sr9

do papieru. Papier ze skrawkami wkładamy pod prasę. Gdy skrawek wyschnie, obcinamy papier wokoło niego i naklejamy na arkusz zielnika.

W taki sposób wykonujemy skrawki podłużne i poprzeczne łodyg i korzeni: marchwi, rzepy, buraka. rzodkwi.

Bardzo ciekawe jest przedstawienie na poszczególnych arkuszach zielnika w przekroju wszystkich faz rozwojowych kwiatów i owoców. Wykonując zielnik drzew bierzemy gałązki z liśćmi, kwiaty, owoce, nasiona, kawałki kory, skrawki poprzeczne i podłużne niewielkich pni.

Dla drzew iglastych wykonujemy cienki, podłużny skrawek środka szyszki.

Dodajcie do zielnika roślin kwiatowych zielnik grzybów. Będą to piękne ..portrety" wszystkich roślin. któreście znaleźli i z których mieliście pożytek.

Wielkim miłośnikiem zielników był znakomity filozof i pedagog francuski Jean Jacąues Rousseau. Pisze on tak:

„Ten, którego oczy otwarte są na czary świata roślinnego, nie potrzebuje wielu ksiąg, by je zrozumieć. Jedna jedyna księga wymaga stałych studiów — to księga przyrody".

Entuzjazm Rousseau dla zbierania roślin i jego poetyczne opisy przyrody wpłynęły na współczesnych, przyzwyczajonych do strzyżonych ogrodów z alejami o prostych liniach. Czytelnicy Rousseau naśladując go szli za miasto do lasu i na łąki, zbierali rośliny do zielników, uczyli się botaniki. Z tych czasów zachowały się w muzeach zielniki oprawione w safian, a w bibliotekach maleńkie książeczki „Botanika dla

dam" w języku francuskim, niemieckim i angielskim oraz „Zielnik dla młodzieży" po rosyjsku. W ogrodach zjawiają się drzewa i krzewy zgrupowane w kępy i kręte dróżki. Ogrody i parki zmieniają wygląd, w planowaniu ich naśladuje się krajobraz naturalny.

Rousseau napisał specjalny bardzo poetyczny podręcznik zbierania roślin „Lettres ełementaires sur la botaraąue" — „Elementarne listy o botanice". Osiem tych listów zaczyna od opisu wczesnej wiosny:

„Zieleni się ziemia, drzewa wypuszczają pączki, kwiaty rozkwitają, niektóre już przekwitły. Minuta opóźnienia, a dla botaniki to cały rok straty". Swe zachwyty nad pięknem przyrody opisuje w poetycznych „Róveries“ („Marzenia"): „I znowu z lubością spoczywa wzrok na pięknej okolicy; wokoło kwiaty, świeże strumienie, orzeźwiający cień lasów, zieloność drzew".

Rousseau zbiera i suszy rośliny, w zimie przygląda się im z zamiłowaniem, przewracając kartki zielnika.

..Wrażenia z różnych miejsc, których doznałem w czasie wędrówek botanicznych, wszystkie myśli, które mi nasuwały — wszystko to zmartwychwstaje z dawną siłą w mej duszy, gdy spoglądam na zebrane rośliny. Nie ujrzę już tych cudownych krajobrazów, lasów, jezior, krzewów, skal i gór, których widok ongi tak wzruszył me serce. Ale otworzę zielnik i znów staje wszystko przede mną. Zielnik jest jakby pamiętnikiem wędrówek; wraz z nim jak gdybym je powtarzał z nową rozkoszą. W wyobraźni mej przesuwają się obrazy, które mnie niegdyś tak czarowały; łąki, lasy, jeziora, zacisze, a przede wszystkim spokój i ukojenie, których doznałem pośród nlćh‘‘.

299