P1130621 resize

STRUPA P0t UDNIOWO KARPACKA

Sięga ona taicie po Siedmiogród i częściowo Nizinę Wołoską. Rozwija się tam kultura Schncckcnbcrg--Glina III. która w swej fazie B wykazuje wszelkie cechy omawianej cywilizacji. Rzecz ciekawa, że łączy ją szczególnie wiele podobieństw, i to niejednokrotnie w zakresie tzw. cech drugorzędnych, ze stosunkowo oddaloną kulturą lubliańską w Słowenii oraz wczesnobrązowymi zespołami w Alpach austriackich, zwłaszcza z rejonu Salzburga.

STRI FA ZACHODNIOKARPACKA

Obejmuje ona Słowację, Malopolskę wraz z częścią Górnego Śląsku oraz dorzecze Górnego Dniestru i Bugu. Wchodzą tu kultury tzw. episznurowego kręgu przykarpackiego, a więc Chłopice-Vesclć, mierzanowicka wraz z pokrewnymi grupami Nitra, KoStany (w Słowacji) i Poc/apy (na Ukrainie Zachodniej).

STREFA ALPEJSKA

W jej obręb wchodzi szereg grup połączonych licznymi więzami pokrewieństwa mimo rozdzielenia masywami górskimi. I tak np. zespoły z pnlafuów północno-wschodnio-alpejskich nad jeziorami Attersee i Mondscc mają w Austrii (K. Willvonscder 1963-1968) swe bliskie odpowiedniki w znaleziskach tyrolskich, zwłaszcza zaś ze wschodnioszwajcorskich osad palowych (m. in. znad Bodensec — E. Vonbank 1966) oraz północnowłoskich, należących do tzw. kultury Polada (R. Pcrini 1974). Zespoły te, poza bardzo podobną ceramiką, łączy również analogiczny, bogaty na tych wszystkich stanowiskach inwentarz kościany i krzemienny, obejmujący, jeśli chodzi o tę ostatnią kategorię znalezisk, m. in. rozmaite typy grotów oszczepów, grocików do luku, sztyletów i sierpów. Występują w nich także te same rodzaje i typy wyrobów miedzianych, zwłaszcza szpil, noży, sztyletów, charakterystycznych zresztą dla całego środkowoeuropejskiego obszaru. Cechą wspólną dla tych, jak już wspominano, odizolowanych od siebie grup kulturowych jest poza tym wybitnie obronny, często palafitowy charakter osiedli, występujących w znacznej mierze w podobnych, podgórskich lub wysokogórskich środowiskach naturalnych.

STREFA ALZACKA

Do strefy alpejskiej i niżej omówionej bawarskiej ciąży wyraźnie stosunkowo słabo jeszcze rozpoznany ośrodek metalurgiczny na terenie Alzacji (M. Jahn 1951).

STREFA BAWARSKA

W bliskich związkach z obszarami alpejskimi pozostają tereny Bawarii z kulturą Straubing, która wykazuje w swej młodszej fazie silne związki z szeroko pojętym kręgiem kultury unietyckiej (H. J. Hundt 1961). Na terenie Bawarii obserwujemy w pewnej fazie szczególnie silne nagromadzenie wyrobów metalowych pochodzeniu bądź to środkowonaddunajskiego, bądź teź unietyckiego z pobliskich Czech.

STREFY PERYFERYCZNB

Trzeba wreszcie wspomnieć o dwóch jeszcze ośrodkach, wprawdzie terytorialnie znucznic odległych od obszarów Europy środkowej, lecz kulturowo burdzo bliskich, zwłaszcza niektórym wymienionym wyżej strefom. Pierwszy z nich obejmuje wschodnią Langwedocję, w trójkącie leżącym między wybrzeżem Morza Śródziemnego w okolicach Montpellier, dolnym biegiem Rodanu na wschodzie, rzeką Hcraull na zuchod/ic a Masywem Centralnym (J. L. Roudil 1972). Występują tam materiały i zjawiska wyraźnie nuwiązującc do szwajcarskich i północnowłoskich (kultury Polada). Podobieństwa w formach naczyń (kubki zc zwężającym się dnem) oraz w ich plastycznym zdobnictwie są niekiedy wprost zaskakujące. Dotyczy to zresztą także analogii do zespołów bardziej terytorialnie oddalonych, np. Schncckcnberg-Glinu III w Siedmiogrodzie i Oltcnii.