tpn 1 22485301

432 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POI SKICH

wytwarzają. Ale i tu jest granica pomiędzy Karpatami i płaskowyżem przywiązana do osadów solonośnych, z warzelniami soli (Sołka i Kaezyka na Bukowinie) i źródłami słonemi. zachodzącemi aż na Wołoszczyznę.

Śląsko-polska wyżyna. Jest ona liniami wodnemi bardzo wyraźnie ograniczona, mianowicie na zach. Odrą, na wsch. i na płd. Wisłą, na płn. zagłębieniem Warty i Bzury; koło Krakowa przekracza wyżyna na krótkiej przestrzeni Wisłę i styka się wprost z Karpatami. Jest ona zbudowana ze skał osadowych różnego wieku, od najstarszych, do najmłodszych (poprzebijanych w części południowej w Krakowskiem przez skały wybuchowe), ułożonych po części poziomo, po części zaś silnie pogiętych. Przedstawia ta wyżyna, w przeciwstawieniu do Karpat, geologicznie młodych, jedną z najstarszych części skorupy polskiej ziemi.

Góry kieleckie, które zdawna jako wyspa lub wielki ląd stały, sterczały z mórz licznych epok geologicznych, rozdzielały często dwie dziedziny rozmieszczenia Organicznego świata morskiego, rozdzielały odrębne typy utworów morskich; były. jak to widoczne z różnic utworów młodszych epok geologicznych z tej i tamtej strony gór kieleckich, wielką granicą fizyograłiczną. Takim też murem granicznym były góry kieleckie jeszcze podczas epoki lodowej Cały niż Polski aż po Karpaty został jirzykryty nasuwającą się od północy czaszą lodow'ą. Najwyższy wszakże grzbiet kielecki. Łysogóry, sterczał ponad czaszę lodową jako potężny r) U na tak; lody zaś, spiętrzone

0    grzbiet Łysogór, doznały rozwidlenia, i okalając je od wschodu

1    zachodu, pozostawiły rozległą wyspę na południcwym stoku Łysogór, wyspę wolną od lodów, wielkie schronisko dla dawnej flory Polski, która na tym nunataku przetrwała ciężką dla roślinności fazę klimatyczną.

Prastare utwory, które stanowią jądro gór kieleckich, rozciągają się od Sandomierza (t. zw. góry Pieprzowe), gdzie przechodzą nawet na prawy brzeg Wisły, w kierunku ku pn. zach. aż po Chęciny; łącznie z otuleniem warstw młodszych itryas i jura) sięga wyżyna Kielecka aż do Pilicy, do Tomaszowa Rawskiego.

Na zachód od linii Chęciny-Połaniec stare formacye się zanurzają pod powierzchnię, a wyniosłości zastępuje kraina wklęsła nad Nidą, kraina wypełniona utworami młodszymi, przedewszystkiem kredowymi; w części południowej tej krainy rozległą zaklęsłość nadwiślańską wypełniają potężnie rozwinięte utwory miocenu w' postaci piaskowców i iłu, wśród których nie brak i formacyi solnej 'Busk). Wody Nidy, górnej Pilicy i Warty, poniżej przełomu pod Częstochową, wyżłobiły, w podatnych dla erozyi warstwach tego zagłębia szerokie, często