18

Spis treści    Notatki

B Baraniak. Metod\ badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

Interdyscyplinarny charakter pracy - wybrane problemy    37

Powyższa lista pytań nie jest zamknięta, bowiem postęp naukowy, nowa organizacja pracy i potrzeba weryfikacji posiadanych kwalifikacji pracowniczych tworzą nowe układy i sytuacje odniesienia dla człowieka we współczesnym, stechnizowanym procesie pracy. Wymaga on ergonomicznego dostosowania konstrukcji maszyn i urządzeń celem zmniejszenia zmęczenia człowieka w procesie pracy, a przez to zwiększenia jego wydajności. Ta wyrażona wyższą efektywnością będzie szczególnie cenną kategorią dla pracodawcy.

Tworzenie przyjaznych warunków pracy dla człowieka szczególnie interesuje nowoczesne metody pracy oparte na automatyzacji i robotyzacji. Korzystając z dorobku teorii gier, podejmowania decyzji, percepcji, myślenia kreatywnego, zaangażowania emocjonalnego człowieka, tworząc nowe podejście do zagadnień organizacyjnych i ekonomicznych pracy, wciąż wymagane jest tworzenie ergonomicznego środowiska pracy.

1.3.4. Ergonomia u źródeł bezpiecznych i nowoczesnych rozwiązań organizacyjno-ekonomicznych pracy

Ergonomia to wyraz złożony, pochodzący od słów greckich 1) ergon - praca działanie, 2) nomia - łąka, pastwisko, przestrzeń, dziedzina, 3) nomos - zwyczaj, prawo, zasada - system praw rządzących daną dziedziną nauki, umiejętności. Został on po raz pierwszy użyty przez Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego (1799-1882) do zdefiniowania nauki o pracy. Używając słów ergon (praca) i no-nios (prawo), wprowadził do piśmiennictwa nazwę ergonomia, którą zdefiniował jako naukę „o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności" (Cie-ślakowski, Kupidura, 2003, s. 43), a jej zakres i charakter opisał w pracy Rys ergonomii, czyli nauki o pracy (Jastrzębowski, 1957).

Nazwa ergonomia użyta została po raz drugi dopiero w 1949 r. przez powołane w Wielkiej Brytanii Towarzystwo Badań Ergonomicznych (Ergonomies Research Society), które jednak nie nawiązywało do wcześniejszych idei Jastrzębowskiego. Nazwa ergonomia przyjęła się w Polsce, Wielkiej Brytanii i Francji. W Belgii używana jest nazwa ergologia, w Rosji stosuje się nazwę - psychologia inżynieryjna, natomiast w Stanach Zjednoczonych - inżynieria ludzka (human enąineering (Cieślakowski, Kupidura, 2003).

W wyniku badań procesu pracy i funkcjonującego w nim człowieka wyodrębniają się kolejne subdyscypliny takie, jak: 1) psychologia warunków pracy, która bada mikroklimat, hałas, temperaturę oraz wilgotność pomieszczenia, w tym stanowiska pracy od strony jego wyposażenia w urządzenia, narzędzia oraz korzystania z nich pracownika; 2) psychologia systemów (Johansen, 1987), zajmująca się badaniem i projektowaniem funkcjonowania człowieka w złożonych systemach

+ #■■«-»! %    <3, r* \<¥ <* +

B Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

38    Rozdnał 1. Praca jako katfgona naukowa technicznych oraz społecznych z punktu widzenia kryteriów optymalizacji jakości pracy i życia, a także niezawodności człowieka, jego zmęczenia w procesie pracy; 3) psychologia robotyzacji systemów, zajmująca się badaniem sposobów konstruowania systemów technicznych, zdolnych do wykonywania różnych funkcji lepiej od człowieka, które w przyszłości doprowadziłyby do dalszego zastępowania człowieka maszyną. Koncepcja ta jest pochodną postępu cywilizacyjnego, który wzbogaca klasyczny wymiar rewolucji naukowo-technicznej o zagadnienia informatycz-ne.automatyzacjęi robotyzację, tj. procesy cha rakteryzujące współczesną rewolucję naukowo-techniczno-informatyczną (RNTI) (Wiatrowski, 1994, 2000, 2004).

Współczesność zdominowana nowinkami technicznymi i ich szerszym spektrum działania oraz zastosowania umożliwia wyodrębnienie się szeregu subdy-scyplin, jednakże niezmieniona wciąż pozostaje potrzeba przystosowania owych nowości do stanowisk i metod pracy oraz materialnego środowiska pracy człowieka. Problem ten odkryty przez Jastrzębowskiego i aktualny nadal dąży do przystosowania rozwiązań konstrukcyjnych do człowieka, dzięki którym będzie możliwe zwiększenie sprawności działań, a jednocześnie optymalizowanie wysiłku fizycznego i psychicznego oraz zagwarantowanie bezpiecznych warunków pracy.

Podstawą pracy zawsze są czynności przekształcane w umiejętności, nawyki i sprawności w sposobie posługiwania się środkami oraz przedmiotami pracy. Ich wpływ na kształtowanie się czynności zawodowych, a następnie umiejętności pokazuje rysunek 9.

Rysunek 9. Współzależności między treściami pracy a czynnościami i umiejętnościami (model własn; zob. Baraniak 1992,2001,2006,2007)

ibuk.pl /7ILIX