g4 bmp

E. Andrzejewska-Gole, L. Świątek

Zwalczanie - podobnie, jak w przypadku pchły psiej, usuwa się pchły z sierści kota, psa środkami owadobójczmi. Należy jednak zachować ostrożność w używaniu insektycydów z uwagi na częste obcowanie ludzi, zwłaszcza małych dzieci z tymi zwierzętami.

3. Gatunek: XenopsyUa cheopis (Rotschiłd) - Pchła dżumowa (svn. Pchła szczurza tropi- Nł S

kalna)

^jstępiye ₍w krajach o cieplejszym klimacie. Pochodzi z Indii, skąd została zawleczona przez szczury na statkach do wielu miast portowych na różnyęh kontynentach, w tym także do Europy.

W Polsce spotykana na obszarze Gdyni.

Żywicielem właściwym pchły szczurzej tropikalnej jest szczur, żyje także na myszy domowej oraz człowieku. .

Budowa. Pchła szczurza jest nieco mniejsza od pchły psiej, osiąga długość 2,0-2,5 mm; różni się poza tym jaśniejszym zabarwieniem ciała, brakiem grzebykówna głowie i tułowiu oraz położeniem szczecinki ocznej, która znajduje się nad okiem, na wysokości jego górnego.brsęgujryc. 97, b).

Ęoęwój - podobny, j ak-u-pchły— psiej. Dorosle żyją ok. 7-miu miesięcy.    "

Znaczenie medyczne. Pchła szcziirza tropikalna jest głównym wśród znanych gatunków pcheł

pałęgz^I3żurig'

(Yersinia pestis) .między sziczu-

- Głowa pchły ludzkiej (a) i pchły siczurzej (b). (strzałki    ^rami . ^oraz ze ' ^szczurów na

wskazują na charakterystyczne szczecinki), (wg 27).    człowieka. -

Dżumą, zwana także "czarną śmiercią", dziesiątkowała dawniej ludność. Ogniska endemiczne tej choroby pojawiają się jeszcze dziś wśród ubogich, mieszkańców niektórych krajów ĄzjiiAfryki.JPchłą zaraża się ssąc krew żywiciela zarażonego pałeczkami dżumy, które rozmnażają się w przednim odcinku przewodu pokarmowego owada. Wskutek.tego tworzą się w obrębie przedżołądka "czopy" z krwi i bakterii, co powoduje zablokowanie przewodu .pokarmowego .! uniemożliwia .pobieranie przez pchłę nowych porcji krwi. "Zaczopowane" pchły wędrują od żywiciela do żywiciela.próbniac pobrać pokarm. Przy utrudnionym, przerywanym^ ssaniu łowi pchłą, może. zwracać. zawartość przewodu pokarmowego, która, wraz z pałeczkami dżumy dostaje się przy.ukłuciu do rany w skórze żywiciela - następuje ieeo zakażenie. Zarazki mogą także występować w kale pchły, Ta jednak rzadko wydala kał w czasie pobierania pokarmu, stąd_ zakażenie balderiami dżumy zą pośrednictwem kału występuje tylko sporadycznie.

Pchłą szczurza przenosi również zarazki duruplamistego endemiczn.egoXRickettsia typhi, syn. Ric-kettsia mooseri) wywołujące chorobę podobną do duru plamistego epidemicznego (Rickettsia prowaze-ki), ale o łagodniejszym przebiegu oraz pałeczki tul&remnjFrancisella tularensis). Rezerwuąręm_mraz-ka jest szczur, ą pchła pobiera odeń riketsje w czasie ssania krwi, które następnie rozmnażają się w nabłonku jelita, po czym uchodzą ria zewnątrz z kałem. Zakażenie ludzi i zwierząt następuje tu po dostaniu się kału pchły na błonę śluzową lub do dróg. oddechowych,,bądź przez.wtarcię kału„w,zranioną skórę. Ten gatunek pchły bywa także żywicielem pośrednim tasiemca.Hymeno.lepis 4iminutą.

Zwalczanie polega głównie na niszczeniu szczurów, zarówno na statkach, jak i ną lądzie, jako głównych żywicieli tego gatunku pchły.

Preparat: imago pchły szczurzej; preparat trwały.

Obserwacja. Kształty ciała i narządy gębowe są podobne, jakie obserwowaliśmy u pchły psiej. Zwracamy uwagę na omówione wyżej cechy budowy różniące pchłę szczurzą od pchły psiej. Nadto, zauważamy u samicy, w tylnej części odwłoka, pęcherzykowaty zbiornik nasienia (spermatheca), ocTTćtórego odchodzi krótki, gruby wyrostek ślepo zakończony. Zbiornik ten, mający znaczenie dla systematyki pcheł, jest u tego gatunku widoczny przy dobrym prześwietleniu preparatu.

105