zoologia kregowcow krew0

Kye. 129. Schemnt węzła włókna nerwowego w mikroskopie elektronowym: 1 włókno osiowe, 2 - blaszki osłonki mielinowej. 3 - cy-toplazma lemocytu, 4 - wypustki cytoplazmn-tyczne, ó - mitochondria. 6 - włókna kolagenowe, Ife/óiy Robertsona

rej włókna kolagenowe tworzą pasma o przebiegu podłużnym (budowę nerwów obwodowych omówiono w rozdziale: Uktad nerwowy).

Włókna nerwowe mielinowe ośrodkowe, występujące w istocie białej rdzenia kręgowego i mózgowia, wykazują pewne różnice w porównaniu z włóknami obwodowymi. Nic mają one pochewki iącznotkankowej, którą zastępuje tkanka glejowa. Miejsce iemocytów zajmują oligodendrocyty (patrz dalej) typowe dla ośrodkowego układu nerwowego. Poza tym nie stwierdza się obecności wcięć micliny w obrębie osłonki mielinowej. Przerwy w osłonce mielinowej znajdują się głównie w miejscach, w których włókna nerwowe rozgałęziają się lub od których odchodzą kolateralia.

y^jjowa włókien nerwowych

W przypadku przerwania anatomicznej ciągłości włókna nerwowego, np. przez przecięć ic, zmiażdżenie itp., zostaje ono podzielone na dwie części: ośrodkowy, połączoną z komórką nerwową, oraz obwodową, która utraciła łączność z komórką.

Część ośrodkowa uiega zwyrodnieniu wstępującemu, które polega na tym, że komórka nerwowa zaokrągla się i pęcznieje, jądro komórkowe zajmuje położenie obwodowe, a grudki substancji zasadochionncj zanikają (tigroliza). W przypadku bardziej rozległego uszkodzenia włókna nerwowego stopień zwyrodnienia części ośrodkowej może być tak duży, że cały neuron przestaje istnieć.

W części obwodowej ma miejsce zwyrodnienie zstępujące, w którego wyniku ulega rozpadowi włókno osiowe i osłonka mielinowa, a resztki zostają sfagocyto-wanc przez makrofagi. W tym stadium zachowujące się nadal lernocyty tworzą rodzaj pochewki, otaczającej produkty rozpadu włókna osiowego i osłonki mielinowej. Równocześnie stopniowemu zanikowi ulega odncrwionc włókno mięśniowe (lyc. 130).

Punktem wyjściowym dla odnowy włókna nerwowego są iemocyty zarówno 2 części ośrodkowej, jak też obwodowej, które mnożąc się, wytwarzają pasma zwa-

Hyc. 1311. .Sclicimit zwyrodnienia I nrihurinwy włóknu nerwowego: / - prawidłowy neuron z włóknem nerwowym unerwiającym włókno mięśniowe, 2 - zmiany zwyrodnieniowe zachodzące w części ośrodkowej i obwodowej włókna nerwowego, 3 - oznaki zaniku włókna mięśniowego, mnożące się lemocyty wytwarzają taśmy, do których wrasta odnawiające sic włókno osiowe, 4 - odnowione włókno nerwowe, 5 -- skutki utrudnień w odnowie włókna nerwowego. IVcdlug Willisa

nc taśmami. Z zachowanego kikuta części ośrodkowej zaczyna wzrastać włókno osiowe, podążając wzdiuż przebiegu taśm. W początkowym odcinku włókno może tworzyć rozgałęzienia. Rozrost włókna osiowego jest poprzedzony wzmożoną syntezą białka w obrębie perykarionu oraz zwiększeniem iiczby grudek substancji zasadochlonnej, z równoczesnym powrotem jądra komórkowego do części środkowej komórki. W końcowym etapie dokoła nowo utworzonego włókna osiowego przy udziale lemocytów powstaje osłonka mielinowa, a unerwione włókno mięśniowe powraca do normy (ryc. 130). Szybkość wzrostu odnawiającego się włókna osiowego wynosi zaledwie 0,5-3 mm na dobę.

Jeżeli w miejscu uszkodzenia włókna nerwowego powstaje blizna łączno-tkankowa lub odstęp między jego obu częściami jest zbyt duży albo też gdy nastąpi ich przesunięcie względem siebie, odnowa włókna nerwowego staje się utrudniona. Włókno osiowe bowiem nie może osiągnąć części obwodowej włókna nerwowego (ryc. 130). W związku z tym wzrastające z kikuta części ośrodkowej włókno osiowe wytwarza widoczne makroskopowo węzły, zwane nerwiakami (neurinoma). Ponadto tkanka bliznowata, która zbiegiem czasu ulega zagęszczeniu, wywiera ucisk na włókna osiowe. Wywołuje to uczucie silnego bólu, który można usunąć jedynie przez wycięcie blizny, co równocześnie stanowi warunek do prawidłowego przebiegu regeneracji.

301