Magazyn6501

129

OPIEKA SPOŁECZNA

(1930, uchylone nowem z 1938), dla m. st. Warszawy (w 1933) i dla m. Lodzi (w 1938).

Literatura: Derouin, Gary et WormK Trat U thóorigue et poli-tique d'a88istance publique. Paris 1906. — Grocholski SU I Em ChtcaŁenUts Opieka Społeczna. Zbiór ustaw: rap. 3 I. Warszawa 1929₁ 1930₁ 1931. — Wtłeletrilta-Zatcadzka Róia: Organizacja opieki społecznej nad dzieckiem w Belgji. Warszawa 1934. —■ Korytotoaka Marja: Organizacja opięła naddziećmi i młodzieią we Włoszech. Warszawa 1930.—Krzecz-kotcski Konstanty: Uwagi nad drogami apteki społecznej, Warszawa 1936. — Tonie: O trzech etapach opieki społecznej. Warszawa 1938. — Nakonieamikote-Klukotczkł Bolezłatc: Przegląd najbardziej aktualnych zagadnień z zakresu opieki społecznej. „Praca i opieka społeczna** 1938. — Ogrodzki K.: MoUiwoici wzmocnienia podstaw gospodarczych opieki społecznej. „Praca i opieka społeczna**. 1936. — Ternie: Opieka społeczna na tłe niektórych form i zadań iycia zbiorowego. „Praca i opieka społeczna". 1937. — Tenis: Kilka kwcstyj prawnych z zakresu opieki społecznej. „Praca i opieka społeczna1938. — Za-ncadM Józef dr.: Zasady opieki społecznej. Warszawa 1938.

K. 0grodzki.

II. Polskie przepisy prawne.

1. Opieka. Opieką społeczną w rozumieniu ustawy z 16. VIII. 1923 (Dz. U. R- P. Nr. 92, poz. 726) znowel. rozp. Prez. Rzpl. z 27. X. 1932 (Dz. U. R. P. Nr. 94, poz. 808) i z 28. XII. 1934 (Dz. U. R. P. Nr. 110, poz. 976, art. 119) jest zaspakajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych tych osób, które trwale lub chwilowo nie mogą tego uczynić własnemi środkami materjalnemi lub własną pracą, jak również zapobieganie wytwarzaniu się tego rodzaju stanu. W tern ujęciu o. s. obejmuje zarówno samo zaspakajanie w tych warunkach powyższych potrzeb (opiekę społeczną sensu stncto), jak i działalność prewencyjną o charakterze polityki społecznej. Działalność opiekuńcza i zapobiegawcza polega na sprawowaniu opieki nad niemowlętami, dziećmi i młodzieżą (zwłaszcza nad sierotami i dziećmi zaniedbanemi, opuszczonemi lub przestępnemi), starcami, inwalidami, kalekami, nieuleczalnie chorymi, bezdomne-mi ofiarami wojny, więźniami po odbyciu kary oraz wogóle niezdolnymi do pracy, poza tern na ochronie macierzyństwa, na walce z żebractwem, włóczęgostwem, alkoholizmem i nierządem oraz na pomocy prywatnym instytucjom opiekuńczym i współdziałaniu z niemi. Przez niezbędne potrzeby życiowe rozumie prawo polskie konieczne środki żywności, bielizny, odzieży, pomieszczenia, niezbędne narzędzia do pracy zawodowej, pomoc higjeniczno-sanitarną oraz pomoc w przywróceniu utraconej lub podniesieniu zmniejszonej zdolności do pracy, pomoc w religijno-moralnem, fizycznem i umyslowem wychowaniu dzieci, wreszcie sprawienie pogrzebu. Ze względu na pochodzenie środków publicznych, przeznaczonych na cele o. s., prawo polskie obciąża wydatkami na ten cel w pierwszym rzędzie związki samorządu terytorjalnego (gminy miejskie i wiejskie, miasta wydzielone ze związków powiatowych, związki powiatowe i wojewódzkie) rozp. Prez. Rzpl. z 6. III. 1928 Dz. U. R. P. Nr. 26, poz. 232), następnie zaś państwo, atoli to ostatnie tylko,

0    ile chodzi o koszty opieki nad osobami, względem których ma szczególne obowiązki z publicznego tytułu oraz o te rodzaje opieki, które przekraczają możności świadczenia samorządu. Obowiązek pokrywania tych wydatków spada zaś na osoby fizyczne

1    prawne prawa prywatnego o tyle, o ile w poszczególnych wypadkach te ostatnie na podstawie innych tytułów prawnych są obciążone tym obowiązkiem. Dla przeprowadzenia zadań związanych ze sprawowaniem o. s. związki samorządowe mogą łączyć się w związki międzykomunalne (rozp. Prez. Rzpl. z 22. III. 1938 Dz. U. R. P. Nr. 39, poz. 386). O. s. może być trwała i tymczasowa, zakładowa i pozakładowa. Prawo do trwałej o. s. ze strony gminy nabywa obywatel polski przez conajmniej i-roczny pobyt w gminie, traci je zaś przez nabycie go w innej gminie lub przez jednoroczną trwałą nieobecność w gminie, o ile nie spowodowała jej służba wojskowa, pobyt w zakładach leczniczych, opiekuńczych, przymusowego zamknięcia oraz na emigracji zagranicą; kobiety przez zamążpójście nabywają prawo do o. s. w gminie męża. Prawo do tymczasowej o. s. ma każdy obywatel polski w stosunku do gminy pobytu w chwili powstania potrzeby o. s. (bez względu na długotrwałość pobytu). Gmina taka ma prawo regresu (rozp. Min. Op. Sp. z 24. IV. 1924 Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 404), do gminy obowiązanej do sprawowania trwalej opieki względnie może tam odesłać (rozp. Min. Op. Sp. z 27. III. 1924 Dz. U. R. P. Nr. 31, poz. 318) potrzebującego o. s., atoli tylko wtedy, jeżeli właściwa gmina uzna w danym wypadku swój obowiązek do sprawowania trwalej o. s. i oświadczy gotowość przyjęcia potrzebującego. Odesłanie takie jest niedopuszczalne wtedy, gdyby było połączone ze szkodą dla zdrowia lub życia, oraz jeżeli gmina trwalej o. s. oświad-

9

Encyklopedja nauk politycznych.