DIGBORZ00000714 djvu

14 Aleksandra Chodźko-Domaniewska

rii³¹), czy też przeniosło ją tam jakieś plemię italskie, które ją czciło³²). Jej imię wydaje się raczej italskie; etymologicznie spokrewnione z memini, moneo, oznaczałoby boginię napominającą, dającą dobre rady ³³).

Jeżeli zaś chodzi o jej cechy charakterystyczne, to przeważnie uważają ją uczeni za boginię podobną pod wieloma względami do Ateny, ale mającą w silniejszym, niż Atena, stopniu charakter opiekunki sztuk, rzemiosł i wolnych zawodów ³⁴). To właśnie podobieństwo do Ateny doprowadziło Altheima do wygłoszenia zdania, o którym mówiłam na początku niniejszej pracy.

Sądzę jednak, jak to już zaznaczyłam, że ta wspólność cech Minerwy i Ateny nie jest chyba wystarczającym dowodem tegó, że Minerwa, jako bogini, nie istniała; raczej właśnie to podobieństwo mogło w dużym stopniu ułatwić a nawet wywołać utożsamienie obu bogiń. Z drugiej jednak strony to samo podobieństwo zaciera nam prawie całkowicie sylwetkę bogini Minerwy; pragnęlibyśmy więc odnaleźć w niej takie cechy, których Atena z pewnością nie posiadała.

Wydaje mi się, że tu jest moment odpowiedni, aby przypomnieć sobie wszystko, co mówiliśmy o obrzędzie wbijania gwoździa, i jednocześnie uświadomić sobie fakt, że obrzęd ten związany był z Minerwą. To przecież wyraźnie przekazane jest w naszych źródłach, że chodziło w tym wypadku właśnie o Minerwę a nie o Jowisza, ani o Junonę. Minerwie poświęcono ów stary obrzęd, za pomocą którego ludzie starali się uwolnić od nieszczęść i chorób i niszczyć to, co im było nienawistne. Jej moc sprawiała to wszystko.

Sądzę, że teraz na podstawie tego, co było dotychczas powiedziane, można wyprowadzić wniosek, że ta Minerwa, która z Etrurii przybyła do Rzymu na Kapitol, posiadała wyraźny charakter bóstwa losu, od którego zależy życie i śmierć człowieka, jego szczęście i nieszczęście, zdrowie i choroba.

Tych cech nie odnajdziemy w Atenie, nie mówiąc już o obrzędzie publicznego wbijania gwoździa, który nigdy nie był związany z kultem tej bogini. Wypada więc przyjąć, że charakter bóstwa losu jest wyłączną własnością Minerwy; nie możemy oczywiście powie-

^J1) Wissowa, o. c. 38 sqq., Roscher, 1. c.

³²)    Mueller-Deecke, 1. c.

³³)    Preller-Jordan, 1. c., Altheim, 1. c.

³⁴)    Preller-Jordan, o. c. 291; Zieliński, o. c. 84; Wissowa, o. c. 254.