21488 Podręcznik Zaręby1

górskich, które należą do najczęściej odwiedzanych zakątków kraju. Do najchętniej_:odwiedzanych obszarów chronionych należy Tatrzański Park Narodowy (TPN). Jeśli i podzielić liczbę osób penetrujących TPN rocznie przez powierzchnię polskich Tatr, to okaże się, że na 1 knr odwiedzanego obszaru przypadnie 15 tys. turystów. Dla porównania, we Francji wskaźnik taki wyniesie 916 osób na 1 km² powierzchni gór leżących na terytorium tego kraju, a w Austrii 126 osób [123, s. 604],

Wiele regionów i miejscowości turystycznych wskutek przeinwestowania i wyeksploatowania staje się nieatrakcyjna dla turystów. Utratę przez region jego zdolności do zaspokajania potrzeb turystycznych pokazano na rysunku 1. Cztery etapy procesu odpowiadają fazom cyklu życia produktu na rynku dóbr i usług. W I etapie zostaje odkryty jakiś ciekawy zakątek świata, który oferuje ciszę, spokój i możliwość obcowania z naturą. Niewielkie natężenie ruchu turystycznego nie zakłóca równowagi ekologicznej i nie przekracza wskaźników chłonności. W II etapie rozwoju regionu promocja turystyczna przyciąga coraz więcej ludzi, powstaje infrastruktura turystyczna. Miejsce powoli zatraca oryginalny charakter i niepowtarzalną, kameralną atmosferę. Środowisko zaczyna tracić zdolności samoregulacyjne i chłonność naturalna zostaje w niewielkim stopniu przekroczona. W111 etapie żywiołowy i niekontrolowany ruch turystyczny prowadzi do całkowitej degradacji środowiska oraz do zaniku tożsamości kulturowej ludności miejscowej. Wreszcie region zostaje całkowicie wyeksploatowany (IV etap). Zniszczone, przeobrażone środowisko ustali nowy poziom równowagi, adekwatny do zmienionych warunków, lecz dawny, atrakcyjny turystycznie region bezpowrotnie utraci walory [175, s. 156-158; 72, s. 280].

Stopień

zachwiania

równowagi

ekologicznej

I faza adaptacji

II faza zagrożenia

III faza degradacji

IV faza kształtowania się nowego poziomu równowagi

Rysunek 1. Hipotetyczny przebieg zmian w środowisku przyrodniczym pod wpływem natężenia

ruchu turystycznego

Źródło: Ruszkowski J.. StudnickiT., Wpływ funkcji turystyczno-wypoczynkowych na degradację środowiska człowieka, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, nr 112/1988. s, 157.

1.3. Szkody w środowisku przyrodniczym powodowane

przez turystykę

Turystyka w skali masowej stanowi zagrożenie dla środowiska przyrodniczego porównywalne z oddziaływaniem niektórych gałęzi przemysłu lub intensywnych upraw