SNB14080

Psychologizm, fenomenologia, egzystencjalizm, personalizm, hemieneu-tyka, to typowe kierunki XIX i XX wieku, które stawiały sobie za cel zrozumienie ludzkiej istoty i sensu człowieczego życia. Niestety w niczym one nie rozjaśniły spraw ludzkich, ani też w niczym nie uszczęśliwiły ludzkiego żywota.¹⁷ Nie jest bowiem tak jak niektórzy sądzą, że byt ludzki polepsza się proporcjonalnie do ilości nurtów filozoficznych. Są to zjawiska bez wzajemnego związku. Jednak człowiek ma niepohamowane pragnienie „uszczęśliwienia” i rozjaśniania swego losu. Szuka dróg „zbawczych”. W tym celu stworzył obyczaje, kulturę, technikę, cywilizację, filozofię, magię i religię. Wszystkie te „agendy” ludzkiej działalności zostały powołane przez człowieka dla „złagodzenia” ludzkiej niedoli i uczynienia go bardziej szczęśliwszym.

Niestety, dzieje ludzkie tych oczekiwań i pragnień nie potwierdzają. Wprawdzie niektóre sfery ludzkiej aktywności podlegają permanentnej progresji, jak na przykład: technika, technologia, ekonomika, organizacja oraz nauka, lecz one same w sobie wyłaniają nowe problemy i nowe dramaty. Dokładniejsze rozważania na temat różnic psychiki i świadomości możemy odnaleźć w pracy Leopolda Blausteina związanej z krytyką fenomenologii. Fenomenologia w rozumieniu Edmunda Husserla.¹⁸

3. WYCHOWANIE JAKO KATEGORIA FILOZOFICZNA

Centralną tezą tej pracy jest twierdzenie, że jedynie czynnik wychowania uczłowiecza ludzi w sensie duchowym. Z punktu widzenia ludzkiej egzystencji zjawisko wychowania stanowi strategiczny element ludzkiego bytu.

Wychowanie jest najcenniejszym i jedynym niezastąpionym kapitałem w sferze ludzkiego ducha. Tak jak pożywienie jest niezbędne dla podtrzymania życia biologicznego, tak samo wychowanie stanowi pokarm duchowy dla ludzkiej egzystencji i ludzkiego przetrwania.

Fakt ten został dostrzeżony i opisany już wcześniej przez wielu myślicieli i badaczy. Istotę wychowania znakomicie uchwycił m.in. Bronisław F. Trentowski, polski filozof, pedagog i publicysta, wieloletni wykładowca we Fryburgu. Głosił idee pedagogiki narodowej, mesjanistycz-nej, ale utrzymanej w duchu głębokiego humanizmu, a nie szowinizmu. W zasadzie Trentowski upowszechniał idee humanistyczne „szkoły fry-burskiej”, jednak ściśle związanej z przesłaniem mesjanistycznym na gruncie polskim. Pisał głównie w periodyku „Chowanna”.

Gdyby politycy i mężowie stanu, ludzie kierujący życiem publicznym, mieli lepszą orientację w znaczeniu i wadze procesu wychowania, wówczas niewykluczone, że wiele decyzji w kwestiach edukacji byłoby inne od obecnych.

Gdyby też wokół kwestii wychowania istniała wśród ludzi inna świadomość w sensie rozumienia jego istoty dla ludzkiego losu, wówczas życie ziemskie miałoby inne drogi niż obecnie. Mamy bowiem moralne prawo zapytać, czy istniałyby wówczas wojny, pożogi i mordy - gdyby ludzie byli należycie wychowani? Czy niesprawiedliwość, zawiść lub nienawiść brałyby górę nad szlachetnością? Czy korupcja, mafijność, narkomania mogłyby kierować postępowaniem ludzi należycie wychowanych?

Czy krzywda, intryga i podstęp mogłyby zastąpić lojalność, bezinteresowność i szlachetność u ludzi przyzwoicie wychowanych? Czy zło górowałoby nad dobrem?

Widać więc jasno, że wychowanie to najcenniejsza „inwestycja" przekazana w duchową sferę człowieka.

Wielu polityków głosi pogląd, że nacje zachodnie żyją dostatniej niż Słowianie, bowiem nie doznali tylu spustoszeń z tytułu wojny lub „rusyfikacji” i zaborów. Ale były czasy, kiedy nie było ani wojen, ani rusyfikacji, ani zaborów, a Słowianie cywilizacyjnie stali niżej od nąrodów państw zachodnich. Niezwykle trafnie tę prawdę historyczną oddała profesor politologii i pedagogiki Uniwersytetu Hanowerskiego Erika Mann w referacie „Leibniz und Europaische Perspektiven”. Referentka powiedziała między innymi: Viele Menschen der Welt sind nach der Meinung, dafl wir Deutsche ókonomische und politische Erfolge erreichten haben. Aber das ist keine ganze Wahrheit. Vor allem, das ist erst noch Erziehung Erfolg, danach weitere andere Erfolge. Gute Ordnung, giinstige Organisation und Verantwonung bringten uns entsprechende Leistungen. A więc Erika Mann podkreśla z naciskiem, fakt że sukces, jaki odnieśli Niemcy i cały świat zachodni po drugiej wojnie światowej - to przede wszystkim sukces wychowawczy, pedagogiczny, a dopiero w dalszej kolejności sukces ekonomiczny, finansowy, organizacyjny czy polityczny.

Jest kwestią dobrze znaną że Germanie troszczą się o porządek, należytą organizację, właściwy stosunek do pracy, punktualność i rzetelność. Lecz co to znaczy w języku pedagogiki porządek, należyta organizacja, punktualność, dobra praca? Oznacza tylko jedno pojęcie: dobre.

15