g2 bmp

E. Andrzejewska-Golec, L. Świątek

•    “fĆip

2. Rząd: Cyclophyttidea    W Otbiię

1. Rodzina: Taeniidae

Do rzędu Cyclophyllidea należą tasiemce ze skoleksera zaopatrzonym w przyssawki (acętabu-lumj-a). U niektórych gatunków wierzchołek skołeksa jest wydłużony w postaci ryjka (rostellum) uzbrojonego zwykle w haki ułożone wieńcowo.    ' ~

Rodzina Taeniidae obejmuje gatunki pasożytujące jako postacie dorosłe głównie u ssaków i ptaków; natomiast ppstacie larwalne - u zwierząt roślinożernych i wszystkożemych. Otwór płciowy (porus genitahs) położony jest nieregularnie, z lewego lub prawego boku proglotydu. Jaja są osłonięte grubym, prążkowanym embrioforem oraz cienką osłonką zewnętrzną. Omówimy trzy gatunki z tej rodziny pasożytujące u człowieka.

1. Gatunek: Taenia saginata Goze

syn. Taeniarhynchus saginatus Weinland - Tasiemiec nieuzbrojony ^J'

Ryc. 45. Strobila tasiemca nieuzbrojonego. Zauważ proglotydy maciczne w tylnej jej części (wg 29).

Ryc. 46. Skoleks tasiemca nieuzbrojonego (wg 23).

Występowanie. Tasiemiec nieuzbrojony jest kosmopolitycznym pasożytem, który występuje u ludzi częściej w krajach, gdzie wołowina stanowi główny składnik diety mięsnej. Szczególnie często występuje (ok.10% osób zarażonych) w niektórych krajach Afryki jak Etiopia, Kenia, południowo-wschodniej Azji, południowo-wschodniej Europy oraz w Ameryce Południowej. W Polsce na zarażenie tym tasiemcem przypada ok. 90% wszystkich tasiemczyc notowanych w naszym kraju. Częstość jego występowania na danym terenie pokrywa się na ogół z częstością wągrzycy bydlęcej. Notuje się 0,2-0,7% ludzi zarażonych tym tasiemcem. Postać dojrzała pasożytuje w jelicie cienkim człowieka, który jest dlań jedynym żywicielem ostatecznym.

Budowa. Strobila (ryc. 45) o długości 4-10 m składa się z ok. 1000-2000 progloty-dów. Skoleks opatrzony 4-ma przyssawkami, nieuzbrojony (ryc. 46). W proglotydach rozrodczych jajnik jest dwupłatowy (ryc. 47).

Rozwój. Proglotydy maciczne odrywają się pojedynczo od tylnego końca strobili; są mchliwe, dzięki czemu samodzielnie wydostają się przez odbyt żywiciela na zewnątrz, gdzie następuje ich rozpad i uwolnienie jaj. Większa część jaj uwalnia się jednak w świetle jelita, w czasie odrywania się proglotydów od strobili i wydalana jest z kałem. Jaja te (ryc. 40), z rozwiniętą onkosferą, połykane są przez bydło domowe wraz z zanieczyszczoną odchodami ludzkimi wodą lub pokarmem. W przewodzie pokarmowym bydła (żywiciel pośredni) uwalnia się onkosferą, która dostaje się następnie, za pomocą haków, przez błonę, śluzową jelita do naczyń krwionośnych lub limfatycznych i tą drogą przedostaje się do różnych narządów jak wątroba, płuca, nerki; większość onkosfer trafia do mięśni, głównie języka, ud, krtani, przełyku. Tu larwa osadza się, rośnie i przekształca w cysticerkus zwany wągrem bydlęcym (cysticercus bovis) wielkości nasienia grochu (ryc. 48).