Magazyn61001

298

30' sięgające; z korą ciemnoszaro-cisą, popękaną; koroną gęstą, wspaniałą i prawie - kulistą; z gałęziami pogiętemi i gladkiemi; a gałązkami prawie-2stronnemi, nagiemi, oliwko-wemi, cisawemi lub czerwonawemi, z białawemi brodawecz-kami. Liście ma także 2stronne, naprzemianlegle, na krótkich i nagich ogonkach, l^ł/a—3'/_a" i ³/,— 3", ukośnie - okrą-gławosercowate, nagle i dość - długo kończyste, nierówno i ciernisto-kończysto piłkowane, z wierzchu ciemno- a spodem roodrawo - zielone, na roznerwieniach zaś rdzawo brodate. Kwiaty białawe, zlekka żółtawo-zielonawe, drobne, przyje-mnój woni; na szypułkach kątowych, nieco-krótdzych niż liście, jakby baldaszkogronowo lub podbaldaBzkowo 5—7- lub niekiedy 7—12-kwiatowych, nagich,— z przysadkiem 2 — 3" i 6 -t 9"', równowązko wydłużonym, tępym, ku podstawie zwężonym i nierównym, nieco-falistym, osadzonym w */₃ wysokości ogonka na tymże i '/₃cią swój długości z nim zrosłym, zielonawo- i żółtawo-białawym, mocno i pięknie iyłeczkowa-nym; z kielichem ubarwionym, o działkach jajowato-lanceto-watych wklęsłych, wewnątrz nieco - miękkowłosych a jedwabisto - brodatych w podstawie; z płatkami łopatkowato - lancetowatymi, w końcu karbeczkowanymi; bez łusek osklepko-wych; z 20 — 30tu pręcikami, wolnymi; z jajnikiem prawie-kulistym, gęsto jedwabisto - kosmatym; z szyjką krótszą od

Eręcików, długo wytrwałą; ze znamieniem późniój o 5ciu rótkich i odstających łateczkach. Orzeszki wielkości grochu, ukośnie kulistawo-jajowe, w podstawie zwężone grusz-kowato, niewyrażnie-5graniaste, gładkie, lecz lekko-kutnero-wate i łamne. Nasiona jajowe.— Pospolita w Europie dzika ku wschodo-południowi w lasach, a ku zachodo - północy rozrzucona po wybrzeżach lasów, gajach i polach, sadzona zaś koło dróg, domów i po ogrodach dla miłćj swój cieni-stości,— także w całej Azyi północnój; słynna ze swój dłu-gowiekowości: kwitnie w lipcu.

Jako lók używają się z nićj, równie jak ze wszystkich innych gatunków, kwiaty lipowe— flores Tiliae lekko pobudzające i wzniecające poty, w rozlicznych nieżytowych i gońcowych cierpieniach, a to najwięćój domowo: węgiel lipowy— carbo Tiliae jako przeciwgnil-ny. w różnych zanieczyszczonych wrzodach i ranach, v zgorzelinie, do czyszczenia zębów i t. p. Wreszcie kwiaty są najwyborniójszóm pokarmem dla pszczół, a zarazem w swój cieczy miodnikowćj materyałem do wyrobienia miodu— mel, z którego patoka zowie się lipcem, a którego za-stisowanie lekarskie nie małe.

Gat. 2. L. wielkoliścia [T. grandifolia Ehrh.], dawniój biała albo póina. IIay. 3. t. 48.— Odmienna— wzrostem sporszym; gałązkami i ogonkami za młodu miękkowłosemi, później jednak prawie - nagiemi; liśćmi dużo większymi bo 3%—6” w obu rozmiarach, także ukośnie - sercowatymi, ale więcój okrągławymi i często z podstawą jakby-uciętą w wyż-