. S. z 25. II. 1930 (Dz. U. R. P. Nr. 23, poz. 210) i posiadać regulamin odpowiadający postanowieniom rozp. Min. O. S. z 12. X. 1927 (Dz. U. R. P. Nr. 100, poz. 867) zmień. rozp. Min. O. S. z 20. II. 1930 (Dz. U. R. P. Nr. 20, poz. 169). Nadzór więc nad instytucjami opiekuńcze-mi jest dwoisty (wedle cytowanego rozp. z 22. IV. 1927 i wedle prawa o stowarzyszeniach z 27. X. 1932 Dz. U. R. P. Nr. 94, poz. 808, § art. 43 i 44).

2. Żebractwo i włóczęgostwo. Zwalczanie żebractwa i włóczęgostwa środkami zapobie-gawczemi, poprawczemi i karnemi unormowane jest rozp. Prez. Rzpl. z 14. X. 1927 (Dz. U. R. P. Nr. 92, poz. 823), sprost. str. 1566, które definjuje pojęcia żebractwa i włóczęgostwa. Żebrakiem jest w rozumieniu prawa polskiego ten, kto zawodowo zajmuje się wypraszaniem dla siebie w jakikolwiek sposób jałmużny (definicja B i n d i n-g a), włóczęgą zaś jest ten, kto bez pracy i środków do życia zmienia miejsce swego pobytu nie w celu unależnienia (por. art. 32 prawa o wykroczeniach). O ile cytowane rozporządzenie nie odnosi się do zwalczania żebractwa i włóczęgostwa nieletnich do lat 17-tu, o tyle ma on zastosowanie do osób, które czy to nałogowo oddając się grze hazardowej i pijaństwu lub ostremu narkotyzowaniu się dochodzą do takiego stanu, iż dla utrzymania bądź ich samych, bądź tych, których obowiązani są żywić, trzeba udzielić pomocy z tytułu o. s., czyto pobierają wsparcie z tytułu o. s. i wzbraniają się wy konywać pracę im zaofiarowaną, dostosowaną do ich sił i warunków (por. § 361 kodeksu karnego niemieckiego). Do walki z żebractwem i włóczęgostwem w rozumieniu cytowanego rozporządzenia służą domy pracy dobrowolnej, przytułki i domy pracy przymusowej (rozp. Min. O. S. z 25. V. 1929 Dz. U. R. P. Nr. 41, poz. 350) jako zakłady zapobiegawcze i poprawcze. Osiągają one swój cel, w zależności od przeznaczenia, przez opiekę zakładową, udzielanie nauki i przygotowanie do pracy zawodowej, wywieranie wpływu moralnego oraz przez celową i systematyczną pracę za wynagrodzeniem w warsztatach zakładowych albo poza zakładem. Dom pracy dobrowolnej ma charakter instytucji o. s. i przyjmuje w miarę możności na ich własne życzenie żebraków i włóczęgów po zwolnieniu z domu